"Химиялық реакциялар, жылу эффектісі"

Пән атауы: Химия

Тобы:            

Күні:

Сабақтың тақырыбы: Химиялық реакциялар, жылу эффектісі

Сабақтың мақсаты:

а)білімділік : Химиялық реакциялар, жылу эффектілері ұғымдарын түсіндіру

ә) тәрбиелік: Ұжымшылдыққа, жылдамдыққа, ұқыптылыққа, өз бетінше еңбектене білуге тәрбиелеу

б) дамытушылық: Термохимиялық теңдеулерді құрастыру білігін қалыптастыру. Термохимиялық теңдеулер бойынша есетер шығару дағдысын, ойлау қабілетін, белсенділіктерін дамыту

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Сабақтың әдісі: СТО стратегиясы, түсіндіру, топтастыру, сұрақ – жауап

Сабақтың көрнекілігі: My Test X бағдарламасы, электронды кітап, слайд материалдары, тәжірибеге қажетті құрал-жабдықтар

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру

ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру                                                                                                                                                      ІІІ. Білімді бекіту                                                                                                                                                                           ІV.Қорытынды                                                                                                                                                                                V. Үй тапсырмасын хабарлау                                                                                                                                                            VІ. Білім алушыларды бағалау      

                                                                                                                                                 І.Ұйымдастыру: Білім алушылардың  назарын сабаққа аудару.

Сандықшаның ішінде 2 түрлі элемент жазылған, 20 жүрекше бар. Осы сандықшадан әрбір білім алушы бір элементті алып, сол топқа барып отыруы керек. 2 топ болады: сутегі тобы және оттегі тобы.

Сабақ барысында жақсы араласып, сұрақтар мен тапсырмаларды дұрыс орындап отырған білім алушылар бағаланады. Бағалану «қол» (стикер) жинау арқылы жүзеге асырылады.

ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру

Сабақтың жоспары:

1. Химиялық реакциялар

2. Химиялық реакцияның жылу эффектісі

Ø  Электрондық кітап арқылы өткен тақырыппен байланыс жасау үшін білім алушылардың білімін тексеру  мақсатында тапсырма беріледі

Химиялық реакцияның сәйкес сызбанұсқасын таңдап алу

Қосылу реакциясы

 

Орынбасу реакциясы

 

Айырылу реакциясы

 

Алмасы реакциясы

1.Химиялық реакциялар — заттардың өзара әрекеттесуі нәтижесінде олардың химиялық құрамы мен құрылысы өзгеріп, басқа заттарға айналуы.

2.Көптеген жану реакциясы кезінде жылу бөлінеді. Химиялық реакциялар жылу түрінде энергия бөле немесе сіңіре жүреді. Мысалы: көмір, күкірт және метан, бензин, ағаш жанғанда жылу бөлінеді. Кейде, мысалы, азот пен оттек әрекеттесіп, азот (ІІ) оксидін түзіп, жылу сіңіріледі.

Жылу бөле жүретін реакциялар – экзотермиялық реакция. «Экзо» гректің «сыртқа» деген сөзінен шыққан.

Тәжірибе көрсетіледі.

Тәжірибе тақырыбы: Сөндірілмеген ізбес пен судың әрекеттесу реакциясы.

Қажетті құрал-жабдықтар: Сөндірілмеген ізбес (СаО), дистильденген су, сынауық, химиялық стақан, шыны таяқша

Жүру барысы: сынауыққа сөндірілмеген ізбесті салып, үстіне дистильденген су құямыз да шыны таяқшамен араластырамыз. Сол кезде сынауықта мынадай реакция жүреді:

СаО + Н₂О = Са(ОН)₂ + Q, яғни жылу бөліне бастайды. Сынауықтың сыртқы бөлігін ұстап қарасаңыз, ыстық болып тұрады. Бұл реакция экзотермиялық реакцияға жатады.

Жылу сіңіре жүретін реакциялар – эндотермиялық реакциялар. «Эндо» гректің «ішке» деген сөзі.

Тәжірибе көрсетіледі.

Тәжірибе тақырыбы: Аммоний нитраты мен судың әрекеттесуі

Қажетті құрал-жабдықтар: Аммоний нитраты (NH₄NO₃), сірке қышқылы, дистильденген су, сынауық, химиялық стақан, шыны таяқша

Жүру барысы: химиялық стақанға дистильденген суды құйып, оның ішіне сірке қышқылы құйылған сынауықты саламыз. Химиялық стақанға аммоний нитратын саламыз. Сол кезде сынауықта мынадай реакция жүреді:

NH₄NO₃ + Н₂О = NH₄ОН + HNO₃ - Q, яғни жылу сіңіріледі. Сынауықтың сыртқы бөлігін ұстап қарасаңыз, салқын болады. Бұл реакция эндотермиялық реакцияға жатады.

Ø  Бейнекөрініс: Жылудың бөлінуі және сіңірілуі

Химиялық реакциялар кезінде бөлінетін немесе сіңірілетін жылу мөлшері реакцияның жылу эффектісі деп аталады. Жылу мөлшері – Дж немесе кДжмен өлшенеді.  Q әріпімен белгіленеді.

