Фотоэффект құбылысы. Фотоэффект құбылысын түсіндіру. Эйнштейн формуласы. Фотоэффект құбылысын техникада пайдалану.

Сабақ тақырыбы : §49, 50. Фотоэффект құбылысы. Фотоэффект құбылысын түсіндіру. Эйнштейн формуласы. Фотоэффект құбылысын техникада пайдалану.
Күні: 22.02.2017 жыл		Мұғалімнің есімі:Купжасарова А.К.
Сынып: 9 «б»		Оқушылар саны: 21
Сабақ негізделген оқу мақсаты: (мақсаттары)		Фотоэффект  құбылысы  және Эйнштейн формуласы жайлы мағлұмат бере отырып оның формуласын есептер шығаруда қолдана білуге үйрету.
Сабақ мақсаттары:		Барлық оқушылар:
		А.  Фотоэффект  құбылысы туралы  мағлұмат алады.
		Оқушылардың басым бөлігі:
		В.  Эйнштейн формуласы  қорыта біледі.
		Кейбір оқушылар:
		С. Эйнштейн формуласын түрлендіріп, есеп шығаруда қолдана алады.
Тілдік мақсат		Оқушылар: Оқушы өзіндік ой түйеді.
		Негізгі сөздер мен тіркестер:
		Терминмен, формуламен, тәжірибемен жұмыс жасайды.
		Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:
		Талқылауға арналған тармақтар (тыңдалым)
		Үй тапсырмасын «мен саған, сен маған» әдісі бойынша  жүзеге асады. Мұғалім оқушы ға сұрақтар қояды, ал оқушы тез сол сұраққа жауап береді.
		Сіз неліктен .... екенін аласыз ба?(айтылым)
		Эйнштейн формуласын түрлендіріп, есеп шығаруда қолдануға үйрете отырып, оның қиыншылықтарын түсіндіру.
		Жазылым бойынша ұсыныстар:
Сабақтың әдіс-тәсілдер		Тренинг, деңгейлік тапсырмалар, «Есте сақта», «Мен саған, сен маған » әдісі, «Ыстық орындық» әдісі,  PISA тапсырмалары,  терминдерді қайталау, сөздік пен жұмыс, «Ыстық орындық» әдісі т.б.
Жоспар
Жоспарланған уақыт	Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз )		Формативті бағалау (ОҮБ)	Ресурстар
Басталуы (10 миқнут)	Кіріспе. Таныстырылым (2мин) Оқушылармен амандасу. Good  morning children!  Sit down  please 1.Кім кезекші? Who is on duty today?  Stand  up  please 2.Сабақта кім жоқ?  Who is absent today?  Sitdown  please 3.Бүгін қандай күн? What day is it today? 4.Бүгін нешесі? What is the day  today? Психологиялық дайындық. Ынтымақтастық атмосферасын құру. Шаттық шеңбері «Жүректен жүрекке» мұғалім бірінші тілек айтады. Оқушылар бүгінгі сабаққа сіздерге сәтілік тілеймін. Оқушылар тілекті жалғастырып, бір-біріне тілек айтады Оқушылар 3 топқа бөлінеді. Топ ережелерін басшылыққа алып, топтық  жұмыс жасайтындарын айтады. Үй тапсырмасын тексеру (5мин) 1. «Мен саған, сен маған» әдісі арқылы жүзеге асыру. 1.Жылулық сәулелердің эксперименттік нәтижесін түсіндірудегі тығырықтан шығу жолын ашқан кім? 2.Планк гипотезасы қалай оқылады? 3.Фотон дегеніміз не? 4.Шығаратын немесе жұтылатын сәуле дене  энергиясын өзгерте ала ма? Ол энергияның қай түріне жатады? 5.Квант дегеніміз не? Жарты квантты алуға бола ма? 6.Жылулық сәулелену қандай энергияның есебінен орын алады? 2.