Дүниетану пәнінен сабақ жоспары "Ғарышқа ұшу. Ғарышты игеру" 4-сынып

• 1 слайд

• 2 слайд

  
  
  
  Психологиялық дайындық.
  
  Ғылымның сырын ұғамын,
  Шығамыз білім шыңына.
  Ұқыптылық пен зеректік,
  Жеткізсін біздің өренді
  Дүниетану сырына.
  

• 3 слайд

  1. Күн жүйесінің ғаламшарларын кімдер зерттейді?
  2.Күннің басқа жұлдыздармен қандай ұқсастығы бар?
  3. Күн деген не?
  4. Күннің Жердегі тіршілік үшін қандай маңызы бар?
  5. Күн болмаса, Жер бетінде не болар еді?
  6. Күнді неше ғаламшар айналып жүр?
  7. Жердің серігі бар ма?
  8. Адамдар күннің қуатын қалай пайдаланады?
  9. Жердің Күн жүйесіндегі орнының қандай мәні бар?
  
  Үй тапсырмасы:
  

• 4 слайд

• 5 слайд

  Көлденеңінен:
  1994 жылы ғарышқа ұшқан қазақ ғарышкері.
  Байқоңырдан тұңғыш ұшқан ғарышкер.
  Жер серігі
  Тұңғыш қазақ ғарышкерінің есімі.
  Алғашқы ғарыш кемесінің аты.
  Площадь сөзінің аудармасы
  Аспан әлемі
  Ғарыш станциясы атауы
  
  

• 6 слайд

• 7 слайд

  Сөзжұмбақ
  

• 8 слайд

• 9 слайд

  Ғарышқа ұшу.
  Ғарышты игеру.
  Тақырыбы:
  

• 10 слайд

  1-топ
  Ғарыш ерте заманнан бері адамдардың қызығушылығын туғызып келеді. Ерте кезде адамдар жұлдыздарды бақылап, олардың орын ауыстыратынын байқаған. Олар қыста бір жерде, жазда басқа жепрде тұрады. Адамдар жұлдыздарға қарап, егін егетін және оны жинайтын уақытты анықтап отырған. Жұлдыз санаушылар көрінетін жұлдыздардың бәрін санап, жұлдызды аспан картасын құрастырды. Шоқжұлдыздарға топтастырып, оларға атау берді. Үлкендер балаларын жұлдыздарға қарап, бағдарды анықтауды үйретті. Астрономиялық құралдардың көмегімен жұлдыздар жайлы мәлімет жинап, жұлдыздар каталогын құрастырды. Жұлдыздар, Галлактикалар және Әлемнің пайда болу тарихын зерттеді. Қазір ғалымдар ғарышты зерттеумен айналысуда.
  

• 11 слайд

• 12 слайд

  Сұрақ
  1.Адамдарға жұлдыздарға қарап не істеген?
  2. Жердің алғашқы жасанды серігі қашан ұшырылды?
  
  

• 13 слайд

  2-топ
  Жердің жасанды серігі алғаш рет 1957 жылы 4 қазанда ұшырылды. 1961 жылы 12 сәуірде тұңғыш ғарышкер Юрий Алексеевич Гагарин ғарыш кемесімен Жерді айналып шықты. Ол ғарыштан Жерді 108 минут бойы бақылады.
  Бұл күн тарихқа космонавтика күні ретінде енді. Бұл күнді бүкіл әлем мерекелейді. Ғарыштан Жердегі құрлық пен суқоймалар анық байқалады. Ал Жер көгілдір түсті шар тәрізді өте әдемі болып көрінеді.
  Кейін де көптеген жасанды Жер серіктері жіберілді, ғарышқа әр елдің көптеген ғарышкерлері ұшты. Қазақстандық ғарышкерлер Тоқтар Әубәкіров пен Талғат Мұсабаев та экипаж құрамында ғарышқа көтерілді. Олар Жерді ғарыштан бақылап, ғылыми зерттеулер жасады.
  

• 14 слайд

  Сұрақ
  1. Алғашқы ғарышқа ұшқан адамдар кімдер? Олар туралы не білесің?
  
