" Ежелгі ата-бабаларымыз" 1-класс Дүниетану

Оқу ісінің меңгерушісі: ___________ 

Сабақ тақырыбы:	Ежелгі ата-бабаларымыз		Мектеп: №59
Күні :  19.01.17ж			Мұғалімнің есімі: Конуспаева Г.А
СЫНЫП: 1-сынып			Қатысқандар саны:	Қатыспағандар саны:
Оқу мақсаты:		•                     Барлық оқушылар: ежелгі ата-бабаларымыз сақтар, олардың мәдениеті, тұрмысы туралы мағлұмат алу;
		•                     Оқушылардың басым бөлігі: сақ ханшайымы Томириспен танысy;
		•                     Кейбір оқушылар: қазіргі және ежелгі тіршілікті салыстыруды үйренy.
Тірек сөздер:		көшпенді ел – кочевник – nomadic people; көлік – транспорт – transport; әскер – армия – army; бостандық – свобода – freedom.
Ресурстар:		Сабақ тақырыбына байланысты арнайы таныстырылым, көлік түрлерінің суреттері, А3 көлеміндегі парақ, маркерлер, стикерлер, «Көшпенділер» ойынына арналған музыкалық композиция, сақ мәдениетінің заттары бейнеленген суреттер.
Сабақтың мақсаты:		1.3.1.1 көрнекі материалдарды зерделеу арқылы ежелгі адамдардың өмірі туралы әңгімелеу
Сабаққа байланысты деректі материалдар		Сабаққа қатысты ескертпелер
Қазақстандағы өмір сүрген тайпалардың ішіндегі ерекшелерінің бірі – сақтар. Олар туралы мәліметтер грек және парсы дерек көздерінде бар. Ғалымдардың зерттеулеріне сай сақтар жер өңдеумен, көшпелі мал шаруашылығымен айналысқан. Сақтарда металл шығарып, өңдеуге байланысты қол өнері жақсы дамыды. Сақ шеберлері темірден, қалайыдан, күмістен және алтыннан қанжар, садақ оқтарының ұштарын, ат әбзелдерін, әшекей бұйымдар, айна құйып, жасады. Ата-бабаларымыз табиғат сырларына өте қанық болған. Олар жылқы, қой, түйе, ірі қара мал өсіріп, жануарлардың етін азық етті. Олардың терілері мен жүнінен киім және басқа да қажетті заттар жасады. Сақ өнерінде аң стилі кеңінен таралған. Азия тарихындағы аса танымал әйелдердің бірі сақ ханшайымы Тұмар (Томирис) еді. Тұмар ханшайым есімінің тарихқа еніп, әлемге танылуы еш жеңілуді білмеген әйгілі парсы патшасы Кирдің әскерін жеңуіне тікелей байланысты. Аңызға сай Томирис керемет сұлулығымен, өжет мінезімен, ақыл-парасатымен ерекшеленеді.		Салем саған алтын күн Салем саған көк аспан Салем саған жер ана Салем саған достарым Дүниетану сабағында қандай  бөлімін өтіп жатырмыз ? ал ендеше балалар сендер ата аналарыңмен қандай елдерге, қалаларға  барып саяхат жасадыңдар. Қандай көлікпен бардыңдар? Ұшақ, машина пойызбен барамыз,бұл көліктер тез жылдам қозғалады екен ендеше бал-р бүгін біздер осы көлік атауымен топқа бөлінеміз. Сабақ басталарда оқушыларды топтарға бөліңіз. Ол үшін оқушыларға көлік түрлерінің атауы жазылған үлестірме парақшалар таратыңыз, мысалы, ұшақ, пойыз, автомобиль. Оқушылар мұғалімнің бұйрығымен көлік аттары бойынша топтасады. Сонымен қатар қандай үй жануарларын көлік ретінде пайдаланамыз.Ат,Түйе  осы жануарларды көлік ретінде пайдаланған екен. Жақсы жарайсыңдар ! Оқушыларды топ бойынша отырғызып, Осы кліктердлі апйдалана отырып , бір жерден екінші жерге көшкен адамдарды қалай атауға болады? -көшпенділер Көшпенділер деп кімдерді атаймыз?Неліктен? Бұрынғы адамдар көшіп жүрген я дұрыс Көшкен кезде қандай көліктерді пайдаланған Бұрынығы заманда көліктер болды ма? Ат,Түйені пайдаланған дұрыс. Біздің ежелгі ата бабаларымызды көшпенділер деп атайды.олар Жануарларды көлік ретінде пайдалаған. Ендеше балалар бүгінгі тақырымыз Біздің ежелгі ата бабаларымыз деп аталады.  