Химия 10 класс коспект

Скачать материал

Модуль №1

Қаныққан көмірсутектер. (8 сағат)

Кіріспе

Модульдің құрылымымен таныстыру.

Қаныққан көмірсутектердің құрылысы, номенклатурасы.

Химиялық қасиетттері.

Дәптермен жұмыс.

Үйге тапсырма.

5 мин.

20 мин.

10 мин

10 мин.

Қаныққан көмірсутектердің алынуы, қолданылуы.

Циклопарафиндер.

Дәптермен жұмыс.

Сұрақ-жауап

15 мин.

5 мин.

10 мин.

Диалог

Білімді меңгерту

Сабақ мақсатымен таныстыру.

Қарлы кесек оқыта үйрету ойыны

(Жеке топтық жұмыс)

Тақырыпты дамыту

Ұйымдастыру жұмыстары

«Қарлы кесек » оқыта үйрету ойыны.

(Жеке топтық жұмыс)

Білімді пысықтау

Химиялық эстафета

(сайыс сабақ)

Білімді бекіту

«Бреин-ринг » оқыта үйрету ойыны.

(жкек топтық жұмыс)

3 мин.

42 мин

2 мин.

43 мин.

45 мин.

Қорытынды

Тест

Сынақ

45 мин.

Нені білуі керек :

. Көміртегі атомының ерекшеліктерін.

. Қаныққан көмірсутектердің гибриттенуі,

жалпы формуласы, көміртегі атомдарының

байланыс ұзындығы, байланыс бұрышы жайлы білу.

. Қаныққан көмірсутектердің жүйелеу номенклатурасы,

алынуы, қолданылуы.

Нені үйренуі керек:

. Қаныққан көмірсутектердің жүйелеу номенклатурасы

бойынша атын атау.

. Көмірсутектердің шар стерженьді және масштабты модельдерін жасай білу.

. Изомерия мен гомологтардың молеклалық және құрылымдық формулаларын жазып үйрену.

Негізгі түсініктер мен терминдер:

-Гибридтену, изомерия, гомолог, алкан, циклопарафин,радикал,

номенклатура.

Қолданылатын әдебиеттер:

Органикалық химия есептері ( Глинка)

Жалпы химия (Ділманов)

Химия тұрмыста

Шығармашылық тапсырмалар:

Реферат. Қаныққан көмірсутектердің қолданылуы.

№ 8-18 №8 -20 № 8 -22

Формула құрастыру

Кіріспе бөлімі

Тақырыбы: Қаныққан көмірсутектердің құрылысы, номенклатурасы,

химиялық қасиеттері

Білімділік мақсаты:

Жеке тұлға ретінде өзін-өзі тани білуге , ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Дамытушылық мақсаты :

Аз уақытқа көп мағлұмат алуға, жұпталып жұмыс атқаруға,танымдық қабілетін арттыруға баулу.

Сабақ барысы:

Ұйымдастыру. Модульдің құрылысымен таныстыру.

Тірек сызбалар арқылы тақырып мазмұнын түсіндіру.

Қаныққан көмірсутектер –метан қатарындағы және циклопарафиндер болып екіге бөлінеді.

Қаныққан көмірсутектердің ерекшеліктері:

Ж.Ф – Cn H₂n+2 Мол. Ф: CH₄H

Гибриттенуі-sp³ **

Бұрышы – 109⁰28 ¹ Элек. Ф: H**C** H

С атом арақашықтығы – 0.154 нм * *

Жұрнағы – « ан» H

Құр. Ф: H – C- H

C + 6 )₂)₄ 1s ²2s² 2p ²

SP³

C⁺ + 6 )₂ )₄1s² 2s²2p²

Метан CH₄ метил C H₃

Этан C₂ H₆ этил C₂ H₅

Пропан C₃H₈ пропил C₃ H₇

Бутан C₄ H₁₀ бутил C₄ H₉

Пентан C₅ H ₁₂ амил C₅ H₁₁

Гексан C ₆H ₁₄ гексил C₆ H₁₃

Гептан C₇ H ₁₆ гептил C₇ H₁₅

Октан C₈ H₁₈ октил C₈ H₁₇

Нонан C₉ H ₂₀ нонил C₉ H₁₉

Декан C₁₀ H₂₂ декил C₁₀H₂₁

Жұптаспаған бос электроны бар бөлшектер радикал деп аталады.

Номенклатурасы:

1 2 3 4

C H₃ – C H –C H₂ – C H ₃2метилбутан.

C H₃

Көміртегі тізбегінің ең ұзын тізбегін бөліп алады.

Оны тармақ ең жақын тұрған шетінен бастап нөмірлейді.

Қайсы көміртегі атомында орынбасушы топ (радикал) бар екенін цифрмен көрсетеді.

Егер орынбасушы топ бірнешеу болса , онда олардың әрқайсысын цифрмен белгілейді.

Тармақталу негізгі тізбек шетінен бірдей қашықтықтағы көміртегі атомдарынан бастаған жағдайда ,тізбекті құрылысы ең қарапайым радикал орналасқан шеттен бастап нөмірлейді.

1 2 3 4 5 6

C H₃ – C H – C H₂ – C H₂– C H – C H₃

/ /

C H ₃ C₂ H₅

2 этил 5 этилгексан

Алкондар реакцияға түсуге актифті емес.Олар хлормен реакцияға түсе алады, бірақ ерекшелігі күн сәулесінің әсерінен жүреді.Бұл хлордың сутегін алмастыруымен аяқталады, мұны хлорлану реакциясы деп аталады.

C H₄ + CL₂ C H₃ CL + HCL

хлорметан

C H₃ CL₂ + CL₂ C H₂ CL₂+ HCL

дихлорметан

C H₂ C L₂ + CL₂ C H CL₃ + HCL

хлорметан

C H CL₃ + CL₂ CCL₄ +H CL

тетрахлорметан

. . . . h v . . . .

: CL : CL: : CL . + .CL:

. . . . . . . .

H H . .

H C H + CL H C +H : CL:

H H . .

H H H H

/ / / /

H- C + C- H H – C – C - H

/ / / /

H H H H

Жүйелі өзгеріп , тізбек болып табылатын мұндай реакциялар тізбекті реакция деп аталады.Олар бос радикалды механизм бойынша жүреді.

C H₃ – C H₃ + CL₂ C H₃ – C H₂ CL + H CL хлорэтан

C₂ H₅ CL + CL₂ C₂ H₄ CL₂ + H CL дихлорэтан

C₂ H₄ CL₂ + CL₂ C₂ H₃ CL₃ + HCL трихлорэтан

C₂ H₃ CL₃ + CL₂ C₂H₂CL₄ + H CL тетрахлорэтан

C₂ H₂ CL₄ + CL₂ C₂ H CL₅ + H CL пентахлорэтан

C₂ H CL₅ + CL ₂ C₂ CL₆ + HCL гексахлорэтан

Метанның жануы: 1.C H₄ +O₂ CO ₂+ 2 H ₂O + 880 кДж

2. C₃ H ₈+ O₂ 3 CO₂ + 4H₂ O +Q

Қыздырғанда айырылуы: C H₄ C + 2H ₂ - Q

Құрылысы мен химиялық қасиеттері ұқсас, бірақ құрамында бір немесе бірнеше C H₂ тобына айырмашылығы бар заттаз гомологтар деп аталады.

C H₂- метилендік топ. Гомологтық айырма.

Метан, этан, бутан, пентан тағы басқалары гомологтар деп аталады.

3.Дәптермен жұмыс. Сызбалар жазу,оны түсіну.

4. Үйге тапсырма 2,1 -2,3 тақырыбын оқу.

№ 2 сабақ Д И А Л О Г Б Ө Л І М І

Қаныққан көмірсутектердің алынуы , қолданылуы. Циклопарафиндер.

Тәрбиелік мақсаты:

Аз уақытта көп мағлұмат алуға үйрену.Өзгені тыңдай білу.

Білімділік мақсаты:

Алкандардың алынуы, қолданылуын білу.

Циклоалкандардың ерекшелігін айқындау.

Дамытушылық мақсаты:

Тірек сызбаларын өздері жасап,үйренуге дағдыландыру,

есте сақтау қабілетін арттыру.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі.

Тірек сызбалары тақырыпты түсіндіру.

Алынуы: 1. C +2H₂ C H₄

2. 2 CH₃ -CH₂– CH₂ Br +2Na CH₃ -(CH₂ )₄ – CH₃ + 2 Na Br

Қолданылуы:

Жанғанда көп жылу бөлетіндіктен отын ретінде.

Іштен жанатын двигательдер үшін жанармай ретінде.

Сутегін алудың негізгі көзі. C H₄ + H₂ O 3 H₂ + CO

Органикалық заттарды синтездеуде.

Еріткіш ретінде.

Тетрахлорметан -өрт сөндіруге

Фреон – тоңазытқыш қондырғыларында мұздатқыш ретінде.

Ж.Ф: Cn H₂ n

Тұйық циклді құрылысты көмірсутектер циклоалкандар немесе циклопарафиндер деп аталады.

С Н С Н

Н₂ С С Н₂ Н С С Н Н С С Н

Н₂ С С Н₂Н С С Н Н С С Н

С Н

Циклобутан ЦИКЛОПЕНТАН

ЦИКЛОГЕКСАН

Алынуы:

Н Н Н₂ С С Н₂

Н -С –Н Н – С- Н Н₂ С С Н₂ +Н₂

Н₂ С С Н₂С Н₂

С Н₂

С Н₂ - С Н₂ Br C H₂ - C H₂

Н₂ С +2Na H₂ C +2NaBr

C H₂ - C H₂ Br C H₂ - C H₂

C H₂ C H₂

H₂ C C H – C H₃ H₂ C C H – C H₂- C H₃

H₂ C C H₂H₂ C C H₂

C H₂

Метилциклобутан

Этилциклогексан

Бес және алты мүшелі циклоалкандарды ең алғаш Мәскеу университетінің профессоры Маркорников мұнайдан ашқан болатын. Осыдан барып оларды- нафтендер деп те атайды.

