Физикадан ашық сабақ 7-сынып

С.Сатыбаалдин атындағы орта мектеп

Физикадан ашық сабақ

7-сынып

“Дененің қозғалу бағытында әрекет ететін күштің жұмысы”

                                Өткізген: физика пәнінің мұғалімі

 Ш.К.Жумаханова.

 2011/2012 оқу жылы

Сабақтың тақырыбы:  Дененің қозғалу бағытында әрекет ететін күштің жұмысы

Мақсаты:

Білімділік: Оқушы физикалық шама – жұмыстың мағанасын түсіну. формуласы, өлшем бірлігі   туралы түсінік алу.

Дамытушылық: Жұмыс шамасын  қолдана отырып өмірмен байланыстыра білу дағдыларын; теория мен практиканы ұштастыра білуді дамыту.

Тәрбиелік: Сыйластыққа, адамгершілікке, өзін-өзі ортада ұстауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі : жаңа сабақ, жұппен жұмыс

Сабақтың типі: Саяхат сабақ

Сабақтың әдісі: Сын тұрғысынан ойлау технологиясы

Сабақтың құрлымы:

І  кезең      Ұйымдастыру кезең (бағалау парағын ұсыну)

ІІ кезең     Үй тапсырмасын тексеру ( тест алу )

ІІІ кезең    Ой қозғау, жаңа сабаққа шығу (пән аралық                байланыс- экономика)

ІҮ кезең     Жаңа тақырып (технология бойынша жаңа сабақты  меңгеру)

Ү кезең       Бекіту (Эксперементті есеп шығару)

ҮІ кезең     Шығармашылық жұмыс

                     (пән аралық байланыс- қазақ тілі)

ҮІІ кезең    Бағалау

ҮІІІ кезең   Қорытындылау

Сабақтың барысы:

І – кезең: Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, сыныпты жаңа сабақ өтуге даярлау. Жауап парағын тарату. 

ІІ – кезең: Үй тапсырмасын сұрау. Үй тапсырмасына байланысты сұрақтар қою арқылы. Денелердің жүзуі туралы суреттер тақтада көрсетіледі.

1) F_А = F_а           дене сұйыққа толық батып, жүзіп жүреді

2) F_А > F_а        дене сұйықтың бетінде қалқып жүреді.

3) F_А <  F_а          дене сұйыққа батып кетеді.

4) сұйықтықта жүзіп жүрген денеге әсер ететің ығыстырушы күш: _сұйық_ тығыздығына және _дененің көлеміне тәуелді.

5) Сұйыққа батырылған денеге оның сұйыққа батқан бөлігі көлеміндегі сұйықтың салмағына тең ығыстырушы күш әрекет әсеретеді.

ІІІ – кезең:  «Ой шақыру» Экономика пәнінен еңбек  екіге бөлінеді:

 ақыл-ой еңбегі – дене еңбегі

 Тақтада еңбектің түрлері көрсетіледі. Сұрақ: суреттерде күш және орын ауыстыру барма? Барлық суреттердің қорытындысы адам еңбек етіп жұмыс істеуде.

ІV кезең  Жаңа тақырып аты

«Дененің қозғалу бағытында әрекет ететін күштің жұмысы»

Тақырып мақсаты: Жұмыс туралы түсінік алу, белгіленуін, өлшем бірлігін, формуласын біліп, оны есеп шығаруда қолдана білу.

Теориялық блок.

Тірек сөздер:

Күш. Жүрілген жол. Механикалық жұмыс. Ньютон. Метр.

Технология бойынша жаңа сабақты меңгерту:

Нені білемін (анықтама, шама, формула, өлшем бірліктер)	Нені білдім (анықтама, шама, формула, өлшем бірліктер	Түсініксіз

Тақтада : А = F · s           F = А / s           s = А / F          

               1Дж= 1Н·м

               1кДж= 1000Дж=10³Дж 

               1мДж= 0,001Дж=10^-3 Дж 

               1мкДж= 0,000001Дж=10^-6 Дж 

V кезең:  Бекітуге  екі жұпқа арналған эксперементтік есеп:

1-   эсперементалды есеп. 

