Әдебиеттік оқу Құмырсқалар. К.Сегізбаев Құмырсқалар

• 1 слайд

  “Ы.Кабеков атындағы орта мектеп”КММ
  
  
  Әдебиеттік оқу
  4 сынып
  
  Кәдірбек Сегізбайұлы “Құмырсқалар”
  
  Дүйсенбаева Айгүл
  Тілегенқызы
  
  Аудандық бастауыш сынып мұғалімдері семинары
  2014 жыл . 18 желтоқсан.
  
  

• 2 слайд

  Үй тапсырмасы “Б.Соқбақбаев. Менің атым Қожа ”
  Стр: Аралас оқиғалар
  І топ:
  Мәтін бөліктерін ретімен қойып жаз.
  ___Бақытты минуттар
  ___Қожаның сыныппен амандасуы
  ___Ішкі ойы
  ___Қожаның сабақтан кешігуі
  __Үй тапсырмасы.
  
  ІІ топ:
  ”.....Балалар дүр етіп түрегелді. Маған емес, әрине, артымда келе жатқан мұғалімге құрмет көрсеткені ғой. Бірақ, мен оны басқаша қабылдадым. Бір секундқа кідіріп, мұрнымды көкке шүйіріп, маңғаздана қалдым да, қолымды кеудеме қойып тәжім еттім . Бұным балалардың құрметіне сыпайыгершілікпен қайтарылған жауап болды да шықты. Балалар ду күліп жіберді.
  Неліктен Қожа осындай әрекеттерге барады?
  
  

• 3 слайд

  ІІІ топ:
  Мақтанғаным емес , кластағы орыс тілін тәуір біледі дейтін оқушының бірі менмін.Өткен жылдың барлық тоқсанында бұл пәннен ауызша, жазбаша ылғи «бестік» бағалар алдым.
  Неліктен кинода мұғалімдері жақсы оқитын Қожаны сотқар бала деп ойлайды?
  
  
  ІҮ топ:
  
  “......Төбемнен шатыр етіп жай түскендей болды.Не істерімді білмеген меңіреу халде орнымнан сүйретіліп түрегеле бердім.Маңдайымнан бұрқ етіп суық терім шығып кетті.”
  Неліктен Қожан осындай күйге түсті. Осы эпизод арқылы басты кейіпкердің қандай қасиетін көре алдыңдар?
  

• 4 слайд

  Сегізбайұлы Кәдірбек
  (1941жылы туған) — баспагер, журналист, жазушы. 1967 жылы ҚазМУ-дың журналистика факультетін бітірген. "Лениншіл жас" газетінде, "Білім және еңбек", "Жалын“ журналында қызмет атқарған. Қазақ энциклопедиясы бас редакциясында бөлім меңгерушісі , "Санат" баспасында бас редактор болды. 1995-2004 жылы "Атамұра" баспа корпорациясында корпорация президентінің бірінші орынбасары, баспа директоры, вице-президенті қызметтерін атқарды.
  К.Сегізбайұлы отыз жылға жуық баспа саласында еңбек етті. "Атамұра" баспа корпорациясы құрылған күннен бастап, орта мектептерге арналған жаңа буын оқулықтарын қазақ, орыс, ұйғыр, ішінара өзбек тілдерінде әзірлеп-шығаруда ұшан-теңіз жұмыс атқарды. Онда, басшылардың бірі ретінде, К.Сегізбайұлының да зор еңбегі бар.
  К.Сегізбайұлы Қазақстан Жазушылар, Журналистер Одақтарының мүшесі. Оннан астам әңгіме, хикаяттар жинақтарының, романдардың авторы. 7-8 алыс-жақын шетел тілдерінде жекелеген кітаптары, шығармалары аударылған. Шетел жазушыларының бірқатар кітаптарын қазақ тіліне аударған. Kөркем шығармалардың республикалық жабық конкурсының екі дүркін бірінші және екінші жүлдесіне ие болған. 1984 жылы "Біз қалада тұрамыз" жинағы үшін М.Әуезов атындағы сыйлық берілген.
  