Реакцияның жылу эффекті көрсетілген химиялық реакциялар – термохимиялық теңдеулер деп аталады.

Мысалы: CaО+H₂O=Ca(OH)₂+67кДж 

Әрекеттесуші заттардың біреуінің массасы арқылы жылу эффектісін есептеу жолдары. 
Реакцияның термохимиялық теңдеуі бойынша: 

1-мысал.CaО+H₂O=Ca(OH)₂+67кДж 
1 кг кальций оксиді сумен әрекеттескенде қанша жылу бөлінетіндігін есептеңдер. 

ІІІ. Білімді бекіту

Білім алушылардың тақырыпты қаншалықты меңгергендігін тексеру мақсатында өтілген тақырыптар бойынша есептер шығару

Ø  Есептер екі топқа беріледі (әр топтан бір білім алушы тақтаға шығарады)

1.Сутегі тобына:

Графиттің көміртек (ІV) оксидіне дейін жануы мынандай термохимиялық теңдеумен сипатталады. 
C + O₂ = CO₂ + 393 кДж 
Массасы 24 г графит (көмір) жанғанда қанша жылу бөлінеді? 

2.Оттегі тобына:

Термохимиялық теңдеу:

Массасы 4 г күкіртті жаққанда 37,1кДж жылу бөлінді. Күкірт (IV) оксиді түзілу реакциясының термохимиялық теңдеуін құрыңдар. 

Ø  «Шатасқан сөздер» тапсырмасы бойынша әр топтың білім алушыларының шапшаңдықтарын тексеру мақсатында  қиылған қағаздарда жазылған сөздерді құрастырып,бір сөйлем шығару керек

I-топ: Химиялық реакциялар кезінде бөлінетін немесе сіңірілетін жылу мөлшері реакцияның жылу эффектісі деп аталады.

II-топ: Реакцияның жылу эффекті көрсетілген химиялық реакциялар – термохимиялық теңдеулер деп аталады.

Ø  «My Test X» бағдарламасымен білім алушыларға тақырыпты қаншалықты меңгергендігін тексеру мақсатында тапсырмалар беріледі.

1.      Адасқан әріптер  

2.      Тест жұмысы

3.      Сәйкестендіру

4.      Реакция теңдеуін орын-орнына қою

5.      Ребусты шешу

Ø  Қосымша  тапсырма:

 Сурет бойынша реакция теңдеуін жазыңыз. Экзотермиялық немесе эндотермиялық

                                                   

                              ________________                           ________________

ІV. Қорытынды: 

«Бір айналым сөйлесу әдісі». Бұл әдіс арқылы өтілген тақырып бойынша білім алушылар кезекпен-кезек бүгінгі тақырыпты қорытындылайды.

V. Үй тапсырмасын хабарлау

3.4 Химиялық реакциялар, жылу эффектісі; 6-7 есептер

6-есеп. Массасы 1,2 г магнийді оттекте жаққанда, 30,1 кДж жылу бөлінді. Термохимиялық теңдеуін жазып, жылу эффектісін есептеңдер.

7-есеп. Егер термохимиялық реакция теңдеуі бойынша мынадай жылу жұмсалса:

2H₂O = H₂ + O₂ – 572 кДж, ал 268 кДж жылу жұмсалса, қанша грамм су ыдырайды?

VІ. Білім алушыларды бағалау

2 топ бір-бірін бас бармақ әдісі арқылы бағалайды.

3 «қол» (стикер) жинаған білім алушыларға – «5» қойылады.

2 «қол» жинаған білім алушыларға – «4» және 1 «қол» жинағандарға – «3» қойылады.

Краткое описание документа:

Сабақтың тақырыбы: Химиялық реакциялар, жылу эффектісі

Сабақтың мақсаты:

а)білімділік : Химиялық реакциялар, жылу эффектілері ұғымдарын түсіндіру

ә) тәрбиелік: Ұжымшылдыққа, жылдамдыққа, ұқыптылыққа, өз бетінше еңбектене білуге тәрбиелеу

б) дамытушылық: Термохимиялық теңдеулерді құрастыру білігін қалыптастыру. Термохимиялық теңдеулер бойынша есетер шығару дағдысын, ойлау қабілетін, белсенділіктерін дамыту

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Сабақтың әдісі: СТО стратегиясы, түсіндіру, топтастыру, сұрақ – жауап

Сабақтың көрнекілігі: My Test X бағдарламасы, электронды кітап, слайд материалдары, тәжірибеге қажетті құрал-жабдықтар

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру

ІІ. Жаңа сабақты түсіндіруІІІ. Білімді бекітуІV.ҚорытындыV. Үй тапсырмасын хабарлауVІ. Білім алушыларды бағалау

І.Ұйымдастыру: Білім алушылардыңназарын сабаққа аудару.

Сандықшаның ішінде 2 түрлі элемент жазылған, 20 жүрекше бар. Осы сандықшадан әрбір білім алушы бір элементті алып, сол топқа барып отыруы керек. 2 топ болады: сутегі тобы және оттегі тобы.

