ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУ ҚҰРАЛЫ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК

І  ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУ ҚҰРАЛЫ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК

1.1 Электронды оқу құралын құру жүйелеу және  қойылатын талаптар

Электронды оқу құралын құру құралдарын кешенді бағалауды қолдана отырып, мақсаты, атқаратын қызметі, техникалық қамтылу талаптары мен қолданылу ерекшеліктеріне қарай топтастырады. Көрсетілген бағалауға сәйкес келесі жүйелеуді қолдануға болады:

-     дәстүрлі алгоритмдік тілдер;

-     жалпы мақсаттағы құрал-саймандар;

-     мультимедиа құралдары;

-     гипермәтіндік және  гипермедиа құралдары.

Төменде әр топтың ерекшеліктеріне қысқаша шолу жасалады.   Техникалық негіз ретінде әрі қарай  біздің елімізде кеңінен таралған және университетте пайдаланылатын IBM-ге сәйкес келетін компьютерлер қарастырылады.

Тікелей бағдарламалау құралдарымен жасалған электронды оқулықтардың өздеріне тән белгілері:

-              Жүзеге асыру стильдерінің алуан түрлілігі (түс палитрасы, интерфейс,  электронды оқулық құрылымы, материалды жөнелту тәсілі, т.б.);

-              Модификация мен жөнелту күрделілігі;

-              Уақыттың көбірек шығындалуы, еңбек сыйымдылығы;

-              Жабдықтық шектеулердің болмауы, яғни қолданыстағы техникалық негізге бағытталған электронды оқулық құру мүмкіндігі.

Жалпы мақсаттағы құрал-саймандар білікті бағдарламашы емес тұтынушылардың электронды оқулық құруына мүмкіндік береді. Электронды оқулық  жобалаудағы жалпы мақсаттағы құрал-саймандардың мүмкіндіктері:

-     электронды оқулық құрылымын қалыптастыру;

-     мәтінді енгізу, өңдеу мен форматтау ;

-     статикалық безендіру бөлімін дайындау;

-     жылжымалы көркемдеу бөлімін дайындау (дыбыстық және анимациялық үзінділер);

-     басқа жасақтау құрал-саймандар арқылы жүзеге асырылған модульдардың қосылуы.    

Жалпы мақсаттағы құрал-саймандар артықшылықтары: 

-Білікті бағдарламашы емес тұлғалардың электронды оқулық құру мүмкіндігі;  

-электронды оқу құралын еңбек сыйымдылығы мен жасақтау мерзімдерін айтарлықтай қысқарту;

-бағдарламалық қамтуға қойылатын талаптардың жоғары болмауы. 

Сонымен бірге жалпы мақсаттағы құрал-саймандардың кемшіліктері де бар: 

-     ынтымақтастыққа бейім емес  интерфейс;

-     мультимедиа мен гипермедиа жүйелерімен салыстырғанда мүмкіндерінің аздығы;

-     қашықтан оқыту бағдарламаларын құру мүмкіндігінің болмауы. 

Біздің елімізде отандық жалпы мақсаттағы құрал-саймандарының мынадай түрлері бар: Адонис, АосМикро, Сценарий, ТесСис, Интегратор және басқалары.

− Жан-жақтылығы.

− Iзгiлiктiлiк. Онда кез келген орындаушы өзiне қажеттi бiлiмдi ала алады.

− Бейiмдiлiгi. Ұсынылып отырған оқу материалы барлық орындаушылар үшiн бiрмәндi болуы керек. Бiрақ оқу материалы әр түрлi формада берiлуi мүмкiн.

−Модульдiк. Кез келген электрондық оқулықты дәстүрлi оқулықтар негiзiнде құрылымын жасақтау.

−Экономикалық тиiмдiлiгi. Аталған оқулыққа сұраныс көп болуы қажет және сәйкес түсетiн пайданы да қарастыру қажет.

−Тұтынушыға бағдарлау.

−Электрондық оқулықтың құрамы:

−Аннотация;

−Пән туралы қысқаша ақпарат;

−Жұмыс бағдарламалары;

          Электрондық оқу құралымен және оның бөлiктерiмен жұмыс жасау туралы әдiстемелiк нұсқаулар;

         − Ұсынылатын бiлiм беру бағдарламалары;

         − Теориялық материалдар (лекция конспектiлерi);

         − Теориялық материалдарға негiзделген оқу құралы;

         − Лабораториялық  жұмыстарды орындауға негiзделген әдiстемелiк құрал;

Лабораториялық жұмыс пен бақылау жұмыстарының тапсырмаларының тiзiмi;

        − Бақылау тапсырмалары;

        − Лабораториялық жұмыстардың әдiстемелiк нұсқалары;

        − Бiлiмдi бағалау критерийлерiн айқындайтын тапсырмалар;

        − Бақылау тестiлерiнiң жинағы;

Телекоммуникациялық құрылғыларды қолдану арқылы консультация түрлерi мен графигi;

         − Әдебиеттер тiзiмi және Интернеттiң ақпараттық ресурстарына сiлтемелер;

         −  Озат мұғалiмдердiң жасақтаған қосымша авторлық материалдары;

          − Үйренушiнiң жұмыс папкасы;

          −  Мұғалiмнiң жұмыс папкасы.

