Екілік код. Хабарламаның ақпараттық көлемі. Координатты жазықтық

Пәні: Информатика        Сыныбы:3 г,д,е  сынып       Күні: 4-5.11.10.2015 жыл.   сабақ №9                   Пән мұғалімі: Жұмағалиева Р.М

Сабақтың тақырыбы:  Екілік код. Хабарламаның ақпараттық көлемі. Координатты жазықтық

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларға “екiлiк код”, ақпараттың өлшем бiрлiктерi, «Хабарламаның ақпараттық көлемi» түсiнiгiн беру, екiлiк код көмегiмен ақпараттарды кодтауды, ақпараттың көлемiн анықтай бiлудi үйрету.

Міндеттері:

1.      Оқушы  шамдар код арқылы ақпаратты кодтай білуі тиіс. 

2.      Оқушы  хабарламаның ақпараттық көлемін анықтауды түсінуі тиіс.

3.      Оқушы екілік код арқылы ақпаратты кодау тәсілін қолдана алуы тиіс.

Табыстылық  критерийлері:

1.      Оқушы екілік код арқылы кодтай  алады. 

2.      Оқушы хабарламаның ақпараттық көлемін есептей алады.

Әдіс-тәсілдер:

- жұптық  жұмыс,  сұрақ-жауап,  сергіту сәті

Ресурстар:

Оқулық, таныстырылым, таратпа (табиғат суреті, әртүрлі гүлдер)