Дәптермен жұмыс.

Үйге тапсырма 2,1 -2,5 қарап шығу.Диалог бөлімге дайындық.

№ 3-4 сабақ

«Қарлы кесек » оқыта үйрету ойыны (Жеке топтық жұмыс)

Білімділік мақсаты: Кіріспе бөлімінде өткен тақырыптарын меңгерту.

Кітаппен жұмыс жасау.Білімін нығайту.

Тәрбиелік мақсаты: Жеке және топпен жұмыс жасауға,өз ойын анық айтып,

Білімдіні тани білуге үйрету.

Дамытушылық мақсаты: Танымдық қабілетін , есте сақтау дағдысын қалыптастыру.

Ойынның шарты:

Қатысушылар саны - 25

Оқушылар 5 топқа 5 оқушыдан бөлінеді.Әр стол А,Б,В,Г,Д әріптерімен белгіленеді.Әр столға А -1, А -2 , А -3, А -4, А -5, т.б ойыншылары отырады.Әр топқа мұғалім белгілі бір тапсырма береді.Дайындыққа 5-10 минут уақыт беріледі.Дайындыққа берілген уақыт аяқталған соң, I тур жарияланады. Оқушылар орындарынан тұрып, әрқайсысы өздерінің бағыттаушы парағы бойынша жаңа орынға отырады.Бұл жерде әр столдан жинақталған 5 оқушы 5 түрлі тапсырмасын А әрпі бар оқушыдан бастап түсіндіреді.Барлығы сөйлеп болған соң .әрбір оқушы өз жауабын неғұрлымдәлірек дәлелдеген деп есептейтін сөйлеушінің нөмірін анықтап,оның нөмірін өз бағыттау парағындағы «ең жақсы сөйлеуші» жолына жазып алады.Осылай 5 тур жалғасады.Барлық тур аяқталған соң бағалауды бағыттау парағын жинап алып, ортақ бағалау парағына түсіру арқылы жүргізеді.Ортақ парақ бойынша ең жақсы ойыншы және ең жақсы команда анықталады.

Құрал жабдықтары:

Бағыттаушы парақтар.

Қатысушылардың нөмірі жазылған жетондар.

Үстелдерді белгілеуге арналған сілтемелер.

Жалпы бағалау парағы.

Тобының тапсырмасы

1. Метанның құрылысы

Гибридтену механизмін түсіндіру.

2. Қаныққан көмірсутектердің физикалық қасиеті.

Тобының тапсырмасы

1.Метанның табиғатта кездесуі.

2. Алкандардың гомологтық қатарын атап,формулаларын жаз.

Тобының тапсырмасы

1. Алкандардың химиялық қасиеті.

Хлорлану реакциясы.

2. Изомерия және гомолог дегеніміз не?

Тобының тапсырмасы

1. Алкандар номенклатурасына мысал келтір.

2. Циклопарафиндерге сипаттама.

Тобының тапсырмасы

1. Циклопарафиннің алынуы және химиялық қасиеттері.

2. Алкандардың қолданылуы.

Үйге тапсырма: 2.1 – 2.5 оқу.

Қосымша әдебиеттер әкелу.

№5 сабақ

Х И М И Я Л Ы Қ Э С Т А Ф Е Т А

( Сайыс сабақ )

Білімділік мақсаты: Оқушылардың тарау көлемінде алған білімдерін

жинақтау.

Тәрбиелік мақсаты: Білімін қолдана білуге, жауапкершілік арттыруға,

пәнге деген қызығушылығын кеңейтуге баулу.

Дамытушылық мақсаты: Алкандар жайлы ұғымын кеңейту,қабілетін дамыту,шапшаңдыққа ,тез шешім қабылдауға үйрету.

Құрал жабдығы:

1. Таблицалар

2. Тапсырма карточкалары.

Сабақ барысы: 1. Ұйымдастыру

2. Ойын шартымен түсіндіру.

I – тур. Бәйге

Оқушыларды екі топқа бөліп команда капитандарын анықтау.

1. Екі топқа бірдей сұрақ қою, қай топ көп жауап берсе сол топ ұтады.

1. Алкандардың жалпы формуласы? (Cn H₂_n +₂)

2. Гомолог дегеніміз не?

3. Неге бұл көмірсутектер қаныққан деп аталады?

4. Гибриттену дегеніміз не?

5. Алкандарға қандай гибриттену тән?

6. Хлорландыру реакциясы дегеніміз не?

7. Көмірсутектердің жану өнімдерін ата?

8. Тізбекті реакция дегеніміз не?

9. Метанның гомологтық қатары?

10. Метанды алу жолдары?

11. Радикал дегеніміз не?

12. Пентанның агрегаттық күйі?

13. Алкандардың қолданылуы?

II – тур Эстафета

Реакцияны жалғастыру, әр реакцияға бір оқушыдан шығады.

1- топ C H₄ CH₃ CL ? ? CCL₄

2 – топ C₂ H₆ C₂ H₅Br ? ? ? ? C₂ Br ₆

III - тур Формула жазу

Берілген заттың формуласын жазып, жүйелеу номенклатурасына сәйкес атау.

1 – топ 1. 2 метил 4этилгептан

2. C H₃ – C H₂ – C H –C H – C H ₃

C₅ H ₁₁ C₂H₅

2 – топ 1. 2,4 диметилгексан

2. C H ₃– C H – C H – C H₂ – C H₃

C₂ H₅ C₂ H₅

IV – тур. Кім шапшаң ?

Заттың изомерін , келесі топ гомологын жазу , атын атау.

1 – топ. Гексанның изомерлері.

2 – топ. Гексанның гомологтары.

V – тур. Капитандар сайысы.

1 – топ. Метанның гибриттену механизмін түсіндір.

2 – топ. Орынбасу реакциясының механизмін түсіндір.

Сайыстың қорытындысын шығарып, оқушыларды бағалау.

Үйге тапсырма. Тарау көлемін қайталау.

№ 6 сабақ

«Брейн – ринг» оқыта үйрету ойыны

(жеке топтық жұмыс)

Білімділік мақсаты: Тарау бойынша өткен материалдарды пысықтау,

қорытынды бөлімге дайындау.

Тәрбиелік мақсаты: Бірін-бірі бағалай білуге, өзгені тыңдап,

өзін құрметтеуге баулу.

Дамытушылық мақсаты: Ой өрісін ізденімпаздық қабілетін дамыту.

Ойынның жүру барысы:

Сынып 5 – 6 адамнан топтарға бөлінеді.Әр топта бір жүргізуші болады.Ойынға қатысушыларға нөмір жазылған жетондар тартылады.Үстелдің үстінде үстел сілтемелері және 6 бөлікке бөлінген жаймалар, осы карталардың үстіне тапсырма жазылған карточкалар қойылады.Әр үстелдің түсі әр түрлі , соған сәйкес фишкаларда әртүрлі , тапсырманы орындауға 7-10 минут уақыт беріледі.Жүргізуші оқушылардан ретімен тапсырманы сұрап,дұрыс жауапқа фишка беріп отырады.

Бір үстелдің тапсырмасын болған соң сағат тілімен айнала отырып барлық үстел тапсырмаларын орындап шығады. Соңында жинаған фишкасына қарай , бағалау парағы бойынша әрбір оқушы бағаланады.

Құрал жабдығы:

1. Нөмірлері және атқаратын рөлі жазылған жетон.

2. Бөліктерге бөлінген қызыл, сары, жасыл, көк түсті жайма.

3. Сандар жазылған жайма

4. Сары (3) , жасыл(4), көк (5) түсті фишкалар.

5. Үстелдердің сілтемесі

6. Ортақ бағалау парағы

7. Түрлі түсті карточкалар.

8. Жауап үлгілері бар карточкалар

«Қызыл» үстел тапсырмалары.

№1

Формуласын жаз

а) 3 этилгептан

б) 2,2 диметилгексан

26 бет №15

№2

а) 2 метил 3 этилгептан

б) 3 тетил 5 этилгептан

№3

а) 3,3 диметилпентан

б) 2 метилгексан

№4

а) 2 пропил 3 бутилгептан

б) 2,4 диэтилгексан

№5

а) 3,3 дибутилпентан

б) 4 этил 5,5 дигексилоктан

№6

а) циклогексан

б) 2,2 диамил 3 гексилнонан

«Сары» үстел тапсырмалары.

№1

Жүйелеу номенклатурасы бойынша атын ата

C₆ H₁₃

A} C H₃ – C H₂ -C H₂ –C – C H₃

C₆ H₁₃

№2

Б) С H₂

H₂ C C H₂

H₂ C C H – C H₃

А) C₂ H₅

C H₃ – C –C H₂- C H₃

C H₃

№3

Б) H₂ C C H₂

H₂ C C H – C₂ H₅

C H₃ C H₃

А)

C H₃ - C H – C –C H₃

C H₃

№4

Б) C₅ H₁₁

C H₃ – C – C H₂ – C H₃

C₄ H₉

А) C H₃ – C H₂ – C H – C H – C H₂ –C H₃

C₂ H₅ C₃ H₇

№5

Б) H₂ C - C H₂

H₂ C - C H₂

А) C H₃ – C H – C H – C H₃

C H₂ C H₃

№6

Б) C H₃ – C H – C H₂ – C H₂ - C H₃

C₄ H₉

C H₂ – C H₃

В) С H₃ –C –C H₂ – C H₃

А) C₂ H₅

C₄ H₉

C H₃ – C –C H₂- C H – C H₃

C H₃ C H₃

«Жасыл» үстел тапсырмалары.

