"Дәрумендер олардың маңызы" Биология 8-сынып

• 1 слайд

  Сабақтың тақырыбы:
  Дәрумендер
  №142 орта мектебі
  Пән мұғалімі: Әбенов Жасұлан.
  

• 2 слайд

  ІІ.Үй тапсырмасы.
  I топтың тест сұрақтары
  1. Пластикалық алмасу нәтижесінде не болады?
  а) күрделі органикалық қосылыстар ыдырайды
  ә) заттар ыдырайды және синтезделеді
  б) күрделі органикалық қосылыстар синтезделеді
  в) энергия бөлінеді
  2. Нәруыздар неден түзіледі?
  а) глюкозадан
  ә) глицерин мен май қышқылдарынан
  б) аминқышқылдарынан
  в) несепнәр мен зәр қышқылынан
  3. Көмірсулар ыдырағанда не түзіледі?
  а) глюкоза
  ә) глицерин мен май қышқылдары
  б) аминқышқылдары
  в) несепнәр мен зәр қышқылы
  
  
  ‘
  

• 3 слайд

  4. Аталған ыдырау өнімдерінен қанға сіңірілетіндері
  а ) майлар, глюкоза
  ә) аминқышқылдары, глюкоза
  б) майлар
  в) аминқышқылдары, майлар
  5. Адамға тән майлар қайда түзіледі?
  а) бауыр жасушаларында
  ә) тоқішек жасушаларында
  б) ішек бүрлерінің эпителий жасушаларында
  в) ашішек қуысында
  

• 4 слайд

  ІІ топтың тест сұрақтары
  1. Органикалық заттар ыдырағанда не болады?
  a) энергия жинақталады
  ә) энергия бөлінеді
  б) күрделі заттар түзіледі
  в) жай заттар түзіледі
  2. Майлар неге ыдырайды
  а) глюкозаға
  ә) глицерин мен май қышқылына
  б) аминқышқылдарына
  в) несепнәр мен әр қышқылы
  3. Организм сыртқы ортадан не алады?
  а) оттек
  ә) көмірқышқыл газын
  б) органикалық заттар, су, минералды заттар
  в) несепнәр мен зәр қышқылын
  

• 5 слайд

  4. Қорытылған астың сіңірілуі кезінде алдымен лимфаға, одан қанға түсетін зат
  а) майлар
  ә) глицерин мен май қышқылдары
  б) аминқышқылдары
  в) глюкоза
  5. Гемоглобин құрамына кіретін, оттек пен көмірқышқыл газын тасымалдайтын зат
  а) кальций мен фосфор
  ә) йод
  б) темір
  в) хлор
  

• 6 слайд

  
  
  1....аминқышқылдарынан түзіледі.
  2.Көмірсулар ыдырағанда ...түзіледі.
  3.Қорытылған астың сіңірілуі алдымен...одан қанға түсетін зат.
  4. Адам ағзасындағы жалпы судың көлемі ... пайыз.
  5.Сүйек құрамына...кіреді.
  6. Ересек адамға қажетті майдың тәуліктік мөлшері ...
  
  Биологиялық диктант "Білгенге маржан."
  

• 7 слайд

• 8 слайд

  III.Жаңа сабақ
  Дәрумендер және олардың маңызы
  Дәрумендер денсаулықтың нығаюына әсер етеді.Организм суық тиюден болатын және жұқпалы аурулардан қарсы тұруын жоғарылатады,жұмысқа қабілеттілікті арттырады.1911 жылы поляк ғалымы К.Функ тазартылған күрішпен қоректенген көгершіндерді сал ауруынан емдеген затты күріш кебегінен алды.Ол бұл затты витамин (лат.vita-тіршілік)деп атады.
  

• 9 слайд

  Дәрумендердің ашылу тарихынан...
  1881жылы орыс дәрігері Н.И.Лунин өз эксперименттері негізінде тамақ құрамындағы қандайда бір ерекше заттардың болмауынан ауруға ұшырауын анықтады.
  1911жылы поляк ғалымы К.Функ тазартылмаған күрішпен қоректенген көгершіндерді сал(паралич) ауруынан емдеген затты күріш кебегінен алды. Ол бұл затты витамин(лат.vita-тіршілік)деп атады.
  

