Химия пәні бойынша дидактикалық материалдар

Химия пәні бойынша дидактикалық материалдар


9-сынып


^ 1 тақырып. Заттардың электролиттік диссоциациясы

Жұмыс 1. Заттардың электролиттік диссоциациясы жәнеион алмасу реакциясы

І нұсқа

1. Электролиттік диссоциация теңдеуін жазыңдар:

А) темір (ІІІ) хлориді Б) калий сульфаты

В) барий нитраты Г) фосфор қышқылы Д) натрий гидроксиді

2. Ерітінділер арасындағы молекулалық және иондық теңделерін жазыңдар:

А) барий хлориді мен күкірт қышқылы Б) калий гидроксиді мен фосфор қышқылы

В) натрий карбонаты мен қорғасын (ІІ) нитраты


ІІ нұсқа


1. Электролиттік диссоциация теңдеуін жазыңдар:

А) кальций гидроксиді Б) мыс (ІІ) хлориді

В) күкірт қышқылы Г) темір (ІІІ) сульфаты Д) калий нитраты

2. Ерітінділер арасындағы молекулалық және иондық теңделерін жазыңдар:

А) Тұз қышқылы мен күміс нитраты Б) барий хлориді мен мыс (ІІ) сульфаты

В) кальций гидроксиді мен азот қышқылы


ІІІ нұсқа


1. Электролиттік диссоциация теңдеуін жазыңдар:

А) алюминий хлорид і Б) калий фосфаты

В) азот қышқылы Г) натрий сульфаты Д) магний хлориді

2. Ерітінділер арасындағы молекулалық және иондық теңделерін жазыңдар:


А) натрий карбонаты мен кальций хлориді Б) барий гироксиді мен тұз қышқылы

В) күкірт қышқылы мен натрий нитраты


ІVнұсқа


1. Электролиттік диссоциация теңдеуін жазыңдар:

А) мыс (ІІ) нитраты Б) тұз қышқылы

В) алюминий сульфаты Г) барий гидроксиді Д) мырыш сульфаты

2. Ерітінділер арасындағы молекулалық және иондық теңделерін жазыңдар:

А)литий гироксиді мен азот қышқылы Б) мыс (ІІ) нитраты мен натрий гидроксиді

В) калий карбонаты мен фосфор қышқылы


Жұмыс 2. Ион алмасу реакциясы және тұздар гидроксиді

І нұсқа

1. Ерітінділер әрекеттескен кезде қандай заттар тұнбаға түседі?

А) AgNO₃ және K₃PO₄ Б) CuSO₄ және NaOH

В) KOH³ және HCl Г) BaCl₂ және K₂SO₄

Реакция теңдеулерінің молекулалық және иондық түрде жазыңдар.

2. Тізілген тұздардың қайсысы суда еріген кезде гидролизге ұшырайды: Натрий карбонаты; калий хлориді; мыс (ІІ) нитраты? Гидролизге жауап беретін теңдеуді жазыңдар.

ІІ нұсқа

1. Қай заттардың ерітінділері әрекеттескенде реакция өнімінің біреуі су болып табылады?

А) Na₂ CO₃ және HNO₃ Б) MgCl₂ және AgNO₃

В) HCl және Ba (OH)₂ Г) NaOH және H₃PO₄

Реакция теңдеулерінің молекулалық және иондық түрде жазыңдар.

2. Тізілген тұздардың қайсысы суда еріген кезде гидролизге ұшырайды: калий нитраты; натрий сульфаты; темір (ІІІ) хлориді? Гидролизге жауап беретін теңдеуді жазыңдар.


ІІІ нұсқа

1. Ерітінділер әрекеттескен кезде қандай заттар тұнбаға түседі?

А) FeCl және NaOH Б) HNO₃ және KOH

В) Ba (NO₃)₂ және Na₂CO₃ Г) Al₂ (SO₄)₃ және K₃PO₄

Реакция теңдеулерінің молекулалық және иондық түрде жазыңдар.

2. Тізілген тұздардың қайсысы суда еріген кезде гидролизге ұшырайды: натрий сульфаты; мырыш нитраты; калий карбонаты? Гидролизге жауап беретін теңдеуді жазыңдар


ІVнұсқа

1. Қай заттардың ерітінділері әрекеттескенде реакция өнімінің біреуі су болып табылады?

А) K₂ CO₃ және HCl Б) Ka (OH)₂ және HNO₃

В) NaOH және H₂SO₄ Г) NaNO₃ және H₂SO₄

Реакция теңдеулерінің молекулалық және иондық түрде жазыңдар.

2. Тізілген тұздардың қайсысы суда еріген кезде гидролизге ұшырайды: алюминий хлориді; натрий хлориді; калий сульфаты? Гидролизге жауап беретін теңдеуді жазыңдар

Жұмыс 3. Электролиттік диссоциация теориясы негізінде қышқылдардың, тұздардың және негіздердің химиялық қасиеттері

І нұсқа

1. Тізілген заттардың қайсысына барий гидроксидінің ерітіндісі әсер етеді: натрий сульфаты; темір (ІІІ) оксиді; мыс (ІІ) хлориді; азот қышқылы; калий гидроксиді; көміртегі (ІV) оксиді? Орындалатын реакциялардың молекулалық және иондық теңдеулерін жазыңдар.

2. Темір (ІІ) сульфаты арқылы:

А) темір(ІІ) хлориді Б) темір(ІІ) нитраты? Молекулалық және қысқартылған иондық реакция теңдеулерін жазыңдар.


ІІ нұсқа

1. Тізілген заттардың қайсысына сұйытылған күкірт қышқылы әсер етеді: Сынап; натрий гидроксиді; мырыш, барий хлориді; алтын, мыс (ІІ) оксиді? Орындалатын реакциялардың молекулалық және иондық теңдеулерін жазыңдар.

2. Натрий сульфаты, тұз қышқылы және барий гидроксиді өзінің реті бойынша натрий хлоридін қалай алуға болады? Молекулалық және қысқаша сандық теңдеулерін жазыңдар.

ІІІ нұсқа

1. Тізілген заттардың қайсысына мыс (ІІ) хлоридінің ерітіндісі әсер етеді: күміс нитраты; натрий хлориді; темір, фосфор қышқылы; мырыш оксиді; калий гидроксиді? Молекулалық және иондық реакция теңдеулерін жазыңдар.

2. А. Күкірт қышқылының қоспасынан азот қышқылын қалай тазартуға болады?

В. Калий хлоридін калий нитратына қалай айналдырады? Молекулалық және қысқартылған иондық реакция теңдеулерін жазыңдар.

ІVнұсқа

1. Тізілген заттардың қайсысына тұз қышқылы әсер етеді: кальций гидроксиді; алюминий, натрий карбонаты, күміс, магний оксиді; сынап? Молекулалық және қысқартылған иондық реакция теңдеулерін жазыңдар.

^ Жұмыс 4. Реакция теңдеулері бойынша есептеулер, егер әсер етуші заттың біреуі артық мөлшерде берілсе

1. 260 г. барий нитраты мен 220 г. калий сульфаты ерітінділерін қосқан кезде түзілген тұнбаның массасын есептеңдер?

2. 42,6 г. алюминий нитраты бар ерітіндіге 16 г. натрий гидроксиді бар ерітіндіні құйды. Түзілген тұнбаның массасын есептеңдер.

3. 53 г. натрий карбонаты бар ерітіндіге 400 г. массалық үлесі 200%-тік азот қышқылының ерітіндісін қосқанда қанша көлем газ бөлінеді?

4. 20 г. магний оксиді 94,5 г. азот қышқылы бар ерітіндісімен әрекеттескен кезде магний нитратының қандай массасы алынатынын есептеңдер.

5. 40 г. мыс (ІІ) сульфаты бар ерітіндісіне 12 г. темір опилкаларын (жаңғақтарын) қосты. Реакция аяқталған соң мыс (ІІ) сульфаты ерітіндіде қалады ма? Есептеңдер.

6. 15 г. 5%-тік барий хлориді ерітіндісімен 10 г. 8%-тік натрий сульфатының ерітіндісін араластырған кезде түзілген тұнбаның массасын анықтаңдар

7. 400 г. 5%-тік темір (ІІІ) сульфатының ерітіндісіне 200 г. 3%-тік натрий гидроксидінің ерітіндісін қосты. Түзілген тұнбаның массасын есепте.

8. 16 г. мыс (ІІ) сульфатының ерітіндісіне 12 г. темір жаңғағын қосты. Мұнда мыстың қанша массасы бөлінеді?

9. 200 г. 20%-тік натрий гидроксиді ерітіндісіне 3 моль мыс (ІІ) сульфатының ерітіндісін қосқан кездегі бөлінген газдың көлемі қандай?

10. 150 г. 30%-тік тұз қышқылына 0,5 моль тұзы бар натрий карбонатының ерітіндісін қосқан кездегі бөлінген газдың көлемі қандай?

11. 40 г. 10 30%-тік күкірт қышқылының ерітіндісіне 2,61 г. барий нитратын қосты. Түзілген тұнбаның массасын тап.

12. 10 г. магний оксидін 40 г. азот қышқылының ерітіндісімен өңдеді. Мұнда қанша масса тұз түзілді?

13. 200 г. 7% күкірт қышқылының ерітіндісін 2 моль тұзы бар барий хлориді ерітіндісін әрекеттестірген кезде түзілген барий сульфатының ерітіндісін табыңдар.

14. 16,2 мырыш оксидін 30 г. азот қышқылы бар ерітіндімен әрекеттестірген кезде түзілген мырыш нитратының массасын табыңдар.

Жұмыс 5. 1 тақырып бойынша қорытынды.

І нұсқа

1. Электролиттік диссоциация теңдеуін жазыңдар:

А) калий хлориді Б) күкірт қышқылы

В) кальций гидроксиді Г) мыс (ІІ) нитраты Д) алюминий сульфаты

2. Ерітінділердің қосылуы арқылы жүретін реакция теңдеуінің молекулалық және иондық теңдеулерін жазыңдар:

А) натрий хлориді мен күміс нитраты Б) азот қышқылы мен кальций гидроксиді

В) тұз қышқылы мен калий карбонаты

3. Бұл қатардағы қай затқа тұз қышқылы әсер етеді: кальций оксиді; мыс (ІІ) гидроксиді; натрий нитраты? Орындалатын реакция теңдеулерінің молекулалық және реакция теңдеулерін жазыңдар

4. 32 г. мыс (ІІ) сульфаты бар ерітіндіге 21 г. темір жаңғағын қосты. Мұнда қанша масса мыс бөлінді?


ІІ нұсқа

1. Электролиттік диссоциация теңдеуін жазыңдар:

А) натрий гидроксиді Б) азот қышқылы

В) калий карбонаты Г) темір (ІІ) нитраты

2. Ерітінділердің қосылуы арқылы жүретін реакция теңдеуінің молекулалық және иондық қысқаша теңдеулерін жазыңдар:

А) калий гидроксиді мен мыс (ІІ) нитраты Б) тұз қышқылы мен барий гидроксиді

В) натрий сульфаты мен барий нитраты

3. Берілген заттардың қайсысына кальций гидроксидінің ерітіндісі әсер етеді: мыс (ІІ) сульфаты; барий хлориді; сынап, калий фосфаты; көміртегі (ІV) оксиді? Орындалатын реакция теңдеулерінің молекулалық және реакция теңдеулерін жазыңдар

4. 5 г. магний оксидін 40 г. азот қышқылының ерітіндісімен өңдеді, қанша масса тұз түзілді?