Дененің күшін динамометрмен өлшеп, берілген дене 50 сантиметр  жол жүрсе қанша жұмыс атқарылады?

1-   эсперементалды есеп.

Дененің күшін динамометрмен өлшеп, берілген дене 70 сантиметр жол жүрсе қанша жұмыс атқарылады?

Есепті шығар:

І топ №1 Тереңдігі 5 метр құдықтан массасы 10 кг шелекті көтергендегі жұмысты есепте.

Есепті шығар:

І топ №2 Массасы 20 кг шана қардың бетімен 10 м жерге сырғанап барғанда істелетін жұмысты тап?

Есепті шығар:

ІІ топ №1 Тереңдігі 5 метр құдықтан массасы 10 кг шелекті көтергендегі жұмысты есепте.

Есепті шығар:

ІІ топ №2 Массасы 20 кг шана қардың бетімен 10 м жерге сырғанап барғанда істелетін жұмысты тап?

Сұраққа жауап «ия», «жоқ» деп бер:

1.Төменде келтірілгендердің қайсысында дене механикалық жұмыс істейді: 1) адам қоржын арқалап тұр;

                       2) бала шанамен таудан сырғанап келеді;

                       3) трактор жер жыртып жүр;

                       4) оқушы мазмұндама жазып отыр

Сұраққа жауап «ия», «жоқ» деп бер:   

2.Төменде келтірілгендердің қайсысында дене механикалық жұмыс істейілінбейді: 1) жүк жіпке ілулі тұр.

                       2) автомобиль жолмен қоғалып келеді;

                       3) ғарыш кемесі инерциямен ұшып жүр;

                       4) жүкті жұмысшы көлбеу жазақтықта ұстап тұр;

Сұраққа жауап «ия», «жоқ» деп бер:

1.Төменде келтірілгендердің қайсысында дене механикалық жұмыс істейді: 1) трактор жер жыртып жүр;

                       2) бала шанамен таудан сырғанап келеді;

                       3) адам қоржын арқалап тұр;

                       4) оқушы мазмұндама жазып отыр 

Сұраққа жауап «ия», «жоқ» деп бер:

2.Төменде келтірілгендердің қайсысында дене механикалық жұмыс істейілінбейді: 1) жүкті жұмысшы көлбеу жазақтықта ұстап тұр;

                       2) автомобиль жолмен қоғалып келеді;

                       3) ғарыш кемесі инерциямен ұшып жүр;

                       4) жүк жіпке ілулі тұр.

VІ кезең  Шығармашылық жұмыс (пән аралық байланыс- қазақ тілі) Жұмыс, еңбек туралы оқушылар дайындаған  мақал-мәтелдерінің физикадағы механикалық  жұмыс арасындағы байланысты ашу.

VІІ кезең   Бағалау парағы бойынша білімдерін бағалау

                             Бағалау парағы

Үй жұмысы 1-5 ұпай	Жаңа тақырып			Шығарма- шылық жұмыс 5 ұпай	ұпай	баға
	Меңгеру 1-3 ұпай	Эксперемен- талды есеп 1-5 ұпай	Жекелей тапсырма 3 ұпай

                Бағалау критерилері: 19-21 ұпай – „5“

                                                 16-18 ұпай –„4“

                                                 13-15 ұпай – „3“

VІІ кезең   Рефлексия.

Бүгінгі сабақта сізді не қызықтырды? Бүгінгі алған білімдеріңіздің сізге пайдасы бар ма? Қандай?

Сабақтың соңы

Бағалау парағы

Үй жұмысы 5 ұпай	Жаңа тақырып			Шығарма- шылық жұмыс 5 ұпай	ұпай	баға
	Меңгеру 3 ұпай	Эксперемен- талды есеп 5 ұпай	Жекелей тапсырма 3ұпай

                Бағалау критерилері: 19-21 ұпай – „5“

                                                 16-18 ұпай –„4“

                                                 13-15 ұпай – „3“

                             Бағалау парағы

Үй жұмысы 5 ұпай	Жаңа тақырып			Шығарма- шылық жұмыс 5 ұпай	ұпай	баға
	Меңгеру 3 ұпай	Эксперемен- талды есеп 5 ұпай	Жекелей тапсырма 3ұпай