№	Сабақ кезеңдері	Уақыты	Мұғалім әрекеті		Оқушы әрекеті	Бағалау	Күтілетін нәтижелер
1	Ұйымдастыру іс-әрекеті	3  мин	Оқушылармен амандасып, оқушыларды түгендеп, сабаққа назарларын аударып, жақсы көңіл-күй қалыптастыру		Оқушылар амандасады, кезекші жауап береді, оқушыларға табиғат суреті бар парақшалар таратылады	Оқушылардың дайындығын мұғалімнің бақылауы	Оқушыларда жақсы көңіл-күй қалыптасады
2	Үй тапсырмасын сұрау	10 минут	Үй тапсырмасын тексеріп шығамын. Өткен тақырыптар бойынша бірнеше сұрақтар қоямын. Ақпарат дегеніміз не? (бұл қоршаған орта туралы мәлімет ) Ақпаратты адам қандай мүшелері арқылы  алады? (көз,құлақ,мұрын, тіл,тері) Ақпарат қасиеттерін ата? (ақпараттар маңызды және маңызсыз, пайдалы және зиянды, түсінікті және түсініксіз болуы мүмкін) Ақпарат ақпараттық үдерістерді ата? (алу, беру,сақтау, өңдеу) Келесі тапсырманы координаттық жазықтық бойынша табады  (1,2)  (2,5)  (3,4) (3,6)  (4,3)  (5,2)  (5,5)  (6,3)		Үйге берілген тапсырманы ашып тексертеді, сұрақтарға жауап береді	«Гүлдер»  арқылы бағалау	-оқу материалын еске түсіреді -ой-өрісі дамиды
3	Жаңа сабақ	10 минут	Әртүрлі суреттер мен кестелер көрсете отырып жаңа сабақтың тақырыбын ашып, сабақты түсіндіремін. Балалар, кодтау анықтамасын еске түсiрейiк. Кодтау – бұл ақпаратты өрнектеу  тәсiлi. Ақпаратты әрiп, цифр және таңбалар арқылы кодтауға болады. Ақпараттарды 0 және 1 символдарынан тұратын кодтар арқылы өрнектеу ыңғайлы екен. Осы  символдардың көмегiмен әрiптердi, цифрларды, +, -, :, ? және тағы да басқа арнаулы таңбаларды кодтауға болады. Кодтаудың мұндай түрi екiлiк код деп аталады. Осы кодтардың таңбаларын – 1 мен 0-дi  «бит» деп атайды (ағылшын тiлiнен екiлiк таңба деп аударылады). Бит – ақпараттың ең кiшi өлшем бiрлiгi. Кез келген символды әрiптi, цифрды және таңбаны 1 байтпен кодтауға болады. Ақпарат көлемiндегi бiр символ 1 байтқа тең. Сондықтан сөздегi, сөйлемдегi, кiтап беттерiндегi ақпараттардың көлемiн жеңiл анықтауға болады. Ақпарат өлшем бiрлiктерiнiң ең үлкенi  – бұл  Килобайт, Мегабайт, Гигабайт. Ат                 , Ақ               , Ана         111, 011, 111 Нан         011, 111, 011 Бит саны 8 8 8 8 8 =40  Әріп саны п е р н е   = 5 Байт саны 1 1 1 1 1 =5 Сөз Әріптер саны Бит саны Ақпараттық көлем (байт саны) сызғыш 6 48 6 Қалам 5 40 5 Жаңа сабақ 10 80 10		Суреттерге, кестеге қарап қызыға жауап береді	Мақтау, мадақтау арқылы ынталандыру	Сабаққа деген қызығушылығы артады.
4	Білімдерін жалпы жағдайда қолдану	13 минут	Кітаппен жұмыс, тақтамен жұмыс.  (50-53 бет) 1.Х таңбалы моншақтарды нөмерленген моншақтармен, бос моншақтарды 1 саны бар моншақтармен алмастыр    0  0  0  1  1  0  1  0  1  0  0  1  0  0  1  0  1  1 2.«Шамдар коды» кестесін пайдаланып, жасырылған сөздерді тап.      –шам жанып тұр,     -шам өшіп тұр Таңба, бақыт, тышқан 3.«шамдар кодын» пайдаланып, мына  сөздерді жаз Шана-                                                                       Аңшы-                                                                      Қант -                                                                       Ақын-                                                                                          4«Екілік код» кестесінің көмегімен  жасырынған  сөздерді тап 100  000  110  100-торт 011  000  100  111-нота 5.Екілік кодтар арқылы төмендегі сөздерді жазып шық Анар-111,011,111,110 Арман-111,110,001,111 Трактор -100,110,111,100,000,110 «0 және 1» «+ және -»таңбаларын ғана пайдаланып, олардың мүмкін болатын кодтарының барлық түрлерін жазып шық. 1001   1010  0000  0100  1000 1101 1011  1100 +-+-   ----   ++++    ++- -    +--+     --++    +++-     -+++ Сүретті үлгіге қарап, толықтырып сал  Сөздердің ақпараттық көлемін есепте Сөз Әріптер сана Бит саны Ақпараттық көлемі доп 3 24 3 байт 4 32 4 код 3 24 3 ата 3 24 3 тышқан 6 48 6 Кестені толтыр           мәтін Ақпараттық көлем (байттар сны) Алақай! 7 Аяз_ата 7 Жүйелік блок 12 2+2=4 5 Астана _-_елорда 15 Информатика 11		Оқушылар берілген тапсырманы орындап, ақпаратты кодтайды, хабарламаның ақпараттық көлемін табады.	«Гүлдер»  арқылы бағалау	-білімдерін жалпы жағдайда қолдануға машықтанады
5	Сергіту сәті	2 минут	“Көңілді куй”  биі		Оқушылар орындарынан тұрып билейді	Шапалақтау	Сергіп, ой-өрісі артады
6	Сабақты қорытындылау	5 минут	Тест  арылы сұрақтар қоямын 1.Екілік код қандай сандардан тұрады? Б. 0,1 2. Шамдар коды нелерден құралады? Б) шам өшіп тұр, шам жанып тұр 3. Ақпараттың ең кіші өлшем Бірлігі қалай аталады?  Ә) бит 4. Бір байт неше биттен тұрады? А) 8 5.бір символды бейнелеу үшін неше бит және неше байт қажет? Б) 8 бит, 1 байт		Оқушылар бүгінгі сабақтан алған білімдері бойынша сұрақтарға жауап береді	«Гүлдер»  арқылы бағалау	-диалогтық әңгіме жүреді
7	Үйге тапсырма	2 минут	Тапсырмалар беріледі. 3с 51-бет, 6-тапсырма, 53-бет, 5-тапсырма, Өздерінің аты- жөндерінің ақпараттық көлемін есептеп келу.		Тақырып бойынша жасалатын тапсырманы анықтап алулары керек		-ойлануға машықтанады
8	Мұғалімнің рефлексиясы
	Қол жеткен/жетістік/			Қол жетпеген /кемшілік/ Неге?