ІІІ нұсқа

1. Электролиттік диссоциация теңдеуін жазыңдар:

2. 2. Ерітінділердің қосылуы арқылы жүретін реакция теңдеуінің молекулалық және иондық қысқаша теңдеулерін жазыңдар:
   
   А) темір (ІІІ) хлориді мен натрий гидроксиді Б) күкірт қышқылы мен литий гидроксиді
   
   В) азот қышқылы мен натрий карбонаты
   
   3. Берілген заттардың қайсысына сұйытылған күкірт қышқылы әсер етеді: алюминий, натрий нитраты; алтын, калий гидроксиді; барий нитраты? Орындалатын реакция теңдеулерінің молекулалық және реакция теңдеулерін жазыңдар
   4. 6,5 г. мырышты 20 г. күкірт қышқылының ерітіндісіне салды. Бөлінген сутегінің массасын есепте.
   
   
   ІІ тақырып. Оттегі топшасы. Химиялық реакция жүруінің негізгі заңдылықтары
   
   Жұмыс 1. Оттегі. Күкірт. Күкірт қышқылы
   
   І нұсқа

1. Әрекеттесетін реакция теңдеуін жазыңдар:

А) күкірттің оттегімен Б) күкірттің литиймен (элементтердің тотығу дәрежесін көрсетіңдер және электрондық баланс әдісімен коэффиценттерін қойыңдар)

В) күкірт қышқылының ерітіндісі магниймен

Г ) күкірт қышқылының ерітіндісі кальций оксидімен


Д) күкірт қышқылының ерітіндісі барий гидроксидімен (молекулалық және иондық формада)

2. Оттегі мен азонның молекулалық құрылысы мен қасиетін салыстырыңдар. Аллотропияның бар екенін түсіндіріңдер.

3. Пробирканың біреуінде натрий сульфатының ерітіндісі бар, ал екіншісінде күкірт қышқылының ерітіндісі бар. Қандай тәжірибелік жолмен оларды табуға болады. Сәйкес келетін реакция теңдеуін жазыңдар.

ІІ нұсқа

1. Әрекеттесетін реакция теңдеуін жазыңдар:

А) күкірттің алюминиймен Б) күкірттің көміртегімен (элементтердің тотығу дәрежесін көрсетіңдер және электрондық баланс әдісімен коэффиценттерін қойыңдар)

В) күкірт қышқылының ерітіндісі мырышпен

Г ) күкірт қышқылының ерітіндісі магний оксидімен

Д) күкірт қышқылының ерітіндісі мысгидроксидімен (молекулалық және иондық формада)

2. Табиғатта күкірт қандай түрінде кездеседі? Оны қолданудың негізі облысын сипаттаңдар

3. Пробирканың біреуінде күкірт қышқылы бар, ал екіншісінде тұз қышқылы. Қандай тәжірибелік жолмен оларды табуға болады. Сәйкес келетін реакция теңдеуін жазыңдар.

ІІІ нұсқа

1. Әрекеттесетін реакция теңдеуін жазыңдар:

А) күкірттің сутегімен Б) күкірттің мырышпен(элементтердің тотығу дәрежесін көрсетіңдер және электрондық баланс әдісімен коэффиценттерін қойыңдар)

В) күкірт қышқылының ерітіндісі темірмен

Г ) күкірт қышқылының ерітіндісі мыс (ІІ) оксидімен

Д) күкірт қышқылының ерітіндісі натрий гидроксидімен (молекулалық және иондық формада)

2. Оттегі мен күкірт-химиялық элементтерін, түзетін жай заттардың атауларын жазыңдар. Бұл құбылысты түсіндір.

3. Пробирканың біреуінде калий сульфаты бар, ал екіншісінде тұз қышқылы. Қандай тәжірибелік жолмен оларды табуға болады. Сәйкес келетін реакция теңдеуін жазыңдар.

ІVнұсқа

1. Әрекеттесетін реакция теңдеуін жазыңдар:

А) күкірттің натриймен Б) күкірттің фтормен (элементтердің тотығу дәрежесін көрсетіңдер және электрондық баланс әдісімен коэффиценттерін қойыңдар)

В) күкірт қышқылының ерітіндісі алюминиймен

Г ) күкірт қышқылының ерітіндісі темір (ІІІ) оксидімен

Д) күкірт қышқылының ерітіндісі кальций гидроксидімен (молекулалық және иондық формада)

2. Күкірт қышқылының өнеркәсіпте және ауылшаруашылығында қолданылуының негізгі облысын сипаттаңдар.

3. Пробирканың біреуінде натрий хлоридінің ерітіндісі, ал екіншісінде натрий сульфаты бар. Қандай тәжірибелік жолмен оларды табуға болады. Сәйкес келетін реакция теңдеуін жазыңдар.

Жұмыс 2. Химиялық реакцияның жылдамдығы. Химиялық тепе-теңдік.

І нұсқа

1. Химиялық реакцияның жылдамдығы әсер етуші заттардың табиғатына байланысты екеніне нақты мысалдармен сипатта.

2. Реакцияның тепе-теңдігі қай жаққа ығысады?

СО_(r) +H₂O_(r) СО_2(r) + H_2(r)+Q

А) температураны жоғарылатқанда;

Б) көміртегі (ІІ)оксидін концентрациясын жоғарылатқанда. Негізгі жауабын бер


ІІ нұсқа

1. Химиялық реакцияның жылдамдығы әсер етуші заттың концентрациясына байланысты екеніне нақты мысалдармен сипатта.

2. А) температураның төмендеткенде;

Б) Қысымды жоғарылатқанда

Реакцияның тепе-теңдігі қай жаққа ығысады?

2H_2(r) +O_{2 (r)} 2 H₂O_(r) +Q

Негізгі жауабын бер

ІІІ нұсқа

1. Химиялық реакцияның жылдамдығы температураға тәуелді екеніне нақты мысалдармен сипатта.

2. А) температураның төмендеткенде;

Б) Қысымды төмендеткенде

Реакцияның тепе-теңдігі қай жаққа ығысады?

N_2(r) +3H_{2 (r)} 2 NH_3(r) +Q

Негізгі жауабын бер

ІІІ нұсқа

1. Химиялық реакцияның жылдамдығы катализаторларға тәуелді екеніне нақты мысалдармен сипатта.

2. А) температураның жоғарылатқанда;

Б) Бромсутектің концентрациясын жоғарылатқанда;

Реакцияның тепе-теңдігі қай жаққа ығысады?

2HBr_(r) H_2(r) + Br_2(r)-Q Негізгі жауабын бер


^ Жұмыс 3. ІІ тақырып бойынша қорытындылау

І нұсқа

1. Төменде келтірілген заттардың қайсысына күкірт қышқылы әсер етеді?: калий гидроксиді; алюминий, күкірт (ІV) оксиді; темір (ІІ) оксиді; барий нитраты; мыс, мырыш гидроксиді? Орындалатын рекция теңдеулерін жазыңдар

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

S→SO₂→ SO₃→H₂ SO₄→SO₂

3. 
   2 SO_2(r)+ O_{2 (r)} 2 SO_3(r)+ O₂

А) температураны жоғарылатқанда;

Б) қысымды төмендеткенде;

Реакцияның тепе-теңдігі қай жаққа ығысады? Негізгі жауабын бер

4. Күкіртқышқылды зауытта пиритті жаққанда реакцияның жылдамдығының артуы қандай әдіспен қолжетімді болады?

ІІ нұсқа

1. Төменде келтірілген заттардың қайсысына күкірт қышқылы әсер етеді?: Сынап, темір (ІІІ) гидроксиді; барий хлориді; литий гидроксиді ; магний оксиді; мырыш, көміртегі (ІV) оксиді? Орындалатын рекция теңдеулерін жазыңдар

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

H₂S→ S→ FeS→ SO₂

↓

Na₂S

3. Химиялық реакцияның жылдамдығы неге тәуелді?

А) температураға;

Б) Әсер етуші заттардың концентрациясына

Мысал келтіріңдер

4. Күкіртқышқылды зауытта қандай үрдіс жылу алмасу принципінің қолданылуына негізделген. Осы принциптің қолдануына не жеткізеді?

ІІІ нұсқа

1. Төменде келтірілген заттардың қайсысына күкірт қышқылы әсер етеді?: натрий гидроксиді ; алтын, мыс (ІІ) оксиді; магний , барий хлориді; күміс, алюминий гидроксиді? Орындалатын рекция теңдеулерін жазыңдар

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

S→ZnS→ SO₂→ SO₃→H2 SO₄

3. Химиялық реакцияның жылдамдығы неге тәуелді?

А) катализатордан;

Б) әсер етуші заттардың табиғатына;

Мысал келтіріңдер

4. Неге көмірқышқылды зауытта күкірт (ІV) оксидін тазартуға көп мән береді?

ІV нұсқа

1. Төменде келтірілген заттардың қайсысына күкірт қышқылының ерітіндісі әсер етеді?: мыс, кальций гидроксиді ; мырыш оксиді; темір, кремний (ІV) оксиді; барий нитраты; мыс (ІІ) гидроксиді? Орындалатын рекция теңдеулерін жазыңдар

2. SO_2(r) + H₂O (_c) H₂ SO_3(с) + Q

А) температураны жоғарылатқаннан;

Б) күкірт (ІV) оксидінің концентрациясын жоғарылатқанда;

Реакцияның тепе-теңдігі қай жаққа ығысады? Негізгі жауабын бер

3. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

H₂S←S→ SO₂→ SO₃

Al₂S₃

5. Негі күкірт қышқылыды зауытта күкірт (ІV) оксидін сумен емес, концентрлі күкірт қышқылымен сіңдіреді?

ІІІ тақырып. Азот топшасы.

Жұмыс 1. Азот. Аммиак. Аммоний тұздары

І нұсқа

1. Реакция теңдеулерін жазыңдар:

А) азоттың литиймен әрекеттесуі ( элементтердің тотығу дәрежесін белгілеңдер және тотығу мен тотықсыздануды көрсетіңдер) ;

Б) аллюминий тұзынан аммиакты алу;

В) аммоний хлоридінің ерітіндісі мен күміс нитратының ерітіндісімен әрекеттесуін (молекулалық және иондық түрде)

2. Сутегі, хлор және азот арқылы аммоний хлорын қалай алады? Реакция теңдеуін жазыңдар.

