Доклад по информатике на тему "Оқушылар бойында бағдарламалау арқылы логикалық ойлау қабілеттерін қалыптастыру"

Оқушылар бойында бағдарламалау арқылы логикалық ойлау қабілеттерін қалыптастыру

Бүгінгі күні білім беру жүйесін ақпараттандыру ісінің басты мақсаты-заман талабына байланысты ақпараттық қоғамның шарттарына сәйкес оқушыларды тұрмыстық - қоғамдық және кәсіптік өмір салаларына толық әрі тиімді түрде араластыру болып табылады.

Қазіргі таңда дайын программалық жабдықтардың молшылығы кезінде компьютерлік сауаттылық негіздерін меңгерумен шектеліп, негізгі көңілді стандартты офистік жиынды немесе нақты бағытпен байланысты курсты оқытуға бөлек, бізге өте маңызды нәрсені – компьютерлік технологиядағы ең ауқымды шығармашылық потенциалдың программалауда жатқанын ескермеген болар едік. Мұнымен есептеу - оқушыны жаңа, көпқорлы қызмет түрінде өзінің шығармашылық қабілеттерін дамыту мүмкіндігінен айыру деген сөз. Оның үстіне сөз программалау тілін кәсіби меңгеру туралы емес, программалау негіздерін оқып - үйрену туралы болып отыр, бұл оқушыларға осы қызмет түрін танысуға, тіпті оның өзінің бұдан әрі жоғары білім алу жолын таңдауына мүмкіндік береді.

Сондықтан да оқушыларды таныс алгоритмдік тілдің көмегі арқылы программалаудың әдістерімен таныстырған дұрыс.

Осыған орай оқушы алгоритмнің мәнін түсініп, оның қасиеттерін, алгоритмдік тілдің негізгі құрылымының жазылу  ережелерін пайдалана отырып, алгоритмдердің орындалуын қадағалап, программалау тіліне аудара алуы керек.

Программалаудың жаңа тілін құрастыратын автор әрқашанда программалауды барынша қарапайым және әртүрлі салада жұмыс істейтін адамдар үшін түсінікті етіуге тырысқан.

Паскаль тілі өзінің қарапайымдылығымен және логикасына байланысты дүние жүзінде кеңінен орын алды. Қазір барлық есептеуіш техника осы тілде жұмыс істей алады. Программаның дұрыстығын өте жеңіл тексеруге болады. Себебі, оның мазмұны өте қарапайым және айқын. Сонымен қатар, Паскаль тілі жаңа бастаған программистерге программалаудың жақсы әдісітерін үйретуге ыңғайды.

Курс мақсаты: Ұсынылып отырған әдістемелік құралда алгоритм мәні, оны бейнелеу тәсілдері және атқарушының әрекетін қалыптастырудың тәсілдері мен құралдары, компьютерде есеп шығару кезеңдері, алгоритмдік тіл ережелері мен Паскаль тілінде программалаудың негізгі принциптері, программа құрылымы, тілдің негізгі элементтері мен операторлары қарастырылған. Сонымен бірге алгоритмдік тілде, Паскаль тілінде практикалық сабақтар, өзіндік жұмысқа арналған тапсырмаларды орындап тиімді қолдану.

Курс міндеті: қойылған мақсатқа жету үшін бағдарлама бойынша құрастырылған тақырыптарды оқу, меңгеру, сәйкес бағдарламаларды жазып шығару, өз беттерінше программа құруға дағдылану.

Мазмұны: Турбо Паскаль программасы есеп шығаруда алгоритмдік ықпалды дамыту, компьютерді қызметтік құрал ретінде сарамандық меңгеру. 

Алгоритм негіздері, паскаль программалау тілі, символдар, мәліметтердің айнымалы және күрделі типтері, көмекші программалар, массивтер, туралы кіріспе оқылады. Алгоритм және оның қасиеттерін, алгоритмді бейнелеу тәсілдерін, орындаушы командалар жүйесі түсінігін, алгоритмнің негізгі құрылымын, программалау тілдерінің ерекшеліктерін, Turbo Pascal  7.0 ортасымен жұмыс жасай білуді, құрама командалармен жұмысты орындау.

Нәтиже: осы тақырыптарды оқу барысында оқушыларды сараптау, болжау, өз ойын айта білу, есепті кезең бойынша шығара білу, программа құру дағдысы қалыптасады. Есептерді шығару барысында логикалық ойлау дағдысы қалыптасады.

