"Химия адам өмірінде" таңдау курс бағдарламасы 10 класс

                             Алға аудандық  білім  бөлімі

Бестамақ  орта мектебі

«Химия адам өмірінде»

таңдаулы курс бағдарламасы

10 класс

2013 жыл

Алға аудандық білім бөлімінің эксперттік кеңесінде бекітілді.

Хаттама № ______ «_____» ___________ 2013 жыл

Алға аудандық білім

бөлімінің әдіскері                         ТокманбетоваР.А.                                                                  

Құрастырған:                                 Искакова А.О.  

                                                  Бестамақ орта  мектебінің    

                                                        екінші санатты химия

                                                         пәнінің мұғалімі:                                        

Пікір жазғандар:                           Курманова Л.Б.

                                                        Бестамақ орта мектебінің

                                                        бірінші  санатты  химия 

                                                        пәнінің  мұғалімі                                                          

                                                          ЛұқпановаЖ.Т.

                                                        №3 Алға орта мектебінің                                                                  жоғары   санатты   химия                                                             

                                               пәнінің    мұғалімі

Бұл бағдарлама    оқушылардың пәнге деген қызығушылығы мен шығармашылық қабілетін арттыру мақсатында орта мектепте мемлекеттік стандартқа сай білім алу деңгейін қамтамасыз ете отырып  әр түрлі қосымша ақпарат көздерімен жұмыс істеуге, өз бетімен қорытындылар жасауға үйретуге негізделген.

                                    Түсінік хат

    Химия пән ретінде жаратылыстану пәндеріне жатады, химиялық элементерінің құрылысы мен қасиеттерін , жай және күрделі заттардың түзілуіне, заттардың айналуларының заңдылықтарға бағынуына негізделеді. Химиялық білім оқушылардың жан-жақтылығын, біліктілігін және еңбекқорлығын дамыта отырып, химиялық өнеркәсіптегі өндірілетін заттардың маңызымен қажеттілігін көрсетеді.       Берілген таңдаулы курс оқушының алған білімін өмірмен байланыстыруына, есеп шығарудың әдіс – тәсілдерін меңгеруіне, айнала қоршаған ортаны танып- білуге, болашақ мамандығын айқындауға, өз бетімен ізденуге, шығармашылыққа үйретеді. Құрылған бағдарлама 34 сағатқа арналған.Әрбір бөлігінде теориялық қайталау талдау сабағы өткізіліп,оқушыларға өз білімдерін тексеруге мүмкіндік береді.

Есеп шығару арқылы оқушының теорияны қаншалықты меңгергені ,оны практикада әртүрлі жағдайда қолдана алуын қалыптастырып,оның тұлға ретінде негізгі қасиеттері : ұқыптылыққа   , тәртіптілікке,шығармашылық қабілеттілікке үйретеді.

                                        Пікір

Бестамақ орта мектебінің химия пәнінің мұғалімі А.О .Искакованың ұсынып отырған бағдарламасы химияны  меңгерудің терендететін деңгейін қалыптастыруды қамтамасыз ететін  негізгі бағдарламалық курстың толықтыруы, онда қамтылмай қалған қажетті материалдарды оқушыларға қосымша беру.  Бағдарламада теориялық материалдар, зертханалық жұмыстар, оқушылардың курс бойынша алған білімін тексеру мақсатында тест жұмыстары толық қамтылған.Білім негізін меңгерумен қатар оқушылардың көп қырлы дүниеден өз жолын табуға қызығушылығын арттыру, іздену бағытын дамытуға айтарлықтай өз көмегін тигізеді деп сенеміз.

Бұл бағдарламаның тиімділігі сыныптарда оқушылардың теориялық білімін өмір қажеттіліктерімен заман талабымен байланыстыра отырып ,кәсіби бағдар беруге бағытталуында.

Мақсаты:

Бұл курстың мақсаты -  бейорганикалық және органикалық заттардың адам өміріндегі маңызымен таныстыра отырып, химиялық заттарды  кеңінен және тереңінен оқыту.

   Химиялық заттарды тиімді пайдалану, үнемдеу және өндіру жолдарын көрсету.

