- 27.02.2015
- 537
- 1
Павлодар облыстық білім беру басқармасы
Облыстық педагог мамандар біліктігін арттыру институты
Бағдарлама
Қазақ әдебиеті пәнінен
қосымша бағдарлама
«Мәшһүртану»
5 – сынып
2014-2015 оқу жылы
Құрастырған:
Қашыр ауданы, Жасқайрат негізгі жалпы
білім беретін мектебінің қазақ тілі мен әдебиет
пәнінің мұғалімі Жусупова Нургуль Карибаевна
Пікір жазған:
ПМБАИ Қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінің әдіскері:
Жанкаринова Гүлжанар Ақмырзаевна.
Түсінік хат.
Қазақ әдебиетін жаңа белеске көтерген, қазақ халқының көркемдік ойының үздік үлгілерін туғызған қаламы жүйрік ақын, айтыскер, зерттеуші, әдебиет танушы, шығармалары мектеп оқушыларын тәрбиелеуде қолданатын баға жетпес құрал. Қазақ әдебиеті пәнінен 5-сыныпқа арналып жасалып отыр.
М.Ж.Көпеев тек қазақ әдебиеті тарихында емес, бүкіл қазақ халқының тарихындағы үлкен де ерен құбылыс. Тамаша ақынның, кемеңгер ойшылдың өмірі мен қайраткерлігі тариха жағынан да, әдебиет тұрғысынан да өте қызық. Сондықтан бұл курстың басты мәселелерінің бірі- жасөспірімдерді ақынның өмірі, шығармашылығы арқылы тәрбиелеу, олардың ақын шығармаларын оқуға деген құштарлығын, белсенділігін арттыру, дамыту.
Курстың мақсаты мен міндеті:
-Қазақтың қаламы жүйрік ақыны, ауыз әдебиетін зерттеуші, айтыскер Мәшһүр-Жүсіп Көпеевтің өмірі мен шығармашылығын меңгерту.
-М.Ж.Көпеевтің өскен ортасы, шығармашылығы туралы жан-жақты білім беру, өлеңдерін мәнерлеп оқуға, жатқа айтуға баулу. Оқушылардың ақын өлеңдерін, зерттеме талдау машығын, сөйлеу мәдениетін жетілдіру.
-М.Ж.Көпеев шығармаларының тереңдігін сезіндіру, адамгершілік, эстетикалық тәрбие беру, еңбекқорлыққа, саналылыққа тәрбиелеу.
Күтілетін нәтиже:
«Мәшһүртану» курсы бойынша оқушы төмендегі білімдерді меңгеріп шығулары керек: М.Ж.Көпеевтің өмірбаяны; Оның өмір сүрген ортасы; Туыстар, отбасы жөніндегі мәліметтер; Ауыз әдебиетін зерттеулері; Ақын мұрасының рухани өлеңдері; Мәшһүр жұмбақтары; Бата үлгілері; М.Ж.Көпеевтің әулиелігі; Өтірік өлең, мысал өлеңдері мен айтыстары; Қазақ мақал-мәтелдері.
Бағдарлама мазмұны.
Кіріспе. «Мәшһүр Жүсіп әлемі – сырлы әлем»
(2 сағат)
ІІ. Мәшһүр – Жүсіп Көпейұлы суреткер ақын
(1 сағат)
ІІІ. Мәшһүр-Жүсіп жинақтаған қазақ фольклоры үлгілерінен (12 сағат)
IV. Мәшһүр Жүсіптің тұспал өлендері (5 сағат)
V. Мәшһүр-Жүсіптің мысал өлеңдер мен айтыстары (1 сағат)
VI. Мәшһүр-Жүсіптің әулиелігі туралы (1 сағат)
VII. М.Жүсіптің өлеңдері (6 сағат)
VIII. «Жұмбақ жан» (1 сағат)
IX. Мәшһүр-Жүсіптің әулиелігі туралы (1 сағат)
5- сынып.
(Барлығы 32 сағат, аптасына 1 сағаттан)
Кіріспе. «Мәшһүр Жүсіп әлемі – сырлы әлем» (2 сағат)
Мәшһүр – Жүсіп (Адамжүсіп)
Ақынның өмірі, туған жері және жүрген жолы, шығармашылығының хронологиялық кестесі.
Әдебиет
Елікбаев С.Т., Кәкішев Т. «Қазақ әдебиеті» 10-сынып 200-203-беттер.
