І сәбилер топтарға арналған дидактикалық ойындардың картотекасы

Көрнекіліктер

1

Сауле қуыршақты ұйықтатамыз.

Төсек жапқыштарды танып атауға ұйрету,ретімен шешіндіруге жаттықтыру, ұйқы денсаулыққа пайдалы –түсінік беру

Қуыршақ,керует,төсек жапқыштар

2

Қуыршақтарға арнап дастархан әзірлейік

Үстел жаюға арналған заттардың атын атату. Этика (әдеп) ережелерімен таныстыру: қонақтарды қарсы алу, сыйлықтарды қабылдау, үстелге шақыру, дастарханда өзін-өзі ұстауы  

дастархан,ыдыстар,

қуыршақ

3

Бұл кімге керек?

Мақсаты: әр түрлі заттарды көрсетіп, аттарын ататып, олардың еңбекте қолданылуы туралы түсіндіру, мамандықтармен таныстыру. 

Қайшы,тарақ, шприц,градусник,тарелка,

Кілт,бұрылғыш,

4

Қуыршақты серуенге киідіреміз

Жыл мезгіліне сай киімдердің атын атауға жаттықтыру

Ретімен киіндіруге үйрету

Қуыршақ,қуыршаққа арналған қысқы киімдер

5

Қуыршақты шомылдыру

Балаларды дұрыс жуына білуге дағдыландыру,киімдердің атын дұрыс атай білуге баулу, шешінгенде киімдерін дұрыс қоюға балаларды сумен, сабынды пайдалана білуге үйрету.

Қуыршақ ыдысқа құйылған жылы су, сабын, орамал, ақжайма т.б.

6

Қуыршаққа шай береміз

Шай ішетін ыдыстардың атын атауға жаттықтыру,дастархан басындағы ережемен таныстыру

Кесе,қасық,тарелка,қуыршақ,

7

Шаштараз қалай жұмыс істейді,қуыршаққа көрсетеміз

Шаштараз жұмысы туралы балаларға білім беру

Құрал-жабдықтарын атауға ұйрету

Тарақ,ойыншық фен,қайшы,

8

Біздің бойымызды қалай өлшеді?

Дене мүшелері туралы

білімдерін тиянақтау

Медбике бөлмесіне қалай барғаны туралы әнгімелету

бой өлшейтін , қуыршақ

9

Қуыршақпен ойынаймыз

Тәрбиешінің іс-әрекетін бақылауға ұйрету,үлгі бойынша ойнауға дағдыландыру

 құндақталған қуыршақ

10

Қуыршақты машинада жүргіземіз

Бірлесіп ойнауға ұйрету,жүргізуші рөлінде әрекет жасауға жаттықтыру

Машина,қуыршақ

11

Аспазшы

Балаларды тағамның түрлерімен таныстыру.Пісіру әдісін көрсету. Асты қадірлеуге үйрету.

Пеш,кастрюл,ал жабқыш,тағамнын түрлері

12

Құрылысшы

 Балаларды құрылысшының қызметімен таныстыру. Қаншама үйлер, мектеп, балабақшаны құрылысшылар салатынын түсіндіру. Ойын арқылы үйлерді қалай салатынын көрсету.

  Құрылыс материалдар

13

Шаштараз

Балаларды шаштараз ойынымен таныстыра отырып, шаштарын үнемі тарап әдемілеп жүруге үйрету. Шаш өрудің әр түрлі үлгісін көрсету. Әсемдікке, әдемілікке баулу.

Айна,қуыршақ,тарақ...

14

Қуыршақтарға ұй құрастыру

Қуыршақпен және құрылыс ойыншықтармен ойнауға қызығушылықтарын арттыру.2-3тен бірлесіп ойнауға ұйрету. 

Қуыршақ,құрылыс материалдар

15

Қуыршақты серуеннен шешіндіруге үйретеміз

Ретімен шешінуге көрсету,киімдерді бүктеуге,ілуге ұйрету,ұқыптылыққа тәрбиелеу

Қуыршақ- тон,құлақшын,етік киген

16

Көліктерге гараж құрастыру

 құрылыс материалдардын атын атауға жаттықтыру, қарапайым затты құрастыруға үйрету

Кубик,кірпіш-ойыншықтар,

машиналар

17

Қуыршақтың көйлектерін жуып,үтіктеу

Киім жууға арналған заттармен таныстырып,тазалыққа баулу

Кір жуатын

ыдыс,сабын,

Үтік,қыстырғыш,киім ілетін

Жіп,кір жуатын тақтайша,

қуыршақ

18

Ат мінгізу

Балаларды бабамыздан келе жатқан – «Атқа мінгізу» салт дәстүрімен
                                 таныстыру.

