Қиылысқан түзулер . Параллель түзулер

           Қызылорда  облысы,  Қазалы  ауданы , Қазалы  қвлвсы.

         Қ.Нұрмаханов атындағы №95 орта мектептің  математика пәнінің мұғалімі Өтеулі Ұлдай.    

Сынып: 7 . Пәні : Геометрия.

Сабақтың  тақырыбы :  «  Қиылысқан  түзулер . Параллель  түзулер»

Сабақтың мақсаты:

-          Білімділік: Қиылысқан  ,  параллель  түзулерді  қолдану шеберлігін, дағдыларын, бақылау, тексеру

-          Дамытушылық: оқушылардың сөйлеу мәденетін, пәнаралық байланысы арқылы сабаққа қызығушылығын, логикалық қабілеттерін дамыту

-          Тәрбиелік: тапсырмаларды орындау барысында өз бетінше жұмыс жасауға ұйрету, өзінің жұмысына және ұжымның жетістігіне жауапкершілікпен қарауға тәрбиелеу

Сабақтың түрі: оқушылардың білімін, біліктілігін тексеру,қортындылау сабағы

Сабақтың әдісі: жартылай зерттеу, сұрақ- жауап, өз бетімен жұмыс

Оқыту формалары: топтық, жеке

Сабақтың формасы: сыныптық

Сабақтың көрнекілігі: презинтация, сандар жазылған парақтар, кесте, маркер,тарататын материалдар

Пәнаралық байланыс: тарих, әдебиет,жаратылыстану

Сабақтың жоспар:

1.      Ұйымдастыру кезеңі .

2.      Жаңа сабақты  түсіндіру.

3.      Оқыту кезеңі- ережелерді сұрау,тарихи мәліміттер,зерттеу жұмыстарын жұргізу.

4.      Қиылысқан және параллель түзулердің маңыздылығын ашу ,шығармашылық тапсырмаларды шығару.

5.      Пәнаралық байланыс арқылы   өз білімдерін тексеру арқылы, логикалық есептерді шығару .

6.      Ұй жұмысын беру.

7.      Бағалау .

8.      Сабақты қортындылау

Сабақтың барысы:

I . Ұйымдастыру кезеңі

-          Оқушылар мен сынып бөлмесінің, оқу жабдықтарының сабаққа даярлығы;

-           Сабақтың мақсатымен таныстыру, сынып оқушыларын  екі топқа бөліп, олардың міндеттерін түсіндіру;

II..  Жаңа  сабақты  түсіндіру.

-            Анықтама . Егер жазықтықтағы екі түзудің  ортақ бір  нүктесі  болса ,онда  ол түзулер қиылысқан  түзулер  деп аталады.

-            Анықтама . Егер жазықтықтағы екі түзудің  қиылыспаса ,онда  ол түзулер параллель түзулер  деп аталады.

III.              Оқыту кезеңі- ережелерді сұрай отыра, зерттеу жұмыстарын жұргізу

1- бөлімнің тапсырмасы: Берілген  сұрақтарға  жауап беру.

  Сұрақтар:

1.      Түзулер   және   нүктелер   қандай әріптермен  белгіленеді ?

2.       Кесінді ,  сәуле  деген  не ?

3.       Түзу , кесінді  және  сәуленің  қайсысы  шексіз ?

4.       Бұрыштың  түрлерін  атаңдар .

5.       Үшбұрыштың  түрлерін  атаңдар.

6.   Геометриялық   фигураларды  атаңдар.

 «Есте сақта, пайдалан!»

Теорема  дәлелденеді ,  ал  аксиома  дәлелденбейді .

2 - бөлімнің тапсырмалары

                      Математикалық  диктант.

1. Қиылысатын  екі  түзудің  неше  нүктесі  болады ?
2. Жазықтықта  қиылыспайтын екі  түзу .
3. Қиылысқанда екі  түзудің бір  бұрышы 50⁰ . Қалған  бұрыштарын  табыңдар.
4. Қиылысатын  және  параллель  түзулердін  белгіленуі  .
   
   

IV.   Шығармашылық тапсырмалар .

3- бөлімнің тапсырмасы. 

                          Проблемалық  сұрақтар.

    1.  Параллель  түзулер  қиылыспайды  деген  тұжырым  дұрыс  па ?

    2. Тең  бүйірлі  үшбұрыштың   тек  2  қабырғасы тең   деген  тұжырым  дұрыс  па ?

    3.  Доғал  бұрыштар  сүйір  және  тік  бұрыштардан  үлкен   деген  тұжырым  дұрыс  па ?

4-бөлімнің тапсырмасы.

  Практикалық  тапсырмалар.

1. Дәптерлеріңе  әртүрлі  түзулер  сызыңдар  . Оларды  белгілеп . қиылысатын  және  параллель  түзулерді  атаңдар.

2.  Кез  келген  үшбұрыш  сызыңдар  және  оның   төбесінен  өтетін ,табанына  параллель   түзу  жүргізіңдер .