Ертеде ата бабаларымыз тайпаға бөлініп өмір сүрген. Қазақстандағы өмір сүрген тайпалардың ішіндегі ерекшелерінің бірі – сақтар. сақтар жер өңдеумен, көшпелі мал шаруашылығымен айналысқан. металл шығарып, өңдеуге байланысты қол өнері жақсы дамыды Олар жылқы, қой, түйе, ірі қара мал өсіріп, жануарлардың етін азық етті. Олардың терілері мен жүнінен киім және басқа да қажетті заттар жасады.Олар көшпенді халық болған  екен. Ендеше осы сөзді 3 тілде айтып жіберейік «Сақтар – көшпенді халық», «Cаки – кочевой народ», «Saks – nomadic people».Сакс ноумейдик пипл.жарайсыңдар балалар Енді экранға назар аударамыз бейнеролик «Ерден атаның әңгімесі» тыңдау түсіндіріп кету. Мультфильмнің мазмұны бойынша сақтар туралы әңгімелеу. Оқулықпен жұмыс. Суретпен жұмыс. суретте кім бейнеленгенін, бұл адамдар қалай тіршілік еткенін, шаруашылықтары, қару-жарақтары қандай болғанын, қандай көлік түрін пайдаланғанын айтып беруі тиіс. Үш шапалақ Ал балалар Томимрис туралы не білеміз?  Мирас сөзі Азия тарихындағы аса танымал әйелдердің бірі сақ ханшайымы Тұмар (Томирис) еді. Тұмар ханшайым есімінің тарихқа еніп, әлемге танылуы еш жеңілуді білмеген әйгілі парсы патшасы Кирдің әскерін жеңуіне тікелей байланысты. Аңызға сай Томирис керемет сұлулығымен, өжет мінезімен, ақыл-парасатымен ерекшеленеді.                                                                                                                   Я дұрыс айтасын Мирас    бармақпен бағалау                                                                                          Томирис атақта сақ ханшайымы  бес жасында атқа мінген алты жасында қолына қамшы алған. Сонымен қатар Сақ ханшайымы Томирис туралы кітап шыққан соны оқушылрға көрсету. Мен кіммін? Бұл айдарда Сақ ханшайымы Томирис туралы айтылады. «Томирис есімді қыздарды білесіңдер ме?», «Неліктен оларды Томирис деп атаған?» деген бірнеше сұрақтар қойыңыз. Оқулықтағы Томирис туралы жазылған ақпараттармен танысып шығуларын сұраңыз. «Интервью әдісі» арқылы кластағы Томирис есімді қызға сұрақ кою  үш шапалақ Дәптермен жұмыс Томиристің суретін бояу Сергіту сәті  «Көңілді күн» Қатынас көліктері. 3 топқа сұрақтар қою 1 топ сақтар қандай көлікпен жүк тасыған? 2 топ Қазіргі кезде көліктің қандай түрлері бар? 3-топ болашақтаң көліктің қандай түрлері болады деп ойлайсыңдар ? от шашу Әрі қарай топтарға тапсырма беру. Көшпенді ел. Топтардың арасында «Сақтардың қоныс аударуы» тақырыбына кіші зерттеу жұмысын жасатыңыз. Ол үшін әр топқа А3 көлеміндегі 1-2 парақ, маркер таратып беріңіз. 1 топ Қазақ жерінде өмір сүрген тайпалар кімдер?  Сақтар сөзін әріп қиындыларыннан құрастырып жабыстыру. 2 топ Сақтар қандай халық болған немен айналысқан суреттерін жабыстыру сөз құрап айту  көшпелі мал шаруашылығымен, жер өңдеумен айналысқан 3 топ алтыннан нелер жасаған? Суреттерді топтастыру  әшекей бұйымдар жасаған ын айту оларды әжелеріміз аналарымыз апа жеңгелеріміз тағады. Әр топ өз жұмыстарын тақтаға немесе сынып бөлмесінің қабырғаларына іліп қояды. Барлық топтар бір-бірінің жұмыстарын тексеруі үшін уақыт беріңіз. Олар стикерлерде өз ұсыныстарын, ескертулерін, пікірлерін, тілектерін жаза алады және оларды басқа топтардың жұмыстарына іледі. Барамақпен бағалау
Сабақтың қорытындысы		Тілдік құзыреттілікті қалыптастыру
