Электрондық кестені есептеулерге қолдану. Электрондық кестеде формулалар, функцияларды қолдану.

       Бекітемін:       

Директордың оқу жұмыстары жөніндегі орынбасары       

_____________ Қарашолақова А.

«  01  »   11. 2016 ж.

Пән:  Информатика және өндірісті автоматтандыру негіздері

Сабақтың тақырыбы: Электрондық кестені есептеулерге қолдану кестедегі формулалар. Функцияларды қолдану.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Функциялардың мәндерін кесте ішінде есептеуге үйрету.
Тәрбиелік: Студенттердің ой еңбегін дағдылауға, өз бетімен жұмыс істеуге, еңбек етуге, ұйымшылдыққа тәрбиелеу.
Дамытушылық: Ойлау шеберлігінің, түйсіктің және естің дамуы; мамандықтарына сәйкес дамыта оқыту негізінде студенттердің белсенділігін, қызығушылығын арттыру.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.
Көрнекілігі: дербес компьютерлер, мультимедиялық проектор, тест тапсырмалары, тақырып бойынша слайд  т.б.
Пәнаралық байланыс: информатика,математика т.б.

Оқыту формалары: жеке, топтық және ұжымдық.

Күтілетін нәтиже: Электрондық кестеде формулалар мен функцияларды еркін қолдануға меңгерту
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
Студенттермен  амандасу.Студенттердің сабаққа әзірлігін тексеру.

Топқа бөлу

 II. Үй тапсырмасы.
Өткен тақырыпты қайталау. «Адасқан объектілер»  ойыны
III. Жаңа сабақ
Ms Excel бағдарламасы қарапайым есептеулерді оңай орындауға мүмкіндік беретін бағдарлама. Алу, қосу, азайту және бөлу амалдарынан басқа, бұл бағдарлама мәндер жинағының орташа арифметикалық амалдарын математикалық финанстық, статистикалық және логикалық функциялардың ауқымды жиыны ендірілген.
Өрнек- бұл Excel бағдарлаасы орындайтын жазылған есептеулер. Ұяшыққа өрнекті енгізген кезде бағдарлама оны еске сақтап қалады, бірақ ұяшықтың өзінде есептеу нәтижесі ғана көрініс табады.
Ехсеl бағдарламасында өрнектің барлығы «=» теңдік таңбасынан басталады.
Өрнекті көру үшін осы өрнек орналасқан ұяшықты шерту керек. өрнек өрнектер өрнектер жолағында көрініс табады. Өрнекті енгізу аяқталғаннан кезде ұяшықта оның өзі емес, осы өрнек бойынша
Ехсеl бағдарламасындағы өрнектерді өңдеуге болады. Мысалы, өрнектегі қатені түзету үшін өрнекті шертіп, өрнектің жолындағы Функциялар есептеулерді ықшамды күйде жазу үшін қолданылады және мынадай түрде жазылады:
Бірқатар функциялар
МАКС (тізім) - тізімдегі ең үлкен (максимум) шаманы табады.
СУММ(тізім) -көрстеілген тізімнің қосындысын есептейді.
Мысалы, СУММ(А1:А300) функциясы => А1.А300 аралығындағы ұяшықта орналасқан мәндердің қосындысы табады.
Қосу функциясы өте жиі қолданылатындықтан, оған саймандар тақтасында yавтоматты түрде қосу батырмасы S меншіктіеліп қойылған. Қосу амалын жылдам орындау үшін осы батырманы пайдалануға болады .
Формулаға Excel программасында қолданылатын кез келген функцияны енгізу үшін, Енгізу, Функциялар (Вставка,Функций) командасын орындаймыз немесе саймандар тақтасындағы fx. Батырмасын шертеміз.
MS Excel -дегі теңдік «=» белгісінен басталатынын символдар тізбегін формула деп атаймыз. Символдар тізбегі құрамына тұрақты мәндер, ұяшыққа сілтемелер, атаулар, функциялар немесе операторлардың бірі немесе бірнешеуі қамтылуы мүмкін. Формула жұмысының нәтижесінде қандайда бір жаңа мән есептелініп шығады.

MS Excel-де функциялар жұмыс кітабындағы стандартты есептеулерді орындау үшін қолданылады.

Функцияны қолдану үшін оны жұмыс кітабының қажетті ұяшығына формуланың құрамды бөлігі түрінде енгізу керек.

