Дүние жүзінің экономикалық, әлеуметтік және саяси география пәні бойынша практикалық жұмыстарға арналған ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАРЫ

Практикалық жұмыс №8

Түсті металлургия

Тапсырма:

1. №1 кестедегі мәліметтермен таныс. Әлемнің мыс балқыту өнеркәсіптерінің ерекшеліктеріне қорытынды жаса. Мыс балқыту өнеркәсіп саласында дамып келе жатқан елдерді атап көрсет.

Келесі белгілер бойынша ажырат:

1.     шикізат құрамы бойынша;

2.     экспорт немесе іште өңдіруші шикізат бойынша;

3.     концентрациялар, металлсыйымдылық бойынша;

4.     өз шикізаттарына негізделген елдер.

Рафинатталған мысты экспорт және импортқа жіберетін елдерді анықта.

2. №2,3 кестедегі материалмен және әлемнің алюминий өнеркәсіп картасхемасымен таныс. Дүние жүзінің алюминий өнеркәсіптерінің ерекшеліктеріне қорытынды жаса. Алюминий өнеркәсіп саласында дамып келе жатқан елдерді атап көрсет.

Келесі белгілер бойынша ажырат:

1.     шикізат құрамы бойынша;

2.     экспорт немесе іште өңдіруші шикізат бойынша;

3.     концентрациялар, металлсыйымдылық бойынша;

Әлемнің  экспорт және импортқа жіберетін елдерді анықта.

Ірі алюминий зауыттарының көлемін анықта.

Кесте  № 1

Мыс шығару мен оны әлемдегі пайдалану.

Мыс рудасын өндіру		Мыс құймасы (черновой)		Мыс өндіру  (рафинированной меди)		Мыс қолдану
Мемлекет	млн. тонн	мемлекет	млн. тонн	мемлекет	млн. тонн	мемлекет	млн. тонн
Чили	3,4	АҚШ	1,72	АҚШ	2,45	АҚШ	3,74
АҚШ	1,96	Чили	1,34	Чили	2,12	Чили	2,08
Канада	0,66	Жапония	1,35	Жапония	1,28	Жапония	1,34
Австралия	0,55	Қытай	0,96	Қытай	1,20	Қытай	1,24
Индонезия	0,53	Канада	0,63	Германия	0,67	Италия	0,93
Ресей	0,51	Ресей	0,60	Ресей	0,61	Франция	0,63
Перу	0,9	Польша	0,43	Канада	0,56	Оңтүстік Корея	0,62
Қытай	0,41	Мексика	0,35	Польша	0,45	Тайвань	0,49
Польша	0,41	Германия	0,35	Бельгия	0,39	Англия	0,48
Мексика	0,39	Перу	0,32	Перу	0,38	Бельгия	0,42
Замбия	0,35	Замбия	0,32	Замбия	0,33	Бразилия	0,32
Қазақстан	0,32	Қазақстан	0,31	Қазақстан	0,30	Канада	0,26

Кесте № 2

Алюминийшығару мен пайдалану әлем аудандары үшін (%-бен)

Аймақ	Боксит өдіру	глинозем	Бастапқы алюминий	Екінші алюминий	Екінші алюминийдің өндірістегі үлеі	Тұтыну
Барлығы	100	100	100	100	27	100
Шет.Европа	1,8	11,5	16,1	21,1	38	23,7
Шығ.Европа	7,2	14,8	18,0	16,7	12	8,4
Оның ішінде: Ресей	1,1	7,9	14,0	3,4	8	2,5
Шет. Азия	11,6	12,6	15,8	21,2	33	31,2
Африка	15,0	1,5	3,8	0,8	7	1,2
Солт. Америка	0,0	10,7	21,8	41,9	35	29,7
Оңт. Америка	26,7	24,2	8,1	0,9	4	2,0
Бүкіл әлем  млн.т	116,3	44,2	19,8	7,3	27	26,8

Кесте № 3

Әлемнің ірі алюминий зауыттары.

Кен орны	Мемлекет	Мах. Қуаты мың тонна зат.
Братск	Ресей	1000
Красноярс	/-/	755
Турсун-Заде	Тәжікстан	517
Саяногорск	Ресей	500
Ситри	Бахрейн	487
Санфеликс	Венесуэла	456
Ар-Виеэро	Канада	432
Томог	Австралия	420
Бе комо	Канада	400

Практикалық жұмыс № 9

Әлемдік машина жасау

1.Қазіргі замандағы машина жасау шаруашылығының орны мен маңызы.

