Химия пәнінең сабақ. Тақырыбы: "Өнімнің шығымы".

Скачать материал

Ақмола облысы

Бұланды ауданы

Балуан Шолақ атыңдағы № 1 орта мектебі

Аудандық семинар.

Химия пәнінең ҰБТ-ға дайындық. (11 сынып)

Тақырыбы: Сандық есептер.

Теориялық мүмкіндікпен салыстырғанда зат шығымын есептеу.

Химия пәнінің мұғалімі: Жумабаева А.М. Қараөзек орта мектебі

2015 – 2016 оқу жылы

Аудандық семинар. Химия пәнінең ҰБТ-ға дайындық. 11 сынып.

Тақырыбы: Сандық есептер.

Теориялық мүмкіндікпен салыстырғанда зат шығымын есептеу.

Сабақтың мақсаты:

· Теориялық мүмкіндікпен салыстырғанда зат шығымын есептеу кезіндегі формулаларды еске түсіру.

• Есептерді шығару барысында химиялық реакфция теңдеулерінің дұрыс жазылу керектігін түсіндіру.

• Формулаларды есептер шығаруда қолдану.

• Сандық есептерді шығару барысындағы қолданылатын формулаларды талдау. Оқушылардың тақырып бойынша алған білімдерін жинақтау.

• Ойлауға мүмкіндік бере отырып, шығармашылық қабілеттерін бағалау.

Күтілетін нәтиже:

• Теориялық мүмкіндікпен салыстырғанда зат шығымын есептеу кезіндегі формулаларды еске түсіру.

• Есептерді шығару кезінде реакция теңдеулерінің дұрыс жазылу керектігін түсінеді.

• Формулаларды есептер шығару кезінде дұрыс қолдана алады.

• Сандық есептерді шығару барысында қолданылатын формулаларды талдай алады

• Оқушылар тақырып бойынша алған білімдерін жинақтай алады.

• бетімен ойлай алады, шешімін айта алады

Түрі: қайталау

Әдісі: есептер шығару

Көрнекілік: интербелсенді және жай тақта, кесте, карточкалар.

Пәнаралық байланыс: математика

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезені. (амандасу)

2. Жаңа сабақ.

Мұғалімнің кіріспе сөздері.

Реакция өнімдегі шығымның массалық үлесі --- реакция теңдеуі бойынша теория жүзінде алынуға тиісті өнім массасының іс жүзінде (практикалық) шығатын өнімнің массасына қатынасын өнімнің массалық үлесі дейді. (η – «эта»-әрпімен белгілейді.) (ω - «омега»)

Формулалары арқылы есептеледі:

η = m(пр.) / m(теор.) * 100% (масса бойынша) (1)

η = V(пр.) / V(теор.) * 100% (көлем бойынша) (2)

… шынайы химиялық реакцияларда өнімнің массасы есептелген массадаң төмен болады.

Неге?

Көп химиялық реакциялар толығымен, аяғына дейін жүрмейді.
Органикалық заттардың арасындағы реакцияларда, қейде қосымша өнімдер түзіледі.
Гетерогенді реакция кезінде, кейдір заттар реакцияға түспей қалады.
Химиялық реакцияны жүргізген кезде, қолданып отырған кұрал-жабдықар маңызды рөл атқарады. Герметика жағынан, нашар қосылған құралдар, газ тәрізді заттың бір неше көлемін жоғалтады.

«Заттың шығымы» түсінігімен байланысты есептердің үш типі бар.

1. Берілді: реагенттің және өнімнің массасы.

Табу керек: өнімнің шығымың.

2. Берілді: реагенттің массасы және өнімнің шығымы. Табу керек: өнімнің массасың.

3. Берілді: өнімнің массасы және шығымы.

Табу керек: реагенттің массасың.

Есептің бірінші типің шешу алгоритімі: Табу керек: өнімнің шығымың.

1) Есептің шартың мұқият оқып шығу.

2) Жазып ал: не берілді, не табу керек?

3) Реакция теңдеуің жазып, теңеструге ұмытпа.

4) Реакция теңдеуі бойынша өнімнің теориялық массасың табу.

5) Белгілі формула бойынша өнімнің шығымың есептеп алу. Жауабың жазу.

Топтық жұмыс. Бірінші мысалдың шешу алгоритмін құрастыру.

Жеке жұмыс. Әр оқушы өздері есеп шығарады. Тақтадағы жауабымен сәйкестіріп өз-өзің тексеріп бағалайды.

1 мысал. 32,4г. мырыш оксидінең алюминийтермия әдісі арқылы, 24г. таза мырыш алынды. Өнімнің шығымын табыңдар. Жауабы: 92% Zn

2 мысал. Теория жүзіндегімен салыстырғандағы шығымы 92% болса, онда 23,4г. алюминий гидроксидінең алынған металл оксидінің массасың табыңдар. (14г.)