№1

а) с – 18 м.ф тап

б) Мг =142 м.ф тап

№2

а) Н – 26 М.Ф тап

б) Мг – 212 М.Ф тап

№3

а) С – 16 М.Ф тап

б) Мг – 128 М.Ф тап

№4

а) Н – 28 М Ф тап

б) Мг – 114 М.Ф тап

№5

а) С -21 М .Ф тап

б) Мг – 86 М.Ф тап

№6

а) Н – 12 М.Ф тап

б) Мг – 226 М.Ф тап

«Көк » үстел тапсырмалары.

№1

А) Пентанның барлық изомерлерін жаз.

Б) Берілгені:m(C H₃ CL)=202г

m/k V(CL₂) =?

m(CL₂) =?

№2

А) Октанның изомерлерін жаз.

Б) Берілгені: m (C₃ H₈) =36г

№3

А)Пентанның изомерлерін жаз.

Б) Берілгені: p =2.59г/л

W %(C)+82.8%

W%(H)=17.2 %

т/к м.ф=?

№4

А) Нонанның изомерлерін жаз.

Б) Берілгені: m(C H₃-C H₂-C H₃) =28г

C H₂

m( H₂ C - C H₂)= ?

№5

А) Октанның изомерлерін жаз.

Б) Берілгені: m(C₂ H₆)= 18г

m/k V (C О₂)=?

№6

А) Гексанның изомерлерін жаз.

Б) Берілгені: m(C₅ H₁₀)=40г

m/k m(C₅ H₁₂)=?

Жауап парақтары

«Қызыл» үстел жауаптары

№1

А) C H ₃– C H₂ - C H – C H₂ – C H₂ – C H₂– CH₃

C₂ H₅

C H₃

Б) C H₃ - C – C H₂ – C H₂- C H₂- C H₃

C H₃

№2

А) C H₃– C H – C H- C H₂- C H₂- C H₂- C H₃

/ /

C H₃ C₂ H₅

Б) C H₃ – C H₂ – C H – C H₂– C H – C H₂ – C H₃

/ /

C H₃ C₂ H₅

№3

C H₃

А) C H₃ – C H₂ - C – C H₂ – C H₃

C H₃

Б) C H₃ – C H –C H₂ – C H₂ – C H₃

C H₃

№4

А) C H₃ – C H – C H – C H₂ – C H₂ – C H₃

/ /

C₃ H₇ C₄ H₉

Б) C H₃ – C H – C H₂ – C H – C H₂ – C H₃

/ /

C₂ H₅ C₂ H₅

№5

C₄ H₉

А) C H₃ – C H₂ – C – C H₂ – C H₃

C₄ H₉

C₆ H₁₃

Б) C H₃ – C H₂- C H₂ – C H – C – C H₂ – C H₂ – C H₃

/ /

C₂ H₅ C₆ H₁₃

№6

C H₂

/ \

А) H₂ C C H₂

\ /

H₂ C C H₂

\ /

C H₂

C₅ H₁₁ C₆ H₁₃

/ /

Б) C H₃ – C – C H – C H₂ – C H₂ – C H₃

C₅ H₁₁

«Сары» үстел тапсырмалары жауаптары

№1

А) 2,2 дигексилпентан

Б) метилциклопентан

№2

А) 2,2 метилэтилбутан

Б) этилциклобутан

№3

А) 2,3,3 триметилбутан

Б) 2,2 бутиламилбутан

№4

А) 3 этил 4 пропилгексан

Б) циклобутан

№5

А) 2,3 диметилбутан

Б) 2 этилпентан

№6

А) 2 метил,3,3 метилэтилпентан

Б) 2,2 дибутилбутан

«Жасыл » үстел жауаптары.

№1

а) Cn H_{2n +2} C₁₈ H₃₈ б) Мг =142 12_n +2_n + 2 =142

14_n = 140

n=10

C₁₀ H₂₂ декан

№2

А) H – 26 C₁₂ H₂₆ б) Мг=112 C₁₅ H₃₂

№3

А) C₁₆ H₃₄ б) C₉ H₂₀ нонан

№4

А) C₁₃ H₂₈ б) Мг =114 C₈ H₁₈ октан

№5

А) С₂₁ H ₄₄ б) Мг =86 C₆ H₁₄ гексан

№6

А) С₆ H ₁₂ б) Мг =226 C₁₆ H₃₄

«Көк» үстел жауаптары.

№1

Х_г 202г

Б) C H₄ + CL₂ C H₃ CL + HCL х_г=202 *71 =284г CL₂

71_г50,5_г50,5

Х=202*22.4 =89.6л CL₂

50.5

№2

_{36
г}х_л

Б) C₃ H₈ 3C +4 H₂ х=36*89,6л =18,53л

_{174 г}_{4 * 22,4
л}174г

№3

Б) m = V *P = 22.4 = 58г

МФ = C_x :Hy =82.8 : 17.2 = 6.9 : 17.2 =1:2.5

12 1 6.9 6.9 4 еселейміз

Мг(С₄ Н₁₀) = 12*4+10=58г

№4

28г t⁰ C H₂

Б) С H₃ - C H₂ – C H₃ H₂ C C H₂ +H₂

44г 42г

X = 28*42 =26,72г

№5

18г Хл

Б) 2С₂ Н₆ +7О₂ 4С О₂ + 6Н₂ О Х= 18*96 =28,8 л

2*30г 4*22,4л 60

№6

Xл 40г

Б) C₅ H₁₂ C₅ H₁₀ +H₂Х =72*40=41,14 л

72г 70г 70

3.Ортақ бағаларын шығару

4.Үйге тапсырма. 2,1 – 2,5 тарауды қайталау.

Тест және зачетқа дайындалу.

№7 сабақ

Т Е С Т

I вариант

1. Бейорганикалық заттардан органикалық зат мочевинаны синтездеуші химик.

А) Берцелиус В) Фридман

Б) Велер Г) Менделеев

2. Құрамы бірдей құрылысы әртүрлі соған байланысты қасиеттері де әртүрлі заттар

А) Изомер В) Көмірсутек

Б) Гомолог Г) Гибридтену

3. Қаныққан метан қатарындағы көмірсутектердің гибридтенуі

А) sp В) sp³

Б) sp² Г) s² p

4. Валенттілік терминін енгізген ғалым

А) Кекуле В) Купер

Б) Франкленд Г) Бутлеров

5. Химиялық байланыс түзу кезінде көміртегі атомдарының барлық валенттік электрон бұлттарының бірдей күйге ауысуы.

А) адсорбция В) стереохимия

Б) гибридтену Г) гомология

6. Қаныққан метан қатарындағы көмірсутектің жалпы формуласы.

А) C_n H ₂_n В) C_n H₂_n-2

Б) C_n H _2n+2 Г) C_n H_2n+6

7. Молекулалық массасы 142 болатын зат

А) C₇ H₁₆ В) C₁₀ H₂₂

Б) C₄ H₁₀ Г) C₅ H₁₂

8. Төменде келтірілген заттардың қайсысы алкандарға жатады.

А) C₅ H₁₀ В) C₄ H₁₀

Б) C H₃ Г) C₆ H₆

9. 11,2 л пропанды жаққанда қ. Ж қанша көлем С О₂ Р бөлінеді.

А) 30,4 л В) 12,7 л

Б) 4,48 л Г) 33,6 л

10. 48 г бутаннан қанша грамм циклобутан алуға болады?

А) 58 г В) 24 г

Б) 46г Г) 40 г

II - вариант

1. Органикалық химия терминін енгізген химик.

А) Бутлеров В) Кекуле

Б) Берцелиус Г) Франкленд

2. Құрамы көміртегінен және сутегінен тұратын заттар.

А) Көмірсу В) көміртек

Б) бензол Г) алкан

3. 1861 ж қантты заттарды синтездеген орыс химигі.

А) Велер В) Марковников

Б) Менделеев Г) Бутлеров

4. Құрылысы мен химиялық қасиеттері ұқсас ,бірақ құрамында бір немесе бірнеше С Н₂ тобына айырмашылығы бар заттар.

А) көміртек В) циклоалкан

Б) гомолог Г) изомер

5. Төмендегі заттардың қайсысы циклоалкандарға жатады.

А) С₉ Н₁₀ В) С₅ Н₁₀

Б) С₆ Н₆ Г) С₃ Н₈

6. Циклопарафиндердің жалпы формуласы

А) С_n Н_n В) С_n Н₂_n+2

Б) С_n Н ₂_n Г) С_n Н₂_n-2

7. Молекулалық массасы 114 болатын қаныққан көмірсутектер

А) С₆ Н₁₂ В) С₅ Н₁₂

Б) С₄ Н₁₀ Г) С₈ Н₈

8. Н -24 болатын қаныққан көмірсутектердің молекулалық формуласы.

А) С₁₀ Н₂₄ В) С₁₁ Н₂₄

Б) С₅ Н₂₄ Г) С₉ Н₂₄

9. 48 г хлорметан алу үшін реакцияға қ. ж қанша көлем метан қажет?

А) 21 л В) 22,4 л

Б) 18 л Г) 48,6 л

10. 36 г пропаннан қанша грамм циклопрпан алуға болады?