2. Машина жасаудың принциптері мен факторлары.

3. Машина жасау өнеркәсібінің түрлері мен экономикалық ерекшеліктері.

Тапсырма :

1.Берілген материалдар мен кестені қолдана отырып кескін картаға дүние жүзілік машин жасау орталықтары мен аудандарын шарты белгілермен көрсетіңіз.

2. Экономикалық карта мен атласты қолданып Силезии, Рур, Солтүстік- Шығыс АҚШ, Варшава, Париж, Берлектон қалаларының машина жасау салаларының орналасуын түсіндіріңіз.

3.Автомобил өнеркәсібінің сала аралық байланысын жүйелі түрде құрастырыңыз.

4. Жеңіл  автомобил өнеркәсібі кестесін пайдаланып диаграмма жасаңыз.

Кесте

Жеңіл автокөлік шығару

Мемлекет	Мың.дана
Жапония	8363
АҚШ	5542
Германия	5132
Франция	2880
Республика Корея	2602
Испания	2445
Ұлыбритания	1641
Канада	1551
Италия	1422
Бразилия	1342
Мексика	1279
Ресей	966
Бельгия	912
Қытай	605
Польша	533
Үндістан	514
Чехия	428
Австралия	324
Турция	297
Тайвань	265

Кесте

Теледидар өндірудегі лидерлер млн.дана

№	Место в мире	1950 г.	1970 г.		1990 г.		1997 г.
1.	АҚШ	7,5	Жапония		Қытай	26,9	Қытай	36
2.	Ұлыбритания	0,5			Корея	16,2	Корея	21,9
3.	Канада	0,03	КСРО	67	Жапония	15,1	АҚШ	14
4.	КСРО	0,01	ГФР	2,9	АҚШ	14	Малайз.	8,9
5.	Франция	0,005	Ұлыбритания		КСРО	10,5	Жапония	7,8

Кесте

Автомобиль жасау өндірісіндегі ірі экспорттаушылары мен импорттаушылары

Орны	ел	Құны млрд.доллар	Жалпы әлемдік экспорттағы үлесі
			1980 ж.	1990 ж.	1999 ж.
1	Германия	93,15	21,0	21,9	17,0
2	Жапония	82,64	19,8	20,8	15,0
3	АҚШ	62,92	11,9	10,2	11,5
4	Канада	60,53	6,9	8,9	11,0
5	Франция	39,69	9,9	8,2	7,2
6	Испания	27	1,8	3,7	4,9
7	Ұлыбритания	26,46	5,8	4,4	4,8
8	Мексика	25,25	0,3	1,5	4,6
9	Бельгия	24,69	24,69	24,69	4,5
10	Италия	18,24	4,5	4,1	3,3
11	Оңтүстік Корея	13,4	0,1	0,7	2,4
12	Швеция	9,84	2,8	2,4	1,8
13	Нидерланды	8,93	1,1	1,5	1,6
14	Австрия	7,81	0,5	1,1	1,4
15	Чехия	4,13	4,13	4,13	0,8

Импорттаушылары

Орны	ел	Құны млрд.доллар	Жалпы әлемдік экспорттағы үлесі
			1980 ж.	1990 ж.	1999 ж.
1	АҚШ	15	20,3	24,7	27,5
2	Германия	46,3	6,2	9,6	8,2
3	Канада	45,25	8,7	7,7	8
4	Ұлыбритания	40,1	5,7	7,1	7,1
5	Франция	30,41	5,4	6,7	5,4
6	Испания	27,12	0,9	3,2	4,8
7	Италия	26,74	5,5	4,6	4,7
8	Бельгия	21,7			3,8
9	Мексика	15,87	1,8	1,6	2,4
10	Нидерланды	13,74	2,6	2,6	1,5
11	Жапония	8,6	0,5	2,3	0,5
12	Австралия	8,28	1,6	1,7	1,4
13	Австрия	7,78	1,3	1,2	1,3
14	Швеция	7,12	0,5	1,4	1,2
15	Швейцария	6,54	1,8	1,9	81,5

Практикалық жұмыс №10

Дүние жүзілік химия өнеркәсібі географиясы

1.Химия өнеркәсібінің құрамы.

2. Тау өнеркәсібі химиясының мамандануы. Негізгі химия саласының тобы және негізгі органикалық синтез, полимер материалдардың, химиялық-формацептикада және т.б. салаларында пайдалануы.