  2. Ғарышқа стансалар не үшін жіберілді?
   
  
  

• 15 слайд

  Юрий Алексеевич Гагарин
  
  

• 16 слайд

  Қазақстандық ғарышкелер
  Тоқтар Әубәкіров
  Талғат Мұсабаев
  

• 17 слайд

• 18 слайд

  3-топ.
  Ай – Жердің жалғыз серігі. Ғарыштан Ай әр жақ, бер жағынан суретке түсірілді. Соның нәтижесінде ай бетінің картасы құрастырылды. Айға ғарыш аппараттары ұшырылып, ғылыми зерттеулер жүргізілді. Американдық астронавтар Нил Армстронг пен Эдвин Олдрин Айға барып қонды.
  Ғалымдарды “Басқа ғаламшарда тіршілік бар ма?” деген сұраққа үнемі мазалап келеді. Марста тіршілік бар екендігі туралы болжам айтылды. Бірақ арнайы зерттеулерден кейін бұл дәлелденбеді.
  Ғалымдар Күнді айналып жүретін аспан денелері ішінде Жерде ғана тіршілік бар деп есептейді.
  

• 19 слайд

  Сұрақ.
  1. Үлкендер балаларын жұлдыздарға қарап, нені үйретті?
  2. Басқа ғаламшарда тіршілік бар ма?
  
  

• 20 слайд

  Американдық астронавтар Нил Армстронг пен Эдвин Олдрин Айға барып қонды.
  

• 21 слайд

  Ай қалай пайда болды?
  Жер пайда болғаннан соң, онымен алып астероид соқтығысады.
  Соққыдан ғарышқа көптеген тас қалдықтар тасталады.
  Біраздан кейін олардан Ай түзіледі.
  

• 22 слайд

• 23 слайд

  Өрлеу
  Самғау
  Биіктен көріну
  Шыңға шығу
  Талабың биіктей берсін
  Ізгі тілектер.
  

• 24 слайд

  Үй жұмысы
  71-72 беттегі мәтінді оқу,
  түсінігін айту.
  Ғарыш туралы қосымша
  материалдар жинақтау.
  

Сабақтың тақырыбы: Ғарышқа ұшу. Ғарышты игеру.(4-сынып)

Сабақтың мақсаты:

 1.Тұңғыш ғарышкер, қазақ ғарышкерлерімен таныстырып, олардың ғылыми жұмыстары туралы айтып, оқушы бойына  ізденушілік жұмыстарға деген қызығушылықты ояту.

2. Сын тұрғыда ойлау қабілеттерінің дамуына жағдай туғызу.  Оқушылардың тақырып, мәтін құрылысын талдауға, ізденуге, шығармашылық дағдысын дамытуға жағдай жасау. Айналасындағылардың пікірін тыңдап, оған құрметпен қарауға, жеке тұлға ретінде өзіндік пікірлерін айта білу қабілетінің көркем сөйлеу тілдерінің, ой-өрістерінің дамуына ықпал ету.

3. Ғарыштық әлемге қызығушылығын ояту.

Көрнекілік: ғарыш кемесі, ғарыш айлағы, ғарышкерлер суреттері, «Байқоңыр» ұшу алаңы.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ меңгерту.

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, әңгімелеу, СТО стратегиялары.

Пәнаралық байланыстар: әдебиет, география.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі.

Сабақтың мақсаты айтылып өтіледі.

ІІ.Психологиялық дайындық.

Ғылымның сырын ұғамын,

Шығамыз білім шыңына.

Ұқыптылық пен зеректік,

Жеткізсін біздің өренді

Дүниетану сырына.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. Сұрақ-жауап арқылы тексеру.

•      Күн жүйесінің ғаламшарларын кімдер зерттейді?

•      2.Күннің басқа жұлдыздармен қандай ұқсастығы бар?

•      3. Күн деген не?

•      4. Күннің Жердегі тіршілік үшін қандай маңызы бар?

•      5. Күн болмаса, Жер бетінде не болар еді?

•      6. Күнді неше ғаламшар айналып жүр?