3. Азот молекуласының молекулалық , электрондық және құрылымдық формуласын бейнелеңдер. Азоттың физикалық қасиетін көрсетіңдер

ІІ нұсқа

1. Реакция теңдеулерін жазыңдар:

А) азоттың сутегімен әрекеттесуі ( элементтердің тотығу дәрежесін белгілеңдер және тотығу мен тотықсыздануды көрсетіңдер) ;

Б) аммиактың күкірт қышқылымен әрекеттесуі;

В) аммоний сульфатының ерітіндісі мен барий нитратының ерітіндісімен әрекеттесуін (молекулалық және иондық түрде)

2. Үш номерленген пробиркаларға күкірт қышқылы, натрний сульфаты және аммоний хлоридінің ерітінділері бар. Қандай тәжірибелік жолмен оларды табуға болады? Сәйкес келетін реакция теңдеулерін жазыңдар

3. Аммоний ионының түзілу схемасын бейнелеңдер. Азот пен сутегі арасындағы химиялық байланыстың түрін, тотығу дәрежесін және аммиактағы мен аммоний ионындағы азоттың валенттілігін көрсетіңдер

ІІІ нұсқа

1. Реакция теңдеулерін жазыңдар:

А) азоттың магниймен әрекеттесуі ( элементтердің тотығу дәрежесін белгілеңдер және тотығу мен тотықсыздануды көрсетіңдер) ;

Б) аммиактың оттегінде жануын;

В) аммоний карбонатының ерітіндісі мен азот қышқылының ерітіндісімен әрекеттесуін (молекулалық және иондық түрде)

2. Азот, сутегі, күкірт (ІV) оксиді және су арқылы аммоний сульфатын қалай алуға болады? Реакция теңдеуін жазыңдар

3. Азот молекуласының түзілуінің схемасын бейнелеңдер. Азот атомдары арасындағы химиялық байланыстың түрін және тотығу дәрежесін көрсетіңдер


ІVнұсқа

1. Реакция теңдеулерін жазыңдар:

А) азоттың оттегімен әрекеттесуі ( элементтердің тотығу дәрежесін белгілеңдер және тотығу мен тотықсыздануды көрсетіңдер) ;

Б) аммиактың хлорсутекпен әрекеттесуін;

В) аммоний сульфатының ерітіндісі мен барий гидроксидінің ерітіндісімен әрекеттесуін (молекулалық және иондық түрде)

2. Үш номерленген пробиркаларда кристалдық заттар бар: аммоний хлориді; аммоний сульфаты; натрий хлориді. Қандай тәжірибелік жолмен оларды табуға болады? Сәйкес келетін реакция теңдеулерін жазыңдар.

3. Аммиактың молекулалық, эхлектрондық және құрылымдық формулаларын бейнелеңдер. Аммиактың физикалық қасиетін көрсетіңдер.

Жұмыс 2. Азот қышқылы және оның тұздары

І нұсқа

Азот қышқылының ерітіндісімен:

А) кальций оксиді; Б) натрий гидроксиді; В) калий карбонаты арасындағы молекулалық және иондық реакция теңдеулерін жазыңдар.

2. Концентрлі азот қышқылы мен мыстың әрекеттесуінің реакция теңдеуін құраңдар. Элементтердің тотығу дәрежесін көрсетіңдержәне электрондық баланс әдісімен коэффиценттерін қойыңдар.

3. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

N₂→ NO→ NO₂→Н NO₃

ІІ нұсқа

1. Азот қышқылының ерітіндісімен:

А) кальций гидроксиді; Б) мыс (ІІ) оксиді; В) барий карбонаты арасындағы молекулалық және иондық реакция теңдеулерін жазыңдар.

2. Қорғасын нитратын қыздырған кезде айырылу реакция теңдеулерін жазыңдар. Элементтердің тотығу дәрежесін көрсетіңдер және электрондық баланс әдісімен коэффиценттерін қойыңдар.

3. Үш номерленген пробиркаларда кристалды заттар бар: натрий нитраты; натрий сульфаты және аммоний нитраты. Қандай тәжірибелік жолмен оларды табуға болады? Сәйкес келетін реакция теңдеулерін жазыңдар.


ІІІ нұсқа

1. Азот қышқылының ерітіндісімен:

А) калий гидроксиді; Б) натрий оксиді; В) натрий карбонаты арасындағы молекулалық және иондық реакция теңдеулерін жазыңдар.

2. концентрлі азот қышқылы мен сынаптың әрекеттесу реакция теңдеулерін жазыңдар. Элементтердің тотығу дәрежесін көрсетіңдер және электрондық баланс әдісімен коэффиценттерін қойыңдар.

3. Келесі өзгерісті орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

KNO₃→H NO₃→Cu(NO₃)₂→ NO₂


ІVнұсқа

1.Азот қышқылының ерітіндісімен:

А) барий гидроксиді; Б) магний оксиді; В) кальций карбонаты арасындағы молекулалық және иондық реакция теңдеулерін жазыңдар.

2. Күміс нитратының қыздыру кезіндегі айырылу реакция теңдеулерін жазыңдар. Элементтердің тотығу дәрежесін көрсетіңдер және электрондық баланс әдісімен коэффиценттерін қойыңдар.

3. Үш номерленген пробиркаларда азот, күкірт және тұз қышқылдары бар. Қандай тәжірибелік жолмен оларды табуға болады? Сәйкес келетін реакция теңдеулерін жазыңдар.


Жұмыс 3. Фосфор және оның қосылыстары

І нұсқа

1. Әрекеттесі реакция теңдеулерін жазыңдар: А) фосфордың оттегімен; Б) фосфиннің (РН₃) хлорсутегімен; В) фосфор қышқылының ерітіндісі мен калий гидроксиді (молекулалық және иондық түрде)

2. Қызыл және ақ фосфор бір элементтің аллотропиялық түр өзгерісі болып табылатынын қалай дәлелдейсіңдер?

3. Үш номерленген пробиркаларда фосфор және тұз қышқылдары, натрий фосфаты ерітінділері бар. Қандай тәжірибелік жолмен оларды табуға болады? Сәйкес келетін реакция теңдеулерін жазыңдар.

ІІ нұсқа

1. Әрекеттесі реакция теңдеулерін жазыңдар: А) фосфордың хлормен; Б) фосфордың магниймен; В) натрий фосфатының ерітіндісі мен күміс нитратының ерітіндісі (молекулалық және иондық түрде)

2. Неге фосфор табиғатта тек қосылыс түрінде кездеседі, ал бір топта орналасқан азот – бос күйінде кездеседі?

3. Келесі өзгерісті орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

+Н₂О

Р→Са₃ Р₂→ Р Н₃→ Р₂ О₅


ІІІ нұсқа

1. Әрекеттесі реакция теңдеулерін жазыңдар: А) фосфордың кальциймен; Б) калий фосфаты мен күкірт қышқылын қыздыру арқылы; В) натрий гидроксидінің ерітіндісі мен фосфор қышқылының ерітіндісі (молекулалық және иондық түрде)

2. Бірдей жағдайда ақ және қызыл фосфорды жаққан кезде бірдей немесе әртүрлі қосылыс алына ма?

3. Үш номерленген пробиркаларда фосфор және азотқышқылдары, су бар. Қандай тәжірибелік жолмен оларды табуға болады? Сәйкес келетін реакция теңдеулерін жазыңдар

ІVнұсқа

1. Әрекеттесі реакция теңдеулерін жазыңдар: А) фосфордың күкіртпен; Б) фосфор (V) оксиді сумен; В) натрий карбонатының ерітіндісі мен фосфор қышқылының ерітіндісі (молекулалық және иондық түрде)

2. Құрамы бойынша фосфор молекуласы (буда) азо молекуласынан қандай айырмашылығы бар?

3. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Р→Р₂О₅→ Н₃ РО₄→ К₃ РО4


Жұмыс 4. Реакцияның өкімінің шығымы теорилықпен салыстырғандағы массалық және көлемдік үлестерін анықтау бойынша есептеулер

1. Керекті мөлшерде алынған натрий гидроксидіне 252 г. азот қышқылы бар ерітіндіс әсер етті. Алынған тұздың массасын есептеңдер, егер практикалық шығымы теориямен салыстырғанда 90 % болса

2. 20 г. аммоний хлориді мен кальций гидроксидінің артық мөлшерін қыздырғанда алынған аммиактың (қ.ж.) көлемін есептеңдер, егер аммиактың көлемдік үлесінің шығымы 98% болса

3. 280 г. кальций оксидінен 358 г. кальций гидроксидін алды. Кальций гидроксидінің массалық үлесінің шығымын есептеңдер.

4. 20 г. аммоний хлориді мен 20 г. кальций оксидінің қоспасын қыздырғанда алынған аммиактың массасы қандай? Массалық үлесінің шығымы 98% құрайды

5. Аммоний нитратын NH₄NO₂ қыздырған кезде азот пен су төзімді. Егер азоттың көлемдік үлесінің шығымы 0,89 болғандығы, 6,4 г. аммоний нитритін айырған кезде алуға болатын азоттың (қ.ж.) көлемін есептеңдер.

6. Көлемі 56 л. (қ.ж.) азотқа артық мөлшерде алынған сутегімен әсер етті. Аммиактың массалық үлесінің шығымы 50 % құрайды. Алынған аммиактың көлемін және массасын есептеңдер.

7. 107 г. аммоний хлоридін айырған кезде (қ.ж.) 38 л. аммиак алынды. Аммиактың көлемдік үлесінің шығымын есептеңдер.

8. 200 кг. фосфор қышқылын алу үшін фосфордың қанша массасы қажет? Егер қышқылдың массалық үлесінің шығымы 90 % құрайтын болса

9. 33г. аммоний сульфаты мен артық мөлшерде алынған кальций гидроксидінің қоспасын қыздыру арқылы қанша көлем (қ.ж.) аммиак алуға болады? Егер көлемдік үлесінің шығымы 85% құраса

10. 4 л. (қ.ж.) азот (ІV) оксидін алу үшін артық мөлшерде концентрлі азот қышқылымен реакциялауға қанша масса мыс қажет екенін есепте.Егер азот(ІV) оксидінің көлемдік мөлшерінің шығымы 96% құрайтын болса

11. 30 г. аммоний хлоридін артық мөлшерде кальций гидроксидімен қыздырған кезде алынатын аммиактың (қ.ж.) көлемін есептеңдер. Аммиактың көлемдік мөлшерінің шығымы 94% құрайтын болса

12. 40 г. аммоний нитратын айырған алынатын азоттың (І) оксидінің (қ.ж.) көлемін есептеңдер, егер оның көлемдік мөлшерінің шығымы 96% құрайтын болса

13. 20,2 г. калий нитратына концентрлі күкір қышқылын әрекеттестірген кезде алынатын азот қышқылының массасын есептеңдер, егер қышқылыдың шығымының масалық үлесі 0,98 болса

14. 80 г. калий фосфатына концентрлі күкірт қышқылы әрекеттестірген кезде алынатын фосфор қышқылының массасын есептеңдер, егер қышқылыдың шығымының масалық үлесі 0,96 болса

Жұмыс 5. ІІ тақырып бойынша қорытындылау

І нұсқа

1. Молекулалық азот пен ақ фосфорға салыстырмалы сипаттама беріңдер, ұқсастығы мен айырмашылығын көрсетіңдер: А) агрегаттың күйі бойынша; Б) химиялық қасиеті бойынша; В) реакциялық қабілеті мен адам ағзасына әсері бойынша жауабын реакция теңдеуімен дәлелдеңдер.