• 5 слайд

• 6 слайд

• 7 слайд

• 8 слайд

• 9 слайд

• 10 слайд

  Көптеген жазықсыз жәндіктерді аяусыз қырған,өздері де қырылған дәу қаралар көпке топырақ шаша алмады.Көбіні өлігін майдан алаңына тастап, тірі қалғандары жөңкіле қашты. Басқыншылар бұл маңайды қайтып баспасын деп,кішкентай жауынгерлер оларды қуып тастады
  -Ары қарай оқиға қалай өрбуі мүмкін?
  

• 11 слайд

• 12 слайд

• 13 слайд

  ____Ләйләнің құмырсқаларын қорғауы
  ____Күш біріктірген құмырсқалар
  ____Ләйләнің міндеті
  ____Түс әлетіндегі майдан
  
  
  
  

• 14 слайд

  5 –тапсырма
  Осы эпизод пен мәтінді салыстыр.
  

• 15 слайд

• 16 слайд

  6 неліктен
  “Ләйлә орманның ішінен шелекке салып, құмырсқаны илеуімен өз бауына көшіріп жүретін...”
  Неліктен Ләйлә ормандағы құмырсқаны бақшасына әкелді?
  

• 17 слайд

  2. “..Енді қарасам,Ләйләнің қызыл қоңырларына қарағанда екі еседей үлкен қара құмырсқалар илеуге жақын алаңда майдан ашып жатыр...”
  Неліктен қара құмырсқалар майдан ашты?
  

• 18 слайд

  Тек Ләйлә ғана қолындағы сыпырғышпен оңды солды сермеп,әлдеқайдан шұбырып, үздіксіз ағылып келіп жатқан дәу қараларды кейін қарай сырып тастайды.
  
  Неліктен Ләйлә дәу қараларды сыпырғымен сыпырып тастайды?
  

• 19 слайд

  “Табиғаттың қатал заңы ғой ,балам. Күштілер әлсіздерді жеңеді.Бұларды сен бір жолы өзіңнің қаһарлы сыпыртқыңмен қорғағаныңмен ,сен жоқта күштіліктерін жасайды,- дейді оған әкесі”
  Неліктен табиғатта қатал заң болады деп ойлайсыңдар?
  

• 20 слайд

  5. “ Шынында, дәл Ләйләнің қызыл қоңырлары сияқты ұсақ құмырсқалар әлдеқайдан шұбырып келір жатыр.Кешегідей майдан жоқ, аралас құралас шапқыласып , илеуді үлкейтуге керісіп кеткен.”
  Неліктен құмырсқалар илеуін үлкейтіп жатыр?
  

• 21 слайд

  6. “Бұл да -табиғаттың заңы. Осылай тәсіл қолданбаса, күш біріктірмесе, әлсіздер дүниеден құрып кетер еді.- дейді тағы да Тәкең.”
  Неліктен автор осы сөздерді жазды деп ойлайсыңдар?
  

• 22 слайд

  Мен сабақ қызықты( қызықсыз) болды деп ойлаймын...................
  Мен ойымды білдірдім....................(білдіре алмадым)
  Мен өзгелерді мұқият тыңдай алдым.......................................
  Мен сабаққа белсенді қатыстым....................
  Сабақтағы жұмыстың қорытындысымен қанағаттанамын........(қанағаттанбаймын)
  