Егер функция формуланың алғашқы бөлігінде қолданылатын болса, онда оның алдына міндетті түрде теңдік белгісі қойылады.

Функция аргументі функция атауынан кейін дөңгелек жақшаға алынып жазылады. Егер аргумент бірнешеу болса олар өзара нүктелі үтір (;) арқылы ажыратылады.

ФОРМУЛЫ – құралдар тақтасы арқылы функциялармен жұмыс істеуге болады.

Функция менюіндегі Қою немесе батырмасының көмегімен Функция шебері (Мастер функции) диалогтік терезесін шақыру.

Формулада +, -, /, *, ^ операцияларын және (,), % белгісін қолдануға болады.

Ms Excel -де 400-ден астам функциялар бар.

1. Логикалық функциялар

Логикалық функциялар бір немесе бірнеше шарттардың орындалуын тексеру үшін қолданылады.

• И

Егер аргументтің барлық мәндері АҚИҚАТ болса, онда нәтиже АҚИҚАТ мән қабылдайды, егер аргумент мәндерінің кемінде біреуі ЖАЛҒАН болса, онда нәтиже ЖАЛҒАН мәнін қабылдай.

И (АҚИҚАТ; АҚИҚАТ) нәтиже АҚИҚАТ

И (АҚИҚАТ; ЖАЛҒАН) нәтиже ЖАЛҒАН

ЕСЛИ ЕСЛИ функциясы формуланы немесе мәндерді шартты түрде тексеру үшін қолданылады:

ЕСЛИ (логик_өрнек; ақиқат_болғандағы_мән; жалған _болғандағы _мән)

Логик_өрнек – шартты тексеру нәтижесінде АҚИҚАТ немесе ЖАЛҒАН мән қабылдайтын кез келген өрнек немесе мән.

Ақиқат_болғандағы_мән- логикалық өрнектің мәні АҚИҚАТ болғанда қабылданатын мән

немесе орындалатын оператор

Жалған _болғандағы _мән- логикалық өрнектің мәні ЖАЛҒАН болғанда қабылданатын

мән немесе орындалатын оператор

ИЛИ Берілген аргументтердің кемінде біреуі АҚИҚАТ мән қабылдаса АҚИҚАТ болады; аргументтердің барлығы ЖАЛҒАН мән қабылдаған жағдайда ғана ЖАЛҒАН болады.

ИЛИ (1 логикалық_өрнек; 2 логикалық_өрнек; ...)

НЕ Аргументтің логикалық мәнін кері мәнге ауыстырады. НЕ функциясы көп жағдайда мәннің  қандайда бір нақты шамаға тең емес екенін анықтау мақсатында қолданылады.

НЕ (логикалық _ өрнек)

Логикалық өрнек ЖАЛҒАН мән қабылдаса, НЕ функциясы нәтижеде АҚИҚАТ мән береді,

керісінше АҚИҚАТ мән қабылдаса, онда НЕ функциясы нәтижеде ЖАЛҒАН мән береді.

2. Статистикалық функциялар

Статистикалық функциялар берілген мәліметтер аймағында статистикалық талдаулар жасауға

мүмкіндік береді.

СРЗНАЧӨз аргументтерінің арифметикалық орташа мәнін есептейді.СРЗНАЧ(1сан; 2сан ...)

3. Математикалық функциялар

СУММ Көрсетілген ұяшықтардағы сандық мәндердің немесе берілген сандардың қосындысын табады.СУММ(1сан; 2 сан;...)

Электронды кестеде қосу (СУММ) функциясы жиі қолданылады, сондықтан Стандартты аспаптар тақтасында белгісінің батырмасы қарастырылған. Жалпы қосындыны білу үшін қосылатын ұяшықтардың аумағын белгілеп, Автоқосынды (Автосумма) батырмасын шертіңіз.

Қорытылып шығатын формулаларды енгізу үшін Функция шебері (Мастер функции) диалогтік терезесін қолдануға болады. Ол функцияны енгізіп қана қоймай, күрделі есептеулерді де орындайды.