Тұлпар-аттың макеті

19

Жүргізуші

 балалардың жүргізушілік мамандығына, техникаға ынтасын арттыру. Сөздік қорын байыту.

Автобус макеті,орындықтар,рөл

20

Жұмысты таңдаймыз

балаларға адамдардың мамандықтарымен таныстыру, балаларға таныс емес мамандықтарды бақылату, кез келген мамандыққа адамдардың еңбекке деген қызығушылығын ояту

суреттер

21

Қуыршақтарға қонаққа.

Бірлесіп ойнауға ұйрету,ойынға деген қызығушылығын ояту

қуыршақтар

Қуыршақтарға арнап дастархан әзірлейік
 
Мақсаты: балаларды дастарханды дұрыс, мәдениетті әзірлеуді үйрету. Үстел жаюға арналған заттардың атын атату. Этика (әдеп) ережелерімен таныстыру: қонақтарды қарсы алу, сыйлықтарды қабылдау, үстелге шақыру, дастарханда өзін-өзі ұстауы. Балалардың адамгершілік тәрбиелерін қалыптастыру. Достық қарым-қатынастарын жетілдіру. 

Ойынның барысы: 

Тәрбиеші топқа әдемі киінген қуыршақпен кіреді. Балалар қуыршаққа қарап, оның киімдерін жеке-жеке атайды. Тәрбиеші балаларға қуыршақтың мерекелік дастарханын әзірлеуге көмектесуін ұсынады. (Қуыршақтың жиһаздары мен ыдыстары қолданылады.) 
Тәрбиеші балалармен бірге қызметтердің кезеңдерін орындайды (қол жуу, дастарханды үстелге жаю, үстелдің ортасына гүлі бар ваза қою, нан салатын ыдысты және сүлгі салатын ыдысты қою, шыны мен тарелкаларды дайындау, олардың қасына қасық, шанышқы, пышақты орналастыру). Содан кейін қонақтарды қарсы алу кезеңі орындалады. Балалар қуыршақтарды орындарына отырғызады. 
Ересек мектеп жасына дейінгі балалар дастархан әзірлеуді толық меңгеруі үшін кезекшілік кезіндегі суреттерді көрсетуге болады. Балалар суреттерді рет ретімен қоюы керек. Дастархан әзірлегенде ыдыстарды қоюдың реттілігін білуі керек. 

Қуыршақ не істегісі келеді?

Мақсаты: балаларға кейбір еңбек түрлері туралы айтып, оларға керекті материалмен, құрал-жабдықтармен және оларды қандай жұмыстарда қолданылатынын таныстыру.

 
Ойынның барысы: 

Тәрбиеші балалармен Әсем атты қуыршақтың атынан сөйлеседі. 
- Әсем менен елеген, су құйылған шелек және сабын сұрады. 
Қуыршақтың атаған заттарын береді. 
- Қалай ойлайсыңдар, ол мына заттармен не істейді? 
- Жуады. 
- Дұрыс. Енді Әсем кастрюль, сүт, қант, тұз және бидай алды. Әсем не істегелі тұр?
- Қуыршақ тамақ істегелі тұр. 
- Тамақ қалай аталады? 
- Бидайдан көже. 
Бұл ойын түрінде басқа да еңбек әрекеттері және ойынға байланысты заттардың сәйкес болуы. Сәбилерге мына заттарды: үтік, қуыршақтың киімдерін үтіктейтін орын, шелек және суқұйғыш – ол гүлдерді суғаруға арналған. 
Бұл ойынды ересек топтарда өткізсе, тәрбиеші картинадағы заттардың суреттерін қолданып, немесе көрнекіліксіз де балаларға қиындатылған еңбек түрлерін тапқызады. Мысалы: пышақ, түрлі түсті қағаз, желім, сызғыш, қарындаш – кітапты жапсыру, қорапты жөндеу, атрибут. 
Ойын біраз қиындады: бір бала затты тақтаға салады, ал басқалары еңбек түрін анықтайды немесе барлық балалар бір уақытта түрлі түсті қағазға сурет салады, одан кейін бір – біріне суретті көрсету арқылы еңбек түрін анықтайды. 

Бұл кімге керек?

Мақсаты: балаларға заттарды бүктеу түрлерімен және олардың еңбекте қолданылуы туралы түсіндіру, мамандықтармен таныстыру. 

Ойынның барысы: 
Тәрбиеші балаларға әр түрлі заттарды айтады, аттарын ататып, сол туралы, қандай мақсатта қолданылатынын сұрайды. 
Мысалы: -Мынау ожау, ол аспазшыға тамақты араластыруға, көжені, компотты құюға керек. Ойын өтпес бұрын ересек жастағы балаларға әр түрлі суреттегі бейнелер мен заттарды таңдап алады. Мысалы: тістеуік, балға, кофе қайнатқыш, шаңсорғыш, штурвал, компьютер, микрофон, сантиметр өлшейтін, микроскоп, телескоп. Балалар картинаны алып, адамдардың мамандықтарын атап, бейнеленген заттарды өз еңбектерінде қолданады. 