Терминдерді еске түсіру: Оқушыларды тұрғызып жатқа сұрау. Дене – body Сәуле-screening Жылу- warmth Жылулық сәуле шығару- Thermal  radiation Абсолют қара дене-absalute  blaсk  body Температура- temperature Электромагниттік толқындар- electromagnetic  waves Толқын ұзындығы-the length of  the wave Толқын жиілігі-the frequency of  the  wave Сәуле шығаргыштық қабілеті-the  ability  of  emitters Жарық кванттары туралы Планк  гипотезасы  - Planck's hypothesis about  light quantum Планк формуласын   - Planck's formula Тұсаукесер. (3 мин) Сабақтың жаңа тақырыбын ашу үшін  мына сұраққа жауап берйік: Сәуленің әсерінен сұйық пен қатты дененің бетінен не босап шығады?(электрондар) Олай болса, жаңа тақырып қалай аталады?  Жаңа сабақ тақырыбы:  Фотоэффект құбылысы. Фотоэффект құбылысын түсіндіру. Эйнштейн формуласы. Фотоэффект құбылысын техникада пайдалану.		Оқушыларға бағалау парақтары таратылады. Сабақтың әр кезеңінде оқушылар өздерін бағалап отырады. Мұғалім тарапынан белсенді қатысқан оқушылар мадақталып, қалған оқушылар ынталандырылып отырады. Good, жақсы, жарайсың деген мадақтаулармен мадақталады.	Сурет қиындылары, ресурс, бағалау парақтары, слайд, т.б.
Ортасы (25 минут)	Табыс критерийі 1.  Фотоэффект  құбылысы туралы  мағлұмат алады. 2.  Эйнштейн формуласын қорыта біледі. 3.  Эйнштейн формуласын түрлендіріп, есеп шығаруда қолдана алады. Жарық екі жақтылығымен сипатталады: толқындық және бөлшектік, яғни фотондар ағыны ретінде көрінеді. Бұл құбылыс жарықтың толқындық-корпускулалық дуализмі деп аталады. Электронның металдан босап, ұшып шығуы үшін жасайтын жұмысын электронның шығу жұмысы деп атайды. Энергияның сақталу заңы бойынша жұтылған жарық фотонының hν энергиясы электронның шығу жұмысына және оның кинетикалық энергиясына жұмсалады:.  Эйнштейн формуласы. me-босап шыққан электронның массасы;υ –оның жылдамдығы. h- Планк тұрақтысыАш- электронның шығу жұмысы. Фотоээфект құбылыс мына шарт орындалса ғана байқала бастайды: hν0≥Aшығу.Электронның шығу жұмысы жарықтың жиілігіне немес толқын ұзындығына ғана тәуелді.Фотоэффект байқалатын жарықтың ең аз дегендегі жиілігін немес оған сәйкес келетін толқын ұзындығын фотоэффектінің қызыл шекарасы деп атайды.Фотоэффект құбылысына негізделіп жасалған құралы фотоэлемент деп аталады. Фотоэлементтің сыртқы түрі мен құрылысы: Санағыш тетікті жұмысқа қосып отыратын фотоэлементтік реленің құрылысы: Ф-фотоэлемент S- жарық көзі С-санағыш тетік                                     А-саналатын бұйым І топ тапсырмасы: Фотоэффект құбылысы ІІ топ тапсырмасы:Эйнштейн формуласын түсіндіру. ІІІ топ тапсырмасы:  Фотоэффект құбылысын техникада пайдалану.		Бағалау :   Бірін – бірі бағалайды  Постерлер астына   топтар ақылдасып,                              арқылы   басқа топтарды бағалайды.  Топ жетекшісі өз топ мүшелерінің жұмысын бағалауды қадағалайды.Топтық жұмыстардың жиынтық бағасы қойылады.	Сыныптағы белсенді оқушы басқаларға бағыт беріп отырады. Топтық талқыға салады, ойланады. Өзгелерді тыңдай  отырып, өз білімін толықтырады, ізденеді. Оқулық, стикерлер, презентация, бейнежазба, ресурстар
