Химия пәнінен презентация "Фосфор" тақырыбы (9 сынып)

• 1 слайд

  ФОСФОР
  Периодтық жүйедегі орны және оның қасиеттері
  

• 2 слайд

  
  ФОСФОР –ЖАРЫҚ ШЫҒАРҒЫШ ЭЛЕМЕНТ
  

• 3 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  
  Білімділік: Оқушыларға фосфордың периодты жүйедегі орнына сипаттама берумен қатар химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін жаздыру, ашылу тарихы жөніндегі мағлұматттармен таныстыру және фосфордың химия өнеркәсібіндегі маңызына түсінік беру.
  Дамытушылық: Оқушылардың химиялық білімін одан әрі дамыту, тез ойлауға, шапшаңдыққа , өз бетімен ізденуге үйрету. Ой-өрісін, шығармашылық мүмкіндігін, ғылымы көзқарасын қалыптастыру.
  Тәрбиелік:Өздігінен талпынып, жауапкершілікті сезінетін саналы, өнегелі ұрпақ тәрбиелеу.
  

• 4 слайд

  
  Фосфордың ашылу тарихы
  Қазақстандағы фосфор өндіру саласы
  Фосфордың периодтық жүйедегі орны
  Табиғата таралуы
  Аллотропиялық түрөзгерістері
  Физикалық және химиялық қасиеттері
  Фосфорды алу әдістері
  Фосфордың қолданылуы
  Сабақтың барысы:
  

• 5 слайд

  Фосфор аталу тарихы
  Мен жарық беруші элемент
  Сірінкені жағамын мен оп-оңай
  Астында судың мені жақса егер,
  Қышқылға айналады оксидім менің
  V
  

• 6 слайд

• 7 слайд

  Периодтық жүйедегі орны
  ?
  

• 8 слайд

  3 период
  V топ
  Негізгі топ
  топшасы (А)
  
  Р +15 )2)8)5
  +3, +5, -3
  

• 9 слайд

  H3 PO4 құрамындағы фосфордың тотығу дәрежесін анықтау
  
  
  Н О
  Н О Р О
  Н О
  
  
  
  
  -2
  3,5
  2,2
  +5
  +
  +
  +
  2,1
  -2
  -2
  -2
  3,5
  

• 10 слайд

  Р
  АҒЗАДА
  МИНЕРАЛДАР
  ФОСФОЛИПИДТЕР,
  ФЕРМЕНТТЕР,
  КАЛЬЦИЙ
  ФОСФАТы
  ЭФИРЛЕР
  ОРТОФОСФОР
  ҚЫШҚЫЛЫ
  ТІС пен СҮЙЕКТЕ
  АПАТИТ
  
  ФОСФОРИТ
  
  БИРЮЗА
  Табиғатта таралуы
  

• 11 слайд

• 12 слайд

  АЛЛОТРОПИЯЛЫҚ ТҮРӨЗГЕРІСТЕРІ
  Р
  АҚ
  ҚЫЗЫЛ
  ҚАРА
  

• 13 слайд

  Фосфор түрөзгерісі:
  Р (ақ) <=> Р (қызыл) <=> Р (қара)
  

• 14 слайд

  P4 молекуласы тетраэдр пішінді. Оңай балқиды t(б)=44,1оС, t(қайн)=275оС, жұмсақ, түссіз аморфты зат. Тек күкірткөміртекте ғана ериді. Улы, ауада тез тұтанады, қаранғыда жарық шығарады. Су астында сақтайды.
  АҚ ФОСФОР
  Ақ фосфор тұрақсыз түрі.
  

• 15 слайд

  Қызыл фосфордың бірнеше түрі белгілі. Олардың құрылымы дұрыс дәлелденбеген. Кристал торлары полимерлі атомдық заттар. Балқу температурасы
  585-600оС, түсі қара қоңырдан қызыл болады. Улы емес.
  ҚЫЗЫЛ ФОСФОР
  

• 16 слайд

  Қара фосфордың кристалдық торы атомдық. Графитке ұқсас, жартылай өткізгіш болып табылады. Улы емес.
  Қара фосфор
  Қара фосфор өте сирек кездеседі.
  