3.  .  Кез  келген  үшбұрыш  сызыңдар  және  оның   екі  қабырғасын  қиатын ,табанына  параллель   түзу  жүргізіңдер .

                             V.  Өтілген  тақырыптарды  қайталау.  Логикалық  есептер.

5-бөлімнің тапсырмасы.

                           Логикалық тапсырмалар: Құстардың  биологиялық ерекшеликтерін зерттеу, сандық мәліметтерімен толықтыру, қорғау.

Императорлық пингвиндер:

1.      Пингвиндер (Sphenisciformes) үшпайтын кұстардың отрядттарына жатады,18 түрі бар. Ең үлкен пингвин Джеймс Куктин екінші экспелициясын натуралисті Иоганн-Рейнгольд Фортердің атымен аталған.

2.      Императорлық пингвиндер жұмырқаралырын Антарктиданың жағалуына, оңтүстікке ендіктерде 78°.Императорлық пингвиндер мүздың үстіне 400 граммдық салмағы бар жалғыз ақ жұмыртқа салады,оны аталығына береді. Аталығы тұмсығымен майлы терісыныің ишіне салып сақтайды. Аналығы жұмыртқаны аталығына беріп, теңізге тамақтануға кетеді.

3.      Аталығының бойы- 120 см, салмағы- 40 кг. Балапандар жарыққа шыққаннан кейін  (65 күн), семірген,толыққан аналықтары, балапандарды бағыуға кіріседі. Тамақтанбаған, ашыққан аталықтар, өзінің салмағынан 13 бөлігін айырылғандықтан,теңезге асығады.

4.      Пингвиндердің қанатары майысбайды, себебі өте қысқа және қысқа қауырсындардан тұрады. Қанаттары сүнгу және түзу үшін қажет.Пингвиндердің кейбіреуі минутына 120 рет қанаттарын қағады

5.      Пингвиндер қанаттары мен құйрықтарын рулдің орынына пайдаланады. Жылдам жүзу мақсатында судан жүзіп шығып бір неше шақырым судың үстімен ұшып суға қайта сүнгиді. Императорлық пингвиндердің жұзу жылдамдығы  45-55 км/сағ, жай кездегі жылдамдығы 12-20 км/сағ.

6.      Пингвиндердің суға сүнгу уақыты 20 секунд, содан соң судың бетіне ауа жүту үшын шығады.

Есеп (ПИНГВИН)

Жауабын оқушылар тақтадағы хронологиялық кестеге толтырып, толық мәтінді оқып шығу керек.

Пингвиндердің неше түрі бар
Жұмыртқаның салмағы
Пингвиннің салмағы
Пингвиннің қанаты туралы
Судың астында қанша уақыт болады

Бірқазандар

1.      Бірқазандар (Pelecanidae) – ескекаяқты құстар отрядына жататын құстар. Қазақстанда екі түрі: бұйра бірқазан және қызғылт бірқазан тараған.

2.      Дене тұрқы 1,8 м-дей болады.

3.      Бірқазандардың салмағы 13 килограмға дейін жетеді. Тұмсығы өте ұзын, төменгі жақ сүйегінің астында созылмалы тері қапшығы болады. Бұйра бірқазанның тұмсығының астындағы қапшығы әдетте ақшыл сары, ал көбейер кезде қызғылт сары болады.

4.      Аяқтары қысқа, қанаттары ұзын (60 – 80 см) және жалпақ, ал қауырсындары қызғылт немесе күміс түсті болып келеді. Бұйра бірқазанның желке қауырсыны жалданып, бұйра келеді, аты осыған сәйкес қойылған.

5.      Судың тереңірек жеріне салған көлемді ұяларына бір – бес жұмыртқа салып, оны қоразы мен мекиені жұптасып басып, отыз – отыз бес күнде балапандарын өргізеді. Балапандары жетпіс – жетпіс бес күн өтісімен ұядан ұшады.

6.      Бірқазан 3-4  жасында  жұмыртқалай  бастайды.

Есеп (Бірқазандар)

Жауабын оқушылар тақтадағы хронологиялық кестеге толтырып, толық мәтінді оқып шығу керек

 

Түрі	2
Дене тұрқы	1,8 м
Салмағы	13 кг
Қанатының ұзындығы	80 см
Жұмыртқа саны	5
Жұмыртқа басу жасы	4 жас

VI . Үйге  тапсырма беру.

VII.  Сабақты қортындылау.Сабақ барысында жинаған балдарын санап, оқушыларды және топты бағалау.

Сабақтан алған әсері ( РЕФЛЕКСИЯ):

VIII . Бағалау:

Бағалау оқушылар:

ТОПТЫ бағалау:

Қортындылау: Сабақ барысында қиылысқан және білу керек себептері, есептеу тәсілдері оқушыларға қызық болу үшын пәнаралық байланыс арқылы ашылды. Оқушылар жеке жұмыс жасай отырып, топтарына үпай жинауды үйренеді, тапсырмалар денгейленген. Жұмыс барсында оқушылардан жапшаңдылық, шешендік, жанжақтылық талап етіледі.

