Государство Карахана создаваться /942-1212ж./. 7-класс

^{Ақтөбе қаласы}

^{№8 орта мектебі}

^{АШЫҚ САБАҚ}

^{Сабақ тақырыбы: «Қарахан мемлекеті»}

^{Класы: 7 А}

^{Өткізген: М.Қ.Шамгонов}

^{2014-2015 оқу жылы}

^{Күні:  22.10.14ж                               Класы: 7}

^{Пәні: Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы}

^{Сабақтың тақырыбы: 11. Қарахан мемлекеті /942-1212ж./.}

^{Сабақтың  мақсаты :  Қарахан мемлекетінің құрылуы мен ыдырау тарихы туралы түсінік беру.}

^{- оқушыларды орта ғасырдағы Қазақстан жерінде феодалдық қатынастардың дамуымен және қазақ жеріндегі алғашқы}    

  ^{феодалдық мемлекет- Қарахан мемлекетінің  тарихымен таныстыру.}

^{- оқушы ойларын тақырыпқа байланысты дамыту ,талдау мен жинақтау дағдыларын қалыптастыру.}

^{- еліміздің өткен тарихына құрметпен қарауға, отансүйгіштікке тәрбиелеу.}

           ^{Сабақ түрі : аралас}

^{Әдісі: Сұрақ-жауап, тірек-сызба,түсіндіру.}

^{Оқыту технологиялары: Ақпаратты технология, сатылай кешенді талдау.}

^{Көрнекілігі: интерактивті тақта, электронды оқулық.}

^{Сабақтың барысы :}

^{1. Ұйымдастыру кезені.}

^{2. Үй тапсырмасын тексеру.}

^{«Кім жылдам ?»  ойыны.}

^{а\ Орхон-Енисей жазба ескерткіштері қай мемлекеттің жерінен табылды?}

^{б\ Көне түрік  әліпбиі қанша әріптен тұрады?}

^{в\ Түрік жазуы неліктен руникалық жазу деп аталған?} 

^{г\Көне түрік жазуы қашан пайда болды?} 

^{д\Көне түрік жазуын ығыстырған жазуды ата?}

^{е\ Көне түрік тілінде қанша жәдігер табылды?}

^{ж\ Түріктердің жазба әдебиеті қашан пайда болды?}

з\ Түрік жазба әдебиетінің көне ескерткіштері?

и\»Қорқыт ата»,»Оғызнама» жырларының мазмүны, идеясы қандай?

к\Түріктердің діни наным- сенімдері қандай болды?

қ\Қазақстанда мұсылман діні қашан тарала бастады?

3. Жаңа сабақ.    (деректі фильм көрсету және презентация арқылы сабақты түсіндіру )

                           Жаңа сабақ жоспары:

1.Қарахан мемлекетінің құрылуы.

2.Қоғамдық құрылысы.

3.Мемлекеттің саяси жағдайы.

4.Шаруашылығы мен мәдениеті.

1/. «Қазақстан тарихы» атты электронды оқулықты ашамыз, тыңдаймыз.

2/. Слайд арқылы түсіндіру.

Бекіту формасы

^{Тапсырма №1}

^{Хандық құрылды –}

^{Өмір сүрген кезеңі –}

^{Жер аумағы –}

^{Негізін салған –}

^{Этникалық құрамы –}

^{Хандықтың құрылуына басты себепкер болған тайпа –}

^{Боғыра-хан атану себебі –}

^{960 –}

^{1040 –}

^{1141 –}

^{Тапсырма №2}

^{Жоғары билік иесі –}

^{Мұрагерлік жолмен берілді -}

^{Тегін, ілік  хандар, бектер, нөкерлер -}

^{Ханның кеңесшысы.}                                           

^{Ханның мемлекеттік саяси- әкімшілік іс жүргізетін  орны-}

^{Иқта -}

^{Иқтадар-}

^{Вақф –}

^{Коммендация –}

^{Тапсырма №3}

^{Шаруашылықтың  ?  бағыты –}

^{Жартылай  көшпелі, жартылай  отырықшы –}

^{Мерзімді қоныстары –} 

^{4 түлік малдың ішінде нені көп өсірді –}

^{Қала халқының саның өсірді –}

^{Қала мәдениеті дамыды –}

^{Күмбезді кесенелер –}

^{«Үйрендім» кестесі (иа, жоқ стратегиясы)}

№	Сөйлем	Иа	Жоқ
1	Жікіл тайпасының тотемі арыстан
2	Сатық Боғра хан Әли Арсланның немересі
3	Хорезм шахы Мұхамед Қарахан мемлекетін құлатты
4	Боғра ханның аты Яғма тайпасының тотемі «Бураға» байланысты қойылды
5	Мұхамед Қашқари Қарахандарда жылқы малына ерекше көңіл бөлгендігін жазды