• 17 слайд

  Металдармен:
  3 Ca+ 2P =
  Бейметалдармен:
  4 P + 5O2
  
  2P + 3S = P2 S3
  =2P+52O-25
  Ca+23P-32
  ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ:
  

• 18 слайд

  Зертханалық тәжірибе::
  Фосфордың жануы
  

• 19 слайд

  Фосфордың азот қышқылымен әрекеттесуі:
  P(қ.) + 5HNO3 (конц.) = 2H3PO4 + 5NO2 ↑ + H2O
  
  
  Фосформен жұмыс істегенде қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтау керек. Ф осфор улы
  

• 20 слайд

  Сірінке басын қорап сыртына үйкелеу
  кезінде сірінке тұтанады:
  Қалыпты жағдайда қызыл фосфор тұрақты.
  6P + 5KCLO3 = 5KCL + 3P2O5
  

• 21 слайд

  Фосфордың қосылыстары
  Р2O5
  HPO3
  Метафосфор қыш
  H4P2O7
  Пирофосфор
  қыш
  ФОСФАТТАР
  Ca3(PO4)2
  ГИДРОФОС
  ФАТТАР
  CaНPO4
  ДИГИДРОФОСФАТ
  Ca(Н2PO4)2
  

• 22 слайд

  Фосфор оксидінің сумен әрекеттесуі:
  Р2 О5 + 3H2O = 2 H3PO4
  

• 23 слайд

  Фосфорды алу:
  Ca3 (PO4)2 + 5C + 3SiO2 =
  3CaSiO3 + 2P + 5CO↑
  

• 24 слайд

  Тынайтқыш
  Улы химикаттар
  
  
  Сірінке өндірісі
  Жартылай өткізгіштер
  Жуғыш заттар
  Судың кермектігін жою
  Таттанудан қорғау
  
  Түтін эффектін жасау
  Бояу өндірісі
  
  Фосфордың қолданылуы:
  

• 25 слайд

  ЕСЕП:
  Ғалымдар есептеулері бойынша адам денесінің салмағының 1 пайызы фосфор болады екен. Осыған сүйене отырып өз ағзаңыздағы фосфордың массасын есептеңдер.
  
  
  

• 26 слайд

  Тест фосфор
  1.Хеккинг Бранд қай жылы фосфорды ашты?
  А)1667 жылы
  В)1668 жылы
  С)1669 жылы
  д)1670
  2.Игон Куккель қай жылы жаңа әдіспен фосфорды ашты?
  а)1979
  В)1780
  С)1681
  д)1682
  3.Қай жылы Маркугод фосфордың құпиясын жариялады?
  А)1743
  В)1744
  С)1745
  д)1746
  4.Қай ғасырда араб алхимиктері фосфорды жасады?
  А)ІХ-ғасыр
  В)Х-ғасыр
  С)ХІ-ғасыр
  д)ХІІ-ғасыр
  

• 27 слайд

  5.Фосфордың электронды конфигурациясы
  A) 1s22s22p63s23p1
  B) 1s22s22p63s23p2
  C). 1s22s22p63s23p3
  D) 1s22s22p63s23p4
  
  6.Фосфордың табиғаттағы қоры ...түрінде болады
  A) CaSiO3
  B) .3Ca3(PO4)2 * CaF2
  C) Ba3(PO4)2
  D) H3PO4
  
  7.Фосформен әрекеттесетін заттар
  A) KCl, H2, BaO
  B) NaCl, Al, Li2O
  C) .O2, S, Ca, Cl2
  D) MgO, N2O5, Cl2O7
  

• 28 слайд

  8.Фосфордың болуы мүмкін тотығу дәрежелері?
  A) – 2, + 4
  B). – 3, + 5
  C) – 1, + 7
  D) + 2, + 4
  9.Фосфиннің формуласы:
  A) .PH3
  B) NH3
  C) AsH3
  D) PCl3
  10.Натрий дигидрофосфаты формуласы:
  A) Na3PO4
  B) Na2HPO4
  C) .NaH2PO4
  D) NaHCO3
  11.Фосфор (V) оксидімен әрекеттесетін заттар қатары:
  A) .NaOH, H2O, BaO
  B) CO2, Cl2O7, Al(OH)3
  C) SO3, N2O5, HCl
  D) Ag, Cu(OH)2, H3BO3
  12Фосфорды қай жерлерде алады?
  А.Өскемен; В.Семей; С.Көкшетау; Д.Қаратау
  13.Суперфосфат өндіру заводы қайда орналасқан?
  А.Таразда; В.Тлдықорғанда; С.Алматы; С.Қостанай
  14. Фосфордың ірі кен орындары:
  А.Құмкөл-Теңіз; В.Ембі-Мақат; С.Қаратау-Шолақтау; Д.Лепсі-Қаратал.
  15. Қазақстандағы ірі фосфор заводтары:
  А.Тараз, Алға; В .Шымкент, Қызылорда; С. Талдықорған, Шымкент; Д.Семей, Атырау
  

• 29 слайд

  Бағалау
  1- “5”
  2-3- “4”
  4-5- “3”
  

• 30 слайд

  Жауаптары:
  
  1.С 6.В 11. А
  2.В 7.С 12.Д
  3.А 8.В 13.А
  4.Д 9 А 14.С
  5.С 10.С 15.А
  
  

• 31 слайд

  Үйге тапсырма
  §18,19 № 6,7
  

• 32 слайд

  Назарларыңызға рахмет!