А) 27 г В) 48 г

Б) 35г Г) 34 г

Тест жауаптары:

I – вариант

6 - б

1 - б 7 - в

2 - а 8 - в

3 - в 9 - г

4 - б 10 – б

5 - б

II - вариант

6 - б

1- б 7 - г

2 - в 8- в

3 - г 9- а

4 - б 10 -г

5 - г

№ 8 сабақ

З А Ч Е Т

Сабақ барысы: 1 Ұйымдастыру кезеңі

2.Тапсырмаларға жауап.Билет арқылы зачет алу

Билет №1

1. Алкандарға жалпы сипаттама

2. Изомерия. Мысал келтір

Билет №2

1. Алкандардың табиғатта кездесуі

2. Метанның хлорлану реакциясының механизмі.

Билет №3

1. Циклопарафиндер ерекшелігі

2. Этанның айырылу және жану реакциясы.

Билет№4

1. Жүйелеу номенклатурасы бойынша заттың атын атау ерекшеліктері

2. Алкандардың қолданылуы

Билет №5

1. Циклопарафиндердің химиялық қасиеттері

2. Көмірсутектердің жіктелуі

Билет №6

1. Гибридтену жөніндегі түсінік негізінде метан молекулалық тетраэдрлік құрылысын қалай түсіндіруге болады.

2. Алкандардың қолданылуы

Билет №7

1. Гомологтарға мысал келтір

2. С атомының ерекшеліктері

Билет№8

1. Алкандардың алынуы

2. Алкандардың қаныққан көмірсутектері деп аталу себебін, мысалмен түсіндір.

Билет№9

1. Гексанның 2 изомеріне ,2 гомологына мысал

2. s, p,d, f электрондарға сипаттама

Билет №10

1. Циклобутанның изомерлеріне мысал

2. Қаныққан көмірсутектердің негізгі ерекшеліктері.

Билет №11

1. Пнетан молекуласының шар стерженьді моделін жаса

2. Радикал дегеніміз не?

Билет№12

1. Химиялық байланыс үзілуінің механизмі

2. Тізбектің реакциясы дегеніміз не?

Билет№13

1. Этанның хлорлану реакциясы

2. Циклоалкандардың қолданылуы

Билет№14

1. Органикалық химиялық даму ерекшеліктері

2. Химиялық құрылыс теориясының негізгі қағидалары.

Билет№15

1.Гибридтену механизмін түсіндір

2. Көмірсутектердің жіктелуі

Билет №16

1. Изомер дегеніміз не?

2. С атомының атомдық ерекшеліктері

Билет№17

1. Органикалық құрылыс теориясы.

2. Циклопарфиндердің қолданылуы.

Билет№18

1. Қаныққан көмірсутектердің гомологтық қатары

2. Алкандардың қолданылуы.

Билет№19

1. Метан мен хлор арасындағы орынбасу реакциясының механизмі

2. Радикал дегеніміз не?

Билет№20

1. s, p, d, f электрондарға сипаттама

2. Химиялық құрылыс теориясы

Билет№21

1. Химиялық байланыстың үзілу механизмі

2. Циклоалкандардың алынуы.

Билет№22

1. Гексанның 2 изомері мен 2 гомологына мысал

2. Алкандардың құрылыс ерекшелігі

Билет№23

1. Жүйелеу номенклатурасының негізгі қағидалары

2. Гибридтену дегеніміз не?

Модуль №3

Аромат көмірсутектер. Табиғи және мұнайға серік газдар . Көмірсутектердің табиғи көздері. (8 сағат)

Бөлімі

р/с

Тақырыптары

Сағаты

Кіріспе

1. Модульдің құрылымымен, мақсатымен таныстыру.

2. Арендер тақырыбын тірек сызбалар арқылы түсіндіру

3. Дәптермен жұмыс

4Үйге тапсырма

5¹

20¹

15¹

5¹

1. Ұйымдастыру

2.Көмірсутектердің табиғи көздері тақырыбын тірек сызбалармен түсіндіру

3. Дәптермен жұмыс

4.Үйге тапсырма

2¹

25¹

15¹

3¹

Диалог

Тақырыпты меңгерту

«Өзара оқыту» сабағы

(жұппен жұмыс)

Қорытынды.Үйге тапсырма.

40¹

5¹

Тақырыпты дамыту.

«Алгоритм» ойыны

(Жеке топтық) жұмыс

45¹

Тақырыпты пысықтау

Деңгейлік тапсырмалармен жұмыс(жеке жұмыс)

45¹

Тақырыпты бекіту.

«Өрмекші» ойыны

Қорыту.Үйге тапсырма.

40¹

5¹

Қорытынды

Тест

Бақылау жұмысы

15¹

30¹

Айналмалы сынақ

Қорытынды.

40¹

5¹

Нені білуі керек:

Аромат көмірсутектерінің құрылыс ерекшеліктерін , химиялық қасиеттерін,табиғи және мұнайға серік газдардыңқұрамын , мұнай өнімдерін және оларды крекингілеу әдістерін білу.

Нені үйренуі керек:

Арендердің гомологтарының құрылыс ерекшеліктерін жаза білу.

Мұнай өнімдерін лабораторияда франциялау жолын үйрену

Крекинг теңдеулерін жазып үйрену

Негізгі түсініктер мен терминдер:

Арендер, детонация, франция, дистилят,ректификациялық колонна ,газды бензин ,құрғақ газ, октан шкаласы,гудрон.

Қосымша әдебиеттер:1. «Жалпы химия» Ділманов

2.Химия тұрмыста

3. Химия есептер жинағы

4. «Химия» Аханбаев

Шығармашылық жұмыстар:1. Есептер шығару

2. Қызылорда облысында өндірістік мұнайдың

құрамы

3. Мұнай өнімдерінің қолданылуы.

Кіріспе бөлімі

№1 №2 сабақ

Тақырыбы: 1. Ұйымдастыру.

2. Тірек сызбалар арқылы тақырыпты түсіндіру

Арендер

Ж.Ф: С_n Н ₂_n-6 М.Ф: С₆ Н₆ бензол

Гибридтенуі: sp²C H

Бұрышы: 120⁰

Құр формуласы: H C C H

немесе

H C C H

H C

1825 ж ағылшын зерттеушісі Фарадей ашты.

Физикалық қасиеті С₆ Н₆ Химиялық қасиеті.

t _б= 5,5⁰түссіз суда еримейді қаныққан көмірсутекке тән

иісі бар сұйық қанықпаған көмірсутекке тән

I Орынбасу реакциясына түсуі

(Қаныққан көмірсутектерге тән қасиеті)

Н N O_{3 –}пен әрекеттесуі

C H C H

H C C H H₂ SO₄ H C C –NO₂

+ H O- NO₂ + H₂ O

H C C H H C C H

C H C H

С Н C H

C H C H FeBr ₃ HC C-Br

+Br ₂ + HBr

C H C H H C C H

C H

бромбензол

II Қосылу реакциясы (қанықпаған көмірсутектерге тән)

1. Хлормен әрекеттесуі

H CL

С H CL C H

H C C H H C C CL

+3 C L₂

H C C H C C H

C H H C CL

гексахлорциклогексан

Алынуы

1.Зелинский реакциясы Циклогексаннан алу

C H₂ C H

H₂ C C H₂ 300⁰ C H C C H

+3H₂

H₂ C C H₂ H C C H

C H₂ C H

2. н- гексаннан алу

C H₂ C H

H₂ C C H₃ H C C H

+4H₂

H₂ C C H₃ H C C H

C H₂ C H

Алкилбензолдар (толуал)

C H₃ C H₃

N O₂ N O₂

+ 3HNO₃ +3H₂ O

толуол NO₂

2,4,6 тринитротолуол

Тотығуы: (KMnO₄түссіздендіреді)

C₆ H₅ – C H₃ + O C₆ H₅ -C + H₂ O

Табиғи газ құрамы:

C H₄

C₂ H₆

C₃ H₈

C₄ H₁₀

C₅ H₁₂

№2 және т.б

80-97%

0.5-4%

0.2-1.5 %

0.1-1 %

0-1%

2 -13%

III Қорытынды.

IVҮйге тапсырма.18-23 қарап шығу

ДИАЛОГ БӨЛІМІ

№3 сабақ

«Өзара оқыту» сабағы.

I - ұйымдастыру

Мақсаты: Кіріспе бөлімінде өтілген тақырыптарды меңгерту, кітаппен жұмыс жасау , жұппен жұмыс жасауға үйрету.

Шарты: Екі оқушы , бірі- мұғалім, екіншісі – оқушы қызметін атқарады.Екеуіне де екі түрлі тапсырмалар беріп,дайындалуға уақыт беріледі.Уақыт аяқталған соң «Мұғалім» оқушыға түсіндіреді, одан соң «оқушы» түсінгенін айтады. Осылай екі оқушы рөлін өзгертіп ,осы шарт қайталанады.

Тапсырмалары:

1. Оқушыларға «мұғалім» & 17 &18 &19 оқып, негізгі ұғымдарын түсіну.

2. Оқушыларға «оқушы» &20 &21 &22 &23 оқып түсіну.

I Тур мұғалім оқушы

II Тур оқушы мұғалім

III Қорытынды

IV Үйге тапсырма &17 &23 қарап шығу

Қосымша әдебиеттер әкелу

№4 сабақ

«Алгоритм» ойыны.

I Ұйымдастыру
II Шартымен, мақсатымен түсіндіру

Мақсаты: Алғаш білімін дамыту.Бірлесе жұмыс жасауға, өзін бағалауға, бірін-бірі бағалауға үйрету.

Шарты: 4 оқушыдан топтасады. Тақтаға тапсырмалар және ойын схемасы жазылады .Әр тапсырмадан соң 4 оқушы сғат тілімен дәптерлерін алмастырып отырады.Соңында әр оқушының дәптері өзіне келіп тоқтайды.