Әдебиеттік оқу	Нұрбаев   атындағы орта мектеп 18  желтоқсан. 2014 жыл.
Сабақтың тақырыбы	Кәдірбек Сегізбайұлы  «Құмырсқалар »
Жалпы мақсаты	«Құмырсқалар»мәтінді түсініп оқуы; Әңгіменің мазмұнымен танысу, әңгімеге өзіндік талдау жасау. Топтық жұмыстар  арқылы достық қарым-қатынастарын дамыту
Оқыту нәтижесі	Әңгімені өз беттерімен  талдау арқылы жаңа материалды меңгереді. Мәтін туралы білімдері жетіле түседі. Топтық жұмыс арқылы бірін- бірі оқытуға, сыни ойлауға, бірін- бірі бағалауға үйренеді
Жабдықтар	Флипчарт, бағалау парағы,стикер, смайликтер, ,слайдтар
Сілтеме	Ана тілі оқулығы 4 сынып.С. Рахметова. Т. Әбдікәрімова. Р. Базарбекова, электрондық оқулық.
Сабақтың барысы	Мұғалімнің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті
Ұйымдастыру кезеңі   2 мин	Оқушылармен танысу. Құмысрсқа суреті арқылы топқа бөледі,  топ мүшелері өздерін таныстырады. Топ басшыларына бағалау парағын таратады.	Топқа бөлінген соң, әр топ топ басшыларын сайлайды.
Үй тапсырмасын сұрау . 5 минут	Үй тапсырмасы “Б.Соқбақбаев .Менің атым Қожа ” Стр: Аралас оқиғалар І топ: Мәтін бөліктерін ретімен қойып жаз. ___Бақытты минуттар ___Қожаның сыныппен амандасуы ___Ішкі ойы ___Қожаның сабақтан кешігуі __Үй тапсырмасы.                           ІІ топ:  ”.....Балалар дүр етіп түрегелді. Маған емес,әрине, артымда келе жатқан мұғалімге құрмет көрсеткені ғой. Бірақ, мен оны басқаша қабылдадым.  Бір секундқа кідіріп, мұрнымды көкке шүйіріп, маңғаздана қалдым да,  қолымды кеудеме қойып тәжім еттім . Бұным  балалардың құрметіне сыпайыгершілікпен қайтарылған жауап болды да шықты. Балалар ду күліп жіберді. Неліктен   Қожа осындай әрекеттерге барады?                ІІІ топ: Мақтанғаным емес , кластағы орыс тілін тәуір біледі дейтін оқушының бірі менмін.Өткен жылдың  барлық тоқсанында  бұл  пәннен ауызша, жазбаша  ылғи «бестік»  бағалар алдым. Неліктен кинода мұғалімдері  жақсы оқитын Қожаны сотқар бала деп ойлайды? ІҮ топ: “......Төбемнен шатыр етіп жай түскендей болды.Не істерімді білмеген меңіреу халде орнымнан сүйретіліп түрегеле бердім.Маңдайымнан бұрқ етіп суық терім шығып кетті.” Неліктен Қожан осындай күйге түсті. Осы эпизод арқылы басты кейіпкердің қандай қасиетін көре алдыңдар?	Мәтін мазмұны бойынша оқиға ретін қояды. Мәтін үзіндісі арқылы өз  қорытындыларын айтады. Мәтін үзіндісі арқылы өз  қорытындыларын айтады Мәтін үзіндісі арқылы өз  қорытындыларын айтады