Міндеті :

·        Химия пәні және оның міндеттері

·        Химияның медицинамен байланысы

·        Химиялық заттардың көп түрлігі

·        Химиялық заттардың құрамы, қасиеттері және сипаты

·        Химиялық өндірісі

·        Химиялық өнеркәсіптің мемлекет дамуына тигізетін әсері

·        Мәселелерді шешу жолдары

·        Химиялық заттардың қоршаған ортаға тигізетін әсері 

Білім , білік ,  дағды.

·        Теориялық алған білімдерін тереңдету

·        Химиялық зертханалық құралдарын және әдістерін

·        Химиялық заңдылықтарын

·        Химиялық заттардың қолдану жолдарын

·        Құралдармен жұмыс істеген кезде қауыпсіздіқ ережелерін

·        Қосымша мағлуматтарды жинақтау және сараптау

·        Ғылыми-көпшілік әдебиеттерді, аңықтамаларды, аңықтау материалдарын

Бағдарламаның мазмұны мен құрылымы

Кіріспе

 Химияның адам өміріндегі маңызы және және химиялық заттардың маңызы.

І. Тағам және химия

   Химия және тағам. Дәрумендер. Негізгі азық-түліктің минералды құрамы. Микроэлементтер. Тамақтануда аминқышқылдардың атқаратың рөлі. Өсімдік өнімдердегі органикалық тағамдық құрамдары және олардың энергия құндылығы. Азық-түлікке қосымша қосатың өнімдердің алу жолдары. Жасанды тағамдардың өндірісі. Тамақ өнеркәсібі және экономика. Тамақтан улану. Уланудың себебтері Азық-түліктерді сақтау мерзімі. Азық-түліктердің сапалық сарапта әдістері. Тамақтанудың мөлшері.

Көрнекілік: Тағамдық заттардың үлгілері. Кесте «Азық-түлікте болатын дәрумендер»

 (С, В, В2 , В3, В6, Вс, В12, РР, А, Д, Е, К,Н). Кесте «Биоқосындылардың кұрамы».

Зертханалық жұмыстар: Ақуыз, майлардың және көмірсулардың аңықтау сапалық реакциялары. Тамақтың сапасын аңықтау.

Есептер: Тәуліктегі қажет тағамның мөлшерін есептеу.

ІІ. Химия және баубақша

Өсімдік және топырақ. Тынайтқыштар. Баубақшадағы өсімдіктерді химиялық сақтау жолдары.

Көрнекілік: Кесте: «Топырақтың құрамы», «Топырақтың түрлері»

Зертханалық жұмыс: Минералды тынайтқыштардың үлгілері. Өсімдіктерді химиялық заттармен зиянкестерлерден сақтау жолдары.

ІІІ. Химия және денсаулық     Бейорганикалық заттарды дәрілерді және медициналық құралдар мен аппараттарды жасауда қолдану. Су және минералды тұздар. Судың организмдегі алмасуы.

Химиялық заттардың биологиялық функциялары. Органикалық заттар: ақуыз, май, көмірсулар, нуклеин қышқылдары, гормондар  және олардың адам организімінде атқаратың ролі. Ферменттер. Органикалық қосылыстардың медициналық преператтарды өндіруде  қолдануы. Биотехнология. Организдегі өзгерістер. Салаутты өмір суру.

Көрнекілік: Медициналық құралдар мен аппараттардың үлгілерімен танысу. Кесте «Адам организмінің химиялық құрамы».

Зертханалық жұмыстар: Организмде химиялық заттардың бақылау жолдары. Ферменттер.

Дезинфекциялық заттар. Креукенің құрамы. Тазалық жүргізуге арналған химиялық заттар.

ІҮ. Химия тұрмыста

 Тұрмыста коданылатың заттар және олардың қасиеттері. Құрылыс материлдарының құрамы мен қасиеттері. Киімді химиялық тазалау. Синтетикалық жуғыш заттар. Ағарту. Косметикалық заттар. Гигиена сақтауға арналған заттар. Теріні өндеу, тазалау және бояу. Фотосуреттер шығаруға арналған заттардың құрамы. Тұрмыстық заттармен жұмыс жасаудағы қауіпсіздік ережелер. Алғашқы жәрдем көрсету жолдары.

Көрнекілік: Кесте «Тұрмыстағы заттар», бояу жолдары, фотозаттармен жұмыс жасау.Топсеруен.

Зертханалық жұмыстар: Тұрмыста коданылатың заттар, құрылыс және тазалық жүргізуге арналған заттардың үлгілермен танысу және олардың қасиеттерін зерттеу.