^{4. Сабақты бекіту.}

^{Тест  тапсырмаларын  орындау.}

^{Тест сұрақтары}

^{1.Қарахан әулетінің негізін  салушы кім ?}

 ^{а\ Сатұк Боғра –хан      в\ Үш Елік қаған     с\Кутейба ибн Мүслим}

^{д\Сақал қаған               е\ Сұлу қаған}

^{2.Қарахан  мемлекеті қашан Батыс  хандығы және  Шығыс хандығы болып  екі бөлікке бөлінді ?}

^{а\    ХIғ 30ж. соңында           в\ 993 ж             с\998ж             д\ 1001ж}

^{е\ ХI ғ. 20 ж соңында}

^{3. Қарахандар жаулап алған елдердің бірі}

^{а\Мауараннахр                б\Иран        с\ Дешті-Қыпшақ         д\Киев Русі}

^{е\ Алтын Орда}

^{4. ХI-XIIғ ғ. қарахандықтар  мемлекеті өзіне}

^{а\Орталық Қазақстанды         в\ Мауараннахр мен Жетісу}

^{с\ Батыс Қазақстан мен Жетісу   д\Шығыс Қазақстан мен Жетісу}

^{е\ Батыс Қазақстан мен Мауараннахр жерлерін қосып алды}

^{5. Қарахандықтар мемлекетінің Батыс бөлігіндегі хандықтың астанасы}

^{а\ Ходжент       в\ Самарканд        с\ Шаш    д\ Испиджаб  е\ Бұқара болды}         

^{6.Қарахандықтар мемлекетінің Шығыс бөлігіндегі хандықтың астанасы}

^{а\ Баласағұн        в\Сайрам    с\Тараз    д\Фараб      е\ Сығанақ}

^{7.Қарахандықтар тұсында пайда болған «ихта» термині не мағына  береді?}

^{а\мемлекет билеушісі      в\ мемлекеттің елшілігі}

^{с\қаланы басқару    д\ соғыс жариялау      е\салық жинау құқы}

^{8. Қай жылы Қарахан мемлекетінің  екі хандығының  да билігі  қарақытайлар қолына  көшті}

^{а\   1130ж      в\1141ж         с\1150ж           д\1151ж           е\ 1125ж}

^{9. Қарахандықтардың мал  шаруашылығында жетекші орынды не алды?}

^{а\жылқы шаруашылығы          в\қой шаруашылығы}

^{с\түйе шаруашылығы        д\ірі қара       е\ ешкі өсіру}

^{10.Ислам діні қай жылы мемлекеттік дін болып  жарияланды?}

^{а\ 955жылы              в\ 987жылы             с\ 960жылы}

^{д\ 1043жылы                е\ 890жылы}

^{(Тест жұмысын талдау және өз-өзін бағалау)}

^{5. Қорытындылау.  (Ассоциация жасау)}

^{Мен бүгін Қарахан мемлекеті туралы не білдім ?}

 

               

 

^{Алайда бүгінгі Қазақстанның оңтүстігінде 300 жылға жуық билік құрған Қарахандар әулеті мемлекеті кезіңде бұл өлке қарқынды экономикалық және мәдени дамуды басынан кешіргені тарихи шыңдық.}

^{Қарахан мемлекеті Қазақстан жеріндегі қоғамдық құрылысы жағынан жан-жақты дамыған феодалдық-патриархалдық мемлекет болды. Қарахан мемлекеті Қазақ мемлекеттілігінің бастау бұлағы.}