Жұмысты таңдаймыз

Мақсаты: балаларға адамдардың мамандықтарымен таныстыру, балаларға таныс емес мамандықтарды бақылату, кез келген мамандыққа адамдардың еңбекке деген қызығушылығын ояту. 
Ойынның барысы: 
Тәрбиеші балалармен бірге дөңгелек жасап, тақпақ айтып жүреді: 
Бірге достықпен өсеміз, 
Жұмысты бірге таңдаймыз. 
Ғарышкер боламыз, 
Ракетаны ұшырамыз. 

Балалар ұшқан ракетаның дауысын салады, тәрбиешінің айтуымен. 
Капитан болып барамыз, 
Кемені жүргіземіз. 

Капитанның дүрбімен қалай қарайтынын көрсетеді. 
Тікұшақшы боламыз, 
Тікұшақты ұшырамыз. 

Шеңбер жасап, жүгіріп қолымызды басқа қоямыз. 

Ұшқыш болып барамыз, 
Ұшақпен ұшамыз. 

Комбайнмен барамыз, 
Комбайнды айдаймыз. 

Өрт сөндірушімен барамыз, 
Өрт сөндіруді бастаймыз. 

Неге (не үшін) оны істеу керек?

Мақсаты: еңбекке қажеттіні қалыптастыру, білімде еңбек жағдайларын кеңейту. 

Ойынның барысы: 

Тәрбиеші сәбилерге бейнелі заттарды көрсете отырып сұрайды. Балалар неге не үшін керек екенін білуі керек. 
- Не үшін тамақтандырады ... (құсты) 
- Не үшін жуады ... (тарелканы) 
- Тазалайды ... (кілемді) 
- Жуады ... (көйлекті) 
- Үтіктейді ... (жейдені) 
- Ауыстыру ... (төсек орынды) 
- Жуындыру ... (балаларды) 

Жүргізуші

Мақсаты: балалардың жүргізушілік мамандығына, техникаға ынтасын арттыру. Сөздік қорын байыту.
К-ректі құралдар: машинаның сырт көрінісі (суретте автобустың алдыңғы жағынан көрініс), машинаның рулі, автобус билеті, жүргізушінің бас киімі, микрофон (аялдамаларды хабарлайтын құрал).
Ойын барысы.

Тәрбиеші балалаға қазіргі ойын автобустың жүргізушісі туралы екенін және оның атқаратын қызметімен таныстырады. Балаларға автобусқа отырарда артқы есігінен кіріп, шығарда алдыңғы есігінен түсу керектігін, оған мінген адам жол ақысын билет алу арқылы төлейтіні, оларды қолына қызыл шүберек байлаған тексеруші тексеретінін, әрбір аялдаманы жүргізуші микрофон арқылы дауыстап айтып отыратынын, әркім өзі қалаған жеріне жетіп түсіп қалатынын әңгімелеп түсіндіреді. Автобусқа мінушілердің билет алған-алмағанын тексеретін себебі: кейбіреулер билет алмай, тәртіп бұзатынын, ондайлар анықталса, айып төлететін тәріп барын, жол ақысын төлемеу ұят екенін балаларға жете ұғындыруға
тырысады. :
Өзім енді рульде,
Өзім мотор гүрілдеп.
Педальды көп басамын,
Қырат, қырдан асамын .

Қуыршақтарға қонаққа.

Мақсаты: Бірлесіп ойнауға ұйрету,ойынға деген қызығушылығын ояту

Ойын барысы:
Кілемнің үстіндегі кішкентай орындықтарда қуыршақтар отырады (ойнаушылар санына қарай 8-10). Тәрбиеші балаларды ойынға шақырып, қазір олардың қуыршақтарға қонаққа баратынын айтып, олардың қайда отырғанын көрсетеді. Балалар тәрбиешімен бірге көрсетілген бағытта, жай ғана қуыршақтарға келеді де, олармен амандасады. Тәрбиеші қуыршақтарды алып, олармен билеуді ұсынады. Қуыршақтармен азғана секіріп ойнағаннан кейін балалар олардың орындарына отырғызады да үйлеріне оралады.
Ойын қайталанғанда балалар қонжықтарға, қояндарға (тәрбиеші оларда алдын-ала бөлменің басқа бір бөлігіне орналастырады) қонаққа бара алады. Бұл ойыншықтармен балалар үйіне қайтады да олармен қалағанынша ойнайды.