Ой қозғау 7 мин 1- тапсырма. Мағынаны тану 25  мин. Стр: «Бағыттап оқыту» «Білу»	Бүгін біз сендермен Кәдірбек Сегізбайұлының  «Құмырсқалар » мәтінімен танысамыз. Слайдтан К.Сегізбаев туралы  көрсетеді. Құмысрсқалар туралы не білеміз? «-Мына ғажапты көрші. Кішкене қызыл қоңыр құмырсқалар кешегі майданнан кейін күш біріктіріп жатыр! » Енді құмырсқалар,жыртқыш, майдан ,бірлік сөздерін қатыстырып әңгіме құрап көріңіздер. Енді жұптарыңызға қарап  ой бөлісіңіздер.Өз идеяларыңызды көршіңізбен бөлісіп, ортақ әңгіме құраңыздар.  Өз оқиғасымен кім бөліседі? Қазір сіздер «Құмырсқалар» мәтінімен танысасыздар. Әңгімені бірнеше үзіліспен оқисыздар.Мен тоқтатқанға дейін оқисыздар, содан кейін оқыған бөлім бойынша талқылау жасаймыз және сұрақтарға жауап береміз. Сонымен, І ші үзіндіні оқимыз . «Саяжайымыз көршілес Танабайдың тұлымшағы желбіреген Ләйләдеген қызы бар. Екі үйдің ортасында  тел өскен бала сияқты.Екі бақтың қайсысының жемісі бұрын піссе , алдымен дәмін татып, жеуге жарағанын, иә жарамайтынын айыратын да сол. Қайсы ағашқа  қандай жеміс өседі, қайсы гүл қашан қауашақ жарады. Бізден гөрі сол көбірек біледі. Екі бақшадағы гүлдерді күтіп баптау су құю Ләйләнің міндеті.Еңбегі сіңген бала гүлді бантигіне тағады, қандай түрлерін бөлмелерге қояды, өз еркі , оған әке шешесі де, біз де үндемейміз. Л әйләнің өсімдіктерге қызыққаны сонша, жоғары сынып оқушылары оқитын «Ботаниканыда» үш төрт аударып шыққан. Бір күні түс әлетінде демалып жатсам, үйге жүгіріп келіпті,Қарақаттай жанары жасқа толып,әрең сөйлейді.   -Ләйлә көршісіне не айтады,- деп ойлайсыңдар? «-Ағатай , жүріңізші, тезірек, -дейді аптығып. -Не болды? -деймін, бұрын мұндай әдеті жоқ баланың жылап жүргенінен шошып қалып. - Құмырсқаларым,- деді де , өздерінің бауларына қарай жүгірді. «Құмырсқалары не бұл баланың? »деп ойлаймын. «Жеміс»ағаштарына зиянды жәндіктерді құмырсқалар құртады екен» деп, Ләйлә орманның ішінен шелекке салып, құмырсқаны илеуімен өз бауына көшіріп жүретін....Мен келсем Ләйләнің әкесі де, шешесі де ине жоғалтқандай жерден көздерін алмайды. -Олар жерден не іздеді деп ойлайсыңдар? ...-Өңшең оңбағандар,-деп менен бұрын жеткен Ләйлә қолына сыпырғыны алып, баққа кірер жолды оңды - солды сабалайды. Ештеңенің байыбына бара алмаған мен аң- таң  болып,көршілерімнің қасына келдім. Көрші –ау, мынандай сұмдықты кім көрген?Нағыз басқыншылық қой,- дейді Ләйләнің әкесі. Одан әрмен   аң- таңмын. «Қандай сұмдықты кандай басқыншылықты» айтады,  жан- жағыма қараймын.Үшеуінен басқа ешкім жоқ бақтың ішінде. -Ой, сен мұнде қара!- деді Тәкең. Қан майдан аяғының астында жүріп жатқан жоқпа?! Аяғымның астына қарадым, ерсілі- қарсылы қайшыласып жүрген қалың құмырсқалары илеуінің үйдің алдына жақын тақырға салған. Көбіне құмырсқалар тіршілігіне қарап отыратын Ләйлә жәндіктеріне біздің де назарымызды жиі аударатындықтан ба,бұл илеудегі қызыл қоңыр кішкене құмырсқаларға көз үйренген.    Енді қарасам,Ләйләнің қызыл қоңырларына қарағанда екі еседей үлкен қара құмырсқалар илеуге жақын алаңда майдан ашып жатыр. -Қандай майдан болуы мүмкін? «Басқыншылар ірі болғанмен,сан жағынан аз сияқты. Бір қараға үш -төрт қызыл қоңыр жабылып жүр.