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Р→Р₂ О₅→НРО₃→ Н₃РО₄→Na РО₄→Ag₃ РО₄

3. 37 г. калий гидроксиді аммоний сульфатымен әрекеттесуінен 15 г. аммиак алынды. Аммиактың шығынының массалық үлесін есептеңдер

ІІ нұсқа

1. Азот пен фосфор элементтеріне салыстырмалы сипаттама беріңдер, ұқсастығы мен айырмашылығын көрсетіңдер: А) атом құрылысында; Б) тотығу дәрежесінде; В) олардан түзілген оксидтердің құрамы мен қасиетін. Жауабын реакция теңдеулерімен дәлелдеңдер

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

N₂→NH₃→NО→ NО₂→H NО₃→Ba(NО₃) ₂

3. 17г. натрий нитратын концентрлі күкірт қышқылымен әрекеттестіру арқылы алынатын азот қышқылының массасын есептеңдер; егер қышқылыдың шығымының масалық үлесі 0,96 болса

ІІІ нұсқа

1. Азот пен фосфордың ұшқыш сутектік қосылыстарына салыстырмалы сипаттама беріңдер, ұқсастығы мен айырмашылығын көрсетіңдер: молекулалық құрылысынан, физикалық және химиялық қасиетінен. Жауабын реакция теңдеулерімен дәлелдеңдер

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

P→Ca₃ P₂→ PH₃→ Р₂О₅→H РО₃→ H₃ РО₄

3. 30г. аммоний хлоридін артық мөлшерде кальций гидроксидінен қыздыру арқылы алынатын аммиактың (қ.ж.) көлемін есептеңдер, аммиактың шығымының көлемдік үлесі 0,92 болса

ІVнұсқа

1. Азот пен фосфордың қышқылына салыстырмалы сипаттама беріңдер, ұқсастығы мен айырмашылығын көрсетіңдер: молекулалық құрылысынан, физикалық және химиялық қасиетінен. Жауабын реакция теңдеулерімен дәлелдеңдер

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Pb(NО₃) ₂→NO₂→HN О₃→NH₄ NО₃→ NH₃→(NH₄) ₂SO₄

3.62 г. фосфорды оттегінде жаққан кезде 130 г. фосфор (ІV) оксиді алынды, фосфор (ІV) оксидінің шығымының массалық үлесін есептеңдер


ІV тақырып. Көміртегі топшасы.

Жұмыс 1. Көміртегі. Көміртегі оксиді

І нұсқа

Көміртегі атомының қалыпты және қозған күйдегі электрондық конфигурациясын бейнелеңдер. Неге көміртегі атомы үшін 2s²2p²→ 2s¹2p³ схемасы бойынша электронның ауысуы болады?

1. Реакция теңдеулерін жазыңдар: А) көмірдің мыс (ІІ) оксидімен әрекеттесуін;

Б) көмірдің көміртегі (ІV) оксидімен әрекеттесуін; В) өнеркәсіптік әдіспен әктастан көміртегі (ІV) оксидін алынуын.

3. 5 % азоты бар, 20 л. көміртегі (ІІ) оксидін толық жандыру үшін қанша көлем қажет?

ІІ нұсқа

1. Табиғатта көміртегі қандай жай зат түрінде кездеседі? Физикалық қасиеттерін салыстырыңдар және кристалдық тордың құрылымына байланысты екенін түсіндіріңдер.

2. Реакция теңдеулерін жазыңдар: А) көміртегі (ІV) оксидінің әктас суымен әрекеттесуі; Б) көміртегінің сумен әрекеттесуі; В) көмірдің артық мөлшеріндегі оттегінде жануын

3. 8 % карбонатсыз қоспалары бар, 60 г. мрамордың артық мөлшеріндегі азот қышқылымен әрекеттесуі арқылы алынатын көміртегі (ІV) оксидінің (қ.ж.) көлемі қанша?

ІІІ нұсқа

1. Көміртегі қосылыстарда қандай тотығу дәрежесін көрсетеді? Көміртегі атомының әртүрлә тотығу дәрежесінде болатын үш қосылысының формуласын жазыңдар.

2. Реакция теңдеулерін жазыңдар: А) көміртегі (ІІ) оксидінің темір (ІІ) оксидімен әрекеттесуін; Б) көмірдің алюминиймен әрекеттесуін; В) көміртегі (ІV) оксиді кальций оксидімен әрекеттесуі.

3. 6% жанбайтын қоспасы бар. 400 г. көмірді жандырған кезде бөлінетін (қ.ж.) көміртегі (ІV) оксидінің көлемі қандай?

ІVнұсқа

1. Адсорбция мен десорбцияға анықтама беріңдер. Ағаш көмірінің адсорбциялық қасиеті адамдардың қандай практикалық жағдайларда қолданылады?

2. Реакция теңдеулерін жазыңдар: А) көміртегі (ІІ) оксидінің жануын; Б) көмірдің күкіртпен әрекеттесуін; В)зертханалық әдіспен мрамордан көміртегі (ІV) оксидінің алынуын;

3. 10% карбонатты емес қоспалары бар, 500 г. әктастың термиялық ыдырауы кезінде бөлінетін көміртегі (ІV) оксидінің (қ.ж.) көлемі қандай?

Жұмыс 2. Көмір қышқылы және оның тұздары

І нұсқа

1. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Ca(HCO₃)₂→ CaCO₃→CO₂→Na₂ CO₃→H₂ CO₃

2. Үш номерленген пробиркаларда калий хлориді, калий карбонаты, калий фосфатының ерітінділері бар. Қандай тәжірибелік жолмен оларды табуға болады? Сәйкес келетін реакция теңдеулерін жазыңдар.

3. Егер көмірқышқыл газын лакмусы бар күлгін түсті судан өткізсе, онда түсі қызыл түске боялады, ал қыздырған кезде бояу қайта күлгін түске боялады. Бұл құбылысты түсіндіріңдер

ІІ нұсқа

1. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

СО →CO₂→КН CO₃→К₂ CO₃→ CO₂

2. Әк суынан көмірқышқыл газын көп өткізген кезде қандай өзгерістер байқалады? Сәйкес келетін реакция теңдеулерін жазыңдар

3. Натрий және калий карбонаттарының сулы ерітінділері қандай ортаны көрсетеді? Неге?

ІІІ нұсқа

1. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Ca(HCO₃)₂→ CaCO₃→CO₂→Na₂ CO₃→H₂ CO₃

2. Әктасты күйдірген кезде калий карбонаты ерітіндісінен қосалқы газдарды өткізе отырып, көмірқышқыл газын қосып алады. Қаныққан кейінгі алынған ерітіндіні қыздырады, сонда көмірқышқыл газынан ол босатады. Жүретін реакция теңдеулерін жазыңдар.

3. Қандай сапалық реакциялар арқылы көмірқышқылының тұзын тұз, күкірт және азот қышқылының тұздарынан айыруға болады?

ІVнұсқа

1. Келесі өзгерісті орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

C→ CO₂→ H₂ CO₃→Na₂ CO₃→ NaN O₃

2. А) барий гидроксиді: Б) күкірт қышқылы; В) калий гидроксиді; Г) калий нитраты ерітінділеріне сода ерітіндісін қосты. Қандай

3. жағдайда реакция байқалады? Сәйкес келетін реакция теңдеулерін жазыңдар

4. Ас тұзға кальций карбонатын әсер еткенде сода алуға бола ма? Неге?

Жұмыс 3. Кремний және оның қосылыстары.

І нұсқа

1. Неге кремнийдің бейметалдық қасиеті көміртегіне қарағанда әлсіз екенін кремнийдің атом құрылысы арқылы түсіндіріңдер

2. Келесі өзгерісті орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

SiO₂ → Si→ SiO₂ →Na SiO₃

3. 5% қоспасы бар, 160 г. магний силициді Mg₂Si тұз қышқылыменәрекеттескен кезде түзілетін SiН₄ силанның массасы қанша?

ІІ нұсқа

1. Калий силикаты мен натрий силикатының сулы ерітінділері реакцияның қандай ортасын көрсетеді? Неге?

2. Келесі өзгерісті орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

NaОН→Na₂ SiO₃ → Н₂ SiO₃ → SiO₂

3. 10% қоспасы бар, 40 г. кремний (ІV) оксидін көмірмен тотықсыздандырған кезде кремнийдің қанша массасы алынады?

ІІІ нұсқа

1. Кремний қосылыстарда қандай тотығу дәрежесін көрсетеді? Кремний әр түрлі тотығу дәрежесін көрсететін қосылыстардың формулаларын жазыңдар

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

+НCl

Si→ Mg₂Si→Si Н₄→ SiO₂

3. 10% қоспасы бар, 50 г. кремний (ІV) оксидін натрий гидроксидімен балқытқан кезде түзілген натрий силикатының массасы қанша?

ІVнұсқа

1. Кремний (ІV) оксиді қандай оксидтер тобына жатады? Неге? Жауабын реакция теңдеулерімен жазыңдар

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Si→ SiO₂ →К₂ SiO₃→ Н₂ SiO₃

3. 5% қоспасы бар, 60 г. кремний магнийімен әрекеттескен кезде алынған Mg₂Si магний силицидінің массасы қанша?

Жұмыс 4. Қоспасы бар заттың белгілі массасы немесе көлемі бойынша реакция өнімінің масасын немесе көлемін есептеу

1. 10% қоспасы бар, 600 г. әктасты термиялық ыдыратқан кезде алынған кальций оксидінің массасы қанша?

2. 20% қоспасы бар, 200 г. әктасты термиялық ыдыратқан кезде алынған көмірқышқыл газының (қ.ж.) көлемін қанша?

3. 5% қоспасы бар, 50 г. азоттан 8 г. аммиак алды. Аммиактың шығымының массалық үлесін есептеңдер

4. 6% қоспасы бар, 400 г. әктасты күйдірген кезде түзілген сөндірілмеген әктің массасы қанша?

5. 8% қоспасы бар, 500 г. әктасты күйдірген кезде түзілген сөндірілмеген әктің массасы мен көміртегі (ІV) оксидінің (қ.ж.) көлемін (м³) есептеңдер

6. 10,8 г. сусыз натрий карбонаты артық мөлшерден азот қышқылымен әрекеттескен кезде 2,24л. (қ.ж.) көміртегі (ІV) оксидін алды. Натрий карбонатындағы қоспаның құрамын есепте

7. 8 % жанбайтын қоспасы бар, 500 г. көмірді жаққан кезде (қ.ж.) көміртегі (ІV) оксидінің қанша көлемі бөлінеді?

8. 187,5 көмір жанған кезде (қ.ж.) 336 л. көміртегі (ІV) оксиді түзілді. Көмірдегі көміртектің массалық үлесін есептеңдер

9. (қ.ж.) 5% қоспасы бар, 0,6 кг. әктасты ыдыратқан кезде алынатын көміртегі (ІV) оксидінің зат мөлшерін (моль) және көлемін (л) анықтаңдар

10. Кальций гидроксидінің ерітіндісімен 2 м³ ауаны (қ.ж.) өткізген кезде 3 г. кальций карбонаты түзілді. Ауадағы көміртегі (ІV) оксидінің көлемдік үлесін есептеңдер

11. 3% қоспасы бар, 80 г. барий карбонатын ыдыратқан кезде түзілген барий карбонатын ыдыратқан кезде түзілген барий оксидінің зат мөлшерін (моль) және массасын есепте

12. 95% кальций карбонаты бар, 60 г. әктасты артық мөлшердегі тұз қышқылымен әрекеттескен кезде алынатын көміртегі (ІV) оксидінің (қ.ж.) көлемі мен зат мөлшері (моль) қанша?