•      7. Жердің серігі бар ма?

•      8. Адамдар күннің қуатын қалай пайдаланады?

•      9. Жердің Күн жүйесіндегі орнының қандай мәні бар?

Оқушыларға қосымша күн жүйесі туралы ізденіс тапсырылған. Ізденіс жұмыстарын тыңдау.

ІІІ.Жаңа сабаққа кіріспе.

1.     Ғарышқа алғашқы ұшқан кім?

2.     Қазақ ғарышкерлері кім?

3.     Осы ғарышкерлер қай жерден ұшады?

4.     Ол еліміздің қай жерінде орналасқан?

(Байқоңыр туралы әңгімелеу.)

Қосымша мәлімет:

        «Байқоңыр туралы аңыз»

        Әйгілі Бәйдібек бидің Сары бәйбішеден 8 ұлы, Қоңыр атты жалғыз қызы болған. Қоңырдың еншісіне берілген жылқы мыңғыра өсіп, Сыр бойына сыймай, қырға шығып жаяды екен. Үйір-үйір жылқының иесін сұраған адамға «Қоңырдың жылқысы» деп, ақыры сол өңір Қоңыр ананың құрметіне «Байқоңыр» аталып кеткен деген аңыз бар.

ІҮ. Сөзжұмбақ шешу.

Көлденеңінен:

1.     1994 жылы ғарышқа ұшқан қазақ ғарышкері.

2.     Байқоңырдан тұңғыш ұшқан ғарышкер.

3.     Жер серігі

4.     Тұңғыш қазақ ғарышкерінің есімі.

5.     Алғашқы ғарыш кемесінің аты.

6.     Площадь сөзінің аудармасы

7.     Аспан әлемі

8.     Ғарыш станциясы атауы

м	ұ	с	а	б	а	е	в
		2	г	а	г	а	р	и	н
		3	а	й
		т	о	қ	т	а	р
		5	в	о	с	т	о	к
	а	л	а	ң
	ғ	а	р	ы	ш
		м	и	р

Ү. Жаңа сабақ.

Үш топқа шағын мәтін беріледі. Әр топ мәтіндерін оқып , түсініктерін айтып беруі керек.

1-топ.

         Ғарыш ерте заманнан бері адамдардың қызығушылығын туғызып келеді. Ерте кезде адамдар жұлдыздарды бақылап, олардың орын ауыстыратынын байқаған. Олар қыста бір жерде, жазда басқа жепрде тұрады. Адамдар жұлдыздарға қарап, егін егетін және оны жинайтын уақытты анықтап отырған. Жұлдыз санаушылар көрінетін жұлдыздардың бәрін санап, жұлдызды аспан картасын құрастырды. Шоқжұлдыздарға топтастырып, оларға атау берді. Үлкендер балаларын жұлдыздарға қарап, бағдарды анықтауды үйретті. Астрономиялық құралдардың көмегімен жұлдыздар жайлы мәлімет жинап, жұлдыздар каталогын құрастырды. Жұлдыздар, Галлактикалар және Әлемнің пайда болу тарихын зерттеді. Қазір ғалымдар ғарышты зерттеумен айналысуда.

Сұрақ

1.Адамдарға жұлдыздарға қарап не істеген?

2. Жердің алғашқы жасанды серігі қашан ұшырылды?

Қосымша материалдар:

    Ғарыш – Ғалымның астрономиялы анықтамасының синонимі. Кейде Ғарыш ұғымына Жер және оның атмосферасы енбей қалады. Ғарыш «Жер төңірегіндегі» кеңістікті қамтитын жақын Ғарыш және жұлдыздар мен галлактикалар т.б. кеңістігін қамтитын алыс Ғарыш болып есептеледі.

Сергіту сәті

Ерте тұрып күнде мен,

Терезені ашамын.

Сәлем.-деймін Күнге мен

Шаттық әнге басамын

Айналама қарасам.

Ғажайыптар қаншама

Сан жетпейді санасам

Сәлем-деймін баршаңа.

2-топ.

