Экология оқу- әдістемелік құрал

Батыс Қазақстан облысы

Тасқала ауданы

Ы. Алтынсарин атындағы ЖОББ мектеп

Экология

оқу- әдістемелік құрал                                                                                                                                                                    

(жоғары санатты география пәні мұғалімі

 Абдрахманова К.С. іс- тәжірибесінен)

2015-2016 оқу жылы

Құрастырған: Абдрахманова К. С. Ы.Алтынсарин атындағы ЖОББ мектептің география пәнінің мұғалімі.

Пікір жазған:  Бирниязова А.А . Ы.Алтынсарин атындағы ЖОББ мектептің  биология пәнінің мұғалімі.

Оқу - әдістемелік құралға  экология курсы бойынша тест тапсырмаларының 10 нұсқасы енгізілген. Оқу әдістемелік құрал оқушылардың география, биология, эколкгия  пәндерінен алған  білімдерін  тексеру мен  бағалауға   және экологиялық олимпиадаға дайындалуына көмек ретінде ұсынылады. Мектеп мұғалімдері тест жинағын оқу барысында оқушы білімін бақылауға пайдалана алады.

Түсінік  хат

   Экологиялық жағдай бүгінгі таңдағы кезек күттірмейтін күрделі мәселелердің бірі. Экологиялық проблемалары қазіргі әлемде аумақты орын алып отыр. Жер шарында экологиялық жағдай қатты шиеленіскен қалыпта  көптеген аймақтарда тұрғындардың әсіресе балалардың денсаулығына  қауіп төніп отыр, ерекше  экологиялық  қолайсыз  зоналардың  аумағы кеңейіп барады.

Мектеп түлектерінің жалпы географиялық және экологиялық біліктілігі- адам-табиғат- шаруашылық-қоршаған орта жүйесіндегі байланыстар мен әрекеттерді танып, білуге негіз болып табылады. Осыған орай,  оқушылардың география, биология, химия және экология  пәндері сабақтарында  экологиялық тақырыптағы білімді игеру дәрежесін  тексеру мен бағалау мақсатында  экологиядан тест тапсырмаларының жинағы құрастырылды.
            Тест тапсырмаларының жинағын құрастырудың мақсаты оқушыларға  « адам- қоғам- табиғат»  арасындағы   күрделі қатынастар негізінде экологиялық  білім беру.

Экологиядан  тест тапсырмаларының  жинағы жас  ұрпақтың бойында экологиялық мәдениетті қалыптастыру, қоғамдағы экологиялық мәселелерді шешуге деген қызығушылықты арттыру мақсатында жыл сайын өткізіліп отырған экологиялық олимпиадаға  дайындалуға көмекке келеді.

Тест тапсырмаларының жинағының міндеті:

  оқушылардың  бойында   жаратылыстану ғылымдарына  деген қызығушылықтарын     дамыту,

 ғылыми- зерттеу қызметі  дағдысын  қалыптастыру;

 экологиялық   білімді насихаттау; 

 табиғатты   сақтау   қарым - қатынасына  негізделген   патриоттық   сезімге  тәрбиелеу;

 оқушылардың  пәнге қызығушылығын арттырып, экологиялық сауаттылық пен  мәдениетті дамыту;

 болашақта эколог мамандығын таңдауға бағыт беру;

оқушыларды өз беттерінше ізденуге баулу, есте сақтау, салыстыра ойлау  және көз алдына елестету қабілетін дамыту;

Экология пәні бойынша ұсынылып отырған  тест тапсырмаларының мазмұны оқушылардың жер ғаламшары, биосферасы, жер бетіндегі адамзат және табиғат туралы білімдерін, табиғи бірлестіктер мен экожүйелер, адамзаттың ғаламдық проблемалары туралы білімдерін тексереді. Оқу әдістемелік құралдың тест тапсырмаларының 10 нұсқасынан тұрады. Тест тапсырмалары 5 жауап нұсқасынан бір дұрыс жауапты таңдауды ұсынады.

Экологиядан тест тапсырмалары  үш қиындық деңгейдегі сұрақтардан тұрады. Жауаптын дұрыстығын тексеру үшін оқу-әдістемелік құралдың соңында берілген дұрыс жауап кілттерін пайдалануға болады.

Тест тапсырмасын орындаудағы бағалау критерилері                                                                                         17-20 ұпайға дейін- «5»
11-16 ұпайға дейін- «4»
10-5 ұпайға дейін- «3»
1-5 ұпайға дейін- «2»

Күтілетін нәтиже: оқушыларда  экологиялық ғылыми  көзқарас қалыптасады, туған өлкенің табиғатын қорғау  мен экологиялық проблемаларды шешуге  ат салысады.