Ал, дәу қаралардың қышқаш ауыздарына іліккен кішкентайлардың қылдырықтай  белдері қақ бөлініп түседі. Кішкентайлар түгел майданға шығып,өз илеулерін қорғап басқыншылармен аянбай айқасады.Біреуі қарамен бетпе- бет келіп ұстаса кетсе, екіншісі ту сыртынан,үшіншісі жотасынан жармасады. Дәу қараны да құртады, өздерінің де бір екеуі, әсіресе, қышқаш ауызға алдымен ілікендері мерт болады. Мынау қан майданға үстінен қарап тұрған Ләйләнің құмырсқаларына тілеулес болып тұрғаннан басқа қолдарынан келер қайран жоқ. Тек Ләйлә ғана қолындағы сыпырғышпен оңды солды сермеп,әлдеқайдан шұбырып, үздіксіз ағылып келіп жатқан дәу қараларды кейін қарай сырып тастайды.Майдан алаңында ең алдыңғы шабуылмен келіп қалған тобы ғана жүр.   Көптеген жазықсыз жәндіктерді аяусыз қырған,өздері де қырылған дәу қаралар көпке топырақ шаша алмады.Көбіні өлігін майдан алаңына тастап, тірі қалғандары жөңкіле қашты. Басқыншылар бұл маңайды қайтып баспасын деп,кішкентай жауынгерлер оларды қуып тастады. Оқиға қалай өрбиді дер ойлайсыңдар?  «...Бір ғажабы, Ләйләнің сыпыртқысынан өте алмай бөгеліп турған дәу қараларға қашқан үйірлестері қосылған кезде олар да бөгелместен оқыс бұрылып,шұбырған күйі қарсы беттегі қалың бауға еніп кетті. -                     Бұлар біз жоқта келсе,  мына байқұстардың бәрін қырып кетеді ғой,- дейді жыламсыраған Ләйлә. -Табиғаттың қатал заңы ғой ,балам. Күштілер әлсіздерді жеңеді.Бұларды сен бір жолы өзіңнің қаһарлы сыпыртқыңмен қорғағаныңмен ,сен жоқта күштіліктерін жасайды,- дейді оған әкесі. Ертеңіне Ләйлә тағы жүгіріп келіпті. Бірақ кешегідей емес көңілді. -Ағатай жүріңізші бізде қызық болып жатыр. -Тағы да құмырсқалар майданы ма? -деймін,оған күле қарап.Ләйләнің маған жауап беруге шамасы келмей , қайта жүгіре жөнелді.  -Енді не болады деп ойлайсыңдар?  «...Баласымен бірге бала болып жүрген Тәкең де көңілді қарсы алды. -Мына ғажапты қарашы,көрші -дейді ол.-Кішкене қызыл қоңырлар кешегі майданнан кейін тізе қосып, күш біріктіріп жатыр.    Шынында, дәл Ләйләнің қызыл қоңырлары сияқты ұсақ құмырсқалар әлдеқайдан шұбырып келір жатыр.Кешегідей майдан жоқ, аралас құралас  шапқыласып , илеуді үлкейтуге керісіп кеткен. - Бұл да -табиғаттың заңы. Осылай тәсіл қолданбаса, кү біріктірмесе, әлсіздер дүниеден құрып кетер еді. дейді тағы да Тәкең.	К.Сегізбаев туралы мағлұматпен танысады. Құмырсқалар  туралы постер жасайды. Ресурс таратылады Әңгіме құрайды, Жұпта талқылайды, ортақ әңгіме айтады. Балалар өз ойларын айтады.