	Есте сақта Бүгінгі танысқан термин сөздерді сөздік дәптерге түсіру. 1.Фотон  -  photon 2. Фотоэффект   -  photoeffect 3. Фотоэффект құбылысы - Photoeffect phenomenon 4. Фотоэффектінің қызыл шекарасы  - Photoeffect threshold		Оқушылар жаңа сабақтағы терминдердің ағылшын тіліндегі нұсқасын сөздік дәптерге жазады.	Терминдер ағылшын тілінде интерактивті тақтада  көрсетіледі
	Есептер шығару. Деңгейлік тапсырмалар. №1.(В тобы ) Фотоэффектінің ұзын толқынды (қызыл) шекарасы күміс үшін 0,26 мкм-ге тең. Шығу жұмысын джоулмен анықтаңдар. 2.(В-тобы) Шығу жұмысы 2эВ-қа тең калий үшін фотоэффектінің қызыл шекарасын анықтаңдар. 1эВ=1,6 *10 -19  Дж. №3. (В-тобы) Мырыштың шығу жұмысы 5,6*10-19  Дж-ге тең. Толқын ұзындығы ,45 мкм болатын сәуле шығарудың әсерінен фотоэффект құбылысы байқала ма? №4(В-тобы) Литий бетіне жиілігі 1015 Гц жарық түсіргенде ұшып шыққан электрондардың ең үлкен кинетикалық энергиясы қандай болады? №5. (С-тобы)Энергиясы 1эВ электронның жылдамдығы қандай?1эВ=1,6 *10 -19  Дж. m= 9,1*10-31 кг.		Есепті орындарында бірінші  орындаған оқушы, тақтаға шығып орындайды. Мұғалім қолпаштау арқылы бағалайды.
Аяқталуы (10 минут)	PISA тапсырмалары: 1.Вакуумдегі толқын ұзындығын түстері бойынша орналастыр.   Мына түстерді осы толқын ұзындықтарына орналастыр: күлгін, көк, жасыл, сары, қызыл. 2.Электронның цезий бетінен шығу жұмысы 1,6 *10-19 Дж. Цезий бетіне толқын ұзындығы 0,589 мкм болатын исәуле түссе, фотоэффект байқала ма? Жауабын есепте және түсіндір		Оқушылар жауабын айтады, мұғалім өз жауабымен салыстырады. Жауап берген оқушы ғана бағалау парағындағы қорытынды бағаға 1 балл қосады.	Экраннан жауабы шығады
	Бағалау.Оқушылар өздерін бағалау парағы бойынша бағалайды. Белсенді қатысқан оқушыларды мадақтау. Деңгейіне сәл жетпеген оқушыларды ынталандыру. Сабақтың әр кезеңіне 1балдық жүйеде бағалау жүреді. № Оқушы-ның аты-жөні «Мен саған, сен маған «әдісі Тақы-рыптың мәнін ашуы Деңгей-лік тапсыр-маны орын-дауы PISA тапсыр-маларын орын-дауы Қоры-тынды 1		Оқушылар сабақ жоспарына сай критерий лері арқылы өз-өздерін бағалайды, мұғалім бағаға коментарий береді	Бағалау парақшалары
	Рефлексия (кері байланыс) (1 мин) «Ыстық орындық» әдісі арқылы жүзеге  асады. Бір оқушы орындықта отырады басқа оқушылар тез – тез сұрақтар қояды. Осылай екі - үш оқушыны отырғызып, сабақты қорытындылайды. 1.Фотоэффект дегеніміз не? 2.Эйнштейн фотоэффект құбылысын түсіндіру үшін қандай жолды таңдап алды? 3.Электронның шығу жұмысы дегеніміз не? 4.Эйнштейн формуласы 5.Фотоэффект қайда қолданылады?		Кері байланыс жүзеге асып, оқушылар өздерінің қаншалықты сабақты меңгергенін түсінеді.	Кері байланыс парақшалары
	Үйге тапсырма: your home task   1. §49, 501 Фотоэффект  құбылысы.Фотоэффект  құбылысын түсіндіру. Эйнштейн формуласы 2.Фотоэффект тақырыбына ағылшын тілінде шағын эссе жазу §51 тақырыптармен оқып танысу Күнделікке жазып алу ұсынылады. Сабақ аяқталды.Сау болыңыздар. Good  bye!		Үй тапсырмасын күнделікке жазады