                Бағалау критерилері: 19-21 ұпай – „5“

                                                 16-18 ұпай –„4“

                                                 13-15 ұпай – „3“

^{Жаңа сабақты меңгеру}

Нені білемін (анықтама, шама, формула, өлшем бірліктер)	Нені білдім (анықтама, шама, формула, өлшем бірліктер	Түсініксіз

^{Жаңа сабақты меңгеру}

Нені білемін (анықтама, шама, формула, өлшем бірліктер)	Нені білдім (анықтама, шама, формула, өлшем бірліктер	Түсініксіз

“Денелердің жүзу шарттары”

 

7 сынып

 

 Өткізген: физика пәнінің мұғалімі

 Ж. М. Жұмабаева.

 2009/2010 оқу жылы

Сабақтың тақырыбы:  Денелердің жүзу шарттары.

Мақсаты: Оқушыларға Архимед күші тақырыбының мазмұның терең ойлауға көмектесу.

Міндеті:

1.  Бақыланған құбылысты Архимед заңын пайдаланып түсіндіре алуға үйрету.

2.  Нақты шешім қабылдай алу дағдысын қалыптастыру.

Қызығушылығын ояту.

Солдат суға сүңгіді. Су ішінде солдаттың мойнына ығыстырушы күш әсер етеді ме?

Жауап :  жоқ.

Солдаттың фуражкасы мен етігіне әсер ететін қысым күштері бірдей емес. Олардың айырмасы ығыстырушы күшіне тең немесе Архимед күші.

Архимед күші қалай тұжырымдалады?

Архимед заңын пайдаланып дененің тығыздығын қалай анықтауға болады?

Жауап:

P=mg:       F_A=P_cgV_g.  m=pV:      p=p_gV_gּg.   V_g= сұйық ішінде                P₁=P-F_A:

F_A=P-P₁:    S_cg   S_g=; P_g=

Тақтада:

1.  сұйықтықта жүзіп жүрген денеге әсер ететің ығыстырушы күш: ____________________ тығыздығына және ___________________ тәуелді.

Тірек сөздері: дене, сұйық, дененің көлемі, дененің батқан бөлігінің көлемі

2.

                                       су      май

Суреттегі денелерге әсер ететің ығыстырушы күштер туралы не айтуға болады?

3.

Екі ыдысқа бірдей денелер батырылған диномометрлердің көрсетуі бойынша қай ыдыста су, қай ыдыста май екендігін айыра аласын ба?

Мағынаны тану:

Дененің жүзіп жүруі, қалқып шығуы, батып кетуі жағдайларын қарастырайық:

 

Тәжірибе: Картезиан сүңгуірі

1.  Батып кетеді.

_n m=pV

ρVg> P_cg V_б.б бату жағдайында V_g= V_б.б

2.  Жүзіп жүреді:

mg = F_ы       F_ы=Pg_cgV_б.б                   m=pV

P_gV_gg= P_c gV_б.б   V_g=V_б.б

3. Қалқып шығады  

mg<F_n жоғарға жеткенше F_n –кемиді

жоғарғы бетінде mg<F_n

P_ggV_g= P_cgV_б.б

V_б.б =

Математикалық ойлау нәтижесінде

P_g-P_c- деп қанша есе көп болса дененің сонша бөлігі батып турады деп қорытынды жасаймыз.

Мысал: Мұз бен су:

S_мұз=900 кг/м³   P_c=1000 кг/м³    V_б.б=V_g       V_б.б=0.9 V_g;

мұз-ң  бөлігі батып тұрады.

Дауды шешейік:

Оқушылар өзенге шомылу кезінде мектепте өткен архимед күші туралы естеріне түсіп тыныштықтағы суда адамның жүзу құбылысын түсінбек болды.  Тәжірейбелік деректерге байланысты пікірталас туды.

І Дерек. Адам және көптеген аңдар судың үстінгі бетінде көпке дейін жүзе алады. Бұны қалай түсіндіруге болады?

1-оқушы: Адам суда жүзе алуы оның үнемі аяқ пен қолмен суды итергеннен. Менің ойымша адамның суда жүзуі Архимед күшіне байланысты емес. Ол тек жансыз денелерге әсер ететің күш.