13. 54 г. әктасты күйдірген кезде 22 г. массасын жоғалтты. Әктастағы кальций карбонатының массалық үлесін есептеңдер. (әктаста кальций карбонатынан басқа ыдырамайтын заттар бар)

14. 5% қоспасы бар, 60 г. кремний (ІV) оксидін көмірмен тотықсыздандырған кезде қанша масса кремний түзілді?

Жұмыс 5. ІV тақырып бойынша қорытындылау

І нұсқа

1. Көміртегі (ІV) оксиді мен кремний (ІV) оксидіне салыстырмалы сипаттама беріңдер. Құрамы, физикалық және химиялық қасиеттері бойынша ұқсастықтары мен айырмашылықты көрсетіңдер. Жауапты қажетті реакция теңдеулерімен дәлелдеңдер

2. Төменде көрсетілген заттардың қайсысымен көміртегі (ІІ) оксидін көмірқышқыл газының қоспасынан тазартуға болады: фосфор (V) оксиді, әк суы, күкірт қышқылының ерітіндісі, натрий гидроксидінің ерітіндісі? Болатын реакция теңдеуін жазыңдар

3. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

NaCO₃→ Ca CO₃→CO₂→ Ca(HCO₃)₂→CO₂

4. 6% қоспасы бар, 400 г. кальций карбонатын ыдыратқан кезде (қ.ж.) қанша көлем көміртегі (ІV) оксидін алуға болады?

ІІ нұсқа

1. Кремний және көмірқышқылдарына салыстырмалы сипаттама беріңдер. Құрамы, физикалық және химиялық қасиеттері бойынша ұқсастықтары мен айырмашылықты көрсетіңдер. Жауапты қажетті реакция теңдеулерімен дәлелдеңдер

2. Ерітіндіде тұздар бар: натрий хлориді, калий сульфаты, кальций нитраты және магний сульфаты. Оған калий карбонатын құйды. Ақ тұнба түсті. Бұл тұнба нені көрсетеді? Жүретін реакция теңдеулерін жазыңдар

3. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

CO₂→ Na₂ CO₃→ Na HCO₃ →CO₂→ CaCO₃

4. 3% қоспасы бар, 30 г. кремний (ІV) оксидін магниймен тотықсыздандырған кезде қанша масса кремний түзілді?

ІІІ нұсқа

1. Кристалды кремний мен графитке салыстырмалы сипаттама беріңдер. Құрамы, физикалық және химиялық қасиеттері бойынша ұқсастықтары мен айырмашылықты көрсетіңдер. Жауапты қажетті реакция теңдеулерімен дәлелдеңдер

2. Бір пробиркада натрий карбонатының ерітіндісі, екіншісінде – натрий сульфатының ерітіндісі берілген. Әр пробиркаға барий хлоридінің ерітіндісін қосты. Екі жағдайда да ақ түсті, суда ерімейтін тұнба түзілді. Қай пробиркада натрий карбонатының ерітіндісі бар екенін көрсетіңдер? Сәйкес келетін реакция теңдеулерін жазыңдар

3. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

CO₂→ Сa₂ CO₃→ Сa (HCO₃ )₂ → CaCO₃→CO₂

4. Артық мөлшердегі азот қышқылы 3% қоспасы бар, 20 г. кремний карбонатымен әрекеттескен кезде (қ.ж.) қанша көлем көміртегі (ІV) оксидін алуға болады?

ІVнұсқа

1. Көміртегі (ІІ) оксиді мен көміртегі (ІV) оксидіне салыстырмалы сипаттама беріңдер. Құрамы, физикалық және химиялық қасиеттері бойынша ұқсастықтары мен айырмашылықты көрсетіңдер. Жауапты қажетті реакция теңдеулерімен дәлелдеңдер

2. Үш номерленген пробиркаларда калий сульфаты, натрий силикаты және натрий карбонатының ерітінділері бар. Қандай бір зат арқылы әр пробиркадағы қосылысты анықтауға болады? Сәйкес келетін реакция теңдеулерін жазыңдар

3. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

SiO₂ →К₂ SiO₃→ Н₂ SiO₃ → SiO₂ →Si

4. 5% қоспасы бар, 60 г. кремний жанған кезде қанша масса кремний (ІV) оксиді түзілуі керек?

V тақырып. Металдардың жалпы қасиеттері. І-ІІІ топтағы негізгі топшадағы металдар.

Жұмыс 1. Металдарды алу әдістері

І нұсқа

1. Мыс (І) оксиді мен мыс (ІІ) оксидінен мысты көмірмен тотықсыздандырудың реакция теңдеулерін жазыңдар. Элементтердің тотығу дәрежесін белгілеңдер және тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты көрсетіңдер

2. Алюминді-термиялық әдіспен, 5% қоспасы бар, 90 г. марганец (ІV) оксидін тотықсыздандырған кезде қанша масса марганец алуға болады?

ІІ нұсқа

1. Алюминдітеримиялық әдіспен хром (ІІІ) оксидінен хромды алу реакция теңдеулерін жазыңдар. Элементтердің тотығу дәрежесін белгілеңдер және тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты көрсетіңдер.

2. Егер шығымның массалық үлесі 90% болса, 960 г. темір (ІІІ) оксидін көмір (ІІ) оксидімен тотықсыздандыру кезінде қанша масса темір алуға болады?

ІІІ нұсқа

1. Көміртегі (ІІ) оксидімен тотықсыздану реакция теңдеулерін жазыңдар: А) қорғасынды оның жоғарғы оксидінен; Б) мысты оның мыс (ІІ) оксидінен Элементтердің тотығу дәрежесін белгілеңдер және тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты көрсетіңдер

2. Алюминдітеримиялық әдіспен 52 г. хромды алу үшін, 10% қоспасы бар, хром (ІІІ) оксидінің қанша массасы қажет?

ІVнұсқа

1. Молибденді оның жоғарғы оксидінен сутегімен тотықсыздандыру жолымен алудың реакция теңдеулерін құраңдар. Элементтердің тотығу дәрежесін белгілеңдер және тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты көрсетіңдер.

2. Егер мыстың шығымының массалық үлесі 85% құрайтын болса, 160 г. мыс (ІІ) оксидін көмірментотықсыздандыру кезінде қанша масса мыс алуға болады?

Жұмыс 2. Металдардың химиялық қасиеттері.

І нұсқа

1. Әрекеттесу реакция теңдеулерін құраңдар: А) натрийдің күкіртпен; Б) темірдің күкірт қышқылының ерітіндісімен; В) алюминийдің броммен. (А) реакция теңдеуінен элементтердің тотығу дәрежесін көрсетіңдер және электрондық баланс әдісімен коэффиценттерін қойыңдар.

2. Қандай заттар арасында химиялық реакциялар жүреді: А) мыс және темір (ІІ) сульфатының ерітіндісімен; Б) мырыш пен сынап (ІІ) нитратымен; В) магний мен қорғасын (ІІ) нитратының ерітіндісімен? Сәйкес реакция теңдеулерін молекулалық және қысқаша иондық түрде жазыңдар

ІІ нұсқа

1. Әрекеттесу реакция теңдеулерін құраңдар: А) мыстың оттегімен; Б) темірдің хлормен; В) барийдің сумен. (А) реакция теңдеуінен элементтердің тотығу дәрежесін көрсетіңдер және электрондық баланс әдісімен коэффиценттерін қойыңдар.

2. Қандай заттар арасында химиялық реакциялар жүреді: А) мыс және күміс сульфатының ерітіндісімен; Б) темір мен сынап (ІІ) нитратымен; В) қорғасын мен хром (ІІ) хлоридінің ерітіндісімен? Сәйкес реакция теңдеулерін молекулалық және қысқаша иондық түрде жазыңдар
   
   ІІІ нұсқа

1. Әрекеттесу реакция теңдеулерін құраңдар: А) алюминидің иодпен; Б) мыстың күкіртпен; В) натрийдің сумен. (А) реакция теңдеуінен элементтердің тотығу дәрежесін көрсетіңдер және электрондық баланс әдісімен коэффиценттерін қойыңдар.

2. Қандай заттар арасында химиялық реакциялар жүреді: А) темірдің мыс (ІІ) хлоридінің ерітіндісімен; Б) күміс және кальций бромидінің ерітіндісі; В) алюминий және қорғасын (ІІ) нитратының ерітіндісімен? Сәйкес реакция теңдеулерін молекулалық және қысқаша иондық түрде жазыңдар

ІVнұсқа

1. Әрекеттесу реакция теңдеулерін құраңдар: А) магнийдің тұз қышқылымен ; Б) мырыштың оттегімен; В) кальцийдің хлормен. (А) реакция теңдеуінен элементтердің тотығу дәрежесін көрсетіңдер және электрондық баланс әдісімен коэффиценттерін қойыңдар.

2. Қандай заттар арасында химиялық реакциялар жүреді: А) магний және сынап (ІІ) нитратының ерітіндісімен; Б) мыс және хлор(ІІ) хлоридінің ерітіндісі; В) мырыш пен темір (ІІ) сульфа тының ерітіндісімен? Сәйкес реакция теңдеулерін молекулалық және қысқаша иондық түрде жазыңдар

^ Жұмыс 3. Электролиз. Металдардың коррозиясы.

І нұсқа

1. Электролиз кезінде жүретін реакция теңдеулері мен схемасын құраңдар: А) калий хлоридінің балқымасы;

Б) мырыш бромидінің ерітіндісі.

2. Коррозия дегеніміз не? Металдардың жемірілуін баяулататын қандай факторлар қолданылады?

ІІ нұсқа

1. Электролиз кезінде жүретін реакция теңдеулері мен схемасын құраңдар:

А) натрий иодидінің ерітіндісі;

Б) мыс хлоридінің ерітіндісі.

2. Қандай жемірілудің түрлерін білесіңдер?


ІІІ нұсқа

1. Электролиз кезінде жүретін реакция теңдеулері мен схемасын құраңдар:

А) калий бромидінің ерітіндісі;

Б) кальций хлоридінің ерітіндісі.

2. Жемірілуді тездетуге қандай факторлар әсер етеді?

3. Электролит қатысында қарым-қатынастағы қай металл бұрын бүлінеді: мыс және мырыш; алюминий және темір? Неге?

ІVнұсқа

1. Электролиз кезінде жүретін реакция теңдеулері мен схемасын құраңдар:

А) натрий хлоридінің балқымасы;

Б) темір (ІІ) бромидінің ерітіндісі.

2. Металдың жемірілуіне қарсы күрестің әдістерін тізіңдер

3. Неге мырышпен қапталған бакта сызылған жерлердегі мырыш бүлінеді, ал темір тоттанбайды?