Экология тест

1- нұсқа

1. Тірі организмдардің бір-бірімен және олардың қоршаған ортамен байланысымен байаланысын зерттейтін ғылым:                                                                             

А. Адам экологиясы                                                                                                      

В. Нооэкология                                                                                                       

С. Экология                                                                                                                                                                                                          Д. Биология                                                                                                  

Е. Анатомия

2. Абиотикалық фактор дегеніміз:                                                               

А. Климаттық фактор                                                                                       

В. Жыртқыштық-құрбан қатынасы                                                                             

С. Тірі организмдерінің өзара байланысу формасы                                                                                            Д. Аменсализм                                                                                                        

Е. Коменсализм

3. Өсімдік өсуіне әр түрлі факторлардың әсерін зерттеуде минимум заңын кім ашты?                                                                               А. Д. Ю.Одум                                                                                                                                                                     В. В. Радкевич
С.С. В.Шельфорд                                                                                                                                                                     Д. А. Ю.Либих                                                                                                                                                                                                                                                                                         Е. Е. В.Вернадский                                            

Конец формы

4. 1935 ж. Алғашқы рет “Экожүйе” түсінігін ұсынды:                                                                  А.Тенсли                                                                                                                

В. Д.Н.Докучаев                                                                                            

С. К.Мебиус                                                                                             

Д. С.Форбс                                                                                               

Е. Э.Геккель

Конец формы

5. Озондық қабат мынадай биіктікте орналасқан:                                                                      

А. 25-40 км.                                                                                                             

В. 10-12 км.                                                                                              

С. 50-120 км.                                                                                                          

Д. 40-50км.                                                                                                       

Е.  12-25 км.  

Конец формы

6. Атмосфералық жер бетінен 9-15 км қашықтықта орналасқан аумағы:                                                                                                      А. Ионосфера.                                                                                                        

В. Мазосфера                                                                                                

С. Тропосфера                                                                                                                                                                                                 Д. Гидросфера                                                                                                

Е. Стратосфера                                                                                                 

7. Эрозиялар мынадай болады:                                                                        

А. Жел және су                                                                                           

В. Тұздылық және техногендік                                                                                    

С. Техногендік                                                                                                   

Д. Желдік және тұздылық                                                                             

Е. Улы

Конец формы

8. ҚР-ғы Ақсу- Жабағалы қорығы қай жылы құрылды?                                           

А. 1926ж                                                                                                              

В. 1952ж                                                                                                  

С. 1940ж                                                                                                   

Д. 1934ж                                                                                                                

Е. 1931ж

Конец формы

9. Дербес ғылым ретінде экология шамамен қаншасыншы жылы қалыптасты?                                                                                                  А. 1900ж                                                                                                                  

В. 1904ж                                                                                                                      

С. 1954ж                                                                                                                   

Д.  185ж.                                                                                                                                                                                                                                   Е. 1860ж

Конец формы

10. Жануарлардың мінез-құлығын зерттейтін ғылым қалай аталады?                                                                                                                                         А. Экология                                                                                                  

В. Токсикология                                                                                                          

С. Этология                                                                                                            

Д. Биология                                                                                                               

Е. Зоолгия

Конец формы

11. Ортаның фитогендік биотикалық факторына мыналар жатады                                      

А. Жан-жануарлар                                                                                

В. Вирустар мен бактериялар                                                                         

С. Адамзат                                                                                               

Д. Жасыл өсімдіктер                                                                                                                                                                               Е. Қоршаған орта

Конец формы

12. Популяцияға тән қасиеттер:                                                                        

А. Өсу, даму, көбею, бейімделу, тіршілігін сақтау                                                                       

В. Ылғал, жарық, қорек жасап шығару                                                        

С. Тұрақты дене температурасның блоуы                                               

Д. Жыртқыштық, бәсекелестік, паразитизм                                                                      

Е. Азық мөлшерінің жеткілікті болуы

Конец формы

13. Ағзаның табиғаттағы орнына және оның бүкіл тіршілік ету жағдайларына, қоректену түріне, уақыты мен әдісіне, көбейетін орнына, баспанасына т.б қатынасының жиынтығын қалай атайды?                                                                                                             

А. Энергия ағымы                                                                                                                                                                                  В. Зоохария                                                                                               

С. Биотикалық фактор                                                                                                            

Д. Экологиялық қойма (ниша)                                                                                                                                                                                                       Е. Паразитизм