Тапсырма:

Мұнайды айдау өнімдерін атап жаз

Крекинг және оның ерекшеліктері

Айдау және крекингілеу процесін салыстыр.

Тексер бағала

Өзің қарап шық

Жауаптары:

1. & 22 83-85 бет

2. &22 86-91 бет

3. 83-91 бет

III қорытынды

IV Үйге тапсырма

№5 сабақ

Деңгейлік тапсырмалармен жұмыс

I Ұйымдастыру
II Шартымен, мақсатымен түсіндіру

Мақсаты: Тақырыпты пысықтау, деңгей бойынша жұмыс жасауға үйрету,жеке және топпен жұмыс жасау.

Шарты: I, II , III деңгейлерге 2-3 сұрақтан тапсырмалар берілген. Әр оқушы өз қалауымен тапсырманы таңдап, жауап жазады, белгілі уақыттан соң жауап парағы арқылы өз жазғанын тексеріп бағалайды,одан соң мұғалім тексеріп бағалайды.

III деңгей

Табиғи және мұнайға серік газдар құрамы ,өнімдері

Бензол гомологтарын жаз.

С₁₂ Н₂₆крекингілеу кезінде жүретін реакция теңдеуін жаз

II деңгей

Мұнай өнімдері

Термиялық, катализдік крекинг және риформшы

Өзгерістерді жаса

I деңгей

1. Табиғи газ ,мұнайға серік газ, крекинг газдары,пиронез газы,кокс газының құрамы мен пайдалану мүмкіндіктері жөнінде қорытынды жаса

2. Нонан және көмірсутек түзу арқылы жүретін диномилсульфид С₉ Н₁₉ – S – C₉ H₁₉ пен сутегі екеуінің арасындағы реакция теңдеуін құрастыр , күкіртсутектен күкірт қышқылын алу реакциясы теңдеуін құр.

Жауап папағы:

I деңгей

Табиғи газ: С Н₄ , С₂ Н₆ , С₃ Н₈, С₄ Н₁₀, С₅ Н₁₂, N₂ ж.б

Мұнайға серік газ:

Крекинг газ:

Пиролиз газ:

Кокс газы: С О- Н₂

Табиғи газ: жану жылуы жоғары,жану кезеңінде күл қалмайды.Ол донна ,мартен,шыны балқитын пештерде жағылады. Табиғи газ химия өнеркәсібі үшін маңызды шикізат.

М.с.г: Пайдалы табиғи газға қарағанда кең химиялық жолмен өңдеу арқылы серік газдан заттарды көп мөлшерде алуға болады. Автотранспортта бензин шығынын үнемдеу мақсатында қолданылады.

Крекинг газ:

2.C₉ H₁₉ –S – C₉ H₁₉ +2 H :H 2C₉ H ₂₀ +H₂ S

нонан күкірт сутек

H₂ S + CaSO ₄ H₂ SO₄ + CaS

II деңгей

C H₂

H₂ C C H₂

H₂ C C H₂+3H₂

C H₂

H₂ C C H₂

+ H₂

H₂ C C H₂

C H₂

+ 3H₂C₆ H₁₂ +H₂

C₆ H₁₂ + H₂ C₆ H₁₄

C₆ H₁₄ C₆ H₁₀ + 2H₂

№6 сабақ

«Өрмекші» ойыны

I Ұйымдастыру
II Ойын шартымен тусіндіру

Мақсаты: Алған білімдерін бекіту, жеке және топпен жұмыс жасауға үйрету, өзін-өзі және топты бағалауға дағдыландыру.

Шарты: №1 №2 №3 №4 оқушылар нөмірленеді,әр нөмерге тапсырма беріледі, тапсырмаға дайындалып болған соң №1 –лер бір столға,№2-лер екінші столға,№3-тер ...№4-тер... осылай орналасып,оқығандарын ортаға салады.Сосын өзін-өзі 3 тапсырма бойынша бағалайды.Қайтадан орындарына келіп тапсырманы түсіндіреді, енді топ бірін-бірі бағалайды.

Тапсырмалар:

№1 оқушыларға

1.Аромат көмірсутектерінің құрылыс ерекшеліктері

2. Мұнайды франциялау қандай физикалық құбылыстарға негізделген?

№2 оқушыларға

Катализдік крекинг процесіне мысал

Аса маңызды мұнай өнімдерін атап, қолдану салаларын көрсет

№3 оқушыларға

Детонация, октан саны деген не?

Табиғи газдан сутегі ,күйе,ацетилен,хлор туындыларын алу реакция теңдеулерін құрастыр.

№4 оқушыларға

Аромат көмірсутектерінің химиялық қасиеттерін сипатта.

Термиялық крекинг және риформингілеу ерекшеліктерін түсіндір

Коксохимия өндірісіне ортақ ғылыми принциптерді ата

«Блиц» турнир

Мұнайдың айдау өнімдері

Крекинг сөінің мағынасы

Бензинді ароматтау процесі қалай аталады

Керосиннің t қ-? tқ= 180-300⁰С

Көмірсутектер қалай жіктеледі

Мұнай құрамындағы 3 к сутек

Табиғи газдың құрамы С Н₄ – С₃ Н₁₂ N₂

Дестонация дегеніміз не?

Кокстеу деген не?

Құрамы бірдей құрылысы әртүрлі зат соған байланысты қасиеті әртүрлі зат (изомер)

Аты Аромат,бірақ иісі аромат емеск.с (бензол)

Жемістерді тез пісіретін газ (этилен)

Мұнайдың беткі қабатындағы досы (мұнайға серік газ)

Метанның гибридтенуі sp³

Гектификациялық колонна биіктігі

Қорытынды бөлімі

№7 сабақ

Қ ұ р а м а т е с т

I вариант

1. Ағылшын зерттеушісі Фарадей бензолды қай жылы ашты?

А)1881ж В) 1845 ж

Б) 1825 ж Г) 1856 ж

2. Бензол молекуласындағы байланыс саны?

А) 10 В) 12

Б) 6 Г) 8

3. Дегидрлегенде этилциклогексан аромат қандай көмірсутекке айналады.

А) этилбензол В) толуал

Б) бензол Г) метилбензол

4. Бензин құрамындағы С саны

А) С₆ – С₁₂ В) С₄ – С₁₄

Б) С₂ – С₈ Г) С₅ – С₁₁

5.Мұнайдың құрамындағы көмірсутектері

А) парафин,этилен,диен В) алкан,ц-алкан,этилен

Б) алкан,ц-алкан,аромат к.с Г) алкан,аромат, метан

6. Мазуттың айдалмайтын бөлігі

А) газойль В) керосин

Б) Гудрон Г) бензин

7. 200г гептан толуалға айналғанда сутегінің (қ.ж) қандай көлемі түзіледі?

А) В)

Б) Г)

8. Мұнай францияларын өзінің қайнау t⁰на сәйкес алыну ретімен орналастыр.

1.Бензин А) 150⁰-250⁰

2. Газойль Б) 40⁰-200⁰

3. Керосин В) 300⁰ жоғ

4. лигроли Г)180⁰-300⁰

9. Бензинді ароматтау процесі

А) детонация В) франциялау

Б) крекинг Г) риформинг

10. Тас көмірді кокстегенде түзілетін өнімдер.

А) Кокс, амиакты су, мазут, гидрон.

Б) Кокс газы,т.к смоласы, аммиакты су,көмір IV оксиді

В) Тас көмір смоласы,кокс, аммиакты су,кокс газы
Г) аммиакты су, кокс газы, бензин,көміртегі

II вариант

1. Бензолдың құрылымдық формуласын ұсынған ғалым

А) Зелинский В) Фарадей

Б) Кекуле Г) Бутлеров

2. Бензол молекуласындағы көміртегінің гибридтеуі

А) s² p В) sp

Б) sp³ Г) sp²

3. Жүзімдіктердегі Филлоксераға қарсы қолданылатын қосылыс

А) C₄ CL₆ В) C₅ CL₅

Б) C₆ CL₆ Г) C₆ CL₅

4.Бензиннің қопарылыс бере жануы.

А) франция В) детонация

Б) жану Г) тотығу

5.Биіктігі 40 м болатын мұнай өңдейтін құрылғы

А) Цилиндр В) түтікті пеш

Б) салқындатқыш Г) ректификациялық колонна

6.180г бензолдан қанша грамм гексохлорбензол алуға болады.

А) В)

Б) Г)

7. Бензол ядросындағы П байланыс саны.

А) 6 Б)4

В) 3 Г)1

8. Мұнай көмірсутектерін ұшқыш заттарға ыдырату процесі

А) крекинг В) кокстау

Б) франциялау Г) жандыру

9. Мұнай өнімдеріне сәйкес көміртектер

1 Глицин А) С₈ – С₁₄

2 газойль Б) С₁₈ жоғ

3 Лигрони В)С₁₂ – С₁₈

4 керосин Г)С₅ –С₁₁

10. Детонацияға төзімді изооктанның құрамы:

А) 2,3 диэтилпентан В) 2 метилоктан

Б) 3,3 диметилгексан Г) 2,2,4 триметилпентан

Жауап парағы:

I вариант 6 б

1 б 7

2 в 8 1-б 4-а 3- г 2- в

3 а 9 г

4 г 10 в

5 б

II вариант 6

1 б 7 г

2 г 8 а

3 а 9 1-г 3-а 4- в 2- б

4 в 10 г

5 г

Бақылау жұмысы

1 вариант

С₁₂ Н₂₆ көмірсутегін крекинглеу кезінде жүретін реакциялар

280г 2,4,6 триметротолуал алу үшін қандай заттар қанша мөлшерде қажет

Мына өзгерістерді жаса

С₂ Н₂ С₆ Н₆ С ₆Н₅ CL

C₆ H₁₂

2 вариант

С₁₆ Н₃₄ көмірсутегін крекингілеу кезінде жүретін реакциялар

200г циклогептаннан қанша грамм толуал алуға болады.