Формулаларды көшіру. Көшіру кестеге бір типтес формулаларды енгізуді жеңілдетеді. Формулаларды көшіру батырмасында ұяшықтарға салыстырмалы жіберу автоматты түрде өзгереді.
ІҮ. Компьютермен жұмыс

Ү. Жаңа сабақты бекіту

1. Microsoft Office Excel мәтіндік процессорды қалай іске қосуға болады?
А) Пуск – Программалар – Стандартный-MS Excel командаларын орындау арқылы
В) Файл – Программалар – Microsoft Office-MS Excel командаларын орындау арқылы
С) Пуск – Программалар – Microsoft Office-MS Excel командаларын орындау арқылы
2. Пішімдеу дегеніміз не?
А) Мәтіндерге қандайда бір жүргізілетін әр түрлі әрекеттер
В) құжаттардың кез келген түріне өзгеріс енгізу жолдары
С) суреттері бар батырмалардан тұратын Стандартты тақта
3. Баған дегеніміз не:
А) Латын әріптерімен белгіленген қатарлар
В) бағандар мен қатарлардың реттеліп берілуі
С) суреттері бар батырма
4. Құжатты баспаға шығару командасы:
А) Правка-Печать
В) Файл-Печать
С) Файл-Сохранить-печать
5. Microsoft Excel бағдарламасы қанша қатардан тұрады:
А) 16777
В) 65536
С) 256
6. Сақталған құжаттарды ашу командасы:
А) Файл-Открыть
В) Файл-сохранит
С) Файл-Создать-Открыть
7. Microsoft Excel бағдарламасы қанша бағаннан тұрады:
А) 16777
В) 65536
С) 256

8.Формула не үшін қолданылады?

А) есептеу үшін

В) сақтау үшін

С) өңдеу үшін

ҮІ. Студенттерді  бағалау
ҮІІ. Үйге тапсырма
Тақырыпты кең көлемді оқып келу.

• 1 слайд

  Қараша айының 1 – і
  Электрондық кестені есептеулерге қолдану. Электрондық кестеде формулалар, функцияларды қолдану.
  

• 2 слайд

  ІІІ
  
  жаңа сабақ
  V
  Бекіту
  
  
  ІV
  
  Практикалық
  жұмыс
  Ұйымдастыру
  ІІ
  Үй тапсырмасы
  VІ
  Бағалау
  
  
  Сабақтың өтілу жоспары:
  

• 3 слайд

  Топқа бөлу
  

• 4 слайд

  www.ZHARAR.com
  

• 5 слайд

  
  
  Білімділік : Функциялардың мәндерін кесте ішінде есептеуге үйрету.
  
  Дамытушылық: Ойлау шеберлігінің, түйсіктің және естің дамуы; мамандықтарына сәйкес дамыта оқыту негізінде студенттердің белсенділігін, қызығушылығын арттыру.
  
  Тәрбиелік: Студенттердің ой еңбегін дағдылауға, өз бетімен жұмыс істеуге,
  еңбек етуге, ұйымшылдыққа тәрбиелеу.
   
  
  
  
  Сабақтың мақсаты
  

• 6 слайд

  “Қауіпсіздік ережесі”
  
  Мұғалімнің рұқсатынсыз жұмысты бастама;
  Компьютерде ақау байқалса, мұғалімге хабарлау;
  Ток көздеріне жалғанған сымдарды қозғама;
  Сабақ үстінде артық қимыл жасама, өзгеге кедергі келтірме;
  Жұмыс соңынан компьютерді сөндіріп, орындығыңды жинап шық.
  