Мәшһүр – Жүсіп Көпейұлы суреткер ақын (1 сағат)
Ақынның қазақ әдебиетінде алатын орны , өлеңдеріндегі сөз қолданыс ерекшелігі , тіл көркемдігі , шындықты көркем жинақтаудың өзіндік түрі
Әдебиет
Елікбаев С.Т., Кәкішев Т. «Қазақ әдебиеті» 10-сынып 204-207-беттер.
Жұматов Ғ. «Мәшһүр тағылымы ғылыммен егіз» Сарыарқа самалы газеті 2008ж
12 қаңтар 4,5-беттер.
Мәшһүр-Жүсіп жинақтаған қазақ фольклоры үлгілерінен (12 сағат)
Мәшһүр-Жүсіптің қазақ мақал-мәтелдерінің шығу тарихы туралы жазғаны (2 сағат)
«Шығасы шыкпай, кіресі кірмейді» және «Сөз тапқанға қолқа жоқ» мақалының шығу төркіні , болған оқиға мен мақалдың айтылуындағы үндестік , мақалдың мағынасының нақтылы өмірден алынған байлам, қорытынды екендігі.
Әдебиет
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 94-99 беттер
Елікбаев С.Т., Кәкішев Т. «Қазақ әдебиеті» 10-сынып 207-208-беттер.
Қазақ мақал-мәтелдері (алфавит реті бойынша) (1 сағат)
Мақал – мәтелдердің қазіргі күндегі қолданылу деңгейі, өмірде алатын орны , мақалдың қоғамдық өмірде сан алуан құбылыстарды кеңінен қамтуы , сөздің мәнін күшейтіп, айтылатын ойға ажар беруі.
Әдебиет теориясы: мақал-мәтел туралы түсінікті кеңейту.
Әдебиет
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 40 -94 беттер
Жұмбақтар.(1 сағат)
Жұмбақтардың нақты бір зат немесе құбылысты тұспалдап сипаттайтындығы, жұмбақтың адамдардың білім деңгейін, парасатын аңғартатын өнер екендігі.
Әдебиет теориясы: жұмбақтың фольклордың шағын түрі екендігі.
Әдебиет
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 103- бет.
Жаңылтпаштар (өз қолжазбасы бойынша) (1 сағат)
Қазақ фольклорына ақынның өзіндік қосқан үлесі , жаңылпаштардыңтабиғилығы, ойын – сауыққа жиналған жұртты күлдіру , тіл ұстарту , түрлі сөзді шапшаң айтуға үйрету мақсатында пайда болғандығы.
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл 103-104- беттер
Бата үлгілері (2 сағат)
Бата , бұрынғылардың батасы .
Батаның қазақ халқында алатын орны , батаның ырғақты образды болып келіп , тұрақты образдарға негізделуі , халқымыздың жақсылық пен жамандық, адалдық пен арамдық , обал – сауап турасындағы түсініктерінің айғағы.
Әдебиет теориясы: мағыналық тұрғыдан батаның оң (ақ) және теріс (қарғыс) батаға бөлінуі.
Әдебиет
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл,
109-113- беттер
Елікбаев С.Т., Кәкішев Т. «Қазақ әдебиеті» 10-сынып 208-209-беттер.
Мысал-аңыз үлгілері (2 сағат)
«Лашын мен қарға»
Айтылатын ойды тұспалдап, мысал түрінде білдіру арқылы ақынның айтпақ ойы, құстарды сөйлету арқылы тұрмыстағы, адам бойындағы кемшіліктерді сынап – мінеудің маңызы.
Әдебиет теориясы: мысал өлеңдер туралы түсінік .
Әдебиет
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл, 115 -116 – беттер, 132-136 беттер.
Өлең-дастандар (3 сабақ)
«Абылай хан» , «Кенесары».
Шығарманың тарихилығы , қазақ халқы тарихында ерекше орын алатын ерлік пен батырлық тақырыбындағы жыр екендігі, Абылай хан мен Кенесары батырдың бейнесінің ашылуы.
Әдебиет
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2005 жыл, 299 -306 беттер.
Мәшһүр Жүсіптің тұспал өлендері (5 сағат)
« Жарты нан» , «Шайтанның саудасы», «Ағайын»
Өлең жазуда ойды туралап, дәлдеп айтпай орағытып немесе астарлап айтып , ишаратпен білдіруіндегі ақынның шеберлігі мен сөз қолданысы , ойды өрнектеуі. Айдаһар мен шайтан бейнелері арқылы адам сезімінің көп
қырлылығының суреттелуі, ішкі қайшылықпен күресудің мәні. Қазақ даласын-
жайлаған: күншілдік, жалғандық, зорлық, тәкәппарлық пен ашкөздікті шартты сюжет көмегімен бейнелеуі.