Мына өзгерістерді жаса:

CaC₂ C₂H₂ C₆ H₆ C₆ H₁₄

Жауаптары:

1. С₁₂ Н₂₆ С₆ Н₁₄ + С₆ Н₁₂

С₆ Н₁₄ С₄ Н₁₀ + С₂ Н₄

С₄ Н₁₀ С Н₄ + С₃ Н₆

C H₃yг C H₃280_г

Х_г N O₃N O₂

2. + 3HNO₃ +3H₂ O

92 г

N O₂ 227_г

Y=280*92=

3.63г 227

189 г х=280*85=

227

3.C₂ H₂ C₆ H₆

CL
C₆ H₆+CL₂ + HCL

C₆ H₆ +4H₂ C₆ H₁₄

II вариант

1.        С₁₆ H₃₄          C₈ H₁₈ + C₈ H₁₆
   C₈ H₁₈          C₄ H₁₀ + C₄ H₈
   C₄ H₁₀          C₂ H₆ + C₂ H₄
   C₄ H₁₀           C ₃H ₆+ C H₄

2. C H₃х_г

200 г C H₃

C H₂

H₂ C C H₂ +3H₂

H ₂C C H₂

92г

C H₂

99 г

Х=200*92=

3.CaC₂ + 2H O H C₂ H₂ + Ca(O H)₂

3C₂ H₂ C₆ H₆
C₆ H₆ + 4H₂ C₆ H₁₄

Қорытынды. Үйге тапсырма.

Модуль №4

Спирттер және фенолдар( 8сағат)

Бөлімі		Тақырып мазмұны	Сағат	Мерзімі
Кіріспе	1	· Модульдің құрылымымен таныстыру мақсатын міндетін айқындау. · Біртанды спирттер құрылысы,қасиеттері,алынуы,қолданылуы тақырыбын сызбалар арқылы түсіндіру. · Дәріптермен жұмыс · Үйге тапсырма	5 25 10 5
Кіріспе	2	· Ұйымдастыру · Көп атанды спирттер,фенолдар тақырыбын тірек сызбамен түсіндіру · Дәптермен жұмыс · Үйге тапсырма	2 20 15 8
	3	· Тақырыпты менгерту · Өзара оқыту сабағы ( жұппен жұмыс) · Үйге тапсырма	40 5
Диалог	4	· Тақырыпты дамыту · Алгоритм ойыны · Қорыту үйге тапсырма	40 5
	5	· Тақырыпты пысықтау · Бақытты сәт оқыта үйрету ойыны ( топпен жұмыс) · Қорыту үйге тапсырма	40 5
	6	· Тақырыпты бекіту · Өрмекші ойыны (жеке-топтық жұмыс) · Қорытынды үйге тапсырма	40 5
Қорытынды	7	· Тест · Бақылау	15 30
Қорытынды	8	· Релелік сынық	45

Нені білуі керек:

Спирттер құрылысын,түрлерін,физикалық химиялық қасиеттерін ,алынуы мен қолданылуын ,гидроксия тобының ерекшеліктерін ,фенолдар жайлы білу.

Нені үйренуі керек:

Реакция теңдеулерін жазу ,сутектің байланыс механизмін жазу,тұрмыста,медицинада спирттердің қолданылуын білу,жұмыс жасап үйрену.

Негізгі түсініктер мен терминдер:

· Гидроксия тобы

· Фенол

· Глицерин ,этиленгликоль

· Селектирлі катализатор,метанол.

Қолданылатын әдебиеттер:

2. Жалпы және анорганикалық химия. Аханбаев

3. Химия В таблицах и схемах: Қурмашева

4. Химия есептері

Шығармашылық тапсырмалар:

5. N18-150. N18-151. N18-155. N18-156. N18-162.

6. Спирттердің қолданылуы. Реферат

7. Ағзаға спирттердің әсері .Шыгармашылық жұмыс

8. Көп атанды спирттердін маңызы.Реферат

Кіріспе бөлімі.

№1 ,№2 сабақ

Біратанды қаныққан спирттер ,фенолдар көпатанды спирттер құрылысы,қасиеттері алынуы,қолданылуы.

Ұйымдастыру

Модуль құрылымымен,мақсатымен түсіндіру.

Тірек сызбалары арқылы тақырыпты түсіндіру.

Мол Ф: С₂H₅OH H/CE C₂H₆ O

H H

,, ..

Элек Ф: H: С . . С :О: H

H H

Құр Ф: H H

H- С - С - О- H н/е СН_3-СН₂- ОН

/ /

H H

Спирттер дегеніміз- молекулаларында көмірсутек радикалымен байланысқан бір немесе бірнеше функционалдық тобы органикалық қосылыстар.

Спирттер

Біратомды

Көпатомды

Біратомды спирттердің гомологтық қатары.

№	Аталуы	Формуласы	t ⁰-қ
1	Метил спирті(метанол)	СН₃ОН	64,7
2	Этил спирті ( этанол)	С₂Н₅ОН	78,3
3	Пропил спирті (пропанол )	С₂Н₅ОН	97,2
4	Бутил спирті (бутанол )	С₄Н₉ОН	117,7
5	Амил спирті ( пентанол )	С₅Н₁₁ОН	137,8
6	Гексил спирті (гексанол)	С₆Н₁₃ОН	157,2
7	Гептил спирті ( гептанол )	С₇Н₁₅ОН	176,3

Физ қасиеті.Өзіне тән иісі бар,түссіз сұйықтық ,судан жеңіл (р=0,8г/см³) t _қ=78,3 ⁰С , суда жақсы ериді,еріткіш бола алады.

Функционалдық топ дегеніміз – заттың химиялық қасиетін немесе қызметін анықтайтын топ.

Жалпы формуласы: С_n Н _2n+1OH немесе ROH жұрнағы «ол»

^{2 1}

C H₃ – C H₂ – O H этанол - 1

^{5
4 3 2 1}

C H₃ – C H₂ – C H₂ –C H – C H₃ пентанол -2

C H ₃ OH

C H₃ – C – C H₂ – O H 2,2 диметилпрпанол -1

C H₃

Химиялық қасиеттері:

Жануы: C₂ H₅ O H +3O ₂ 2C O₂ +3H₂ O +Q

Ме-н: 2C₂ H₅ O H + 2Na 2C₂ H₅ O Na +H₂

Бромсутек-н C₂ H₅ O H + H Br C₂ H₅ Br + H₂ O

H H

Дегидраттануы: H – C – C – H C H₂ = C H₂ +H₂ O

H H этилен

Эфирленуі: C₂ H₅ O H + H O C₂ H₅ C₂ H₅ – O – C₂ H ₅ + H₂ O

диметилэфирі

Молекуласында бір-бірімен оттегі арқылы қосылған екі көмірсутек радикалдарынан тұратын органикалық заттар – жай эфир деп аталады.

Қолданылуы:

Х/ш қажетті заттар

Органикалық заттар өндіруде

Медицанада

Парфюмерияда

Алынуы:

1. Этаннан алынуы:

А) C₂ H₆ + Br₂ C₂ H₅ Br +HBr бромэтан

Б) C₂ H₅ Br + H O H C₂ H₅ O H + H Br

2 . Этиленнен алу

C H₂ = C H₂ + H₂ O C H₃ –C H₂ – O H

2. Ашыту

С₆ H₁₂ O ₆ 2C₂ H₅ O H +C O₂

Метанолдың синтезі (C H₄ + H₂ O C O + 3H₂ )

Синтез газ

C O +2 H₂ C H₃ O H +Q

Синтез газ

Көпатомды спирттер молекуласында көмірсутек радикалымен байланысқан бірнеше гидроксил топтары болады.

СН₂-ОН этимигликоль.улы суда жақсы еритің, түссіз зат.

СН₂- ОН

СН₂ –ОН глицерин

СН - ОН

СН₂ -ОН

Химиялық қасиеті: №1

C H₂ – O H C H₂ - ONa

+ 2 Na + H₂

C H₂ – O H C H₂ – ONa

№2

CH₂ O H – C H₂ O H + H C L C H₂ O H - C H₂ CL + H₂ O

Қолданылуы:

Синтетикалық қопар. зат

смола

Глицерин май жасау Этиленгликоль

Тоқыма

өндірісінде тері илеуде Антифриз лавсан талшықтары

Молекулаларында функционалдық топтары бензол ядросымен байланысқан аромат көмірсутектердің гидроксил туындылары фенолдар деп аталады.

C H₂ – C H₂ – O H OH OH

фенол OH

Өзіне тәнтиісі бар ,түссіз кристал зат.

Химиялық қасиеттері:

1.Na - H 2 OH +2Na 2 ONa +H₂

2.NaOH –H C₆ H₅ O H +NaO H C₆ H₅ O Na +H₂ O

OH OH

Br Br

3.Br –H 3Br 3HBr

формальдегид дезинфекциялауда

пластмасса

Фенол бояу

бактерициттік Д дәрумен

4. Дәптермен жұмыс

5. Қорытынды .Үйге тапсырма . Спирттер тарауын қарап келу.

Д И А Л О Г Б Ө Л І М І

№3 сабақ

«Өзара оқыту» ойыны

I Ұйымдастыру

Мақсаты: Спирттер және фенолдар тарауын меңгерту, кітаппен жұмыс жасауға ,оқи отырып түсінігін жеткізе білуге баулу.

Шарты: Оқушылар «мұғалім» және «оқушы» рөліне енеді.