Сабақ барысында жақсы араласып, сұрақтар мен тапсырмаларды дұрыс орындап отырған білім алушылар бағаланады. Бағалану «қол» (стикер) жинау арқылы жүзеге асырылады.

ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру

Сабақтың жоспары:

1. Химиялық реакциялар

2. Химиялық реакцияның жылу эффектісі

1.Химиялық реакциялар — заттардың өзара әрекеттесуі нәтижесінде олардың химиялық құрамы мен құрылысы өзгеріп, басқа заттарға айналуы.

2.Көптеген жану реакциясы кезінде жылу бөлінеді.

Тәжірибе көрсетіледі.

Тәжірибе тақырыбы: Сөндірілмеген ізбес пен судың әрекеттесу реакциясы.

Қажетті құрал-жабдықтар: Сөндірілмеген ізбес (СаО), дистильденген су, сынауық, химиялық стақан, шыны таяқша

Жүру барысы: сынауыққа сөндірілмеген ізбесті салып, үстіне дистильденген су құямыз да шыны таяқшамен араластырамыз. Сол кезде сынауықта мынадай реакция жүреді:

СаО + Н₂О = Са(ОН)₂ + Q, яғни жылу бөліне бастайды. Сынауықтың сыртқы бөлігін ұстап қарасаңыз, ыстық болып тұрады. Бұл реакция экзотермиялық реакцияға жатады.

Жылу сіңіре жүретін реакциялар – эндотермиялық реакциялар. «Эндо» гректің «ішке» деген сөзі.

Тәжірибе көрсетіледі.

Тәжірибе тақырыбы: Аммоний нитраты мен судың әрекеттесуі

Қажетті құрал-жабдықтар: Аммоний нитраты (NH₄NO₃), сірке қышқылы, дистильденген су, сынауық, химиялық стақан, шыны таяқша

Жүру барысы: химиялық стақанға дистильденген суды құйып, оның ішіне сірке қышқылы құйылған сынауықты саламыз. Химиялық стақанға аммоний нитратын саламыз. Сол кезде сынауықта мынадай реакция жүреді:

NH₄NO₃ + Н₂О = NH₄ОН + HNO₃ - Q, яғни жылу сіңіріледі. Сынауықтың сыртқы бөлігін ұстап қарасаңыз, салқын болады. Бұл реакция эндотермиялық реакцияға жатады.

Бейнекөрініс: Жылудың бөлінуі және сіңірілуі

Химиялық реакциялар кезінде бөлінетін немесе сіңірілетін жылу мөлшері реакцияның жылу эффектісі деп аталады.

Мысалы: CaО+H₂O=Ca(OH)₂+67кДж

Әрекеттесуші заттардың біреуінің массасы арқылы жылу эффектісін есептеу жолдары.
Реакцияның термохимиялық теңдеуі бойынша:

ІІІ. Білімді бекіту

Білім алушылардың тақырыпты қаншалықты меңгергендігін тексеру мақсатында өтілген тақырыптар бойынша есептер шығару

Есептер екі топқа беріледі (әр топтан бір білім алушы тақтаға шығарады)

1.Сутегі тобына:

Графиттің көміртек (ІV) оксидіне дейін жануы мынандай термохимиялық теңдеумен сипатталады.
C + O₂ = CO₂ + 393 кДж
Массасы 24 г графит (көмір) жанғанда қанша жылу бөлінеді?

2.Оттегі тобына:

Термохимиялық теңдеу:

Массасы 4 г күкіртті жаққанда 37,1кДж жылу бөлінді. Күкірт (IV) оксиді түзілу реакциясының термохимиялық теңдеуін құрыңдар.

«Шатасқан сөздер» тапсырмасы бойынша әр топтың білім алушыларының шапшаңдықтарын тексеру мақсатындақиылған қағаздарда жазылған сөздерді құрастырып,бір сөйлем шығару керек

I-топ: Химиялық реакциялар кезінде бөлінетін немесе сіңірілетін жылу мөлшері реакцияның жылу эффектісі деп аталады.

II-топ: Реакцияның жылу эффекті көрсетілген химиялық реакциялар – термохимиялық теңдеулер деп аталады.

«My Test X» бағдарламасымен білім алушыларға тақырыпты қаншалықты меңгергендігін тексеру мақсатында тапсырмалар беріледі.

1.Адасқан әріптер

2.Тест жұмысы

3.Сәйкестендіру

4.Реакция теңдеуін орын-орнына қою

5.Ребусты шешу

ІV. Қорытынды:

«Бір айналым сөйлесу әдісі». Бұл әдіс арқылы өтілген тақырып бойынша білім алушылар кезекпен-кезек бүгінгі тақырыпты қорытындылайды.

V. Үй тапсырмасын хабарлау

3.4 Химиялық реакциялар, жылу эффектісі; 10-11 есептер

VІ. Білім алушыларды бағалау

2 топ бір-бірін бас бармақ әдісі арқылы бағалайды.

3 «қол» (стикер) жинаған білім алушыларға – «5» қойылады.

2 «қол» жинаған білім алушыларға – «4» және 1 «қол» жинағандарға – «3» қойылады.