Дара сабак "Нотаны бирден окып,ойнауга калыптастыру"

НОТАНЫ БІРДЕН ОҚЫП ОЙНАУҒА ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Маңғыстау облысы, Бейнеу ауданы,

Құлшар атындағы Бейнеу өнер мектебі,

домбыра сыныбының мұғалімі

Кубегенова Жанар Инирбаевна

Пән аты: Домбыра

Сыныбы: 2

Сабақтың мақсаты: Оқушының музыкаға деген ынта – жігерін, белсенділігін арттыру.

1.Білімділігі: Оқушының теориялық сауатын жетілдіру.

2.Тәрбиелік: Оқушыны еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу.

3.Дамытушылығы: Аспапта ойнау шеберлігін дамыту.

Сабақтың түрі: Дара сабақ.

Сабақтың әдісі: Жаңадан өтілетін шығарманы аспапта ойнап көрсету, түсіндіру,тыңдау,сұрақ-жауап алу. Оқушының қабылдау қабілетін қадағалау.

Сабаққа қажетті құралдар мен кқрнекіліктер: Домбыра аспабы, пульт, буклет, оқулықтар, электронды музыкалық қазақ үй, плакаттар.

Сабақтың жоспары: І. Ұйымдастыру.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

ІІІ. Жаңа сабақ. а) теориялық ; б) практикалық

IV. Қорытындылау.

V.Үй тапсырмасы.

VI. Бағалау.

Сабақтың жүрісі:

I.Ұйымдастыру.

Оқушыны ашық сабаққа дайындау.

а) Сабаққа қажетті оқу құралдарын тексеру.

ә) Аспаптың құлақ күйін келтіріп,дайындау.

II.Ұй тапсырмасын тексеру.

1. Гамма «Ре мажор-Си минор», «Фа мажор-Ре минор»,арпеджио (сұқ саусақ,бармақ,тремоло) қағыстарымен ойнау және терминдер.

2. Ж.Нәжмеденов «Этюд» жатқа ойнау.

3. М.Қойшыбаев «Тойбастар» белгіленген жерге дейін жаттап келу.

III.Жаңа сабақ: Нотаны бірден оқып ойнауға қалыптастыру.

a) Теориялық

Жаңа сабақ басталмас бұрын,оқушыны жазылған плакаттағы жаңа сабақтың нота жазбаларымен таныстырамын.Берілген шағын шығарманың кілт белгісіндегі белгілері оның ұзақтығы,әр тактідегі жазылған ноталардың алғашқы екпіні төрттікпен және сегіздікпен басталған жағдайдағы қағыс ерекшелігін меңгеруге бейімдеп, нотаның ұзақ ойналуы оқушының өзіне санату.Оқушыға бірінші тактіні ойнау кезінде келесі екінші тактіге назар аудара отыру,ондағы нота ерекшелігіне мән беру арқылы сол, ноталардың саусақтарына да мән беруіне ерекше есте сақтау керек екенін ескерту,осындай негізгі ерекшеліктерді оқушы назарына алдын-ала бере отырып оқушымен берілген шығарманы ойнатуға кірісемін. Ойнамас бұрын толық сараптама жасаймын,оқушының көзімен толық бір шолып өтуінемән бересін де шығарманы жәй екпінде санатып тоқтамай ойнауына жұмыстанамын. Толық ойнап шығып кейін оқушыдан сұрақ қою арқылы,шығарма ішіндегі кейбір күрделі деген ноталарды,қағыстарды,саусақтарды анықтаймын. Сабақ соңында түскен өткен шығарманы қайта пысықтап үйде өз бетінше дайындал-ып келуіне тапсырма беремін,Оқушының жүмысын бағалаймын.Сабақтың негізгі мақсатында Нотаны бірден оқып ойнауға қалыптастыру әдісіне оқушның ойнау техникасын толық жеткендігін корсету.Алдыңғы айтылған негіздерімізге сүйене отырып Шығайұлы Дәулеткерейдің «Көркем Ханым» -атты күйін оқушының орындауында шығарып корейік. Алдымен Дәулеткерейдің қысқаша өмірі мен шығармашылығы.

Атақты күйші талантты композитор Дәулеткерей 1814 жылы бұрынғы Бөкей хандығының Қарамола деген жерінде туылды. Әкесі Шығай ауқатты адам болды. Оның үстіне төре тұқымы болып, туғаннан бесігіне жазып қойғандай, өзінің ондай жұмысқа қабілеті болмаса да, аз уақыт хандық та құрды. Дәулеткерей кішкентай күнінен «төрелердің» ата мұрасы сияқты болып келген шен-шекпенге қызықпайтынын сездірді. Оның үстіне жас Дәулеткерей домбыраға құмар еді. Ерте бастан қолына домбыра алып, бір нәрсені шатпақтап тарту талабын көрсете берді. Бір жағынан молдадан оқып, хат танып, ептеп жаза біліп екіншіден бірен - саран кездескен ауыл шалдарынан домбыра үйреніп, жас талапкер салған жерден өнер жолына ауысты. Қырқыншы жылдардың басында Дәулеткерей күй шығару талабына кіріседі. Күйшінің алғашқы шығармаларының бірі «Қыз Ақжелен», «Ақбала қыз», «Ысқырма», «Кұдаша», «Қоңыр», «Желдірме» т.б

б) Практикалық

Дәулеткерейдің екінші творчестволық кезеңіндегі күйлері: «Керілме», «Қос ішек», «Тұндырма», «Жігер», «Жұмабике», «Топан» т.б құрылыс техника жағынан қиындала түскен. Аттары, арнауларыда басқаша. Мұнда, «Қаражан ханым», «Көркем ханым», күйлері шынындада ханымдарға арналған. Айтушылар «Көркем ханым» күйін Дәулеткерейдің өзінің жұбайына арналған деседі. «Көркем ханым» күйінің алғаш басталуы кербез, көңілді ре минор үнднстігінің, 5/8 өлшемінде. Мұнда қағыс ерекшелігі П П ПV және ПVП ПV болып ойналады. Алғаш жеті тактіден кейін қайталау, тоғыз тактіге берілген. Бұл күйде кульминациялық жоғарғы дыбыс тек си бекар» дыбысында ғана ойналады. Дыбыс бірте-бірте үдей көтеріле барып, қайта өз сабасына түсіп отырады. Дыбыстары өте нәзік ойналады.

IV. Қорытындылау :

-Өтілген жаңа сабақ бойынша оқушыға сұрақ қою арқылы пысықтаймын.

-Оқушының сабаққа қатысына баланысты ескертпелерді айтамын.

V. Үйге тапсырма:

1.Гамма «Ре мажор», «Си минор» арпеджио,терминдер

2.Нәжмеденов «Этюд», М.Қойшыбаев «Тойбастар» белгіленген жерге дейін ойнап келу.

3.Ш.Дәулеткерей «Көркем Ханым» күйін 35 такт уйде санап келу жәй екпінде.

VI. Бағалау : Сабақ қатысына қарап бағалаймын.