3- тапсырма Түсіну СТР: «Ортадағы қалам» 4 -тапсырма Қолдану 4-тапсырма Талдау: 5- тапсырма Жинақтау Ой- толғаныс кезеңі. 6 мин Стр: ”Алты неліктен? Үйге тапсырма :	Мәтін кейіпкерлерін ата Әңгіменің басқы бөлігін қайта оқып, Ләйлә туралы пікірлеріңді айтыңдар. Бір күні түс кезінде қандай оқиға болды? Ләйлә қандай құмырсқаға жақтасып жүрді? Ләйлә ертесінде неге мәз болды?   І топ: Стр: Аралас оқиғалар _____Мәтін бөліктерін ретімен қойып жаз. ____Ләйләнің құмырсқаларын қорғауы ____Күш біріктірген құмырсқалар  ____Ләйлінің міндеті ____Түс әлетіндегі майдан ІІ топ: Әңгімеден құмырсқалар төбелесі туралы жазылған тұсын тауып оқы. ІІІ топ: Ләйләнің құмырсқаға жанашыр болған жерін тауып оқы ІҮ топ: Қара құмырсқалар мен қызыл құмырсқаларды салыстырыңыздар Муравьи . Осы эпизод пен біз оқған мәтінді салыстыр І топ: Әңгіменің басталуы ІІ топ: Әңгіменің дамуы ІІІ топ: Әңгіменің шиеленісуі ІҮ топ: Әңгіменің шарықтау шегі Әңгіменің соңы Мәтіннен нені үйренуге болады? Мәтіннің негізгі ойы неде? «Табиғаттың қатал заңы»  жөнінде өз ойыңды айт         6- тапсырма 1.              “.Ләйлә орманның ішінен шелекке салып, құмырсқаны илеуімен өз бауына көшіріп жүретін...” Неліктен Ләйлә ормандағы құмырсқаны бақшасына әкелді? 2. “..Енді қарасам,Ләйләнің қызыл қоңырларына қарағанда екі еседей үлкен қара құмырсқалар илеуге жақын алаңда майдан ашып жатыр...” Неліктен қара құмырсқалар майдан ашты? 3.                  Тек Ләйлә ғана қолындағы сыпырғышпен оңды солды сермеп,әлдеқайдан шұбырып, үздіксіз ағылып келіп жатқан дәу қараларды кейін қарай сырып тастайды. Неліктен Ләйлә дәу қараларды сыпырғымен сыпырып тастайды?   4.                  “Табиғаттың қатал заңы ғой ,балам. Күштілер әлсіздерді жеңеді.Бұларды сен бір жолы өзіңнің қаһарлы сыпыртқыңмен қорғағаныңмен ,сен жоқта күштіліктерін жасайды,- дейді оған әкесі” Неліктен табиғатта қатал заң болады деп ойлайсыңдар? 5. “ Шынында, дәл Ләйләнің қызыл қоңырлары сияқты ұсақ құмырсқалар әлдеқайдан шұбырып келіп жатыр.Кешегідей майдан жоқ, аралас құралас  шапқыласып , илеуді үлкейтуге керісіп кеткен.” Неліктен құмырсқалар илеуін үлкейтіп жатыр? 6. “Бұл да -табиғаттың заңы. Осылай тәсіл қолданбаса, күш біріктірмесе, әлсіздер дүниеден құрып кетер еді. дейді тағы да Тәкең.” Неліктен автор осы сөздерді жазды деп ойлайсыңдар? Топ басшыларына бағалатады. Осындай жағдай сендердің бастарыңда болды ма? Кері байланыс. 1.      Мен сабақ қызықты( қызықсыз)  болды деп ойлаймын................... 2.      Мен ойымды білдірдім....................(білдіре алмадым) 3.      Мен өзгелерді мұқият тыңдай алдым....................................... 4.      Мен сабаққа белсенді қатыстым .... «Табиғаттың қатал заңы»туралы  эссе жазып келу	Қалам иелері сұраққа жауап береді. Ләйлінің міндеті Түс әлетіндегі майдан Ләйләнің құмырсқаларын қорғауы Күш біріктірген құмырсқалар  Сол жоспардан әңгіменің реті бойынша 3-4 бөлімнен тұратын жоспар құрады. Тақтада оқиды. Сұрақтарға жауап беру

