"Еуразия жағалауындағы мұхиттар мен теңіздер"

Күні:                      Пәні: география                       Класы: 7                                                                                                    Сабақтың тақырыбы: Еуразия жағалауындағы мұхиттар мен теңіздер

Сабақтың мақсаттары:

Білімділік: Оқушыларға материк жағалауындағы мұхиттармен таныстыра отырып, ішкі және шеткі теңіздеріне тоқталып теңіздер туралы ұғымдарын қалыптастыру және ерекшеліктерін анықтау.

Дамытушылық: Оқушылырдың пәнге деген қызығушылықтарын ояту, картамен жұмысты дамыту.

Тәрбиелік: Оқушыларды басқа мемлекеттермен таныстыра отырып, өз еліне, жеріне, Отанына деген сүйіспеншіліктерін ояту, бірін-бірі сыйлауға тәрбиелеу. тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Оқыту әдісі: Сұрақ-жауап, түсіндірмелі

Сабақтың барысы:   

Ұйымдастыру кезеңі.

 Оқушылармен  амандасып, оқушыларды түгендеп, зейіндерін тұрақтандырып жаңа сабақ түсіндіре бастаймын.

Жаңа сабақты түсіндіру:

   Еуразия жағалауларын дүние жүзіндегі 4 мұхиттың да сулары шайып жатыр. Олар материк жағалауларын түрліше тілімдеп, өте көп жағалық теңіздер мен шығанақтар, бұғаздар жүйесін құрайды. Материктің әсіресе батысы мен шығысы күшті тілімденген.

Материктің батысы мен оңтүстік-батыс жағалауын шайып жатқан Атлант мұхиты мен оның теңіздерінің материк табиғатына тигізетін әсері зор. Гольфстримнің жағасы болып табылатын Солтүстік Атлант жылы ағысының  тропиктік белдеулерден алып келген жылы сулары әсерінен Еуропаның солтүстік-батысындағы мұхит сулары қыста қатпайды.

Атлант мұхитының ең таяз бөлігі Балтық және Солтүстік теңіздері мен Британ аралдарының жағалауларында орналасқан. Мұхиттың ең таяз жері – Солтүстік теңіздегі Доггер-Банка қайраңы, оның тереңдңгі 13 м. Одан солтүстікке, батыс пен оңтүстікке қарай мұхит күрт тереңдей бастайды. Исландия аралы маңынан мұхиттық орталық бөлігі арқылы өтетін дүние жүзіндегі ең ірі, әрі биік су асты Орталық Атлант жотасы басталады. Мұнда сөнбеген жанартаулар көптеп кездеседі, олардың кейбіреуі жанартаулық аралдар тобын құрайды. Олардың ірісі – Исландия аралы.

   Атлант мұхиты мен оның теңіздерінде әр түрлі табиғат байлықтары мол. Солтүстік және Жерорта теңіздерінің қайраңдарында мұнай мен газдың мол қоры бар.

Бүгінгі күні Жерорта теңізінің экологиялық жағдайын жақсарту жөнінде халықаралық Келісім шартқа қол қойылды. Мұнай өндіру мен тасымалдау нәтижесінде  Солтүстік теңіздің де су бетін мұнай дақтары жапқан. Күшті ластану әсерінен Атлант мұхиты өзін-өзі тазарту қабілетінен айырылған. Сондықтан Атлант мұхитын табиғи ластанудан қорғау да халықаралық деңгейде қабылданған келісімдер негізінде жүргізілуде.

Солтүстік мұзды мұхит пен оның теңіздері Еуразияның солтүстік жағаларын алып жатыр. Мұхиттағы ең үлкен теңіздер – Норвег теңізі мен Ақ теңіз. Мұхиттың ең терең жері – Гренландия теңізінің солтүстігіндем – 5527 м. Ағыстары – Солтүстік Атлант ағысының жалғасы мен Трансарктикалық ағыс. Мұхитта көпжылдық мұздар қалыптасқан. Қыста шығысында температура - 40ºС, жазда - 0ºС. Жауын-шашын 100-200 мм-ден аспайды.