Ү. Химия және көлік

    Автокөлік және химия. Журуге арналган заттардағы химиялық заттар. Автокөлікке колданылатың сұйықтықтар. Отын, мұнай өнімдері. Коррозиядан сақтауға арналған заттар. Каучук. Көлік және табиғат.

 Көрнекілік: Автокөлікке колданылатың сұйықтықтардың үлгілері. Отын үлгілері.

Зертханалық жұмыс: Металды жемірлеуден сақтау К: Табиғи каучук, синтетикалақ каучук: изопрен. Резина. Көлік және қоршаған орта.

ҮІ. Полимерлер және пластмассалар

         Жоғары молекулалық қосылыстарды адам өмірінде және әртүрлі өндірістерде қолданылуы. Табиғи полимерлер. Синтетикалық полимерлер. Пластмассалар.

Көрнекілік: Крахмал, целлюлоза, табиғи талшықтар, табиғи каучук.Жасанды талшықтар.

Зертханалық жұмыс: Полимерлердің химиялық қасиеттерін зерттеу. Лавсан, капрон, натрон қасиеттері. Термореактивті және термопластикалық пластмассалардың қасиеттері.

Күнтізбелік жоспар

Барлығы 34 сағат:

Сабақ №	Сабақ №	Оқу тақырыбы	Сағат саны	Күні, айы	Көрнекі көрсетулер, зертханалық жұмыстар
1	1	Кіріспе	1 сағ.
І.    Тағам және химия			5 сағ.
2	1	Химия және тағам Дәрумендер	1 сағ.		К: Тағамдық заттар К: Азық-түлікте болатын дәрумендер (С, В, В2 , В3, В6, Вс, В12, РР, А, Д, Е, К,Н)
3	2	Негізгі азық-түліктің минералды құрамы. Микроэлементтер. Тамақтануда аминқышқылдардың атқаратың рөлі.	1 сағ.		К: Негізгі азық-түліктің минералды құрамы және энергия қүндылығы
4	3	Азық-түлікке қосымша қосатың өнімдердің алу жолдары.  Жасанды тағамдардың өндірісі	1 сағ.		К: Биоқосындылардың кұрамы
5	4	Азық-түліктердің сапалық сарапта әдістері. Тамақтанудың мөлшері	1 сағ.		З/ж: Тамақтың сапасын аңықтау Е: Тәуліктегі қажет тағамның мөлшерін есептеу.
6	5	Тест №1	1 сағ.
ІІ.       Химия және баубақша			2 сағ.
7	1	Өсімдік және топырақ. Тынайтқыштар	1 сағ.		К: Топырақтың құрамы. Топырақтың түрлері З/ж: Минералды тынайтқыштардың үлгілері
8	1	Баубақшадағы өсімдіктерді химиялық сақтау жолдары	1 сағ.		З/ж: Өсімдіктерді химиялық заттармен зиянкестерлерден сақтау жолдары
ІІІ.      Химия және деңсаулық			7 сағ
9-10	1-2	Бейорганикалық заттарды дәрілерді және медициналық құралдар мен аппараттарды жасауда қолдану.	2 сағ.		К: Медициналық құралдар мен аппараттардың үлгілерімен танысу
11	3	Су және минералды тұздар. Судың организмдегі алмасуы. Химиялық заттардың биологиялық функциялары	1 сағ.		З/ж: Организмде химиялық заттардың бақылау жолдары
12	4	Органикалық заттар: ақуыз, май, көмірсулар, нуклеин қышқылдары, гормондар  және олардың адам организімінде атқаратың ролі. Ферменттер.	1 сағ.		З/ж: Ферменттер
13	5	Органикалық қосылыстардың медициналық преператтарды өндіруде  қолдануы. Биотехнология	1 сағ.		Ө/ж:Мәнжазбаларды қорғау
14	6	Организдегі өзгерістер. Салаутты өмір суру.	1 сағ.		К: Адам организмінің химиялық құрамы- кесте.   З/ж: Дезинфекциялық заттар. Креукенің құрамы.
15	7	Тест №2	1 сағ.
ҮІ.   Химия тұрмыста
16	1	Тұрмыста колданылатың заттар және олардың қасиеттері	1 сағ.		К: Тұрмыстағы заттар
17	2	Құрылыс материалдарының құрамы мен қасиеттері	1 сағ.		З/ж: Үлгілермен танысу және олардың қасиеттерін зерттеу
18	3	Тазалық жүргізуге арналған химиялық заттар. Киімді химиялық тазалау	1 сағ.		З/ж: Үлгілермен танысу және олардың қасиеттерін зерттеу З/ж:Химиялық тазалау әдісі
19	4	Судың кермектігі. Кірді жуу. Синтетикалық жуғыш заттар. Ағарту	1 сағ.		З/ж: Судың кермектігін жою жолдары
20	5	Косметикалық заттар Гигиена сақтауға арналған заттар	1 сағ.		К: Косметикалық заттардың үлгілерімен танысу К:  Қолдану жолдары және мөлшері
21	6	Теріні өндеу, тазалау және бояу	1 сағ.		К:  Бояу жолдары
22-23	7-8	Фотосуреттер шығаруға арналған заттардың құрамы	2 сағ.		К: Фотозаттармен жұмыс жасау К: Топсеруен
24	9	Тұрмыстық заттармен жұмыс жасаудағы қауіпсіздік ережелер. Алғашқы жәрдем көрсету жолдары	1 сағ.		Кездесу
25	10	Тест №3	1 сағ.
Ү.        Химия және көлік			5 сағ.
26	1	Автокөлік және химия. Журуге арналган заттардағы химиялық заттар	1 сағ.
27	2	Автокөлікке колданылатын сұйықтықтар	1 сағ.		К: Автокөлікке колданылатың сұйықтықтардың үлгілері
28	3	Отын, мұнай өнімдер	1 сағ.		К:  Отын үлгілері
29	4	Коррозиядан сақтауға арналған заттар. Каучук	1 сағ.		З/ж: Металды жемірлеуден сақтау К: Табиғи каучук, синтетикалақ каучук: изопрен. Резина
30	5	Көлік және қоршаған орта	1 сағ.		Мәнжазбаларды қөрғау
ҮІІ.   Полимерлер және пластмассалар			4 сағ.
31	1	Жоғары молекулалық қосылыстарды адам өмірінде және әртүрлі өндірістерде қолданылуы	1 сағ.		З/ж:  Полимерлердің химиялық қасиеттерін зерттеу
32	2	Табиғи және синтетикалық полимерлер	1сағ.		К: Крахмал, целлюлоза, табиғи талшықтар, табиғи каучук К: Жасанды талшықтар З/ж:  Лавсан, капрон, натрон қасиеттері
33	3	Пластмассалар	1 сағ.		З/ж: Термореактивті және термопластикалық пластмассалардың қасиеттері
34	4	Тест №4