Есеп шығару әдістерін меңгеру, жоғары нәтиже көрсету.

Жұмыс дәптерде оқушылардың логикалық білімін арттыруға және курс бойынша игерген білімдерін бекітуге арналған жұмыс түрлері мен тапсырмалар берілген.

Оқушыларға арналған «Жұмыс дәптерінің» басты мақсаты – оқушыларды өз бетінше еңбектене отырып, өзінің ойын тұжырымдап, қорытынды жасауға және бағдарламалауға үйрету.

Бұл тапсырмалар сабақты түсіндіру, пысықтау барысында және үйге тапсырма ретінде беріледі.

«Жұмыс дәптерін» пайдалану барысында оқушыларда көптеген біліктер қалыптасады:

1.      Әр түрлі суреттерді, кестелерді толтыру арқылы оқушылар программалау бойынша алған білімдерін молайтады.

2.      Әр түрлі сұрақтарға жауап беріп, көп нүктенің орнына жауап жазу, кестені толтыру арқылы білім деңгейі жоғарылап, белгілі бір қорытындыға келеді.

3.      Берілген тапсырмаларды орындау барысында оқушының ойлау қабілеті дамып, бағдарламалауға деген қызығушылығы артады.

Жұмыс дәптерінде тарауға байланысты теориялық бөлім және соған сәйкес түрлі  практикалық тапсырмалар қарастырылған.

«Pascal тілінің операторлары» тақырыбына жұмыс дәптерінен үзінді.

Тақырып. Меншіктеу операторы.

Меншіктеу операторы – берілген өрнектердің мәнін есептеп, оны айнымалыға меншіктеу үшін қолданылады. Ол кез келген бағдарламаның негізгі операторының бірі болып табылады. Меншіктеу операторының жазылу форматы: :=; := - символы ` меншiктеу` деген мағынаны бiлдiредi. х:=3; {х айнымалысына 3 - тi меншiктеу} Мысалы, Меншіктеу операторлары Нәтижесі r:=5; 5 r:=r+1; 6 r:=8; 8 Идентификатордың және меншiктелетiн өрнектiң типтерi сәйкес болу керек. Кейбiр жағдайларда нақты айнымалыға бүтiн мәндi меншiктеуге болады, ал бүтiн айнымалыға нақты мәндi меншiктеу үшiн, оны trunс функциялары арқылы түрлендiру қажет.

Тақырып. Енгізу операторы.

Мәліметті немесе кез-келген ақпаратты компьютерге енгізу үшін read немесе   readln қарапайым операторлары қолданылады.

Пішімі:  read (a1, a2, a3, …, an);    мұнда жақша ішінде жәй айнымалылар. Readln-нің ерекшелігі ол ақпаратты жаңа жолдан бастап оқиды. Айнымалыларға мән енгізгенде мәнді пернетақтадан теріп <enter> пернесін басамыз. Айнымалылар біреу немесе бірнешеу болса да осылай істейміз, болмаса жақшада қанша айнымалы (әріп) тұрса сонша мәнді арасын үтірмен бөліп жазып бірақ енгізуге болады. Тек айнмалы мен енгізілетін мәліметтің типтері бірдей болуы керек.  Мысалы: x –айнымалы болсын, read(x); программада осы оператор кездескенде компьютер «тоқтап», экранға «?» белгісін шығарып, мәлімет енгізуімізді күтіп тұрады. Біз тиісті мәнді (сан, сөз, т.б.) теріп <enter>-ді басамыз.

Тапсырмалар.

Тапсырма 1.

Келесі операторлар орындалғаннан кейін d–ның мәнін анықтаңыз:

a:= 2; b:=3; c:= 2*a+b; d:=a+b+c; --------------

b:= 25; c:=b+b; b:= b+c d:=c+b; --------------

a:= 4; b:=a*a; c:= a+b; d:=a+c; --------------

b:= 6; c:=b*5; c:= c+b; d:=c; --------------

Тапсырма 2.

        Шығару операторы Х:5:1 форматын қолданса, экранда Х-тың мәнін қалай шығатынын көрсетіңіз

Х	Қолданушының экраны
99.42	–– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– ––
0.123	–– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– ––
-9.53	–– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– ––
25.5555	–– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– ––
9.12356Е02	–– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– ––
9.12356Е-02	–– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– ––

Мұғалім материалды алған білімді бекітуге де, сонымен қатар  оқушылар білімін тексеруге де пайдалана алады.