                ^{Ата-бабаларымыз армандап келген  Тәуелсіздікке қолымыз жеткеніне биыл 23 жыл болды. Қазақстан бүгінде сыртқы саясатта көп  қырлы, сындарлы да бейбіт саясат ұстанып отыр. Еліміз халықаралық қауымдастық пен түрлі ұйымдардың мүшесі. Бүгінде Қазақстан әлемдік қоғамдастықтағы жауапты да құрметті әріптес және Орталық Азияның көшбасшы елдерінің бірі.}

^{6. Үйге тапcырма:  11- тақырыпты оқу. Сұраққа жауап дайындап келу.}

^{7. Бағалау.}                                                                                                                     

Краткое описание документа:

Күні:  22.10.14ж                               Класы: 7

Пәні: Орта ғасырлардағыҚазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: 11.Қарахан мемлекетінің құрылуы /942-1212ж./.

Сабақтың  мақсаты :  Қарахан мемлекетінің құрылуы мен ыдырау тарихы туралы түсінік беру.

- оқушыларды орта ғасырдағы Қазақстан жерінде феодалдық қатынастардың дамуымен және қазақ жеріндегі алғашқы    

  феодалдық мемлекет- Қарахан мемлекетінің  тарихымен таныстыру.

- оқушы ойларын тақырыпқа байланысты дамыту ,талдау мен жинақтау дағдыларын қалыптастыру.

- еліміздің өткен тарихына құрметпен қарауға, отансүйгіштікке тәрбиелеу.

           Сабақ түрі : аралас

Әдісі: Сұрақ-жауап, тірек-сызба,түсіндіру.

Оқыту технологиялары: Ақпаратты технология, сатылай кешенді талдау.

Көрнекілігі: интерактивті тақта, электронды оқулық.

Сабақтың барысы :

1. Ұйымдастыру кезені.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

«Кім жылдам ?»  ойыны.

а\ Орхон-Енисей жазба ескерткіштері қай мемлекеттің жерінен табылды?

б\ Көне түрік  әліпбиі қанша әріптен тұрады?

в\ Түрік жазуы неліктен руникалық жазу деп аталған? 

г\Көне түрік жазуы қашан пайда болды? 

д\Көне түрік жазуын ығыстырған жазуды ата?

е\ Көне түрік тілінде қанша жәдігер табылды?

ж\ Түріктердің жазба әдебиеті қашан пайда болды?

з\ Түрік жазба әдебиетінің көне ескерткіштері?

и\»Қорқыт ата»,»Оғызнама» жырларының мазмүны, идеясы қандай?

к\Түріктердің діни наным- сенімдері қандай болды?

қ\Қазақстанда мұсылман діні қашан тарала бастады?

3. Жаңа сабақ.    (деректі фильм көрсету және презентация арқылы сабақты түсіндіру )

                           Жаңа сабақ жоспары:

1.Қарахан мемлекетінің құрылуы.

2.Қоғамдық құрылысы.

3.Мемлекеттің саяси жағдайы.

4.Шаруашылығы мен мәдениеті.

1/. «Қазақстан тарихы» атты электронды оқулықты ашамыз, тыңдаймыз.

2/. Слайд арқылы түсіндіру.

Бекіту формасы

Тапсырма №1

Хандық құрылды –

Өмір сүрген кезеңі –

Жер аумағы –

Негізін салған –

Этникалық құрамы –

Хандықтың құрылуына басты себепкер болған тайпа –

Боғыра-хан атану себебі –

960 –

1040 –

1141 –

Тапсырма №2

Жоғары билік иесі –

Мұрагерлік жолмен берілді -

Тегін, ілік  хандар, бектер, нөкерлер -

Ханның кеңесшысы.                                           

Ханның мемлекеттік саяси- әкімшілік іс жүргізетін  орны-

Иқта -

Иқтадар-

Вақф –

Коммендация –

Тапсырма №3

Шаруашылықтың  ?  бағыты –

Жартылай  көшпелі, жартылай  отырықшы –

Мерзімді қоныстары – 

4 түлік малдың ішінде нені көп өсірді –

Қала халқының саның өсірді –

Қала мәдениеті дамыды –

Күмбезді кесенелер –

«Үйрендім» кестесі (иа, жоқ стратегиясы)

№

Сөйлем

Иа

Жоқ

1

Жікіл тайпасының тотемі арыстан

2

Сатық Боғра хан Әли Арсланның немересі

3

Хорезм шахы Мұхамед Қарахан мемлекетін құлатты

4

Боғра ханның аты Яғма тайпасының тотемі «Бураға» байланысты қойылды

5

Мұхамед Қашқари Қарахандарда жылқы малына ерекше көңіл бөлгендігін жазды

4. Сабақты бекіту.