Күтілетін нәтиже:

·        Мемлекетте химиялық өндірісінің дамыту жолдарын

·        Химялық заттардың алу және қолдану жолдары

·        Маңызды химиялық заттардың қасиеттерін

·        Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі жұмыстарын ұйымдастыра білуі және оның қажеттілігін дәлелдей біледі

·        Салауатты өмір сүру жолдары

·        Тамақтың мөлшері мен сапасын анықтау

·        Тазалық сақтауға арналған заттар туралы білімді толық меңгереді

                       Пайдалынған әдебиеттер:

1.      «Химия» журналдары    №1-6 2004-2009, №1-3 2010

2.      «Менеджмент в образовании» журналы 2007ж «Практикалық химия »

 Сарманова К.С., Нуртаева Г.К.

3.     «Химия»  Ж.Жумаханұлы 2004

4.     «Химия» Н.Нурахметов 2005

5.     «Химиядан оқушыларға арналған әр деңгейлі тестер» Н.Нұрахметов, Қ.Қымбатбеков

6.     «Тестер жинағы» 2004-2010

7.     «Жалпы химия негіздері»         Ф.Г.Фельдман, Г.Е.Рудзитис

8.     «Қазақстан энциклопедиясы»

9.     «Свойства, потребление и производство основных видов минерального сырья»

Алматы 1995

10. «Жеміс - жидектер» К.Пугоны  Алматы 2004

11. «Тұрмыстағы заттар» В.И.Федоров, Е.М.Дмитриев Москва 2002

12. «Химиялық эксперименттер» Г.М.Хомченко, Ф.П.Платонов

13. Химия оқулықтары 8-11кл. Атымұра, Мектеп, Рауан

     14.Интернет желісі