№1 және №2 оқушыларға тапсырма беріліп 15 мин дайындалады, болған соң «мұғалім» «оқушыға» түсіндіреді.Осылай рөлдері ауысып қайталанады.

Тапсырмалары:

№1 оқушыларға:

Біратомды спирттер құрылысы, қасиеттері, алынуы, қолданылуы. Метанол ситезі.

№ 2 оқушыларға:

Көпатомды спирттер. Фенолдар қасиеттері, алынуы, қолданылуы.

I тур «мұғалім» «оқушы»

II тур «оқушы» «мұғалім»

III Қорытынды.

IV Үйге тапсырма.

№4 сабақ

«Алгоритм» ойыны

I Ұйымдастыру
II Ойын шартымен , сабақ мақсатымен түсіндіру.

Мақсаты: Оқушылардың спирттер тарауы бойынша алған білімдерін дамыту.Бірін-бірі және өзін-өзі бағалауға дағдыландыру.

Шарты: 4 оқушыдан топтасып, схема бойынша берілген тапсырмаларды орындайды. Әр тур сайын дәптерлерін сағат тілімен алмастырып отырады.Соңында оқушы өз дәптеріне басқа 3 оқушының не жазғанын көріп, бағалайды.

Тапсырма:

Спирттерге жалпы сипаттама.

Жіктелуі,құрылысы,номенклатурасы.

Біратомды, көпатомды, фенолдардың

химиялық қасиеттері.

Спирттердің өзіне тән қасиеттеріарқылы

бір-бірінен қалай ажыратуға болады.

Тексер,бағала

Өзің қарап шық

Жауаптары:

III Қорытынды

IV Үйге тапсырма

№ 5 Сабақ

«Бақытты сәт» оқыта үйрену ойыны

Мақсаты: Спирттер және оренолдар тарауы боиынша алған білімдерін пысықтау оқушының есте сақтау қабілетін дамыту, шапшаңдыққа баулу.

Сабақ барысы:

I Ұйымдастыру

II Ойын шарттарын таныстыру

I гейм « Бой сергіту»

Әр камандаға 10 сұрақтан беріледі

I топқа

1 Біратомды қ/қан спирт-ң жалпы формуласы ? R-OH

2 Функцианалдық топ дегеніміз не? Заттың хим. қос. анықтау

3 Спирттер жұрнағы «ОЛ»

4 Ашық түсті мұнай өнімдері: бинзин, керосин,газойль,мигрони

5 Крекинг деген не? Көмірсутектердің құрылысын өзгерту

6 Жай эфир дегеніміз... R-O-R

7 Бос радикал деген не? Бос электроны бар бөлшек

8 Спирттер молекуласындағы химиялық байланыс түрі? Сутектік

9 Екі атомды спирт? Этиленгликоль

10 Этил спиртінің физикалық қасиеті? Суда жай ериді,ұшқыш

II топқа

1 Фенол дегеніміз не? OH

2 Спирттердің қолданылуы ?Еріткіш, медицинада,парфюмерияда,орг.зат

3 Этилин көмірсутектерінің жұрнағы? Илен, ен

4 Мұнай өнімдерінің қалдығы? Мазут, гудрон

5 Крекингтің жіктелуі?Термиялық ,катализдік,риформинг

6 Мұнай құрамындағы көмірсутектер?Парафин,циклопарафин, аромат

7 Үш атомды спирт? глицерин

8 Синтез газдың құрамы?C O + H₂

9 Фенолдың алу қаиеті? Өзіне тән иісі бар .кристал зат

10 Көмірсутектердің жіктелуі? Қаныққан,қанықпаған ,аромат

II гейм. Бөшкеден шыққан басқатырғылар.

Бөшкеден шыққан нөмерлерге сәйкес сұрақтарға жауап береді.

1-топқа

1.Мына өзгерістерді жаса

C₆ H₆ C₆ H₅ CL C₆ H₅ O Na C₆ H₅ O H

2.C₂ H₆ C₂ H₅ Br C₂ H₅ O H C₂ H₅ O Na

3. C₂ H₅ O H C O₂ CaC O₃ CaO

2-топқа

1. C₆ H₅ O H C₆ H₅ O Na C₆ H₅ O H

2. C₂ H₄ C₂ H₅ O H C₂ H₅ Br C₂ H₅ O H C O₂

3. C₆ H₁₂ O ₆ C₂ H₅ O H C₂ H₅ O Na C₂ H₅ O H

III гейм «Жұмбақтас»

1- топқа

1, Өзі иіссіз, дәмі –тәтті, суда жақсы еритін екі зат бар –бірінші усыз, екіншісі улы. Бұл қандай заттар:(этиленгликоль,глицерин)

2.Оны бидайдан ,картоптан,жүзімнен де кейде ағаш жаңқасынанда алуға болады, бірде пайдалы, бірде зиянды,қай зат? (этил спирті)

2-топқа

1.Өзі спирт болғанмен қышқылдық қасиеті бар улы зат.(фенол)

2.Адам көру жүйесіне әсер етіп,тез уландыратын спирт.(метанол)

IV гейм«Сен-маған, мен -саған»

Үй тапсырмасы.Екі команда бір-біріне 2 сұрақтан қояды.

V гейм «Көсемдікке ұмтылу»

10 сұрақ беріледі, ең көп жауап берген команда ұтады.

1- топ

1. Функционалдық топ қызметі.

2. Нитроглицерин қалай алынады?

3. 18,5 г сілтілік металл бір атомды спирттен қ.ж 2,8 л Н₂ ығыстырып шығарады. Спирттің молекулалық массасын тап?

4. Атын ата: C₃ H₇

C H₃ – C H₂ – C H₂ –C –C H₂ – O H

C₃ H₇

5.Формуласын жаз: 3,3 диэтил 4 пропилгексанол-1

6. Нәтижесінде 56 л(қ.ж) С О₂түзілетін болса,неше грамм метил спиртінің жанатынын есепте шығар.

7. Хлорсутекті метанол арқылы өткізгенде метанның голонитуындысы түзіледі. Реакция теңдеуін құр.

8.Этилпропилэфирінің түзілу реакциясын жаз.

9.Қаныққан біратомды спирттің алыну жолдары.

10. Фенолдың қолданылуы.

2- топ

1. 23 г С₂ Н₅ О Н жағу үшін қанша көлем О₂ қажет.

2. Этил спиртінен хлорэтанды қалай алады.

3. Сәйкес спирттен 1- бромпропанның түзілу реакциясын жаз.

4. Натрий метилатының түзілу реакциясын жаз.

5. Формуласын жаз: 2,3дипропилпентанол-2

Атын ата:

C₄ H₉

CH₃ –C H₂ –C H₂ –C –C H₂ –C H₂ –O H

C₅ H₁₁

6.Ішкі молекулалық дгидраттануы 30г болған кезде 9г су бөлетін бір атомды спирттің молекулалық формуласын тап.

7.Метаннан метанол алуға болатын реакция.

8. Прпил спиртінен прпанды алу реакциясы.

9.Дипропилэфирінің түзілу реакциясын жаз.

10.Этиленгликоль мен глицириннің молекулалық массасын тап.

Жауаптары:

1-топ

1.Заттың қызметі мен қасиетін анықтайды.

2.C H₂ – O H                                            C H₂ – O N O₂

    C H – O H      + 3 Na2 + H O               C H – O –N O₂    +3H₂ O

    C H₂ – O H                                              C H₂ – O – NO₂

нитроглицирин

18.5г 2,8л

3.Me + C₂ H₅ O H C₂ H₅ O Na + H₂

Хг 22,4 л

Х=18.5 г*22,4л=

2,8л

3,3 дипропилпентанол-1

C₂ H₅

C H₃ -C H₂ – C H – C –C H₂ – C H₂ –O H

C₃ H₇ C₂ H₅

x 56л

2C H₃ O H + 3O₂ 2C O2 +4H₂ O Х=64г*56л=80г

2*32=64г 2*22,4л

44,8 44,8л

7. CH₃ O H + H CL C H₃ CL + H2 O

8. C₂ H₅ O H + H O – C₃ H₇ C₂ H₅ – O – C₃ H₇ + H₂ O

9.C₂ H₆ + HBr C₂ H₅ Br +H Br

C₂ H₅ Br + H O H C₂ H5 O H + H Br

C H₂ =C H₂ + H O H C₂ H₅ O H

Ашыту C₆ H₁₂ O₆ 2C₂ H ₅O H + 2C O₂

Ағаш сүрегінен цел гмон спирт

10. 1. Фенолформальдегидті пластмасса алуда

2. Дезинфекциялауда

3.Бояу

4.Дәрі-дәрмек

5.Бактерия жоюда

II топ

23г Хл

С₂ H₅ O H +3O₂ 2C O₂ + 3H₂ O +Q Х= 23*67.2=

46г 3*22,4л 46

67,2л

C₂ H₅ O H + H C L C₂ H₅ CL + H₂ O

C₃ H₇ O H + H Br C H₃ – C H₂ –C H₂ – Br +H₂ O

2C H₃ O H + 2Na 2C H₃ O Na +4H₂

3 бутиламилгексанол -1

30г 9г

К – О Н СnH₂_n_-2 +H O Х= 30г*18г = 540 = 60г

Хг 18г 9г 9

C_n H₂_n₊₁ + JO H =60г

12n +2n+1+17=60г C₃ H₇ O H пропанол

14n=60 -18

14n=42 n=42:14 n=3

C H₄ +Br ₂ C H₃ Br +HBr CH₃ Br +H O H C H₃ O H + HBr

H H H H H H

H – C – C –C –O H H – C – C =C – H (C H₃ – C H =C H₂)

H H OH H

C H₃ – C H =C H₂ + H₂ C H₃ – C H₂ – C H₃

пропен пропан

С₃ H₇ – O H + H O -C₃ H₇ C₃ H₇ – O – C₃ H₇

Мг С Н – О Н = 12*20+1**60+16=46г/моль

С Н – О Н

Мг C H₂ - OH =12*3+1*8+16*3=82 г/моль

C H – O H

C H₂ – O H

III Команда мүшелерін бағалау.