Тест  тапсырмаларын  орындау.

Тест сұрақтары

1.Қарахан әулетінің негізін  салушы кім ?

 а\ Сатұк Боғра –хан      в\ Үш Елік қаған     с\Кутейба ибн Мүслим

д\Сақал қаған               е\ Сұлу қаған

2.Қарахан  мемлекеті қашан Батыс  хандығы және  Шығыс хандығы болып  екі бөлікке бөлінді ?

а\    ХIғ 30ж. соңында           в\ 993 ж             с\998ж             д\ 1001ж

е\ ХI ғ. 20 ж соңында

3. Қарахандар жаулап алған елдердің бірі

а\Мауараннахр                б\Иран        с\ Дешті-Қыпшақ         д\Киев Русі

е\ Алтын Орда

4. ХI-XIIғ ғ. қарахандықтар  мемлекеті өзіне

а\Орталық Қазақстанды         в\ Мауараннахр мен Жетісу

с\ Батыс Қазақстан мен Жетісу   д\Шығыс Қазақстан мен Жетісу

е\ Батыс Қазақстан мен Мауараннахр жерлерін қосып алды

5. Қарахандықтар мемлекетінің Батыс бөлігіндегі хандықтың астанасы

а\ Ходжент       в\ Самарканд        с\ Шаш    д\ Испиджаб  е\ Бұқара болды  

6.Қарахандықтар мемлекетінің Шығыс бөлігіндегі хандықтың астанасы

а\ Баласағұн        в\Сайрам    с\Тараз    д\Фараб      е\ Сығанақ

7.Қарахандықтар тұсында пайда болған «ихта» термині не мағына  береді?

а\мемлекет билеушісі      в\ мемлекеттің елшілігі

с\қаланы басқару    д\ соғыс жариялау      е\салық жинау құқы

8. Қай жылы Қарахан мемлекетінің  екі хандығының  да билігі  қарақытайлар қолына  көшті

а\   1130ж      в\1141ж         с\1150ж           д\1151ж           е\ 1125ж

9. Қарахандықтардың мал  шаруашылығында жетекші орынды не алды?

а\жылқы шаруашылығы          в\қой шаруашылығы

с\түйе шаруашылығы        д\ірі қара       е\ ешкі өсіру

10.Ислам діні қай жылы мемлекеттік дін болып  жарияланды?

а\ 955жылы              в\ 987жылы             с\ 960жылы

д\ 1043жылы                е\ 890жылы

(Тест жұмысын талдау және өз-өзін бағалау)

5. Қорытындылау.  (Ассоциация жасау)

Мен бүгін Қарахан мемлекеті туралы не білдім ?Алайда бүгінгі Қазақстанның оңтүстігінде 300 жылға жуық билік құрған Қарахандар әулеті мемлекеті кезіңде бұл өлке қарқынды экономикалық және мәдени дамуды басынан кешіргені тарихи шыңдық.

Қарахан мемлекеті Қазақстан жеріндегі қоғамдық құрылысы жағынан жан-жақты дамыған феодалдық-патриархалдық мемлекет болды. Қарахан мемлекеті Қазақ мемлекеттілігінің бастау бұлағы.

                Ата-бабаларымыз армандап келген  Тәуелсіздікке қолымыз жеткеніне биыл 23 жыл болды. Қазақстан бүгінде сыртқы саясатта көп  қырлы, сындарлы да бейбіт саясат ұстанып отыр. Еліміз халықаралық қауымдастық пен түрлі ұйымдардың мүшесі. Бүгінде Қазақстан әлемдік қоғамдастықтағы жауапты да құрметті әріптес және Орталық Азияның көшбасшы елдерінің бірі.

6. Үйге тапcырма:  11- тақырыпты оқу. Сұраққа жауап дайындап келу.

 7.Бағалау.