Аталған құрам арқылы электрондық оқулықтың құрылымы тұрғызылады

Электрондық оқу құралын жұмыс тәртіптері

Электрондық оқу құралын  жұмыс тәртібінің ерекшелеп көрсетуге болады:

         −  бақылаусыз оқыту;

         − бақылаумен оқыту, оқытылған әрбір тарау (параграфтың) бойынша арнайы бақылау сұрақтарымен қортылады;

         − қорытынды бақылау тест арқылы бітеді.

Оқу құралын электрондық нұсқасы бақылау құралдарына кедергі келтіруде, дәл осы бақылау сияқты оқуда білімдерді бақылау негізгі мәселе болып келеді. Ұзақ уақыт бойы білім берудің дәстүрлі жүйесінде білім бақылауы ереже сияқты, ауызша түрде өткізілген еді. Қазіргі кезеңде тестілеудің әртүрлі әдістері қолданылуда. Көбісі, бұл позицияларды бөлмейді, сондай тесттер қажетті дағдыларды қалай талдау керектігін және мәселенің шешімін табуды шектейді. Жаңа технологияларды қолдану арқылы қашықтықтан  оқыту жүйелерінде сапалы және жаңаша мүмкіндікпен шешуге болады. Біз электрондық оқулық  түрін құрдық, сайып келгенде жаңа ақпараттық технологияларды қолдану оқу нәтижелілігін жоғарылауына жағдай жасайтындығына үміттенуге болады, сонымен қатар білім алушының  дербес дайындалуына таптырмас құралы деуге болады.

Электрондық оқу құралын  білім алушының дербес жұмысы үшін, күндізгі оқуда және әсіресе қашықтықтан оқытуда қажетті:

− оқулық баспа әдебиеттері болғандықтан, материалдардың қарқында дамуы, есту және оның жадымызға әсері және т.б. оқулық  материалдарды түсіну жеңіл түседі;

-                       дайындаудың оның білім алушының қажеттіліктерімен, деңгейімен сәйкес бейімделуді, ойдың мүмкіндіктеріне және шымдануға рұқсат етеді;

-                       көптеген есептеулерден және өзгертулерден азат етеді, пәннің мәніне оймен шоғырлануға, үлгілердің үлкен санын қарап шығуға және көбірек тапсырмаларды шешуге  рұқсат ете білу;

-                       барлық жұмыс кезеңдерінде өзін-өзі тексеруге арналған өте кең мүмкіншіліктерді пайдалануыға мүмкіндік  беру;

-                       жұмысты көрнекі және ұқыпты формаға келтіруге және файлдық немесе баспадан шығару (распечатка) түрінде  оқытушыға тапсыруға мүмкіндік туғызады;

-                       шексіз шыдамды жетекшінің рөлін атқарады, түсіндірулердің практикалық шектелмеген санын береді, қайталанатын және қайталанатын басқа да сөздерді пайдалану.

-                       Мұндай жетістікке жету үшін студент өз білімін жетік игере білу қажет.

¾ 

Оқу әдістемелік кешеннің алғашқы терезесінің және дәріс, зертханалық, практикалық жұмыстар, қолданылған әдебиеттер, тестілеу бөлімдерін таңдауға арналған терезелерінің көрінісі 8-9 суреттерде келтірілген:

Сурет 8. «Биомеханика пәні бойынша электронды оқу құралының алғашқы терезесі

Әрбір дәріс  тақырыбының тышқанның тетігін апарып бір рет шерту арқылы тақырып туралы теориялық мағлұматты көрсетеді. Ашылған терезеде сол тақырыпқа қатысты сұлбалар көрсетілген.

Практикалық жұмыстар бөлімі

Практикалық жұмыстар бөлімі пән бойынша әр тақырыпқа дайындалған жұмыстар тізімінен тұрады және 7 бөлімге бөлінген. Бұндай жаттығулар тізімі  білім алушылардың өздік жұмыстарын өз таңдаулары бойынша алып, орындаулары үшін қолайлы (Сурет 11)

Сурет 11. Практикалық жұмыстар бөлімінің көрінісі