2-оқушы:  Меніңше Архимед күші су ішінде адамға да аңға да әсер етеді.

3-оқушы: Архимед күші су ішінде адамға да, аңға да әсер етеді және ол адамның орташа тығыздығына байланысты. Адам денесінің орташа тығыздығы судың тығыздығына жуық сондықтан адам суда жүзе алады.

ІІ Дерек. Кейбір адамдар аяқ-қолың қозғамастан суда арқасымен жүзе алады.

1-оқушы: Арқасымен жүзген кезде адам міндетті түрде терең тыныс алып ауа жұту керек. Менің ойымша осында кері итеруші күштің әсері бар.

2-оқушы: Ал менің ойымша жүзген кезде қарапайым еңкейіп жатқаннан гөрі, шалқайып жатқан адамға төменнен жоғары үлкен кері итеруші күш әсер етеді.

3-оқушы: Маған мынадай ой келді. Бар мәселе суда жүзген адамның тығыздығынды болар. Терең тыныс алғанда адам кеудесі ауамен толып, дене көлемі ұлғаяды. Ал массасын тұрақты деуге болады. Сондықтан дем шығарғанда адамның тығыздығы азайып, дем алғанда тығыздығы көбейеді. Өкпесінде ауаны ұзақ ұстау арқылы адам аяқ-қолын қозғамай жүзе алады.

ІІІ Дерек. Арқасымен жүзген адамның суда тек беті шығып жатады. Неге?

1-оқушы:Адамның аяғына , денесіне, бас бөлігіне әсер ететің  кері итеруші күш бірдей емес.

2-оқушы: Терең дем алғанда адамның тығыздығы судың тығыздығынан аз ғана шамаға  кем.Денесінің аз бөлігі  сондықтан су астында болады. Бетінді әрине жоғары шығару керек!

IVДерек. Адамдар  өздерінің көлемдерің қанша екенің білеме? Оны қалай анықтауға болады.

1-оқушы: Шынында мен де  өз көлемімді білмеймін. Геометриялық тілмен айтсақ адам денесі дұрыс емес форма. Мен көлемімді былай анықтадым.1м³ көлемге мен сияқты үш бала сияды, яғни менің көлемім 1/3 м³ .

деп ойлаймын .

2-оқушы: Көлемің 1/3м³ бұл күлкілі. Адам денесі тығыздығы 1г/см³. Ал массасы 50 кг баланың көлемі 50дм³ деген сөз немесе 50 литр.

Толғаныс:

Сұрақ:

1.  Сорпаның майы неге бетіне шығады?

2.  Сүттен қаймағын бөліп алудың ең қарапайым тәсілін ұсыңыздар.

Краткое описание документа:

Сабақтың тақырыбы:  Дененің қозғалу бағытында әрекет ететін күштің жұмысы

Мақсаты:

Білімділік: Оқушы физикалық шама – жұмыстың мағанасын түсіну. формуласы, өлшем бірлігі   туралы түсінік алу.

Дамытушылық: Жұмыс шамасын  қолдана отырып өмірмен байланыстыра білу дағдыларын; теория мен практиканы ұштастыра білуді дамыту.

Тәрбиелік: Сыйластыққа, адамгершілікке, өзін-өзі ортада ұстауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі : жаңа сабақ, жұппен жұмыс

Сабақтың типі: Саяхат сабақ

Сабақтың әдісі: Сын тұрғысынан ойлау технологиясы

Сабақтың құрлымы:

І  кезең      Ұйымдастыру кезең (бағалау парағын ұсыну)

ІІ кезең     Үй тапсырмасын тексеру ( тест алу )

ІІІ кезең    Ой қозғау, жаңа сабаққа шығу (пән аралық                байланыс- экономика)

ІҮ кезең     Жаңа тақырып (технология бойынша жаңа сабақты  меңгеру)

Ү кезең       Бекіту (Эксперементті есеп шығару)

ҮІ кезең     Шығармашылық жұмыс

                     (пән аралық байланыс- қазақ тілі)

ҮІІ кезең    Бағалау

ҮІІІ кезең   Қорытындылау