Қозғалыс құралы. Бұл тапсырманы орындау үшін оқушыларды сабақ басында құрылған топтар (көлік құралдары түрлерінің атауы) бойынша отырғызыңыз. Оқушылардан оқулықтағы суретке қарап, сұрақтарға жауап беруін сұраңыз. Соңғы сұраққа жауапты әр топ бір-бір сурет түрінде беруі тиіс. Креативті идея білдірген топты атаңыз. Оқушыларды қызықтыру үшін «Бес қадам» ойынын өткізіңіз. Ол үшін тақтаға әр топтан бір қатысушыдан шақырыңыз. Бір оқушы ортаға шығып, бес қадам жасайды. Әр қадамында өзі білетін көлік түрін атайды. Бес көлік түрін қайталамай жылдам атаған топ жеңеді. Бұл тапсырма жадының дамуына көмектеседі.		Үлестірме парақшаларға жазылған тірек сөздерді сынып қабырғаларына, тақтаға іліп қойыңыз. Оқушылар сіз берген белгі бойынша тірек сөздерді жинайды және мағыналары бойынша топтасады.
Пәнаралық байланыс		Қосымша тапсырмалар
		Бұрынғы заманда қолданған  қару жарақ туралы кім не біледі? Әр оқушының алдына алдын ала қару жарақтардың суреттерін  тақтаға іліп  қою олар тақта алдына шығып таныстырады. 1.Алдаспан –семсердің бір түрі Жекпе жек шайқаста қолданатын қару. 2. Алмас қылыш –соғыс қаруы. Болаттың ең асылынынан соғылады. Қазақ батырлары асынған бес қарудың бірі –осы алмас қылыш 3. ер қаруы бес қару олар садақ, айбалта, қылыш,шоқпар, найза. 4.саут- жауынгерлердің ұрысқа шығарда оқ өтпеуі, қылыш жүзі батпауы үшін  үстіне киетін киім. 5.айбалта- ежелгі заманнан бергі белгілі соғыс қаруы,өткір де айбатты. 6.атпа найза –аңшылық әрі соғыс қаруы болып саналады. 7.Дулыға – батырлардың ұрысқа шығарда басына киетін темірден жасалған бас киім. Үш шапалақ
Бағалау		Оқушылар –– ежелгі ата-бабамыз сақтардың тіршілігі; –– сақтар патшайымы Томирис туралы білді. Оқушылар –– қазіргі заманғы және ежелгі көлік түрлерін ажыратуды; –– дерек көздеріне сүйене отырып, негізделген тұжырым жасауды; –– өткен мен қазіргінің арасындағы айырмашылықты түсінуге үйренді. Оқушыларға бағалаудың бір түрі ретінде үш сұраққа жауап беру және жұпта талқылау ұсынылады: –– Сақтардың қонысы қандай болды? –– Көшпенділер деген кім? –– Томирис есімі неліктен тарихқа енді? Томирис деген ат патшайымға үйлесе ме? Ия Томирис деген ат патшайымның құрметіне беріледі.
Қорытынды бағамдау Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: Оқушыларды сабақтың әр кезеңінде бағалау. 2: Дарынды және үлгерімі төмен оқушылардың ерекшелігіне көңіл бөлу. Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алады ( оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: Сабақтың нәтижесіне көңіл бөлу. 2: Рефлексия. Оқушыларға кері байланысты толтырту тусіндім жасыл түспен бояйды. Мұғалімнің бағалауы: смайликтер арқылы сабақ соңында сабаққа топта ат салысып  орындаған оқушыларға смайликтер қолдарына жабыстыру. Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім ?

1.Алдаспан –семсердің бір түрі Жекпе жек шайқаста қолданатын қару.

2. Алмас қылыш –соғыс қаруы. Болаттың ең асылынынан соғылады.

Қазақ батырлары асынған бес қарудың бірі –осы алмас қылыш

3. ер қаруы бес қару олар садақ, айбалта, қылыш,шоқпар, найза.

4.сауыт- жауынгерлердің ұрысқа шығарда оқ өтпеуі, қылыш жүзі батпауы үшін  үстіне киетін киім.

5.айбалта- ежелгі заманнан бергі белгілі соғыс қаруы,өткір де айбатты.

6.атпа найза –аңшылық әрі соғыс қаруы болып сналады.

7.Дулыға – батырлардың ұрысқа шығарда басына киетін темірден жасалған бас кииім.