Жұмыс 4. Сілтілік және сілтілік жер металдар

І нұсқа

1. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Са→ CаO→Сa CO₃ →Сa (HCO₃ )₂

2. Сілтілік металдар бейметалдармен әрекеттескен кезде тотығу және тотықсыздану қасиетін көрсете ме? Жауапты дәлелдейтін екі реакция теңдеуін жазыңдар

3. 20 г. калий гидроксидіне 25 г. азот қышқылы бар ерітіндіні әсер етті. Қанша масса тұз түзілді?

ІІ нұсқа

1. Әрекеттесетін реакция теңдеулерін жазыңдар: А) натрийдің күкіртпен; Б) кальцийдің хлормен; В) литийдің сумен

2. Неге әк суы ауада лайланады, ал калий гидроксидінің тұзы – жоқ? Барий гидроксидінің ерітіндісі ауада көп тұрса лайланады ма? Жауабын сәйкес келетін реакция теңдеулерімен дәлелдеңдер

3. 8% қоспасы бар, 1 кг. әктасты күйдірген кезде қанша масса кальций оксидін алуға болады?

ІІІ нұсқа

1. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Na→ NaОН→Na HCO₃→ Na₂ SO₄

2. Судың кермектілігі деген не және сендерге олардың қандай түрлері белгілі? Оны жойдыратын екі реакция теңдеулерін жазыңдар

3. 11,5 г. натрийге 78 г. су әсер етті.Түзілген натрий гидроксидінің массасын есептеңдер

ІVнұсқа

1. Көрсетілген заттардың қайсысында натрий гидроксиді әсер етеді: тұз қышқылы, магний оксиді, кальций гидроксиді; көміртегі (ІV) оксиді, күкірт қышқылы? Орындалатын реакция теңдеулерін жазыңдар

2. Мәрмәр мен су сенде бар болса, онда әк суын қалай дайындайды? Реакция теңдеулерін жазыңдар

3. 6,9 г. натрий сумен әрекеттескен кезде (қ.ж.) 3 л. сутегі алынды. Газ шығынының көлемдік үлесін есептеңдер

Жұмыс 5. Алюминий және оның қосылыстары

І нұсқа

1. Алюминийдің келесі заттармен әрекеттесу реакция теңдеулерін жазыңдар: хлормен сұйытылған күкірт қышқылы; хром (ІІІ) оксидімен; мыс (ІІ) сульфатының ерітіндісімен.

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Al(OH)₃→ AlCl₃→ Al(OH)₃→ Al₂O₃

3. Қандай сыртқы белгісі арқылы алюминийден жасалған бұйымдарды басқа материалдардан жасалған бұйымдардан айыра алады?

ІІ нұсқа

1. Химиялық реакция теңдеулерін аяқтаңдар:

Fe₂O₃+ Al → Al(OH)₃ +NaOH→

Al₂(SO₄)₃+BaCl₂→ Al+ O₂→

Осылардың ішінен тотығу-тотықсыздану реакциясын, сонымен қатар тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты көрсетіңдер

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Al(NO₃)₃→ Al(OH)₃ ; Al₂O₃→ Al₂(SO₄)₃; Al→ AlCl₃

3. Алюминийдің қолдану облысын жазыңдар және қолдануға негізделген қасиетін көрсетіңдер.

ІІІ нұсқа

1. Алюминий хлоридін алудың төрт жолының реакция теңдеулерін жазыңдар.

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Al→ Al₂O₃→ Al₂(SO₄)₃→ Al(OH)₃

3. Неге алюминийлі ыдыс қайнаған суда бүлінбейді және атмосфералық жемірілуге ұшырамайды?

ІVнұсқа

1. Алюминийдің келесі қосылыстармен әрекеттесу реакция теңдеулерін жазыңдар: броммен, күкіртпен, сумен, нарий гидроксидімен.

2. Схема арқылы толық реакция теңдеулерін жазыңдар:

Al+?= H₂+?; ?+KOH= Al(OH)₃+? ; HCl+?= AlCl₃+H₂O

3. Алюминий сымдарын өңдеген кезде балқыған алюминийді домалақ ауызынан өткізеді. Тамшыға бөлмей ағымды қатырады. Неге?

Жұмыс 6. V тақырып бойынша қорытындылау

І нұсқа

1. Кальций гидроксидінің химиялық қасиетін сипаттайтын реакция теңдеулерін жазыңдар.

2. Темір (ІІ) хлоридінің ерітіндісінің электролизінің схемасын құраңдар

3. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

алюминий оксиді→алюминий нитраты→

→ алюминий гидроксиді

алюминий

алюминий гидроксиді → алюминий хлориді

4. Өндірісте алюминийді неге қолданады? Алюминотермиялық деген не және оны қайда қолданады?

5. 140 г. кальций оксидінен 182 г. кальций гидроксидін алды, кальций гидроксидінің шығымының массалық үлесін есептеңдер.

ІІ нұсқа

1.Алюминий оксиді қандай оксидтер тобына жатады? Оның қасиетін сипаттайтын реакция теңдеулерін жазыңдар.

2.Натрий хлоридінің балқымасының электролизінің схемасын құраңдар.

3.Келесі айналым орындалатын реакция теңдеулкрін жазыңдар ;

Кальций →кальций оксиді→кальций гидроксиді→кальций карбонаты→кальций гидрокарбонаты→кальций хлориді.

4.Жеңіл әрі мықты кальций металы авиациялық өндірісте және көлікшығарудың басқа облысында неге қолданылмайды?

5. 5% қоспасы бар, 80г натрий карбонаты әк суымен әрекеттескен кезде қанша масса кальций карбонаты алынады?

III нұсқа

1.Алюминий гидроксидінің химиялық қасиетін сипаттайтын рекция теңдеуін жазыңдар.

2.Калий иодидінің балқымасының электролизінің схемасын құраңдар.

3.Келесі айналым орындалатын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Кальций хлориді→кальций карбонаты→кальций гидрокарбонаты→кальций карбонаты→кальций нитраты→кальций карбонаты.

4.20% қоспасы бар, 500г. әктасты күйдірген кезде қанша масса кальций оксидін алуға болады?


ІVнұсқа

1. Кальций оксиді оксидтерінің қай тобына жатады? Оның қасиетін сипаттайтын реакция теңдеулерін жазыңдар

2. Мыс (ІІ) бромидінің ерітіндісінің электролизінің схемасын құраңдар.

3. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

алюминий оксиді→алюминий сульфаты

алюминий

алюминий хлориді→ алюминий гидроксиді

4. Алюминий табиғатта қандай қосылыс құрамында кездеседі?

5. Сөндірілген әкке 3,15 г. таза азот қышқылын әсер етті. Егер шығымының массалық үлесі 0,98 болса, кальций нитратының қанша массасы алынады?

VІ тақырып. Темір. Металлургия.

Жұмыс 1. Темір және оның қосылыстары

І нұсқа

1. Темірдің жай заттармен әрекеттесу реакция теңдеулерін жазыңдар: оттегі, хлор, күкірт, бром. Түзілген заттарға атау беріңдер

2. Темір атомының құрылысының схемасын бейнелеңдер. Қосылыстағы темірдің тотығу дәрежесін көрсетіңдер

3. Екі ерітіндінің біреуінде Fe²⁺ ионы, екіншісінде – Fe³⁺ ионы бар екенін қалай дәлелдейсіңдер. Жүретін реакция теңдеулерін жазыңдар

4. 32 г. мыс (ІІ) сульфаты бар ерітіндіге 28 г. темір жаңғағын қосты. Мұнда қанша масса мыс бөлінді?

ІІ нұсқа

1. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Fe(NO₃)₃→ Fe(OH) ₃→ Fe₂O₃→Fe→ FeCl₂

2. +2 тотығу дәрежесіндегі темірдің қосылысы қандай қасиет: тотығу немесе тотықсыздану көрсетеді? Неге?

3. Темір металын темір (ІІ) гидроксидін қалай алуға болады? Реакция теңдеулерін келтіріңдер

4. 112 г. темір сұйытылған күкірт қышқылында еріген кезде (қ.ж.) қанша көлем сутегі алуға болады, егер сутегінің шығымының көлемдік үлесі 98% болса ?

ІІІ нұсқа

1. Темірдің басқа ерітінділерімен қосылу реакция теңдеулерін жазыңдар: А) күкірт қышқылы; Б) мыс (ІІ) сульфаты; В) бромсутекті қышқыл; Г) қорғасын нитраты

2. Темірдің (ІІ) және (ІІІ) оксидтері және оларға сәйкес гидроксидтері қандай сипатқа ие?

3. Үш номерленген пробиркаларда: натрий, барий және темір(ІІ) хлоридтерінің ерітінділері берілген қандай тәжірибелік жолмен оларды табуға болады? Сәйкес реакция теңдеулерін жазыңдар

4. 80% FeCO₃ құрамында бар, 50 г. сидерит минералы тұз қышқылымен әрекеттескен кезде бөлінген көміртегі( ІV) оксидінің көлемін табыңдар

ІV нұсқа

1. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

Fe→ Fe SO₄ → Fe(OH)₂ → Fe(OH)₃→ F eCl₃

2. Темір (III) тұздарының сулы ерітінділері реакцияның қандай ортасын көрсетеді? Неге?

3.Темір (II) сульфатты арқылы: а)темір (II) хлориді; б)темір (II) нитраты қалай алады? Сәйкес реакция теңдеулерін жазыңдар.

4. 7г темірді 18г хлормен әсер етті. Темір (III) хлоридінің қандай массасы түзілді?


Жұмыс 2. Өнеркәсіпте металдар алудың әдістері

І нұсқа

1. Жоспар бойынша шөгеннің өндірілуін жазыңдар: А) шикізат; Б) өндіру үшін аппараттың құралдары; В) өндіру кезінде жүретін негізгі химиялық реакциялар. Шөгеннің қолдану облысын атаңдар

2. 6 г. құрышты сымды оттегінде жандырды. Одан 0,1 г. көміртегі ( ІV) оксиді түзілді. Құрышты көміртегінің масалық үлесі қандай?

ІІ нұсқа

1. Құрыштың оттекті-конверторлы әдісімен жоспар бойынша өндірудің әдістерін жазыңдар: А) шикізат; Б) өндіру үшін аппараттың құралдары; В) өндіру кезінде жүретін негізгі химиялық реакциялар. Құрыштың қолдану облысын атаңдар

2. 0,4% қоспасы бар, 50 т. алюминий оксидін электролиздеген кезде алюминийдің қанша массасын алуға болады?

ІІІ нұсқа

1. Жоспар бойынша алюминийді өндірудің технологиясын жазыңдар: А) шикізат; Б) өндіру үшін аппараттың құралдары; В) өндіру кезінде жүретін негізгі химиялық реакциялар. Алюминийді қолдану облысын атаңдар

2. 5 г. көміртегімен темірдің құймасының үлгісін күкірт қышқылының ерітіндісінде артық мөлшерінде ерітті. Реакция аяқталған соң бөлінген сутектің көлемі 1,96 л. құрады. Құймадағы темірдің масалық үлесін есептеңдер.

ІV нұсқа

1. Құрышты өндіруді мартен әдісімен жоспар бойынша әдісті жазыңдар: А) шикізат; Б) өндіру үшін аппараттың құралдары; В) өндіру кезінде жүретін негізгі химиялық реакциялар.