Тынық мұхит пен теңіздері материктің шығысын шайып жатыр. Жағалауы күшті тілімденген, аралдары көп. Ағыстары: Солтүстік Пассат, Куросио, Солтүстік Тынық мұхиты ағысы, Курильсуық ағысы. Су температурасы солтүстік - 1ºС, экватор маңында +29ºС.

Үнді мұхиты Еуразияның оңтүстік жағалауын алып жатыр. Ұсақ аралдар көп кездеседі. Теңіздері: Аравия, Қызыл теңіз. Ағыстары – жылы муссондық ағыстар. Қысы жылы, жазы ыстық дауылды, судың беткі температурасы +25º, +30ºС. Мұхиттағы тіршілік дүниесі өте бай. Үнді мұхитында Парсы шығанағы мұнай, газ қоры мен өндіруден жетекші орын алады.

Жаңа сабақты бекіту:

    Физикалық карта бойынша Еуразия жағалауларын қандай мұхиттардың сулары шайып жатқанын және олардың басты белгілерін анықтаңдар.

Карта бойынша Еуразия жағалауындағы ірі портты қалалар (қалаулары бойынша) арасында теңіз саяхатын жасаңдар.

    Қандай мұхиттар мен теңіздерді, шығанақтар мен бұғаздарды басып өтіп, қандай түбектер мен аралдарды айналып өту қажет екенін анықтаңдар.

Қорытынды:  Бүгінгі сабақта, Еуразия жағалауындағы мұхиттар мен теңіздерді танып білдік.

Үйге тапсырма: §15 оқу. Кескін картаға Еуразияның жағалауындағы мұхиттар мен мұхиттарды түсіру

Күні:                                   Сыныбы: 7                Пәні: география

Сабақтың тақырыбы: §12-13. Еуразиялық жер бедері мен пайдалы қазбалары.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Еуразияның жер бедері мен пайдалы қазбалары бойынша алған білімдерін бекіту, қорытындылау.

Тәрбиелік: Оқушының ойын, қиялын, дамытып, елжандылыққа, адамгершілікке, өз бетінше ізденуге, еңбектенуге дағдыландыру, ұйымшылдыққа тәрбиелеу.

Дамытушылық: оқушылардың жан-жақты ойлауын, сөйлеу қабілетін, дүниетанымын дамыту, пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақтың оқу-жабдығы: Дүние жүзінің физикалық картасы, компьютер, оқулық атласы, кескін карта, слайдтар, электронды тақта (полотно)

Сабақтың әдісі: көрсету, сөздік, сұрақ-жауап, жеке жұмыс, т.б.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақ жоспары:

І. Ұйымдастыру бөлімі

ІІ. Психологиялық дайындық

ІІІ. Қызығушылықты ояту

IV. 1-тапсырма «Еуразияның жер бедері» (тест)

V. 2-тапсырма «Кім жылдам?»

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі

- сәлемдесу, түгелдеу

- мұғалімнің кіріспе сөзі

ІІ. Психологиялық дайындық: көңіл күй картасы.

Көңіл күй картасы

Р/с	Көңіл күй	Түсі	Сабақтың басы	Сабақтың соңы
1	Көтеріңкі күй	Қызыл
2	Қуанышты	Қызыл –сары
3	Жағымды	Сары
4	Салмақты	Жасыл
5	Көңілсіз	Көк
6	Жабырқаулы	Сия-көк
7	Уайымшыл	Қара

Енді барлығымзда тақтаға қарайық. Тақтадан көрші отырған әр түрлі түсті шаршының ұнаған түсін дәптерлеріңіздің жиігіне жазып қойыңыздар.ъ

ІІІ. Қызығушылықты ояту. Хат келді

SMS – хабарламасын оқу

«Балалар бүгін Б.Қ.О Теректі ауданы Ақжайық шағын жинақтау мектебінің 7-сыныбына тек географиялық координаты жазылған хат келді. Бірінші қай жерден кедгенін, аныцқтайық, енді осы координатасы табайық»

(28⁰с.е және 77⁰ ш.б.)

