Кыска
болгаш узун ажык үннер
Сорулгазы: 1. Кыска болгаш узун ажык үннер
деп чүл дээрзин өөреникчилерге билиндирер.
2. Кыска болгаш узун ажык
үннерни аас болгаш бижимел чугаазынга шын ажыглаарынга чаңчыктырар.
3. Номда 10 дугаар мергежилгениң
дузазы-биле уругларны ада-өгбениң эрткен оруун утпайн, үргүлчү төөгүнү сактып
чоруур кылдыр кижизидер.
Кичээлдиң
планы:
I. Организастыг кезээ.
Өөреникчилер-биле
мендилешкеш, оларны ажыл-херекчи байдалче киирер. Өөренмээн уругларны айтыргаш,
журналга демдеглээр.
II. Чаа тема тайылбыры.
а) башкының сөзү;
- Уруглар, бо
кичээлде бис кыска болгаш узун ажык үннерни көөр бис. Ынчангаш, шупту сөске
чазыг кылбазы-биле кичээнгейлиг болур. Каям, сактып көрээлиңерем: ажык үннерни
адаңар (а,о,э,у,ү,ө,ы,и), кандыг үннерни кыска ажык дээр бис? (ыытты узатпайн
адаар ажык үннер - хап, хол, эрги, угулза, үңгүр, пөш, хыл, инек), а узун ажык
(ыытты узадып адаар ажык үннер - хаалга, хоолга, ээрер, ууштаар, үүле, сөөскен,
ыыт, тиилелге). Сактып алыңар: тыва дылда 8 кыска, 8 узун ажык үннер бар. Бо
узун, кыска ажык үннерни шын сагып, адап болгаш бижип чоруур болзувусса эки,
чүге дизе, бодап көрүңер даан. Чижек кылдыр алырга, "ат" (боо,
ча-биле) деп сөстү "аат" (чайга) кылдыр адаар болзувусса, сөстүң
утказы шуут өскерлиринден аңгыда, каттырынчыг байдалга-даа эккеп болур, чижээ
"Дуу аңны дүрген "аат", дезе берзе канчаар сен" - дээр
болза, хөктүү аттыг апаар аа. Аңны кым аадып-чайгап чораан боор.
Ам силер база
мындыг чижектиг домактардан чогаадып көрүңерем.
б) дүрүм-биле ажыл.
- Эки-дир,
уруглар! Ам дүрүмнү эки шиңгээдип алыры-биле катаптаптаалыңар че.
III. Физминутка
ΙV.Быжыглаашкын
а) ном-биле
ажыл;
Мергежилге 7, 8 (чаашкын
чуруу), 9 (самбырага).
IV. Түңнел.
Өөренген
чүүлдеривисти эки шиңгээдип алган-дыр бис, эр-хейлер!
V. Онаалга бээри.
Мергежилге 11
VI. Демдек салыры.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.