IV Қорытынды. Үйге тапсырма.

№6 сабақ

«Өрмекші» ойыны.

I Ұйымдастыру.

II Мақсаты: Тарау бойынша алған білімін бекіту, жеке және топпен жұмыс жасауға үйрену,өзін-өзі және топты бағалауға дағдыландыру.

III Шарты: Оқушылар №1,№2,№3,№4 болып белгіленеді.Әр нөмерге 3 тапсырмадан беріледі, дайындалу уақыты 10 минут. Бұдан соң

№1 оқушылар бір столға

№2 оқушылар бір столға

№3 оқушылар бір столға

№4 оқушылар бір столға орналасып,оқығандарын ортаға салады, сосын өзін-өзі 3 тапсырма бойынша бағалайды.Қайтадан орындарына келіптапсырманы түсіндіреді, енді топ бірін-бірі бағалайды.

Тапсырмалар:

№1

Біратомды қаныққан спирттердің құрылысы ,химиялық қасиеттері.
Спирттер молекулалары арасындағы сутектік байланыс қалай жүзеге асады.
Біратомды спирттердің алыну жолдарын схема ,реакция теңдеуі арқылы түсіндір.

№2

1.Көпатомды спирттердің құрылыс ерекшелігі, химиялық қасиеттері,қолданылуы.

2. Метанол синтезі.Технологиялық сызбанұсқасы.

3.Фнеолдағы сутектік байланысты сызбанұсқа арқылы бейнеле.

№3

1.Фенолдардың құрылыс ерекшелігі химиялық қасиеті,қолданылуы.

2. Спирттердің жүйелеу номенклатурасы бойынша аталу ерекшелігі.

3. Катализдік спирттердің алыну жолдарын сызба және реакция теңдеулері арқылы түсіндір.

IV Қорытындылап,бағалау парақтарын жинау.

V Үйге тапсырма беру.

№7 сабақ

Қорытынды бөлім

Тест

I вариант

2,2 диметилбутол -1 формуласы:

C H₃

В) C H₂ – C H₂ - C - C H₃

А) C H₃ –C H₂ –C –C H₂- OH

O H C H₃

C H₃

C H₃C H₃

Б) C H₂ - C H₂ - C H₂ – C Г) CH₃ – C H –C –C H₃

O H C H₃OH C H₃

2.Этиленгликоль қолданылады?

А) резина алады В) белок дайындауда
Б) антифриз дайындауға Г) Пластмасса алуда.

3.Заттың қасиеті мен қызметін анықтайтын топ?

А) Көмірсутек В) функционалдық топ

Б) радикал Г) спирт

4.Қай зат қайсы ж.ф сәйкес:

1 С₂ Н₆ А) R-OH

2 С₂ Н₄ Б) C_n H_2n+2

3. С₂ Н₅ О Н В) C_n H_2n-6

4. С₆ Н₆ Г) C_n H_2n

5.Көмірсутек радикалдары оттегі арқылы байланысатын қосылыстар

А)спирттер В) полимер

Б) эфирлер Г)көмірсулар

6.Аромат көмірсутектерінің гидроксил туындысы

А) фенол В) эфир

Б) бензол Г) метанол

7.Глицириннің молекулалық массасы:

А) 92 В) 86

Б) 115 Г) 100

8.28 г Метанол жағуға қажет О₂ қ,ж көлемі.

А) 22,4л В) 36л

Б) 16л Г) 28л

9.68г/моль қай заттың молекулалық массасы

А) C₂ H₅ CL В) C₂ H₅ ONa

Б) C₂ H₆ Г) C₂ H₅ O H

10. Глициринді анықтау үшін қолданылатын реакция.

А) Cu(OH)₂ В) O₂

Б) NaOH Г)C₂ H₅ O H

II вариант

C H₃ - C H – C H –C H₂ – O H атын ата

C₂ H₅ C H₃

А)2метил 4этилбутанол-1 В) 2,3 этилметилбутанол -4

Б) 2 этил 3метилбутанол -1 Г) 2 метил 3этилбутанол-1

Глицириннің қолданылуы:

А) спирт алу В) антифризге

Б) тері илеуде Г) дезинфекцияда

Көміртек радикалымен байланысқан гидроксил тобы бар заттар.

А) Фенол В) спирт

Б) радикал Г) бензол

Қай заттың аталуы формулаға сәйкес.

А) фенол 1 С₅ Н₁₂

Б) пентанол 2 С₅ Н₁₁ОН

В) пентан 3С₅ Н₁₀

Г) пентен 4 С₅ Н₅ОН

Глицеринмен қандай зат әрекеттескенде нитроглицирин шығады.

А) NaNO₃ В) H O H

Б) HNO₃ Г) H CL

Спирттердегі химиялық байланыс

А) иондық В) ковалентті

Б) металдық Г) сутектік

7. 2метилбутонол-1-дің моекулалық массасы

А) 74 В) 86

Б) 68 Г) 88

8. 36 г этонолдан түзілетін Na этилатының массасы

А) 53 В) 85

Б) 45 Г) 58

9. C_n H_2n+1 O H қай заттың жалпы формуласы

А) C₂ H₅ O H В) C₃ H₈ O H

Б) C₆ H₅ O H Г) C₄ H₁₀ O H

10. Көру жүйесін бұзатын спирт

А) метанол В) фенол

Б) бутанол Г) этанол

Б А Қ Ы Л А У Ж Ұ М Ы С Ы

I вариант

1. 1моль глицериннен натрий ең көп дегенде неше көлем қ.ж сутегі ығыстырады .

2.Мына өзгерістерді жаса;

С₆Н₆С₆ Н₅ СЕ - С₆Н₅ О Н

3.42г этил спиртінен қанша грамм диэтилэфирін алуға болады.?

ІІ Вариант

1.230г натрий этил спиртінен қ.ж сутегінің қандай көлемін ығыстырады.

2. Мына өзгерістерді жаса:

С₂ Н ₆ С₂ Н₄ С Н₂ О Н - С Н₂ О Н

3Егер нәтижесінде 170г этилпропил эфирі түзілген болса, реакцияға қанша этил спирті қатысқан?

Жауаптары:

І Вариант

1. С Н ₂ - О Н С Н₂ - О Na

\ 230г \ Хл
2С Н - О Н + 6 Na 2 С Н - О Na +3Н₂

\ 6*23 \ 3*22,4л

С Н₂ - О Н 138г С Н ₂ - О Na

230г ------ Xл Х= 230*67.2₌

138г ----- 67,2л 138

2. С ₆Н₆ + С L₂ С₆ Н ₅СL+НСL

С₆ Н₅ СL +НОН С₆ Н₅ ОН+НСL

42г Хг

3. C₂ H₅ O H + H O – C ₂H₅ C₂ H₅ – O – C₂ H₅ + H₂ O

46г 12*2+5+16+12-2+5

74г

Хг 42*74 =67.5 г

II вариант

230 г Хл

1. 2Na + 2 C₂ H₅ O H 2C₂ H5 O Na + H₂

2*23 22.4л

46г

Хг 230 *22,4= 11.2 л

2. C₂ H₆ C₂H₄ +H₂

(C₂ H₄ ) C H₂= C H₂ +H₂ O + =C H₂ – O H - C H₂ O H

Хг 170г

3. С₂ H₅ O H + H O –C₃ H₇ C₂ H₅ – O –C₃ H₇ +H₂ O

46г 29+16+43

88г

170*46

Х г =

Қорытынды.

Үйге тапсырма.

Тест жауаптары.

I вриант II вариант

1 а 1 г

2 б 2 б

3 в 3 а

4 1-б,2-г,3-а,4-в 4 1-в,2-б, 3-г,4-а

5 б 5 б

6 а 6 г

7 а 7 г

8 в 8 а

9 в 9 а

10 а 10 а

Скачать материал

Скачать материал "Химия 10 класс коспект"

Как учитель может зарабатывать на Инфоуроке?

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 662 680 материалов в базе

Найти материалы

Скачать материал

Другие материалы

docx

Статья "Формирование единого образовательного пространства посредством использования ресурсов города Москвы – проект Департамента образования города Москвы «Университетские субботы».

20.02.2017
1633
7

docx

Статья " Веб-квест"о веб-технологиях. как составной части интернет-технологий

20.02.2017
665
0

pptx

Электронная презентация и сопроводительный текст по теме "История Периодической таблицы Д.И.Менделеева"

20.02.2017
2248
10

rar

Электронная презентация и сопроводительный текст по теме "История Периодической таблицы Д.И.Менделеева"

Рейтинг: 4 из 5

20.02.2017
1482
0

rar

Электронная презентация и сопроводительный текст по теме "Химическая лаборатория М.В.Ломоносова"

20.02.2017
1184
13

docx

Практическая работа "Оценка качества муки"

Рейтинг: 1 из 5

20.02.2017
6303
59

docx

Практическая работа "Хлебопекарная оценка качества муки, водопоглотительная способность муки"

20.02.2017
1202
1

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

Скачать материал
- 20.02.2017 2437
- DOCX 636 кбайт
- Оцените материал:
Настоящий материал опубликован пользователем Смаилова Шолпан Ергаликызы. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Автор материала

Смаилова Шолпан Ергаликызы
- На сайте: 8 лет и 9 месяцев
- Подписчики: 4
- Всего просмотров: 2615
- Всего материалов: 1