• 10 слайд

  Дәрумендер дегеніміз- ағзаның тіршілік әрекетіне қажет органикалық заттардың жеке тобы
  
  Дәрумендер
  Денсаулықтың нығаюын жүзеге асырады
  Ағзаның суық тиюден сақтауына әсер етеді
  Жұқпалы ауруларға қарсы тұруына ықпал етеді
  Аминқышқылдар,майлар, нуклеин қышқылдар,гормондар синтезі мен ыдырауына қатысады
  Жұмысқа қабілеттілікті арттырады
  Тәулігіне әртүрлі дәрумендердің бірнеше милиграмы ғана қажет
  Ферменттердің құрамында болып, биохимиялық, физиологиялық процестерге қатысады
  

• 11 слайд

  А Дәрумені
  Тәуліктік мөлшері1-1,5 мг
  
  Родопсиннің
  түзілуі
  Ферменттер
  Жұмысын күшейтеді
  Эпителий
  ұлпаларының
  өсуін реттейді
  
  Өсу дәрумені
  
  

• 12 слайд

  В тобы дәрумендері
  Ес, зейін,жүйке
  жүйесі қызметіне
  әсер етеді
  Жүрек,бұлшықет,
  эпителий ұлпасының
  қызметін жақсартады
  Ақуыз алмасуына
  қатысады
  Қан жасушаларының
  түзілуін
  жүзеге асырады
  Тәуліктік мөлшері
  0,2-14 мг
  

• 13 слайд

  С дәрумені
  Тәуліктік мөлшері
  50 -100 мг
  Ферменттердің
  құрам бөлігі
  
  Ақуыз синтезіне
  қатысады
  Иммунитетті
  күшейтеді
  Антиденелердің
  Қалыптасуын
  жүзеге асырады
  

• 14 слайд

  Лимон жоқ кезде …
  Ұлы Отан соғысы кезіндегі Ленинград блокадасында балаларды қарағай жас бұтақтарының қайнатпасымен тамақтандырған. Себебі, қарағай бұтақтарында С дәрумені өте көп.
  

• 15 слайд

  Д дәрумені
  Тәуліктік мөлшері
  1 мг
  Кальций
  алмасуына
  қатысады
  Өсу
  витамині
  
  Сүйектің
  қалыпты дамуына
  әсер етеді
  Фосфор
  алмасуына
  қатысады
  

• 16 слайд

  Мешел (рахит) ауруы
  Фосфор–кальцийлік алмасу бұзылады;
  
  Бойдың өсуі баяулайды;
  
  Сүйек беріктігінен айырылады;
  
  Аяқ сүйектері қисаяды;
  
  Бас, қарын үлкен болады.
  

• 17 слайд

  К дәрумені
  - 1935 жылы дат биохимигі Хенрик Дам анықтады,
  1943жылы осы еңбнгі үшін Нобель сыйлығына ие болды;
  
  Салат жапырағында, бауырда көп кездеседі;
  
  Қан ұюына ,ішекте органикалық заттардың сіңірілуіне қатысады;
  
  -К дәрумені жетіспеушілігі өте сирек кездеседі, себебі ішек қабырғасында жеткілікті мөлшерде түзіледі.
  К авитаминозы
  

• 18 слайд

  Дәрумендер
  Суда еритіндер
  Майда еритіндер
  С
  А
  D
  В
  В
  В
  В
  1
  12
  2
  6
  Е
  Н
  К
  

• 19 слайд

  Ағзадағы дәрумендер концентрациясының бұзылуы
  ГИПОВИТАМИНОЗ ( гипо... және витамин) ағзадағы дәрумендердің жетіспеушілігі
  
  ГИПЕРВИТАМИНОЗ (гипер…және витамин) ағзадағы дәрумендер мөлшерінің артуы ( А және Д дәрумендерінің ғана артуы ағзаны ауруға шалдықтырады)
  АВИТАМИНОЗ қандай да бір дәрумендердіңнің күрт жетіспеушілігінен болатын ауру. (Мысалы:бери-бери, пеллагра, құрқұлақ(цинга) және т.б.)
  

• 20 слайд

  IV. Семантикалық карта
  

• 21 слайд

  IV. Семантикалық карта
  

• 22 слайд

• 23 слайд

  Бағалау критериі
  

• 24 слайд

  V. Бағалау
  VI. Үй тапсырмасы:
  
  §50 оқып білу;
  Оқулық пен қосымша әдебиеттерді пайдаланып,дәрумендерді сипаттау;