Әдебиет
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 4том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2005 жыл 80-85 беттер, 167-175 беттер
Мәшһүр-Жүсіптің мысал өлеңдер мен айтыстары (1 сағат)
Мәшһүр-Жүсіптің тырнамен айтысқаны
Айтыс – халық ауыз әдебиетінің бір түрі, жануарлар мен адамның айтысы. Ақынның қазақ лирикасына қосқан өзіндік түрі, ақынмен айтысуға шартты бейне құстың (тырнаның) алынуы, шарттылық арқылы адамдар арасындағы келеңсіздіктің сырын ашуы, жер бітіндегі тіршілік атаулының соншалықты әсерлі, шынайы жеткізілуі.
Әдебиет
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 4 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2005 жыл, 275-283 беттер.
Елікбаев С.Т., Кәкішев Т. «Қазақ әдебиеті» 10-сынып 209,212-беттер.
М.Жүсіптің өлеңдері (6 сағат)
«Жаздың сөзі», «Наурыз тілегі», «Нәпсіңді атқа мінгізбе», «Мәшһүрдің 46 жасында сөйлегені» «Түркістан сапары» «Ақ қағаз, қалам сия келді бізге», «Мәшһүр атты қалай алғандығы туралы» ,«Анама хат» «Ағайын»,«Тіршілік қамы», «Ақыл туралы»
Ақынның өлеңдердегі шеберлігі, бейнелеу тәсілдері, шалқар ойды шағын өлеңге сыйғызуы, көркем жинақтау, суреттеу амал-тәсілдерінің түрлішелігі
Әдебиет теориясы: өлең құрылысы.
Әдебиет
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 4 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2005 жыл,
265-266 беттер
Мәшһүр-Жүсіптің әулиелігі туралы (1 сағат)
«Тесік тас құдіреті»
«Жұмабектің серігі»
«...Ең жаманы қой үркітер»
«Жұмбақ жан» (1 сағат)
Мәшһүр-Жүсіптің көрегендігі мен әулиелігі туралы естеліктер мен деректердегі ақын бейнесінің жан-жақтама ашылуы, оның шығармашылығының ұлттық менталитетімізді қалыптастырудағы мәні.
Әдебиет
Көпеев Сүйіндік Шәрәпиденұлы. «Мәшһүр-Жүсіп өмірі».
Павлодар қаласы, «ЭКО» ҒӨФ, 2000 жыл.
Бағдарламалық материалды оқуға -29 сағат
Тіл дамыту , шығармашылық жұмыстарға -3 сағат
Мәшһүртану сабағы. Күнтізбелік жоспар.
(барлығы 32 сағат, аптасына 1 сағат)
|
№ |
Сабақтың тақырыбы |
Қолданылатын әдебиеттер |
Сағат |
Уақыты
|
|
1
|
Кіріспе. «Мәшһүр Жүсіп әлемі – сырлы әлем» Мәшһүр –Жүсіп. Хронологиялық кесте |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 1-7 том. А. Қ. Тұрышев.Мәшһүр – Жүсіп (Адамжүсіп) Көпейұлының хронологиялық кестесі Елікбаев С.Т, Кәкішев Т. «Қазақ әдебиеті» 10-сынып 200-203 беттер. |
1 |
|
|
2 |
Мәшһүр – Жүсіп Көпейұлы суреткер ақын |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 497-532 беттер Елікбаев С.Т, Кәкішев Т. «Қазақ әдебиеті» 10-сынып 204-207 беттер. Жұматов Ғ. «Мәшһүр тағылымы ғылыммен егіз» Сарыарқа самалы газеті 2008ж. 12 қаңтар 4,5-беттер |
1 |
|
|
3 |
Халық ауыз әдебиеті. Мақал-мәтелдерінің шығу тарихы туралы жазғаны. «Шығасы шықпай, кіресі кірмейді» |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 94-99 беттер Елікбаев С.Т, Кәкішев Т. «Қазақ әдебиеті» 10-сынып 207-208 беттер. |
1 |
|
|
4 |
Мақал-мәтелдерінің шығу тарихы «Сөз тапқанға қолқа жоқ» |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 40-94 беттер |
1 |
|
|
5 |
Қазақ мақал-мәтелдері |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 94-97 беттер |
1 |
|
|
6 |
Жұмбақтар |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 103- бет |
1 |
|
|
7 |
Жаңылтпаш тар |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл103-104- беттер |
1 |
|
|
8 |
Бата |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 109-113- беттер |
2 |
|
|
9 |
Шығарма «Батаменен ел көгерер»
|
|
1 |
|
|
10 |
Мысал-аңыздар Лашын мен қарға |
.Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 132-136 беттер |
2 |
|
|
11 |
Өлең-дастандар Абылай хан |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 299-300 беттер
|
1 |
|
|
12 |
Кенесары |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. 13Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-201405 жыл. 300-306 беттер |