Берілгені:

А=1,6*10^-19 Дж

0.589 мкм=0,6*10^-6 м

h=6,62*10 ^-34 Дж*c

c=3*10⁸ м/с

Т/к: Е₀-?

Талдауы:    Е=h,  ; Е=h

Шешуі: Е₀=6,62*10 ^-34 Дж*c

Жауабы: Фотоэффект пайда болады, өйткені фотонның Е₀ энергиясы электронның шығу жұмысынаан екі еседей артық болса. Фотонның қалған энергиясы  (Е₀-А_шығу= 1,7*1010^-19 Дж) босап шыққан электронға жылдамдық бергенде ғана.

БҚО  Орал қаласы  М.Б.Ықсанов атындағы №36 ЖОББМ- нің физика пәні мұғалімі

Купжасарова Алмагул Калымжановна

Деңгейлік тапсырмалар.

№1.(В тобы ) Фотоэффектінің ұзын толқынды (қызыл) шекарасы күміс үшін 0,26 мкм-ге тең. Шығу жұмысын джоулмен анықтаңдар.

2.(В-тобы) Шығу жұмысы 2эВ-қа тең калий үшін фотоэффектінің қызыл шекарасын анықтаңдар. 1эВ=1,6 *10 ^-19  Дж.

№3. (В-тобы) Мырыштың шығу жұмысы 5,6*10^-19  Дж-ге тең. Толқын ұзындығы ,45 мкм болатын сәуле шығарудың әсерінен фотоэффект құбылысы байқала ма?

№4(В-тобы) Литий бетіне жиілігі 10¹⁵ Гц жарық түсіргенде ұшып шыққан электрондардың ең үлкен кинетикалық энергиясы қандай болады?

№5. (С-тобы)Энергиясы 1эВ электронның жылдамдығы қандай?1эВ=1,6 *10 ^-19  Дж. m= 9,1*10^-31 кг.

Деңгейлік тапсырмалар.

№1.(В тобы ) Фотоэффектінің ұзын толқынды (қызыл) шекарасы күміс үшін 0,26 мкм-ге тең. Шығу жұмысын джоулмен анықтаңдар.

2.(В-тобы) Шығу жұмысы 2эВ-қа тең калий үшін фотоэффектінің қызыл шекарасын анықтаңдар. 1эВ=1,6 *10 ^-19  Дж.

№3. (В-тобы) Мырыштың шығу жұмысы 5,6*10^-19  Дж-ге тең. Толқын ұзындығы ,45 мкм болатын сәуле шығарудың әсерінен фотоэффект құбылысы байқала ма?

№4(В-тобы) Литий бетіне жиілігі 10¹⁵ Гц жарық түсіргенде ұшып шыққан электрондардың ең үлкен кинетикалық энергиясы қандай болады?

№5. (С-тобы)Энергиясы 1эВ электронның жылдамдығы қандай?1эВ=1,6 *10 ^-19  Дж. m= 9,1*10^-31 кг.

                Деңгейлік тапсырмалар.

№1.(В тобы ) Фотоэффектінің ұзын толқынды (қызыл) шекарасы күміс үшін 0,26 мкм-ге тең. Шығу жұмысын джоулмен анықтаңдар.

2.(В-тобы) Шығу жұмысы 2эВ-қа тең калий үшін фотоэффектінің қызыл шекарасын анықтаңдар. 1эВ=1,6 *10 ^-19  Дж.

№3. (В-тобы) Мырыштың шығу жұмысы 5,6*10^-19  Дж-ге тең. Толқын ұзындығы ,45 мкм болатын сәуле шығарудың әсерінен фотоэффект құбылысы байқала ма?

№4(В-тобы) Литий бетіне жиілігі 10¹⁵ Гц жарық түсіргенде ұшып шыққан электрондардың ең үлкен кинетикалық энергиясы қандай болады?

№5. (С-тобы)Энергиясы 1эВ электронның жылдамдығы қандай?1эВ=1,6 *10 ^-19  Дж. m= 9,1*10^-31 кг.