14. Ортаның микробиогендік биотикалық факторларына мыналар жатады.                                                                                                                            А. Миробтар мен вирустар                                                                                                     

В. Жан-жануарлар                                                                                                   

С. Адамзат                                                                                                                    

Д. Жасыл өсімдіктер                                                                                                       

Е. Қоршаған орта

Конец формы

15. Бір топ организмдердің тұрмыс жағдайларын, қоршаған ортамен қарым-қатынастарын зерттейтін экологияның түрін былай деп атаймыз:                                                                                                                         А. Синэкология                                                                                                              

В. Ғылыми экология                                                                                                

С. Биоэкология                                                                                                         

Д.  Аутэкология                                                                                                                                                                                                                       Е. Демэкология

16. Нейтрализация су тазалаудың келесі әдісіне жатады:                                                                       А. Химиялық                                                                                              

В. Биохимиялық                                                                                             

С. Термиялық                                                                                                           

Д. Физикалық                                                                                                    

Е. Физико-химиялық

Конец формы

17. Тазалаудың электрохимиялық әдісі нені қолдануға негізделген?                                                                                                                               А. Аниониттер мен катиониттерді                                                                             

В. Катиониттерді                                                                                                           

С. Электр тогын                                                                                                                                                                   Д. Әк сүтін                                                                                                                   

Е. Аниониттерді

Конец формы

18. Алғашқы қышқыл жауын – шашын қай жылы және қай жерде байқалды?                                                                                                                               А. Бельгия, 1910-11ж.ж.                                                                                                           

В. Финляндия, 1978-79ж.ж.                                                                                      

С. Англия, 1907-08ж.ж.                                                                                                                                                                                                        Д. Германия, 1900ж.                                                                               

Е. АҚШ,1945-46ж.ж.

Конец формы

19. Көмір қышқыл газы және басқа газдардың әсерінен жылулық балансының өзгеруі нәтижесінде мүмкін болатын жер шары температурасының ғаламдық артур:                                                                                          А. Парниктік эффект                                                                                                           

В. Озон қабатының “тесігі”                                                                                               

С. Альбедо                                                                                                                  

Д. Қышқылдық жауын – шашын                                                                            

Е. Концентрация

Конец формы

20. Адам денсаулығына зиянды әсер ететін факторлар арасында 1- орында тұр:                                                                                                                        А. Қоршаған орта                                                                                  

В. Тұқым қуалайтын аурулар                                                                                         

С. Өмір сүру салты                                                                                                              

Д. Әртүрлі ластаушы заттар                                                                                                                                                                                      Е. Психологиялық және әлеуметтік жағдай

Конец формы

21. Табиғатты қорғау дегеніміз:                                                                                 

А. Биосфера мен атмосфераны ластанудан қорғау                                                                               В. Қоршаған ортаның тазалығын айтамыз                                             

С. Экологиялық системада тепе-теңдікті сақтау                                                                                 Д. Қоршаған ортан ластанудан қорғауға арналған жұмыстар жиынтығы                                                                                                      Е. Тазалағыш аппараттарды қолдана отырып қоршаған ортаны қорғау

Конец формы

22. Биогеоценоздарда органикалық заттарды ыдырататын организмдер:                                                                                                                                                                                                              А. Консументтер                                                                                                      

В. Автотрофтар                                                                                                             

С. Продценттер                                                                                                        

Д. Редуценттер                                                                                                                                                                                                               Е. Паразиттер

Конец формы

23. Шағын аймақтық климат қалай аталады?                                                                                      А. Микроклимат                                                                                                                        

В. Атмосфера                                                                                                                                                                   С. Жел                                                                                                                

Д. Рельеф                                                                                                      

Е. Температура

24. Транспирация коэффициенті дегеніміз не?                                                                        

А. Бір мезгіл ішінде 1 кг құрғақ затты жасау үшін транспирациялайтын су мөлшері. Затты ылғалдандыру кезіндегі транспирациялайтын заттың су мөлшері.+                                                                 В. Экожүенің суды атмосфераға бөлуін айтады.                                                                        

С. Физикалық ылғалдану коэффициенті                                                                           

Д. Затты ылғалдандыру кезіндегі транспирациялайтын заттың су мөлшері.                                                                                                                               Е. Оттекті транспирациялау коэффициенті.

Конец формы

25. “Ноmo sapiens” денген пікір нені көрсетеді:                                                                

А. Саналы адам                                                                                                               

В. Маймыл Адам                                                                                                          

С. Маймыл                                                                                                                      

Д. Питеконтроп                                                                                                            

Е. Синантроп