2. Шөген құрамында темір карбиді Fe₂С сияқты көміртегі бар. Көміртегінің шөгендегі массалық үлесі 3,6%. Шөгендегі темір карбидінің масалық үлесін есептеңдер.

VІІ тақырып. Органикалық заттар.

Жұмыс 1. Көмірсутектер.

І нұсқа

1. Қаныққан көмірсутектер деп нені атайды? Олардың кейбіреулерінің молекулалық формулаларын және атауларын көрсетіңдер.

2. Қаныққан, қанықпаған және ароматты көмірсутектердің генетикалық байланысы немен қорытындылады?

3. Әрекеттесу реакция теңдеулерін жазыңдар: А) бензолдың сутекпен; Б) этиленнің хлор сутекпен. Осы реакциялар типін көрсетіңдер және алынған затты атаңдар

ІІ нұсқа

1. Этилен мен промиленнің құрылымдық формуласын жазыңдар. Олардың құрылысында артық не? Оларды көмірсутектердің қай класына жатқызады?

2. Бензолдың физикалық қасиеті және қолдану облысы қандай?

3. Реакция теңдеуін құр: А) метанның жануы; Б) этанның термиялық ыдырауы. Тұрмыста адамдар бұл процестің қайсысын кең қолданады? Неге?

ІІІ нұсқа

1. Этиленнен адамдар көп қолданатын қандай материал алады? Осы материалдың физикалық қасиеті және қолдану облысы қандай?

2. Табиғи газ құрамына кіретін кейбір көмірсутектердің формуласын жазыңдар. Адамдар табиғи газды қалай қолданады?

3. Реакция теңдеуін құраңдар: А) бензолдың броммен әрекеттесуін; Б) этиленнің жануын. «а» реакция теңдеуін көрсетіңдер және алынған затты атаңдар

ІV нұсқа

1. Қаныққан көмірсутектер және олардың галогентудырушыларын қолдану облысы қандай?

2. Ацетиленнің құрылымдық формуласын жазыңдар: А) оны көмірсутектердің қандай класына жатқызады; Б) оны қалай алуға болады, көрсетіңдер

3. Реакция теңдеуін құраңдар: А) пропиленнің сутегімен әрекеттесуін; Б) метанның термиялық ыдырауы. Адамдар метанның термиялық ыдырауын қандай мақсатта қолданады?

Жұмыс 2. Спирттер.

І нұсқа

1. Этил спиртін қолдану облысы қандай?

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

CH₃Cl→ CH₃OH→СО₂

3. 9,2г. натрий пропил спиртімен әрекеттескен кезде (қ.ж.) қанша көлем сутегі бөлінеді?

ІІ нұсқа

1. Біратомды қаныққан спирттердің класының жалпы формуласын жазыңдар. Олардың құрамында қандай функционалды топ бар?

2. Келесі өзгерісті орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

С₂Н₄→ С₂Н₅ОН→СО₂

3. 2,3 г. этил спирті жанған кезде қанша масса су түзілді?

ІІІ нұсқа

1. Глицериннің физикалық қасиеті және қолдану облысы қандай?

2. Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

С₂Н₅ОН→ С₂Н₄→ С₂Н₅Cl

3. 4,6 г. этанол хлорсутекпен әрекеттесекен кезде қанша масса хлорэтан түзіледі?

ІV нұсқа

1. Құрылысы бойынша көпатомды спирттер біратомды спирттерден айырмашылығы қандай?

2. Келесі өзгерісті орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

С₂Н₆→ С₃Н₇ОН→ С₃Н₇ONa

3. 23г. этанол дегидратацияланған кезде (қ.ж.) қанша көлем этилен алуға болады?

Жұмыс 3. Карбон қышқылдары және биологиялық маңызды органикалық заттар.

І нұсқа

1. Сірке қышқылының физикалық қасиеті және қолдану облысы қандай?

2. Төменде келтірілген схема бойынша химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар:

А) Н-СООН+Mg→

Б) CH₃-CHO+O₂→

«б» реакция теңдеуіне сәйкес процесті көрсетіңдер.

3. Картоп пен ақ нанда крахмал бар екенін тәжірибелік жолмен қалай дәлелдейсіңдер? Жұмыстың жоспарын құраңдар және байқауды жазыңдар

ІІ нұсқа

1. Күрделі эфирлердің физикалық қасиеті және қолдану облысы қандай?

2. Төменде келтірілген схема бойынша химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар:

А) CH₃-СООН+Са(ОН)₂→

Б) (C₆H₁₀O₅)_n + nН₂O→
«б» реакция теңдеуіне сәйкес процесті көрсетіңдер.

3. Майлардың сумен гидролизі майлардың сілті ерітінділерімен гидролизі әдісінен түзілген өнімдер сипаттамасы бойынша немен ерекшеленеді?

ІІІ нұсқа

1. Сабын деген не? Қайда және қалай қолданады?

2. Төменде келтірілген схема бойынша химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар:

^ А) Н-СООН+ C₂H₅OH →

t

Б) H-CHO+Ag₂ O →

«б» реакция теңдеуіне сәйкес процесті көрсетіңдер.

3. Ақуыздардың денатурациясы деген не?Оның болуы неде және қандай факторлар ықпал етеді?

ІV нұсқа

1. 
   Майлардың физикалық қасиеті және қолдану облысы қандай?

Төменде келтірілген схема бойынша химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар:

А) C₂H₅-СООН+К₂О →

t

Б) CH₃-CОONa_(қ)+H₂ SO₄ →

«б» реакция теңдеуіне сәйкес процесті көрсетіңдер.

3. 
   Неге ақуызды тамақсыз жүруге болмайды? Ақуызды тамақ адам ағзасында не болады?

Жұмыс 4. VІІ тақырып бойынша қорытындылау

І нұсқа

1. 
   Майлар гидролизінің қандай түрлерін білесіңдер? Олардың айырмашылығы неде?

2. 
   Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

С₂Н₂

СН₄

СН₃Br→A

А затын атаңдар.

3. 
   Қандай қанықпаған көмірсутектерді білесіңдер? Қолдану облысын атаңдар

4. 
   234 г. бензолды гидрлеу кезінде қанша масса циклогексан алынады? Циклогеннің шығынының массалық үлесі 65% құрайды.

ІІ нұсқа

1. 
   Көмірсутектер спирттер және карбон қышқылдары арасында генетикалық байланыс немен қорытындыланады? Нақты мысалмен жауабын түсіндіріңдер

2. 
   Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

С₆Н₆В

С₂Н₂

С₂Н₆

В затын атаңдар.

3. 
   Глицеринді заттардың қай класына жатқызады? Оның құрылысы мен қасиеті қандай?

4. 
   Бромэтан алу үшін 23 г. этанол мен 56,7 г. бромсутегін алды, мұнда қанша масса бромэтан түзілді?

ІІІ нұсқа

1. 
   Сабынды дайындау үшін қандай тұздар мен қандай қышқылдарды қолданады? Нақты мысал келтіріңдер.

2. 
   Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

+СН₂- СООН

С₂Н₄→ С₂Н₅ОН Х

Н₂

Х затын атаңдар.

3. 
   Бензолды қандай органикалық заттардың класына жатқызады? Оның физикалық қасиеті қандай?

4. 
   5 л. этиленді толық жағу үшін қанша көлем ауа қажет? Ауадағы оттегінің көлемдік үлесі 21% құрайды.

ІV нұсқа

1. 
   Адам ағзасында ақуыздар қандай қызмет атқарады?

2. 
   Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

+Н₂ Х

СН₃→ СНО−

СН₃-СООН→ СН₃→СООNa

Х затын атаңдар.

3. 
   Қандай карбон қышқылдарын білесіңдер? Олардың қолдану облысы қандай?

4. 
   23 г. құмырсқа қышқылын метил спиртімен әрекеттесу нәтижесінде 24 г. күрделі эфир алынды. Эфирдің шығымының массалық үлесін есептеңдер.

^ VІІ тақырып бойынша қосымша тапсырмалар.

I нұсқа

1. 
   Салыстырмалы молекулалық массасы мынаған тең, қаныққан көмірсутектердің молекулалық формулаларын жазыңдар: А) оттегінің салыстырмалы атомдық массасына тең; Б) көмірқышқыл газының салыстырмалы молекулалық массасына тең; В) магний гидроксидінің салыстырмалы молекулалық массасына тең; Г) СаS салыстырмалы молекулалық массасына тең

2. 
   Мұнайдың практикалық маңызы қандай?

3. 
   Қанықпаған көмірсутектерді алуға болатын реакция теңдеуін жазыңдар

4. 
   Натуралды каучуктың құрамын, физикалық қасиетін және қолданылуын көрсетіңдер.

5. 
   Метан үшін есептеңдер: А) ондағы элементтердің массалық қүлесін; Б) оның 4 г. (қ.ж.) көлемі

6. 
   алыстырмалы молекулалық массасы мынаған тең, қаныққан көмірсутектердің молекулалық формулаларын жазыңдар: А) N₂ салыстырмалы молекулалық массасына тең; Б) көмірқышқыл газының салыстырмалы молекулалық массасына тең; В) магний гидроксидінің салыстырмалы молекулалық массасына тең; Г) MgCO₃ салыстырмалы молекулалық массасына тең

7. 
   Этанды этилен қоспасынан қалай тазартады? Жауабын химиялық реакция теңдеулері бойынша жазыңдар

8. 
   Ацетиленнің және оның негізінде алынған материалдың аса маңызды қолдану облысы қандай?

9. 
   Төменде келтірілген формулаларды қосылыстардың класы бойынша заттарға бөліңдер және оларды атаңдар:

А) СН₃- СН₃ Б) СН= СН В) СН₃- СН= СН₂ Г) Н₃С- СН₂- СН₂ Д) СН₂ =СН₂

׀

СН₂- СН₃

Е) СН₃- СН₂

׀

СН₃

10. 
    Келесі айналымды орындайтын реакция теңдеулерін жазыңдар:

СН₄→ С₂Н₂→ С₂Н₄→ С₂Н₆→ СО₂



С₆Н₆

11. 
    Ацетиленнің кейбір көлемі 39 г. массасы болады. Осындай көлемдегі (қ.ж.) пропиннің массасын есептеңдер.

12. 
    Келесі заттардағы элементтердің массалық үлесін есептеңдер: А) Этанол; Б) Бутанол; В) Сірке қышқылы.

13. 
    Төменде келтірілген заттардың формуласынан тек спирттердің формуласын теріп жазыңдар және оларды атаңдар:

А) С₆Н₆ Б) СН₃ОН В)С₂Н₄ Г) С₄Н₉ОН Д) СН₃-СНО

14. 
    Спирттердің атомдылығы немен анықталады?

15. 
    Ақуыз молекуласы қандай элементтер атомынан құралған? Ақуыздар қандай химиялық қасиет көрсетеді?

16. 
    Ақуыздың біріншілік, екіншілік және үшіншілік құрылымы нені білдіреді? Әрбір құрылымға қандай байланыс сәйкес?

17. 
    Пробиркалардың біреуінде сабын ерітіндісі, ал екіншісінде жуғыш ұнтақ бар. Қандай тәжірибелік жолмен оларды табуға болады? Жұмыстың жоспарын құраңдар және болатын құбылысты жазыңдар

18. 
    20 л. (қ.ж.) көлемі бар этиленді гидрлеу кезінде 18 л. этан алынды. Этанның шығымының көлемдік үлесін есептеңдер.