«С.Сейфуллин  атындағы орта мектеп» КММ

                                                 Әдебиеттік оқу       

                                                                           4 сынып

                                   Тақырыбы: «Менің атым Қожа»  Б.Соқпақбаев  

Пән мұғалімі: Нұрбекова А

2013жыл.12 желтоқсан.

І топ:   Мәтін бөліктерін ретімен қойып жаз. ___Бақытты минуттар ___Қожаның сыныппен амандасуы ___Ішкі ойы ___Қожаның сабақтан кешігуі __Үй тапсырмасы.           ІІ топ:  ”.....Балалар дүр етіп түрегелді. Маған емес,әрине, артымда келе жатқан мұғалімге құрмет көрсеткені ғой. Бірақ, мен оны басқаша қабылдадым.  Бір секундқа кідіріп, мұрнымды көкке шүйіріп, маңғаздана қалдым да,  қолымды кеудеме қойып тәжім еттім . Бұным  балалардың құрметіне сыпайыгершілікпен қайтарылған жауап болды да шықты. Балалар ду күліп жіберді. Неліктен   Қожа осындай әрекеттерге барады?             ІІІ топ: Мақтанғаным емес , кластағы орыс тілін тәуір біледі дейтін оқушының бірі менмін.Өткен жылдың  барлық тоқсанында  бұл  пәннен ауызша, жазбаша  ылғи «бестік»  бағалар алдым. Неліктен кинода мұғалімдері  жақсы оқитын Қожаны сотқар бала деп ойлайды? ІҮ топ:“......Төбемнен шатыр етіп жай түскендей болды.Не істерімді білмеген меңіреу халде орнымнан сүйретіліп түрегеле бердім.Маңдайымнан бұрқ етіп суық терім шығып кетті.”

Неліктен Қожан осындай күйге түсті. Осы эпизод арқылы басты кейіпкердің қандай қасиетін көре алдыңдар? 

Құмырсқа  Жер шарында кеңінен таралған, тек Қиыр Солтүстікте және Антарктидада ғана кездеспейді. Құмырсқаның 10 мыңдай түрі бар. Олардың көпшілік түрлері тропиктік аймақтарда кездеседі.Денесі бас, көкірек және құрсақтан тұрады. Басы үлкен, жақтары жақсы жетілген, ауыз аппараты кеміргіш. Көкірек бөлімі жіңішке, онда үш жұп аяқтары жақсы жетілген. Көпшілік түрлерінің құрсақ бөлімінде шаншары мен улы бездері жақсы дамыған, улы бездерінен бөлінетін сұйықтық – құмырсқа қышқылы деп аталады. Құмырсқалар, көбіне топтанып (10 – 100 мың дарасы бірігіп), арнайы илеу жасап, тіршілік етеді. Әрбір илеуде аталық, аналық, “жұмысшы” және “жауынгер” құмырсқалар болады.  Жұмысшы құмырсқалар  илеудегі дернәсілдерді, аналық құмырсқаларды қоректендіреді.

Құмырсқалардың  иіс, дәм сезуі өте жақсы жетілген. Құмырсқалар илеуін қураған өсімдік сабақтары мен жапырақтарының қалдықтарынан жасайды.  Негізгі қорегі басқа жәндіктер, олардың дернәсілдері және өсімдіктердің жапырақтары мен тұқымдары, шырындары. Бір илеудегі құмырсқалар тәулігіне 10 мыңнан 30 мыңға дейін жәндіктерді жояды. Құмырсқалардың адам денсаулығына пайдасын көп халықтар ерте кездерден-ақ білген. Аяғы ауыратындар кей жағдайларда құмырсқа илеуіне аяғын салып құмырсқаға шақтырған. Құмырсқа денесінде 70-тен астам микроэлемент, 20-дан астам амин қышқылы, витаминдер бар. Қазіргі кезде Қытайда құмырсқадан аса бағалы азықтық, дәрілік қасиеті бар препараттар дайындалады. Құмырсқадан алынатын дәрілер буын ауруларын, қант диабетін емдеуде, қан қысымын реттеуде қолданылады. Құмырсқалар жүрген іздерінде құмырсқа қышқылынан тамшы қалдырады, сол иіс бойынша адаспай табады. Орманда тіршілік ететін құмырсқалар ағашқа өрмелегенде де бірінің артынан бірі тізіліп жорғалайды, мұнда да құмырсқа қышқылы көмектеседі. Құмырсқалардың

Топ басшысы ________________________________

№	Топ мүшесінің аты	Үй тапсырмасына жауап берді	Құмырсқалар туралы посатр жасауға қатысты	Мәтінді туралы сұрақтарға жауап берді	Өз ойын білдірді	Барлық ұпайы	Баға
1
2
3
4