• 7 слайд

  Ms Excel бағдарламасы қарапайым есептеулерді оңай орындауға мүмкіндік беретін бағдарлама. Алу, қосу, азайту және бөлу амалдарынан басқа, бұл бағдарлама мәндер жинағының орташа арифметикалық амалдарын математикалық финанстық, статистикалық және логикалық функциялардың ауқымды жиыны ендірілген.
  Өрнек- бұл Excel бағдарлаасы орындайтын жазылған есептеулер. Ұяшыққа өрнекті енгізген кезде бағдарлама оны еске сақтап қалады, бірақ ұяшықтың өзінде есептеу нәтижесі ғана көрініс табады.
  Ехсеl бағдарламасында өрнектің барлығы «=» теңдік таңбасынан басталады.
  Өрнекті көру үшін осы өрнек орналасқан ұяшықты шерту керек. өрнек өрнектер өрнектер жолағында көрініс табады. Өрнекті енгізу аяқталғаннан кезде ұяшықта оның өзі емес, осы өрнек бойынша
  Ехсеl бағдарламасындағы өрнектерді өңдеуге болады. Мысалы, өрнектегі қатені түзету үшін өрнекті шертіп, өрнектің жолындағы Функциялар есептеулерді ықшамды күйде жазу үшін қолданылады және мынадай түрде жазылады:
  Бірқатар функциялар
  МАКС (тізім) - тізімдегі ең үлкен (максимум) шаманы табады.
  СУММ(тізім) -көрстеілген тізімнің қосындысын есептейді.
  Мысалы, СУММ(А1:А300) функциясы  А1.А300 аралығындағы ұяшықта орналасқан мәндердің қосындысы табады.
  Қосу функциясы өте жиі қолданылатындықтан, оған саймандар тақтасында yавтоматты түрде қосу батырмасы  меншіктіеліп қойылған. Қосу амалын жылдам орындау үшін осы батырманы пайдалануға болады .
  Формулаға Excel программасында қолданылатын кез келген функцияны енгізу үшін, Енгізу, Функциялар (Вставка,Функций) командасын орындаймыз немесе саймандар тақтасындағы fx. Батырмасын шертеміз.
  MS Excel -дегі теңдік «=» белгісінен басталатынын символдар тізбегін формула деп атаймыз. Символдар тізбегі құрамына тұрақты мәндер, ұяшыққа сілтемелер, атаулар, функциялар немесе операторлардың бірі немесе бірнешеуі қамтылуы мүмкін. Формула жұмысының нәтижесінде қандайда бір жаңа мән есептелініп шығады.
  MS Excel-де функциялар жұмыс кітабындағы стандартты есептеулерді орындау үшін қолданылады.
  

• 8 слайд

  www.ZHARAR.com
  Формулада +, -, /, *, ^ операцияларын және (,), % белгісін қолдануға болады.
  Ms Excel -де 400-ден астам функциялар бар.
  Логикалық функциялар
  Логикалық функциялар бір немесе бірнеше шарттардың орындалуын тексеру үшін қолданылады.
  И
  Егер аргументтің барлық мәндері АҚИҚАТ болса, онда нәтиже АҚИҚАТ мән қабылдайды, егер аргумент мәндерінің кемінде біреуі ЖАЛҒАН болса, онда нәтиже ЖАЛҒАН мәнін қабылдай.
  И (АҚИҚАТ; АҚИҚАТ) нәтиже АҚИҚАТ
  И (АҚИҚАТ; ЖАЛҒАН) нәтиже ЖАЛҒАН
  ЕСЛИ ЕСЛИ функциясы формуланы немесе мәндерді шартты түрде тексеру үшін қолданылады:
  ЕСЛИ (логик_өрнек; ақиқат_болғандағы_мән; жалған _болғандағы _мән)
  Логик_өрнек – шартты тексеру нәтижесінде АҚИҚАТ немесе ЖАЛҒАН мән қабылдайтын кез келген өрнек немесе мән.
  Ақиқат_болғандағы_мән- логикалық өрнектің мәні АҚИҚАТ болғанда қабылданатын мән
  немесе орындалатын оператор
  Жалған _болғандағы _мән- логикалық өрнектің мәні ЖАЛҒАН болғанда қабылданатын
  мән немесе орындалатын оператор
  ИЛИ Берілген аргументтердің кемінде біреуі АҚИҚАТ мән қабылдаса АҚИҚАТ болады; аргументтердің барлығы ЖАЛҒАН мән қабылдаған жағдайда ғана ЖАЛҒАН болады.
  ИЛИ (1 логикалық_өрнек; 2 логикалық_өрнек; ...)
  НЕ Аргументтің логикалық мәнін кері мәнге ауыстырады. НЕ функциясы көп жағдайда мәннің қандайда бір нақты шамаға тең емес екенін анықтау мақсатында қолданылады.
  НЕ (логикалық _ өрнек)
  Логикалық өрнек ЖАЛҒАН мән қабылдаса, НЕ функциясы нәтижеде АҚИҚАТ мән береді,
  керісінше АҚИҚАТ мән қабылдаса, онда НЕ функциясы нәтижеде ЖАЛҒАН мән береді.
  Статистикалық функциялар
  Статистикалық функциялар берілген мәліметтер аймағында статистикалық талдаулар жасауға
  мүмкіндік береді.
  СРЗНАЧӨз аргументтерінің арифметикалық орташа мәнін есептейді.СРЗНАЧ(1сан; 2сан ...)
  

• 9 слайд

  Практикалық жұмыс
  

• 10 слайд

  Рефлекция кезеңі
  
  Менің бүгінгі сабақтан алған әсерім
  

• 11 слайд

  Бағалау
  www.ZHARAR.com