3. Химия өнеркәсібіне қандай фактор кері әсерін тигізеді.

4. Химия өнеркәсібі базасының жикізат ерекшелігі .

Тапсырма :

1.Берілген кесте мен материалдарды меңгере отырып (Синтетикалық өнеркәсіп, смол, плассмаса). Ерекшелігін анықта отырып минералды тыңайтқыш өнеркәсібі орналасуын анықтаңыз.

2. келесі факторларды ескере отырып химиялық талшықтар, өнеркәсіп географиясының белгілерін анықтап түсіндіріңіз.

      1. Химиялық талшық- өнеркәсібінің негізгі тұтынушылары.

      2. Талшық синтез смол өндіргіш. Жартылай дайын өнім.

      3. өнеркәсіптің дамуына басты мына себептер әсер етеді: жұмыс күші, жылу және электор энергиясы.

3. Кескін картаға химия өнімдерінің негізгі орталықтарын түсіріңіз.

      1.ҒТР дәуріндегі Химия өнеркәсібінің дамуының негізгі белгілері.

      2. Химия өнеркәсібін негізгі қозғаушы күшті атаңыз.

      3.Химия өнеркәсібі географиясының мұнай-газ шикізат базасына ауысқанда сала-аралық  қандай кең өзгерістер байқалды.

      4. Синтетикалық каучук өнеркәсібінде қандай сала-аралық заңдылықтарды байқауға болады.

Кесте

Химия өндірісі

Мин.тыңайтқыш		Химиялық талшықтар		Синтетикалық каучук		Синтетикалық  смола және  пластмасса
Қытай	20%	Қытай	17	АҚШ	25	АҚШ	24
АҚШ	18	АҚШ	17	Жапония	15	Жапония	12
Үндістан	9	Тайвань	12	Ресей	8	ГФР	9
Канада	8	Оңтүстік Корея	9	ГФР	6	Оңтүстік Корея	7
Ресей	7	Жапония	7	Франция	6	Тайвань	6
ГФР	3	Үндістан	5	Қытай	6	Қытай	5
Беларусь	3	Индонезия	4	Оңтүстік Корея	5	Франция	5
Индонезия	2	ГФР	4	Тайвань	4	Нидерланды	4
Франция	2	Италия	3	Ұлыбритания	3	Ұлыбритания	3
Украина	2	Тайланд	2	Бразилия	3	Бельгия	3
Басқалары	26	Басқалары	20	басқалары	19	Басқалары	22

Тәжірбиелік жұмыс №11

Шетелдік Еуропа елдеріне экономикалық- географиялық тұрғыдан сипаттама

1.Шетелдік Еуропа елдерінің қайсысы ЕО мүше ел емес.

2.Шетелдік Еуропаның қай елі болашақта ЕО мүше болады.

3.Шетелдік Еуропаның қай елдері 1995ж. Шенген келісімне қол қойды.

4. Шетелдік  Еуропаның қай елдері бейтарап.

Тапсырма :

1. Шетелдік Еуропа мемлекетеріне сипаттама беріңіз. Неліктен дүние жүзінің басқа бөлігінде Еуропа еліндегідей монархия жоқ.
2. Шетелдік Еуропа табиғат ресурстарына сипаттама беріңіз: мұнай табиғи газ,темір рудасы және т.б.
3. Шетелдік Еуропа мемлекетеріне жалпы сипаттама беріңіз. №1 кесте.
4. Оңтүстік, Солтүстік Еуропа ауыл шаруашылығын  салыстыра отырып мінездеме беріңіз.
5. Оңтүстік, Солтүстік Еуропаға эконом-географиялық тұрғыдан салыстыра отырып мінездеме беріңіз. №2 кесте.
6. Неліктен Шетелдік Еуропа мемлекеті ЕО құрамына кіруге талпынуда.

Неліктен Еуропа әлемдік қаржы орталығына айна

Кесте № 1

Шетелдік Еуропа халқының жалпы сипаттамасы

Көрсеткіштер	Батыс Еуропа	Шығыс Еуропа
Саны
Тығыздық
Табиғи өсім
Ұлттық құрам
Халық миграцииясы
Ұлттық проблемалар

Кесте  № 2

Шетелдік Еуропа аудандарының экономикалық-географиялық сипаттамасы

Көрсеткіштер	ШығысЕуропа	БатысЕуропа	ОңтүстікЕуропа	Солтүстік Еуропа
құрам
ауданы
халқы
Агломерация астаналары мен орталықтары
Табиғи ресурс
Өндірістің басты салалары
Транспорт географиясы
Сыртқы сауда

Практикалық жұмыс № 12

Солтүстік Америка елдерінің экономикалық-географиялық сипаттамасы.

