Дәрес планы: "Минем Татарстаным"

Тема: Минем гүзәл Татарстаным.

Максат:

1)      Укучыларның Татарстан республикасы турындагы белемнәрен ныгыту һәм тирәнәйтү. И.Юзеевның “Татарстаным” шигыре белән таныштыру.

2)      Баларның тыңлап аңлау, аңлап сөйләү күнекмәләрен камилләштерү.

3)      Укучыларда туган илгә, туган якка мәхәббәт уяту, горурлык хисе тәрбияләү.

Җиһазлау: ТРсы картасы, гербы, флагы, президент портреты, Казанның күренекле урыннарының фотосурәтләре, ТРсы гимны, Салават Фәтхетдиновның “Мин яратам сине, Татарстан” җыры язылган кассеталар, Казан турында альбом, Татарстан турында стенгазеталар.

Дәрес тибы: ЛКК

Дәрес барышы.

1. Оештыру өлеше.

Дәреснең максаты, бурычларын әйтү.

- Исәнмесез, балалар!

- Исәнмесез, саумы сез!

- Хәерле иртә, укучылар!

- Имин үтсен көнегез!

- Кәефләрегез ничек соң?

- Кояшлы иртә кебек. Тукай телен, татар телен өйрәнергә дип килдек.

2. Кереш өлеше. Дәреснең эпиграфын уку, укучыларның бу юлларның ничек аңлауларын белү.

Бергәлектә - берәгәйлек.

    Аермасын бар дустан.

Бардыр, бердер – туган җирдер

Ватаным Татарстан.

Лена Шагыйрьҗан.

3. Белемнәрне актуальләштерү.

Укучы:

1) Татарстан – безнең Ватаныбыз.

Синнән башка миңа туган ягым,

Бу дөньяда тормыш юк сыман...

Җирем, суым – Ватаным

Минем Татарстаным!

Укучы:

2) Татарстан –  туган җирем,

Уртасында – Иделем,

Фонтаннары – кара алтын,

Сары алтын – игенем.

3) ( Укучыларның Татарстан турында белгәннәрен сөйлиләр).

4) Безнең Татарстаныбызның тарихы истәлекле даталарга бик бай. Әйдәгез, аларны искә төшерик.

1990 елның 30нчы августы –Тататрстан Республикасының дәүләт суверенинитеты турында Декларация кабул ителгән.

- Нәрсә соң ул Суверенитет?

- Мөстәкыйльлек – независимость. Бу Декларациядә Татарстанда татар һәм рус телләре – дәүләт телләре дип игълан ителде. Шуңа күрә ике тел дә бертигез дәрәҗәдә кулланырга тиеш. Бу турыда Ш.Маннурның бик матур шигъри юллары бар.

Укучы:

Татарча да яхшы бел,

Русча да яхшы бел.

Икесе дә безнең өчен

Иң кирәкле, затлы тел.

1991 елның 12нче июне – Татарстан Республикасының Президенты сайланган.

- Татарстан Республикасының Президенты Минтимер Шәрип улы Шәймиев.

1992 елның 6 ноябре – Татарстан Республикасының Конституциясе кабул ителгән. Бу көн бәйрәм көн.

1991 елның 29 нчы ноябре – Татарстан Республикасының Дәүләт флагы кабул ителгән.

Укучы:

Өс төс балкый безнең бу байракта,

Ак төс – безнең яшәү тусе,

Яшел төсе – безнең яшәү төсе,

Кызылында – чагыла көчебез.

( Ф. Яруллин )

1992 елның 7 нче феврале – Татарстан Республикасының Дәүләт гербы кабул ителгән.

Укучы:

Нинди бәхет безнең өчен бу көн,

Үз гербыбыз бар бит, күрегез!

Ак барслы герб бәхет тели;

Чәчәк атар туган җиребез.

Ап – ак барс. Канатлары да бар,

Үзе кою, горур, сөйкемле.

Бу җанварның әле безнең илдә

Булганы юк иде шикелле.

( Э. Шәрифуллина )

1993 елның 27 августы – Татарстан Республикасының Дәүләт гимны кабул ителгән. Гимнның  авторы Рөстәм Яхин. ( Гимн тыңлау )

Р. Яхин “Туган ягым” җырына язган музыкасы ТРның гимны буларак кабул ителде.

4. Ял итү. Кроссворд чишү.

1) Һәрбер илнең баш шәһәре. ( Башкала )

2) Татар халкының бөек шагыйре. ( Г.Тукай )

3) Бу бинада төрле тарихи экспонатлар була. ( Музей )

4) Татарстанда аларның барысы 43. ( Район )

5) Иң борынгы уку йорты. ( Университет ).

-      Нинди сүз килеп чыкты?

-      Казан.

-      Казан – Татарстанның башкаласы. Ул борынгы шәһәр. Иделнең сул як ярында урнашкан. Казанда 1 миллионнан артык халык яши. Шәһәр 7 районга бүленгән: Вахитов, Совет, Киров, Мәскәү, Идел буе, Яңа Савин, Авиатөзелеш районнары.

-       Ни өчен соң бу шәһәр Казан дип атала?

5. Казан турында легенда – риваять тыңлана.

-      Укучылар, бу шәһәр турында бик күп шигырьләр язылган. Әйдәгез шуларның берсен искә төшереп китик.

Казан

И нурлы Казан-

Туган ил төсе,

Синең ташларда

Бабайлар эзе.

И якты Казан,

Синең нурларың

Кыйбласы безнең

Озын юлларның.

Еракта да син

Йорәккә якын,

Торган җир – көмеш

Туган җир – алтын.

Туган җир якын!

Туган тел якын!

-      Автор туган җирне нәрсә белән чагыштыра? Ни өчен һәрбер кешегә туган җире якын?

-      Казан бик борынгы шәһәр дидек. Анда истәлекле урыннар бик күр Сез аларны беләсезме икән?

6.     “Танып әйт” уены үткәрелә. Бирем: Рәсемнәрдә нинди истәлекле урыннар сурәтләнгәнне әйтегез. Шуларның кайберләре турында өйрәнгәннәрне 1-2 укучы сөйләп китә.

-      ( 2006 нчы ел - әдәбият һәм сәнгать елы икәнне дә әйтеп китәргә).

7. Дәреслек белән эшләү ( 212 нче бит). И. Юзеевның “Татарстаным” шигырен уку.

1) Сүзлек эше:

Көмеш –серебро

Якын күңелгә -близко душе

Идел буйлары – берега Волги

Ачык – открыто

Якты – светлый

Таң – заря, рассвет

Соклана – восхищается

Киләчәк – будущее

2) Укытучы укый.

3) Укучылар эчтән укыйлар.

4) 1-2 укучы сәнгатьле укыйлар.

5) Шигырьнең эчтәлеге өстендә эшләү.

- Нәрсә турында сүз бара?

- Шагыйрь нәрсәгә соклана? Моның турында кайсы юлларда әйтелә?

Татарстанның киләчәген шагыйрь ничек күрә?

-      Туган якны нәрсә белән чагыштыра? Шул юлларны укып китегез.

-      Шигырьнең төп фикере нинди?

8. Йомгаклау.

- Без дәрестә нәрсә турында сөйләштек?

- Дәрес сезгә ошадымы?

- Нинди яңа нәрсәләр турында белдегез?

9. Өй эше:

1в. – шигырьне сәнгатьле укырга өйрәнергә.

2в.  – шигырьне яттан өйрәнергә.

Дәресне Салават Фәтхетдинов башкаруында “Мин яратам сине, Татарстан” җыры белән тәмамларга.