Мұғалiмге арналған мазмұндық бөлiм:

Балалар, кодтау анықтамасын еске түсiрейiк. Кодтау – бұл ақпаратты өрнектеу  тәсiлi.

Ақпаратты әрiп, цифр және таңбалар арқылы кодтауға болады.

Ақпараттарды 0 және 1 символдарынан тұратын кодтар арқылы өрнектеу ыңғайлы екен. Осы  символдардың көмегiмен әрiптердi, цифрларды, +, -, :, ? және тағы да басқа арнаулы таңбаларды кодтауға болады. Кодтаудың мұндай түрi екiлiк код деп аталады.

Осы кодтардың таңбаларын – 1 мен 0-дi  «бит» деп атайды (ағылшын тiлiнен екiлiк таңба деп аударылады).

Бит – ақпараттың ең кiшi өлшем бiрлiгi.

Тапсырма.

1. х-таңбалы моншақтарды нөмiрленген моншақтармен, бос моншақтарды – 1 саны бар  моншақтармен алмастыр.

Бiрiншi тiзбек – шамдар коды.

                        ○ – шам жанып тұр.

                        ○ – шам өшiп тұр.

Екiншi тiзбек – екiлiк код.

                        1 – бiр.

                        0 – нөл.

2. «Шамдар коды» кестесін пайдаланып, жасырылған сөздердi тап.

ТАҢБА, ШАБЫТ, ТЫШҚАН.

3. «Шамдар кодын» пайдаланып, мына сөздерді жаз.

САНА, ТҮЙЕ, ӘРIП, ШАНА.

4.  «Екiлiк код» кестесінiң көмегiмен жасырылған сөздердi тап.

ТОРТ, НОТА.

5. Екiлiк кодтар арқылы төмендегi сөздерді жазып шық.

АНАР

АРМАН

ТРАКТОР

6. Әрбiр цифрды кодта. Кодтар әр түрлі болуы тиіс.

Мұғалiмге арналған мазмұндық бөлiм:

Өткен сабақта бiз ақпараттың ең кiшi өлшем бiрлiгi  – битпен танысқан болатынбыз. 8 бит –  1 байт болып саналады.

Кез келген символды әрiптi, цифрды және таңбаны 1 байтпен кодтауға болады. Ақпарат көлемiндегi бiр символ 1 байтқа тең. Сондықтан сөздегi, сөйлемдегi, кiтап беттерiндегi ақпараттардың көлемiн жеңiл анықтауға болады.

Ақпарат өлшем бiрлiктерiнiң ең үлкенi  – бұл  Килобайт, Мегабайт, Гигабайт.

Тапсырма.

1.           “0” және “1” таңбаларын ғана пайдаланып, олардың  мүмкiн болатын кодтарының барлық түрлерiн жазып шық.

2.           Суреттi үлгiге қарап, толықтырып сал.

3.           Сөздердiң ақпараттық көлемiн есепте:

Сөз		Әрiптер саны		Бит саны		Ақпараттық көлем (байттар саны )
Доп		3		24		3
Ата		3		24		3
Код		3		24		3
Байт		4		32		4
Тышқан		6		48		6
Мәтiн					Ақпараттық көлем (байттар саны)
Алақай!					7
Аяз ата					7
Жүйелiк блок					12
2 х 2 = 4					5
Астана  -  - елорда					15
Информатика					11
	Мәтiн		Ақпараттық көлем (байт)
	Мәлiмет көзi		12
	Мәлiметтi қабылдаушы		20
	МОНИТОР		7
	ПЕРНЕ		5
	ПРОЦЕССОР		9
	ДИСКЕТ		6