"Есімдіктерді қайталау" қазақ тілі 7 сынып

                                                                       Байниязова Рыскуль Байзаховна

                                                      А.Гайдар атындағыжалпы орта мектебінің

                                                  қазақ тілі  мен әдебиеті пәнінің мұғалімі 

Пәні: Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Есімдіктерді қайталау

Мақсаты:

Ø  Білімділік: Есімдік және мағыналық түрлерін қорытындылай отыра, әр түрлі тапсырмалар арқылы оқушылардың білім – біліктерін байқау, тиянақтау, пысықтау.

Ø  Тәрбиелік: Әр түрлі жаттығужұмыстарын жүргізу арқылы ұқыптылыққа, сауатты жазуға, есімдіктерді ауызша, жазбаша сөйлеуде қолдана білуге баулу, ұшқырлыққа, тапқырлыққа, қоршаған ортаға қамқор болуға тәрбиелеу,

Ø  Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін, тіл байлығын жетілдіру, танымдық қызығушылығын дамыту, шығармашылық белсенділігін арттыру, есіпмдіктің мағыналық түрлерін бір-бірінен ажырата алу дағдыларын қалыптастыру.

Сабақтың түрі:    Пысықтау сабағы

Сабақтың әдісі:    Топтық жұмыс, сұрақ-жауап, жаттығулармен жұмыс, семантикалық карта, ойландыру, сергіту сәті, ойын.

Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

1. Психологиялық дайындық

                      Әрбір адам – туысым, досым, жұрағат,

                   Әрбір сабақ – үйрену, ұғу, ұлағат.

                   Әрбір ісім – тірлік, тірек, адамдық,

                      Әрбір сөзім – шындық, бірлік, адалдық.

Топқа бөлу: 1 – топ: есімдіктер,  2 – топ: сан есімдер.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

106 – жаттығу. Төмендегі белгісіздік есімдіктерін түрлендіріп, сөйлем құрау керек болатын.

ІІІ. Миға шабуыл.

І топқа:

-          Есімдік дегеніміз не?

-          Есімдік мағынасы мен тұлғасына қарай неше түрге бөлінеді?

-          Ол есімдігін септеңдер.

ІІ топқа:

-          Біреу, кейбіреу, кімде-кім – есімдіктің қай түріне жатады?

-          Өздік есімдігіне мысал келтіріңдер.

-          Жіктеу есімдігі тәуелдене ме?

ІV. «Тез ойлан, тап!» логикалық ойыны

І топқа:

1.      Етікшінің аспабының бірімен ұқсас есімдіктің бір түрі?  (Біз – жіктеу есімдігі

2.      Жақтас жалғауға жіктеле қояды, жақтас емесіне жоламай қояды. (мен, сен)

ІІ топқа:

1.      Басқаның бәрін өзі сұрайды, өзінен ешкім сұрамайды. (Сұрау есімдігі)

2.      Біреулерді көрсетіп, нұсқап тұрады. (Сілтеу)

V. Жаттығулармен жұмыс.

 1 –топ.

109-жаттығу. Сөйлемдердің құрамындағы есімдіктерге сұрақ қойып, олар қай мүшенің қызметін атқарып тұрғанын ажыратыңыздар.

 Біреу туралы – толықтауыш, кім туралы?

 Сондықтан  оған – толықтауыш,сондықтан кімге?

 Ешкім жөнінде - толықтауыш, кім жөнінде?

Өзі –бастауыш, кім?

 Ештеңе айтпайды–бастауыш, не айтпайды?

Олар бұған  – бастауыш, толықтауыш,кімдер? Кімге?

Өздері естіген– бастауыш,кімдер естіген?

Оны – толықтауыш, кімді?

Өз еркінде – анықтауыш, кімнің еркінде?

Өзіне де – толықтауыш, кімге де?

Өзі ғана – бастауыш, кім ғана?

Барлық кернейлер –

2 -топ

110-жаттығу. Сөйлемдердің құрамындағы есімдіктерге сұрақ қойып, қандай сөз табының орнына жүретіндігін анықтаңыздар.

 Ешқайсысына – кімге? Толықтауыш, мен – кім? Бастауыш, ешкімнің – кімнің? Анықтауыш, ешқандай – қандай?  Анықтауыш, бірнеше –канша? Анықтауыш, әлдеқандай – қандай? Анықтауыш, бүкіл – қанша? Пысықтауыш, бәрі – қанша?, пысықтауыш, біреу – кім? Бастауыш.