2 |
|
|
13 |
Сынақ. Өтілген тақырып тарды қорытынды лау
|
Мәш15һүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шыға16рмалары. 4 ,5 том |
1 |
|
|
14 |
М.Жүсіптің тұспал өлеңдері Жарты нан |
Мәшһүр17-Жүсіп-Көпейұлы. Шығарма18лары. 4 том. Павлодар: «19ЭКО» ҒӨФ,-2004 10жыл. 80-85 беттер |
2 |
|
|
15 |
Шайтанның саудасы |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 4том. П1авлодар: «ЭКО» ҒӨ15Ф,-2005 жыл. 167-175 беттер |
2 |
|
|
16 |
Ағайын |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 4том. П1авлодар: «ЭКО» ҒӨ15Ф,-2005 жыл. 265-266 беттер |
1 |
|
|
17 |
Шығарма «Бірлік бар жерде, тірлік бар» |
|
1 |
|
|
18 |
Мысал өлең және айтыстары Мәшһүр-Жүсіптің тырнамен айтысқаны
|
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 4 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 275 -283 беттер Елікбаев С.Т, Кәкішев Т. «Қазақ әдебиеті» 10-сынып 209,212- беттер. |
1 |
|
|
19 |
М.Жүсіптің өлеңдері: «Жаздың сөзі», «Наурыз тілегі»
|
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 4 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 99-102 беттер |
1 |
|
|
20 |
««Нәпсіңді атқа мінгізбе», «Мәшһүрдің 46 жасында сөйлегені» |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 4 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 112-124 беттер |
1 |
|
|
21 |
«Түркістан сапары» |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 4 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 150-158 беттер |
1 |
|
|
22 |
«Ақ қағаз, қалам сия келді бізге», «Мәшһүр атты қалай алғандығы туралы» |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 4 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл.176-192 беттер |
1 |
|
|
23 |
«Анама хат» |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 4 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл.103-104 беттер |
1 |
|
|
24 |
«Тіршілік қамы»,«Ақыл туралы» |
Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 4 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-2005 жыл. 268-270 беттер |
1 |
|
|
25 |
Мәшһүр-Жүсіптің әулиелігі мен көріпкелдігі: «Тесік тас құдіреті» «Жұмабектің серігі» «...Ең жаманы қой үркітер»
|
Жұматов Ғ. «Мәшһүр тағылымы ғылыммен егіз» Сарыарқа самалы газеті 2008ж. 12 қаңтар 4,5-беттер |
2 |
|
|
27 |
Жұмбақ жан Қорытынды сабақ. |
|
1 |
|
Пайдаланылған әдебиеттер.
1. Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 1-7 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-
2005 жыл.
2. Мәшһүр-Жүсіп-Көпейұлы. Шығармалары. 5 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ,-
2005 жыл.
3. Елікбаев С.Т., Кәкішев Т. «Қазақ әдебиеті» 10-сынып. «Арман-ПВ»2006
4. Жұматов Ғ. «Мәшһүр тағылымы ғылыммен егіз» Сарыарқа самалы
басылым 2008ж 12 қаңтар 4,5-беттер.
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Қазақ әдебиетін жаңа белеске көтерген, қазақ халқының көркемдік ойының үздік үлгілерін туғызған қаламы жүйрік ақын, айтыскер, зерттеуші, әдебиет танушы, шығармалары мектеп оқушыларын тәрбиелеуде қолданатын баға жетпес құрал. Қазақ әдебиеті пәнінен 5-сыныпқа арналып жасалып отыр.
М.Ж.Көпеев тек қазақ әдебиеті тарихында емес, бүкіл қазақ халқының тарихындағы үлкен де ерен құбылыс. Тамаша ақынның, кемеңгер ойшылдың өмірі мен қайраткерлігі тариха жағынан да, әдебиет тұрғысынан да өте қызық. Сондықтан бұл курстың басты мәселелерінің бірі- жасөспірімдерді ақынның өмірі, шығармашылығы арқылы тәрбиелеу, олардың ақын шығармаларын оқуға деген құштарлығын, белсенділігін арттыру, дамыту.
6 662 093 материала в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Жусупова Нургуль Карибаевна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
500/1000 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Курс повышения квалификации
72/108 ч.
Мини-курс
3 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.