           Қызылорда  облысы,  Қазалы  ауданы , Қазалы  қвлвсы.

         Қ.Нұрмаханов атындағы №95 орта мектептің  математика пәнінің мұғалімі Өтеулі Ұлдай

Сынып: 5 .    Пәні :  Математика.

 Тақырыбы :  «  Тапқыр  болсаң  талас  жоқ »

 Мақсаты:

             Оқушылардың   танымдық  деңгейлеоінің  артуына  ықпал  ету.

Сабақтың түрі: Сайыс.

Әдісі:    Сұрақ- жауап, өз бетімен жұмыс

Формалары: топтық.

Сабақтың көрнекілігі: презинтация, кесте, маркер,тарататын материалдар

Сабақтың жоспар:

1.     Ұйымдастыру кезеңі .

2.     Сайыс  шарттарын  түсіндіру.

3.     Сайысты  жүргізу.

Сайыс   шарты :  Әрбір  оқушы сұрақтарға  жауап  береді .  Дұрыс   жауап 

5 ұпай.  Ұпайды  көп  жинаған  4  оқушы  келесі  кезеңге  өтеді.

                             I  кезең.

I.                  Математика.

1.    Натурал  сандарды  атаңдар.

2.    Құрама  сандар  және  жай  сандар  дегеніміз қандай  сандар  ?

3.    2 ; 5 ; 10  бөлінгіштік  белгілерін  айтыңдар.

4.    3 ;  9  бөлінгіштік  белгілерін  айтыңдар.

5.    Дұрыс  және  бұрыс  бөлшектер  дегеніміз  қандай  бөлшектер ?

6.    Аралас  сандар  дегеніміз  қандай  сандар  ?

7.   Бөлшектерді  қалай  қосамыз және  қалай азайтамыз ?

8.    Бөлшектерді  қалай  көбейтеміз ?

II.          Формулалар.

1.      Төртбұрыштың   периметрдің  формуласын  жазыңдар.

2.  Шаршының  ауданының   қандай  сандар  ?

3.  Жүрген  жолдың  формуласы.

4.  Қосудың  ауыстырымдылық заңының  формуласын  айтыңдар.

5.  Көбейтудің ауыстырымдылық заңының  формуласын  айтыңдар.

6.  Санды   және  әріпті  өрнектер  дегеніміз не ?

7.  Бөлшектерді  қосу  және  азайту формуласы.

8.  Бөлшекті  көбейтудің  формуласы.

III.     Сандар.

1.      0  натурал  сан ба?

2.      Сандарды  жазу  үшін  неше  цифр  қолданылады?

3.      720102 – саны  3-ке  бөліне  ме ?

4.     241 ;  350;748 ;  693  сандарының  5-ке  бөлінетіні қай  сан ?

5.     25; 13; 66 ;  11; 120  сандарының  қайсысы  жай  сан , қайсысы  құрама  сан ?

6.       2а+5 ;  в-15;  102-47+22;  х-2у;  53+47-28  өрнектердің  қайсысы  санды  өрнек ,  қайсысы  әріпті  өрнек ?

7.     Ең  үлкен  төрт  таңбалы сан.

8.     Ең  кіші  екі  таңбалы  сан.

               II  кезең.

Шарты:  Әрбір  оқушы  түстерді  таңдайды. Алдымен  түстер  сандармен  көрсетіледі . Әркім  өзі  таңдаған  түсінің  сандарын  есте  сақтап  қалуға  тиіс. Егер  басқа  түстің санын  айтса , онда  жауап  беру  құқығынан  айырылып  қалады.  Сондай –ақ   сұраққа  жауап  бере  алмаған  ойыншының  сұрағына  дұрыс  жауап  беріп , 5  ұпайға  ие  болуға  болады. Жинаған ұпай  санына  байланысты  жеңімпаз  анықталады.

1	2	3	4
5	6	7	8

Қызыл түс :   Екі  бала  шахматты  екі  сағат  ойнады. Олардың  әрқайсысы  неше сағат  ойнайды?
Жасыл  түс: Бес  шырпы  таяқшасынан  екі  үшбұрыш  құру  керек.
Сия  көк: Көшеде  екі әкесі ,  екі  баласы  және  атасы  немересімен қыдырып  жүр. Көшеде  неше адам  жүр ?
Қанық  көк : Термометр  аяз  болғасын  -  үш  градус  көрсетіп  тұр. Осындай  екі   термометр   неше градус  көрсетеді.
Ашық  жасыл  :   Бөлмедегі әр  бұрышта  бір  мысықтан  және  оған  қарама – қарсы  үш  мысықтан  отырса ,  бөлмеде  неше  мысық  бар ?
Сұр :  Суретте  неше  үшбұрыш  кескінделген ?                                  

 Көгілдір  түс:  17+19+23+              +20 = 100 .
  Ақ  түс :   Қай  сан  көрші  екі  айдың   барлық  күндерінің  санына   тең  бола  алмайды ?
                      А)  52             Ә )    61               В )  59               С ) 58