3 мысал. Теория жүзіндегімен салыстырғандағы шығымы 80% болса, онда темір (ІІІ) оксидіне, көміртек (ІІ) оксидімен әсер етсек, нәтижесінде 11,2г. темір алынды. Реакцияға жұмсалған темір (ІІІ) оксидінің массасын табыңдар. (20г.)

4 мысал. 234 г ас тұзына күкірт қышқылымен әсер еткенде131,4 г хлорсутек алынса, хлорсутектің шығымы (%) (90%)

5 мысал. Массасы 120 г темір (ІІІ) оксидін көміртекпен тотықсыздандырғанда массасы 67,2 г темір түзілді.Темірдің теориялықпен салыстырғандағы шығымы (%) (80%)

6 мысал. 1,7 г аммиак тұз қышқылымен әрекеттескенде 5 г аммоний хлориді алынды.Түзілген өнімнің шығымы (%) (93,4%)

7 мысал. Массасы 1г. сутек газын хлормен синтездеу арқылы 32г. хлорсутек газы

алынды. Теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы өнімнің массалық

үлесін анықтандар. (жауабы: 87,67 пайыз)

8 мысал. Теория жүзіндегімен салыстырғандағы шығымы 25,12 пайыз болса,

массасы 3,8г. аммиак алу үшін азот пен сутектің қанша көлемі (қ.ж.)

әрекеттесетінін есептендер. (10л.)

9 мысал. Массасы 156г. бензол массасы 193,5г. хлорэтанмен эрекеттескенде

шығымы 80 пайыз болды, түзілген этилбензолдың массасы тең: (169,6г.)

10 мысал. Егер теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы шығымы 90 пайыз болса ,

16г. этил спиртінен түзілетін диэтил эфирінің массасы қанша? (11,58г.)

11. Көлемі 44,8л. (қ.ж.) азотты сутекпен әрекеттестіргенде түзілген аммиактың (шығымы50 пайызболса) массасы? (34г.)

12. 140г. этилен бромсутекпен эрекеттескенде 500г. бромэтан алынған. Реакция өнімнің шығымы? (91,7п)

13. Техникада глюкозаны, крахмалды гидролиздеу арқылы алады. Егер реакция өнімнің шығымы теориямен салыстырғанда 75 пайыз болатын болса, 81г. крахмалдан алынатын глюкозаның массасы. (67,5г.)

14. Егер шығымы 70 пайыз болса, 500л. ацетиленнен алынатын аминсірке қышқылының массасы? (1,17г.)

15. С3Н8 ------- С3Н6 ------- С3Н7ОН берілген тізбек бойынша, егер өнім шығымы 1сатыда-80 пайыз, 2сатыда-75пайыз болса, 132г. пропаннан алынатын пропанолдың массасы? (108г.)

16. 45г. глюкоза сүт қышқылды ашыған кезінде 40 г. сүт қышқылы түзілді. Теориямен салыстырғанда реакция өнімінің шығымын есепте. (88,9п.)

17. Егер өнімнің шығымы 90 пайыз болса, 153г. 2-метилбутаннан алынытың 2-метилбутадиен-1,3 массасы? (130,05г.)

18. 7,8г. бензол броммен әрекеттескенде 9,7г. бромбензол алынды. Өнімнін шығымы? (61,8п.)

19. Құрамында 30 пайыз крахмалы бар картоптың 1 тоннасынан 100л. этил спирті (тығыздығы-0,88г/мл.) алынса, өнімнін шығымы? (52п.)

20. Лабораторияда 46г. толуолдан 52г. бензой қышқылы алынған болса, өнімнің шығымы? (85,2п.)

21. Әскери уландырғыш затты фосгенді СОСІ2 мына реакция арқылы алады: СО+СІ2 --- СОСІ2. 224мл. Хлормен көмір(ІІ)оксиді әрекеттескенде 200мл. фосген алынды (қ.ж.). Оның шығымы? (89,3п.)

22. Егер шығымы 100пайыз болса, 10г. алюминийді оттекте жаққанда алынған алюминий оксидінің массасы? (18г.)

Сабақтың тақырыбың қорытындылау.

Оқушылар бірін-бірінің жұмысын бағалайды. (ауызша)

Үйге тапсырма.

1. 11,2 г темір тұз қышқылымен әрекеттескенде 4,45 л (қ.ж.) сутек бөлінеді. Реакция өнімінің шығымы (%).

2. 20 кг алюминий оксидінен 10 кг алюминий алынды. Реакция өнімі шығымының массалық үлесін анықтаңыз.

3. 5,64 кг техникалық темір (ІІ) сульфаттын ауада өртегенде, шығымы 75% болған қатты өнімнің (FeO) зат мөлшері (моль)