Алыс елден хат

«Балалар, сіздер тұрып жатқан ел Қазақстан, әлемдегі ең қуатты, бай елдің бірі. Біз сіздердің елдеріңізге қызыға қараймыз. Елдеріңіз көркейе берсін!»

Үндістан елінің балалары.

1- тапсырма «Еуразияның жер бедері» тест тапсырмалары (әр тапсыцрма 1 ұпаймен есептелінеді)

1. Еуропаның ең биік нүктесі қалай аталады?

А.Эверест шыңы

В.Монблан шыңы

С.Хан тәңірі шыңы

2. Еуразия материгі жағалауында қанша геосинклиналдық белдеу бар?

А.1

В.2

С.3

3. Жер сілкіну орталықтарынан жан-жаққа шеңбер жасап, жылдам тарайтын күшті толқындар.

А.Тайфун

В.цунами

С.Гейзер

4. Тынық мұхитытағы жанартаулардың атқылауы жиі байқалатын белдеуді қалай атайды?

А. «Отты шеңбер»

В. «тынық мұхиттық геосинклиналды белдеу»

С. Альпі – Гималай геосинклиналдық белдеу

5. Жанартау әрекеті тоқтамаған кейбір аудандардағы ыстық сулардың атқылауы –

А. Тайфун

В. Цунами

С. Гейзер

6. Еуразияда орналасқан жазықтар

А.Батыс Сібір, Месопотомия, Үнді-Ганг, Ұлы Қытай

В. Альпі, Тибет, Куньлунь, Пиреней, Скандинав

С. Карпат, Тұран, Каспий маңы, Алтай, Тянь-Шань

7. Еуразияда орналасқан таулар

А. Батыс Сібір, Месопотомия, Үнді-Ганг, Ұлы Қытай

В. Альпі, Тибет, Куньлунь, Пиреней, Скандинав

С. Карпат, Тұран, Каспий маңы, Алтай, Тянь-Шань

8. Жер қойнауынан жарылыстар бойымен магманың сыртқа көтерілуінен түзілген пайдалы қазбалар түрі –

А. Магмалық пайдалы қазбалар

В. Шөгінді пайдалы қазбалар

С. Магмалық пайдалы қазбалар және шөгінді пайдалы қазбалар

9. Теңіздік және континенттік шөгінділер қалың жиналған аудандарда таралған пайдалы қазбалар түрі –

А. Магмалық пайдалы қазбалар

В. Шөгінді пайдалы қазбалар

С. Магмалық пайдалы қазбалар және шөгінді пайдалы қазбалар

10. Қарағанды, Донец, Кузнец және Рур, Жоғары Силезия алаптарында қандай пайдалы қазбалар өндіріледі?

А.Тас көмір

В. Мұнай

С. Табиғи га

2-тапсырма. «Кім жылдам?» (әр дұрыс жауабы 1 ұпай)

1	Азия мен Еуропаны бөлік тұрған тау	Орал
2	Тынық мұхиттындағы күшті жер сілкінулері мен жанартаулық белдеу қалай аталады?	отты шеңбер
3	Еуразия материгіндегі сейсмикалық белдеулерді ата?	Альпі- Гималай, тынық мұхиты белдеуі
4	Альпі – Гималай белдеуі қвй бөлігі оңтүстік шығыс,  біздің еліміз қай аймақтарды қамтиды.	Оңтүстік шығыс
5	Қазақстандағы көмірдің мол қоры қай жерде	Қарағанды

Р/с	Тапсырмалар	Жинаған ұпай саны	Болу керек
1	«Еуразияның жер бедері» (тест)		10
2	«Кім жылдам?»		10
3	Адасқан нысандарды сәйкестендір		10
4	«Мені анықта» картамен жұмыс.		7
5	Шартты белгілер арқылы графикалық бақылау		7
6	«Тапқыр болсаң, тауып қөр» жұмбақ шешу		5
Барлық ұпайлар саны			49

Бағалау.

Үйге тапсырма:

§12-13.Еуразия жер бедері мен пайдалы қазбалары тақырыбынан таулар, жазықтар, ойпаттар номенклатура жаттау.