Тапсырмалар.

1. АҚШ территориясындағы микроаудандарды анықтау. Оларды бөлудің негізінде не жатыр.

2. АҚШ-тың экономикалық картасы бойынша микроаудандардың шаруашылығын аңықтаңыз. Осының арқасында қандай салалар дамыды:

1. Жергілікті ресурстары

2. АҚШ-ң басқа аудандарынан әкелінетін ресурстар.

3. Географиялық орнының ерекшеліктері.

4. Әлемнің басқа елдерінен шикізат ресурстарының импорты.

5. Жұмыс күштерінің классификациясы.

3. АҚШ пен Канада шаруашылығы мен халқының негізгі типологиялық ерекшеліктерін атаңыз. Оларды кесте түрінде АҚШ пен Канаданың әлеуметтік-экономикалық сипаттамасы ретінде көрсетіңіз. Қорытынды жасау.

Практикалық жұмыс № 13

Латын Америка елдерінің экономикалық-географиялық сипаттамасы.

Тапсырмалар.

4. Латын Америка территориясындағы микроаудандарды анықтау. Оларды бөлудің негізінде не жатыр.

5. Экономикалық картасы бойынша микроаудандардың шаруашылығын аңықтаңыз. Осының арқасында қандай салалар дамыды:

1. Жергілікті ресурстары

2. АҚШ-ң басқа аудандарынан әкелінетін ресурстар.

3. Географиялық орнының ерекшеліктері.

4. Әлемнің басқа елдерінен шикізат ресурстарының импорты.

5. Жұмыс күштерінің классификациясы.

6. Шаруашылығы мен халқының негізгі типологиялық ерекшеліктерін атаңыз.Оларды кесте түрінде Латын Америкасының әлеуметтік-экономикалық сипаттамасы ретінде көрсетіңіз. Қорытынды жасау.

Краткое описание документа:

Практикалық жұмыс №10

Дүние жүзілік химия өнеркәсібі географиясы

1.Химия өнеркәсібінің құрамы.

2. Тау өнеркәсібі химиясының мамандануы. Негізгі химия саласының тобы және негізгі органикалық синтез, полимер материалдардың, химиялық-формацептикада және т.б. салаларында пайдалануы.

3. Химия өнеркәсібіне қандай фактор кері әсерін тигізеді.

4. Химия өнеркәсібі базасының жикізат ерекшелігі .

Тапсырма :

1.Берілген кесте мен материалдарды меңгере отырып (Синтетикалық өнеркәсіп, смол, плассмаса). Ерекшелігін анықта отырып минералды тыңайтқыш өнеркәсібі орналасуын анықтаңыз.

2. келесі факторларды ескере отырып химиялық талшықтар, өнеркәсіп географиясының белгілерін анықтап түсіндіріңіз.

1. Химиялық талшық- өнеркәсібінің негізгі тұтынушылары.

2. Талшық синтез смол өндіргіш. Жартылай дайын өнім.

3. өнеркәсіптің дамуына басты мына себептер әсер етеді: жұмыс күші, жылу және электор энергиясы.

3. Кескін картаға химия өнімдерінің негізгі орталықтарын түсіріңіз.

1.ҒТР дәуріндегі Химия өнеркәсібінің дамуының негізгі белгілері.

2. Химия өнеркәсібін негізгі қозғаушы күшті атаңыз.

3.Химия өнеркәсібі географиясының мұнай-газ шикізат базасына ауысқанда сала-аралық қандай кең өзгерістер байқалды.

4. Синтетикалық каучук өнеркәсібінде қандай сала-аралық заңдылықтарды байқауға болады.

Кесте

Химия өндірісі

Мин.тыңайтқыш	Химиялық талшықтар	Синтетикалық каучук	Синтетикалық смола және пластмасса
Қытай	20%	Қытай	17	АҚШ	25	АҚШ	24
АҚШ	18	АҚШ	17	Жапония	15	Жапония	12
Үндістан	9	Тайвань	12	Ресей	8	ГФР	9
Канада	8	Оңтүстік Корея	9	ГФР	6	Оңтүстік Корея	7
Ресей	7	Жапония	7	Франция	6	Тайвань	6
ГФР	3	Үндістан	5	Қытай	6	Қытай	5
Беларусь	3	Индонезия	4	Оңтүстік Корея	5	Франция	5
Индонезия	2	ГФР	4	Тайвань	4	Нидерланды	4
Франция	2	Италия	3	Ұлыбритания	3	Ұлыбритания	3
Украина	2	Тайланд	2	Бразилия	3	Бельгия	3
Басқалары	26	Басқалары	20	басқалары	19	Басқалары	22

Тәжірбиелік жұмыс №11

Шетелдік Еуропа елдеріне экономикалық- географиялық тұрғыдан сипаттама

1.Шетелдік Еуропа елдерінің қайсысы ЕО мүше ел емес.