Жауабы: 90%

19. 
    Бромныі 1,6% массалық үлесі бар бром суының қандай массасы 1,12(қ.ж.) көлемі пропиленді түссіздендіреді? Жауабы: 500 г.

20. 
    Этиленнің кейбір көлемінде 7 г. массасы болады. Осындай көлемдегі пропиленнің (қ.ж.) массасын есептеңдер. Жауабы: 10,5 г

21. 
    92 г. таза этил спиртінен (қ.ж.) 42 л. этилен спиртін алды. Оның шығымының көлемдік үлесін есептеңдер.Жауабы: 93,75%

22. 
    20 л. этен қоспасын этинмен толық гидрлеу үшін қанша көлем сутегі жұмсалады? Қоспадағы этиннің көлемдік үлесі 40% құрайды. Жауабы: 28 л.

23. 
    39 г. бензолдан қанша масса бромбензол алуға болады? Бромбензолдың шығымы 64 % құрайды. Жауабы: 50,2 г.

24. 
    (қ.ж.) 25 л. ацетиленнен 16 г. бензол алды. Оның шығымының көлемдік үлесін есептеңдер. Жауабы: 55,2%

25. 
    8 г. магний сірке қышқылымен әрекеттескен кезде қанша көлем сутегі бөлінеді? Жауабы: 7,5л.

26. 
    92 г. этил спирті бромсутегінің артық мөлшерімен әрекеттескен кезде қанша масса бромэтан түзіледі? Реакция өнімінің шығымының массалық үлесі 85% құрайды. Жауабы: 185,3 г.

27. 
    90 г. сірке қышқылы метил спиртімен әрекеттесу нәтижесінде 100 г. күрделі эфир түзілді. Эфир шығымының массалық үлесін есептеңдер. Жауабы: 90%

28. 
    90 г. сірке қышқылы альдегидін сутегімен тотықсыздандырған кезде 82 г. этил спирті алынды. Спирт шығымының массалық үлесін есептеңдер. Жауабы: 87%

29. 
    Картопта крахмалдың массалық үлесі 20% 160 г. картоптан қанша масса глюкоза алуға болады? Жауабы: 360 г.

30. 
    Егер шығымның массалық үлесі 75% құраса, 81 г. крахмалдан қанша масса глюкоза алуға болады? Жауабы: 67,5г.

Өндірістік және пәнаралық мазмұны бар тапсырмалар

Бейметалдар

1. 
   Кремнийді өнеркәсіпте доғалы электрлік пештерде кремнеземді кокспен тотықсыздандыру арқылы алады:

t

Si₂O+2C= Si+2CO↑

Массасы 80 кг кокс арқылы тотықсыздандыру үшін қанша масса кремзем алуға болады, егер кокстағы көміртегінің массалық үлесі 92% болса. Жауабы: 184 кг.

2. 
   Ақ фосфорды аппатит және фосфорит құрамында бар, кальций фосфатын кокспен тотықсыздандыру арқылы электрлік пештерде ауа қатысынсыз алады:

t

2Ca(PO₄)₂+10C+6 SiO₂= 6CaSiO₃+10 CO↑+P₄↑

Фосфор буын су астында конденсирлейді. 248 кг. фосфор алу үшін құрамында көміртегінің массалық үлесі 90% болатын қанша масса кокс қажет? Бұл жағдайда өлшенген қ.ж. қанша көлем көміртегі (ІІ) оксиді бөлінеді? Жауабы: 266,7 кг.; 448 м³

3. 
   Фосфор қышқылы теориялық әдіс арқылы алу мынамен қорытындыланады, алынған табиғи фосфаттардан фосфорды жағады, түзілген фосфор (V) оксидін сумен әрекеттестірген кезде H₃PO₄ береді, суммарлық реакция теңдеуі:

4P+5O₂+6Н₂O=4 H₃PO₄

400 кг. фосфор қышқылын алу үшін қанша масса фосфор қажет, егер фосфор қышқылының шығымының массалық үлесі 80 % болса. Жауабы: 158,2 кг.

4. 
   Фосфор қышқылын алуының экстракционды әдіс негізінде табиғи фосфатты күкірт қышқылымен өңдеуді жатқызамыз:

t

Ca₃(PO₄)₂+3Н₂SO₄ = 3CaSO₄+2 Н₃PO₄

Түзілген қышқылды кальций сульфатынан фильтрлейді және буландырумен концентрлейді: құрамында 60 % Ca₃(PO₄)₂ бар, 200 кг фосфариттен қанша массафосфор қышқылын алуға болады? Шығымның массалық үлесі 80%. Жауабы: 60,7 кг.

5. 
   Күкірт қышқылын көп уақыт бойы тек нитроздық әдіспен алды, оның негізі күкірт (ІV) оксидін азот (ІV) оксидімен су қатысында тотықтыру арқылы алумен қорытындыланады:

SO₂+NO₂+ Н₂O= Н₂ SO₄+ NO↑

Осы әдіспен алынатын қышқылдың концентрациясы 75-76%, ондағы азот (ІV) оксиді бар болғандықтан оны қолдануды шектейді. Массалық үлесі 74 % (қыс.1,66 кг\л) болатын 100 л. күкірт қышқылы алынса, қанша масса күкірт (ІV) оксидін және суды әсер етті. Жауабы: 80,2 кг.; 22,6 кг.

6. 
   Жолжелкеннің кептірілмеген жапырағында фосфордың массалық үлесі 0,38%, ал кептірілген жапырағында- 2,51 % құрайды. Жолжелкеннің жапырағын кептірген кезде суды жою нәтижесінде қанша пайыз массасын жоғалтады? Жауабы: 84%, 86%.

Металдар

1. 
   Натрий гидроксидін әктасты әдіспен сода ерітіндісін Nа₂СО₃ сөнлірілген әктас Са(ОН)₂ қыздыру кезінде алуға болады. 2 % қоспасы бар, қанша масса сода 10кг. натрий гидроксидін алу үшін қажет? Натрий гидроксидін қалай бөледі? Жауабы: 13,52 кг.

2. 
   Табиғатта сынап HgS киноварь түрінде жиі кездеседі. Сынапты алу үшін киноварьді күйдіреді. Мұнда сынап пен күкірт (ІV) оксиді түзіледі. Сынап буын салқындататын қабылдағышта конденсирлейді. 10% қоспасы бар, 600 кг. киноварьді күйдіру кезінде қанша масса сынап түзіледі. Жауабы: 465,8 кг.

3. 
   Адам күнделікті тамақпен 3 г. калий қоректенеді. Адамның калиймен тәуліктік қажеттілікті қамтамасыз етуге, құрамында 0,6% осы элемент бар, қанша масса картоп қажет. Жауабы: 500 кг.

4. 
   Сатылым желісіне түскен ас тұзы құрамында натрий хлориді және қоспалар – су және ерімейтін қоспа бар. Натрийдің массалық үлесі 38%, тұздағы массаның массалық үлесі қандай? Таза натрий хлоридіндегі натрийдің массалық үлесі 39,3% құрайды. Жауабы: 3,31%

5. 
   Техникалық марганецті алюмотермиялық әдіспен алуға болады:

3Mn₃O₄+8Al=9 Mn+ Al₂ O₃+250кДж

Егер реакцияға массасы 458 кг. Mn₃O₄ түскен болса, қанша масса марганец түзіледі және қанша жылу мөлшері бөлінеді? Жауабы: 330 кг.; 1666,7 кДж

6. 
   Алтын мен күміс таза күйінде –жұмсақ металдар. Механикалық мықтылығын жоғарылату үшін оларды мыспен балқытады. Алтын немесе күміс бөліктер саны құйманың 1000 бөлігіне келсе, сынама дейді. Массасын есептеңдер: А) алтынның 750 сынамасында массасы 860 г.; Б) күмістің 750 сынамасында массасы 800 г. Жауабы: А) 645 г.; Б) 700 г.

7. 
   Кальцинирленген сода шыны өндіріснде қолданылады. Натрий оксидінің массалық үлесі 17% бар, 1 т. шыны алу үшін қанша масса кальцинирленген сода қажет. Жауабы: 291 кг.

8. 
   Натрий гидроксидінің көміртегі (ІV) оксидімен реакциясы практикалық маңыздылығы бар: 2Na₂О₂+2СО₂=2Na₂ СО₃+ О₂↑. Бұл реакция изомерленген орындарда ауаны регенерациялау үшін натрий гидроксидін (К₂О₄ пен) қолдануға негізделген. 2,5% қоспасы бар (қ.ж.) массасы 320 г. натрий пероксидімен қанша көлем көміртегі (ІV) оксиді реакцияға түседі? Мұнда қанша көлем оттегі бөлінеді? Жауабы: 89,6 л СО₂; 44,8 л. О₂

9. 
   Кальций гидроксидінің массалық үлесі 86 % болса, массасы 60 кг.сөндірілген әктас өндіруге кальций карбонатының массалық үлесі 95% болса, қанша масса әктас жұмсалады? Жауабы: 73,4 кг.

Өздік жұмыс


Тапсырма: Қандай заттар өзара реакцияға түседі , егер берілген болса:

Ін.

1. 
   Калий, күкірт қышқылы, темір (ІІІ) оксиді, фосфор (V) оксиді , натрий гидроксиді, мыс (ІІ) хлориді.

ІІ н.

1.Темір, тұз қышқылы, литий оксиді, күкірт (IV) оксиді, барий гидроксиді, қүміс нитратыТиісті реакция теңдеулерін жазыңдар.Түзілген заттарды және реакция типтерін атандар


І н.

2. 
   Натрий гидроксидінің массалық үлесі 2% , көлемі 10 мл (тығыздығы 1,021г/см³ ) ерітіндісін бейтараптауға тұз қышқылының массалық үлесі 2% (тығыздығы 1,008г/см³ ) ерітіндісінің қанша көлемі қажет екенін табыңдар. Ж. 9 мл

ІІ н.

2. Көлемі 20 мл массалық үлесі 2 % , тығыздығы 1,02 г/мл натрий гидроксидінің ерітіндісін бейтараптауға күкірт қышқылының массалық үлесі 1 % , тығыздығы 1,01 г/мл ерітіндісінің қандай көлемі қажет болатынын есептендер

Ж: 50 мл

І н .

3. 
   Бір элементітің оксидінің формуласы ЭО₂, ондағы оттектің массалық үлесі 53,3% . Элементті табыңдар.

ІІн

3. 
   Бір элемент оттектің массалық үлесі 30,5% болатын оксид түзеді. Элементтің тотығу дәрежесі +4. Осы элементтің салыстырмалы атомдық массасын анықтап атын атандар

Ін.

3. 
   Алюминий , оттек және сутек атомдары массалық қатынастары 9 : 16 : 1 болатын қосылыстың қарапайым формуласын табыңдар

ІІн.

4.Табиғи маржанның құрамында кальций , көміртек , оттек массалық қатынастары 10 : 3 : 12 –ге тең болады. . Маржанның формуласын табыңдар.