Жердің жасанды серігі алғаш рет 1957 жылы 4 қазанда ұшырылды. 1961 жылы 12 сәуірде тұңғыш ғарышкер Юрий Алексеевич Гагарин ғарыш кемесімен Жерді айналып шықты. Ол ғарыштан Жерді 108 минут бойы бақылады.

           Бұл күн тарихқа космонавтика күні ретінде енді. Бұл күнді бүкіл әлем мерекелейді. Ғарыштан Жердегі құрлық пен суқоймалар анық байқалады. Ал Жер көгілдір түсті шар тәрізді өте әдемі болып көрінеді.

           Кейін де көптеген жасанды Жер серіктері жіберілді, ғарышқа әр елдің көптеген ғарышкерлері ұшты. Қазақстандық ғарышкерлер Тоқтар Әубәкіров пен Талғат Мұсабаев та экипаж құрамында ғарышқа көтерілді. Олар Жерді ғарыштан бақылап, ғылыми зерттеулер жасады.

Сұрақтар:

1.     Алғашқы ғарышқа ұшқан адам кім?

2.     Ғарышқа стансалар не үшін жіберілді?

Қосымша материалдар:

    1991 ж. 2 қазанда Байқоңырдан «Союз ТМ-13» кемесімен ғарышқа ұшты. Онда ол өзге ғарышкерлермен бірге биотехнология, металлургия, медицина салалары және арал аймағы бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді.

3-топ.

Ай – Жердің жалғыз серігі. Ғарыштан Ай әр жақ, бер жағынан суретке түсірілді. Соның нәтижесінде ай бетінің картасы құрастырылды. Айға ғарыш аппараттары ұшырылып, ғылыми зерттеулер жүргізілді. Американдық астронавтар Нил Армстронг пен Эдвин Олдрин Айға барып қонды.

     Ғалымдарды “Басқа ғаламшарда тіршілік бар ма?” деген сұраққа үнемі мазалап келеді. Марста тіршілік бар екендігі туралы болжам айтылды. Бірақ арнайы зерттеулерден кейін бұл дәлелденбеді.

Ғалымдар Күнді айналып жүретін аспан денелері ішінде Жерде ғана тіршілік бар деп есептейді.

Сұрақтар:

1.     Үлкендер балаларын жұлдыздарға қарап, нені үйретті?

2.     Басқа ғаламшарда тіршілік бар ма?

Қосымша материалдар:

    Жер пайда болғаннан соң, онымен алып астероид соқтығысады.
Соққыдан ғарышқа көптеген тас қалдықтар тасталады.
Біраздан кейін олардан Ай түзіледі.

ҮІ.«Жалғасын тап» ойыны.

Өнерлі ... жүзер. (өрге).

Батырдың ... өлмейді. (аты)

Ғалымның ... өлмейді. (хаты)

ҮІІ. Жұмбақтар шешу.

Күміс қанат сұңқары,

Көкке еркін сүңгиді.

Бұлттан да тым әрі

 Кеткен жанды кім дейді ...

                                      (ұшқыш)

Ұшады қанатсыз,

Зырлайды аяқсыз

                   (зымыран)

Күндіз білінбейді,

Түнде күлімдейді.

                              (ай)

Көктің жүзін барлайтын ғалым .

                                         (ғарышкер)

ҮІІІ. '''INSERT'  әдісі.

+ білемін	- білмеймін	? білгім келеді

Сабақты бекіту.

«Қандай ізгі тілекті білеміз?»

Осы ізгі тілектердің бәріне қарасақ, кім-кімге болса да тілегімізде – өрлеу, самғау, биіктен көріну, шыңға шыға бер, талабың биіктей берсін, т.с.с. ұсыныс білдіріп жатамыз.  Осының себебі неде екен?

 Әр оқушы бір-бір сөзден әдемі тілек жазады.

Жауабы: Әркім әрқашан биіктен көрінуге құштар.

Сабақты қорытындылау:

Үй жұмысы

71-72 беттегі мәтінді оқу, түсінігін айту.

Ғарыш туралы қосымша материалдар жинақтау.

Оқушыларды бағалау.