2.Шетелдік Еуропаның қай елі болашақта ЕО мүше болады.

3.Шетелдік Еуропаның қай елдері 1995ж. Шенген келісімне қол қойды.

4. Шетелдік Еуропаның қай елдері бейтарап.

Тапсырма :

1. Шетелдік Еуропа мемлекетеріне сипаттама беріңіз. Неліктен дүние жүзінің басқа бөлігінде Еуропа еліндегідей монархия жоқ.
2. Шетелдік Еуропа табиғат ресурстарына сипаттама беріңіз: мұнай табиғи газ,темір рудасы және т.б.
3. Шетелдік Еуропа мемлекетеріне жалпы сипаттама беріңіз. №1 кесте.
4. Оңтүстік, Солтүстік Еуропа ауыл шаруашылығын салыстыра отырып мінездеме беріңіз.
5. Оңтүстік, Солтүстік Еуропаға эконом-географиялық тұрғыдан салыстыра отырып мінездеме беріңіз. №2 кесте.
6. Неліктен Шетелдік Еуропа мемлекеті ЕО құрамына кіруге талпынуда.

Неліктен Еуропа әлемдік қаржы орталығына айна

Кесте № 1

Шетелдік Еуропа халқының жалпы сипаттамасы

Көрсеткіштер	Батыс Еуропа	Шығыс Еуропа
Саны
Тығыздық
Табиғи өсім
Ұлттық құрам
Халық миграцииясы
Ұлттық проблемалар

Кесте № 2

Шетелдік Еуропа аудандарының экономикалық-географиялық сипаттамасы

Көрсеткіштер	ШығысЕуропа	БатысЕуропа	ОңтүстікЕуропа	Солтүстік Еуропа
құрам
ауданы
халқы
Агломерация астаналары мен орталықтары
Табиғи ресурс
Өндірістің басты салалары
Транспорт географиясы
Сыртқы сауда

Практикалық жұмыс № 12

Солтүстік Америка елдерінің экономикалық-географиялық сипаттамасы.

Тапсырмалар.

1. АҚШ территориясындағы микроаудандарды анықтау. Оларды бөлудің негізінде не жатыр.

2. АҚШ-тың экономикалық картасы бойынша микроаудандардың шаруашылығын аңықтаңыз. Осының арқасында қандай салалар дамыды:

1. Жергілікті ресурстары

2. АҚШ-ң басқа аудандарынан әкелінетін ресурстар.

3. Географиялық орнының ерекшеліктері.

4. Әлемнің басқа елдерінен шикізат ресурстарының импорты.

5. Жұмыс күштерінің классификациясы.

3. АҚШ пен Канада шаруашылығы мен халқының негізгі типологиялық ерекшеліктерін атаңыз. Оларды кесте түрінде АҚШ пен Канаданың әлеуметтік-экономикалық сипаттамасы ретінде көрсетіңіз. Қорытынды жасау.

Практикалық жұмыс № 13

Латын Америка елдерінің экономикалық-географиялық сипаттамасы.

Тапсырмалар.

4. Латын Америка территориясындағы микроаудандарды анықтау. Оларды бөлудің негізінде не жатыр.

5. Экономикалық картасы бойынша микроаудандардың шаруашылығын аңықтаңыз. Осының арқасында қандай салалар дамыды:

1. Жергілікті ресурстары

2. АҚШ-ң басқа аудандарынан әкелінетін ресурстар.

3. Географиялық орнының ерекшеліктері.

4. Әлемнің басқа елдерінен шикізат ресурстарының импорты.

5. Жұмыс күштерінің классификациясы.

6. Шаруашылығы мен халқының негізгі типологиялық ерекшеліктерін атаңыз.Оларды кесте түрінде Латын Америкасының әлеуметтік-экономикалық сипаттамасы ретінде көрсетіңіз. Қорытынды жасау.