VI. Сергіту сәті. «Қара жорға»

VIІ. Постер әдісі.

Абайдың бесінші қара сөзін диктафоннан тыңдатып, мәтін ішінен есімдіктерді теріп жазып, қара сөз бойынша сурет салып, мәтін құрап, постерді қорғау.

VIІІ. Кері байланыс.

1        –топқа:

1.Есім сөздердің орнына қолоданылатын сөз табы.

А) етістік

В) есімдік

С) үстеу

Д) шылау

2. Жіктеу есімдігі бар сөйлемді тап.

А) Ол –оқыған азамат.

В) Өз үйім –өлең төсегім.

С) Ата-аналар жиналысқа түгел қатысты.

Д) Ештеңе етпес айтсаң, күнәң жеңілдейді.

3. Сілтеу есімдігін тап.

А) кім? Не?

В) барлық, бүкіл, барша

С) мына, сол, осы

Д) ешқандай, ешбір

4. Сұрау есімдігін тап.

А) кім? Не?

В) барлық, бүкіл, барша

С) мына, сол, осы

Д) ешқандай, ешбір

5. Жалпылау есімдігін тап.

А) кім? Не?

В) барлық, бүкіл, барша

С) мына, сол, осы

Д) ешқандай, ешбір

6. Болымсыздық есімдігін тап.

А) ешнәрсе, дәнеме

В) біреу, әлдекім, әлдене

С) өзім. өзімен

Д) қайсы? нешеу?

7. Белгісіздік есімдігін тап.

А) мен, сен

Б) бұл, сол

С) кім? не?

Д) біреу, қайсыбіреу

8. Өздік есімдігін тап.

А) әркім, кімде-кім

Б) ешнәрсе, ештеңе

С) бәрі, барша

Д) өзі, өз

2 – топқа:

1. Жалпылау есімдігін тап.

А) кім? Не?

В) барлық, бүкіл, барша

С) мына, сол, осы

Д) ешқандай, ешбір

2.Есім сөздердің орнына қолоданылатын сөз табы.

А) етістік

В) есімдік

С) үстеу

Д) шылау

3. Өздік есімдігін тап.

А) әркім, кімде-кім

Б) ешнәрсе, ештеңе

С) бәрі, барша

Д) өзі, өз

4. Белгісіздік есімдігін тап.

А) мен, сен

Б) бұл, сол

С) кім? не?

Д) біреу, қайсыбіреу

5. Сұрау есімдігін тап.

А) кім? Не?

В) барлық, бүкіл, барша

С) мына, сол, осы

Д) ешқандай, ешбір

6. Жіктеу есімдігі бар сөйлемді тап.

А) Ол –оқыған азамат.

В) Өз үйім –өлең төсегім.

С) Ата-аналар жиналысқа түгел қатысты.

Д) Ештеңе етпес айтсаң, күнәң жеңілдейді

7. Болымсыздық есімдігін тап.

А) ешнәрсе, дәнеме

В) біреу, әлдекім, әлдене

С) өзім. өзімен

Д) қайсы? нешеу?

8. Сілтеу есімдігін тап.

А) кім? Не?

В) барлық, бүкіл, барша

С) мына, сол, осы

Д) ешқандай, ешбір

Слайд.Тест жауабы.

1 –топ:                                                               2- топ:

1-      В                                                    1- В

2-      А                                                    2 - В

3-      С                                                    3 - Д

4-      А                                                    4 - Д

5-      В                                                    5 - А 

6-      А                                                    6 - А

7-      Д                                                    7 - А

8-      Д                                                     8 – С

Слайд. Семантикалық  карта.  1 –топқа:

есімдіктер	Жіктеу	Сілтеу	Сұрау	өздік	Жалпылау	Болымсыздық	Белгісіздік
әрқашан
өзім
ешқандай
біздер
барша
мынау
қандай?

Слайд. Семантикалық  карта.  1 –топқа:

есімдіктер	Жіктеу	Сілтеу	Сұрау	өздік	Жалпылау	Болымсыздық	Белгісіздік
кейбіреу
өзіне
ешкім
бәрі
осы
олар
Қайсы?

ІХ. Бағалау.

«Өзін-өзі бағалау»

Х. Үйге тапсырма.

113- жаттығу.