Иінді таразылар. Жай механизмдер.

 

Сабақтың тақырыбы: Иінді таразылар. Жай механизмдер.

Сабақтың білімдік мақсаты: Ғылымилығымен қатар, өмірмен байланыстыра отырып, тұрмыста қолданылуына көз жеткізу.

Сабақтың дамытушылық мақсаты: Оқушылардьщ логикалық ойлау қабілетін жетілдіру.

Сабақтың тәрбиелік мақсаты: Окушыларды адамгершілікке баулу.

Керекті құралдармен дидактикалық материалдар: компьютер, электронды оқулық,

Сабақтың мақсаты:

I.                                       Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардьщ сабаққа деген көңілін аудару

II.                Жаңа сабаққа дайындық.

Жай механизмдер үйде, тұрмыста кездесе ме?

III.              Жаңа сабақты түсіндіру.

а) Иінді таразылар.

б) Жай механизмдер.

в) Блок, рычаг.

 Басќа механизмдерК‰штіњ шамасын немесе баѓытын т‰рлендіретін механикалыќ ќондырѓылар ќарапайым механизмдер деп аталады. БҒндай механизмдерге, бҒрынѓы ќарастырылѓан к‰йенте (рычагтар) мен шыѓыршыќтардан басќа ќҒралдар да (мысалы, сына, винт, кҰлбеу жазыќтыќ, шыѓыр жєне т.б.) жатады.

Шыѓыр цилиндрден (барабан) жєне оѓан бекітілген тҒтќадан тҒрады. БҒл ќарапайым механизм Ұте ертеде ойлап шыѓарылѓан. Оны ќҒдыќтаѓы суды кҰтеріп шыѓаруѓа жиі ќолданѓан (60-сурет). Шыѓыр арќылы к‰штен Ғту, оныњ тҒтќасы сызатын шењбердіњ радиусыныњ жіп оралатын цилиндрдіњ радиусына ќатынасымен аыќталады.

Жетілдірілген мехаyизмніњ ќатарына ауыр ж‰к кҰтеретін шыѓыр (лебедка) жатады (61-сурет). Ол шыѓыр мен єр т‰рлі диаметрлі екі т‰сті дҰњгелектерден ќҒралады.

БҒлны екі шыѓырдыњ ќосындысы деп ќааруѓа болады. Біреуі (тҒтќа + кіші тісті дҰњгелк) R/r ќатынасымен аныќталатын к‰штен (61-суретті ќара), ал екіншісі (‰лкен тісті дҰњгелек + жіп оралѓан цилиндр) R₁/r₁ ќатынасымен аныќталатын к‰шпен Ғтуѓа м‰мкіндік береді. Жалпы к‰штен Ғту олардыњ кҰбейтіндісімен аныќталады, сондыќтан былай Ұрнектеледі.)

к‰штен Ғту  =	R	Һ	R1	.
	r		r1

Егер иінтірек тҒтќасыныњ Ғзындыѓы R = 60 см кіші тісті дҰњгелектіњ радиусы r = 5 см, ‰лкен тісті дҰњгелектіњ радиусы R₁=50 см жєне цилиндрдіњ радиусы r₁=10 см болса, онда осы лебедканыњ кҰмегімен к‰штен 60 есе Ғтамыз.

Ертеде кҰптеген ќарапайым механизмдер соѓыс кезінде падаланылѓан. БҒлар баллистер (62-сурет), катапульталар (63-сурет) жєне басќа ќондырѓылар. Архимед бҒл баѓытта Ұте кҰп жањалыќтар ашып атаќты болды.

Рим єскерлері Сиракузаны ќоршаѓанда 75 жасар Архимед Ұз ќаласыныњ ќорѓанысын басќарѓан. Оныњ ойлап шыѓарѓан механизмдері Ұз тҒстастарын тањ ќалдырѓан. Плутархтыњ айтуынша Рим єскерлеріне, Архимедтіњ лаќтырѓым машиналары мен темір ќҒрсаулары зор шыѓындар келтірген: “Римдіктерді Ұте ќорќаќ еткен, егер олар ќабырѓаныњ ‰стінде бҰрене ќозѓала бастаса “єне, єне ол!” деп айќайлап, Архимед оларѓа таѓы бір машина жібереді деп ќаша бастаѓан”.

Сиракузыны ќоршау бірнеше айѓа созылып, римдіктер тек сатќыншыныњ кҰмегімен ѓана ќалаѓа басып кірген. “Олардыњ Сиракузыѓа жасаѓан озбырлыќ пен ќиянаттыњ кҰп мысалын келтіруге болар еді – деп жазѓан Тит Ливий (б. д. дейін 1 ѓасыр), соныњ ењ шыњы — Архимедтіњ Ұлімі болып табылады. Жыртќыштар сияќтанып шындалѓан солдаттардыњ арасында, ќҒмѓа Ұзі сызѓан механизмі туралы ойлап тҒрѓан Архимедті, ашынѓан солдаттыњ бірі оныњ кім екенін де сезбей ќылыштап Ұлтірген” (64-сурет).

/V. Жаңа сабақ бойынша тусінігін тексеру.

Жай механизмге жататын құралға мысал.

V.   Жаңа сабқты бекіту. Блок, рычаг деген не?
Электрондык окулық арқьлы сұрақтарға жауап.

VІ.          Оқушьшардың білімдерін жан ~ жақты тексеру.

І) 4- жаттығу № /, 2, 3 есептерде сурет бойынша сұрақтарға жауап береді.

2)18  тапсырма   195,   1.96 беттегі  тапсырманы орындау.

 Әр оқушыға жекелей карточка ретінде таратылады.

3)Электрондық оқулық арқылы жұмыс.
VІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

а) Күш иінін деп нені айтамыз?

б) Күш моменті дегеніміз не?

в) Иіндік дегеніміз не?

VІІІ. Үйге тапсырма. §70. 41 жаттығу. 18 тапсырма.

Краткое описание документа:

Сабақтың тақырыбы: Иінді таразылар. Жай механизмдер.

Сабақтың білімдік мақсаты: Ғылымилығымен қатар, өмірмен байланыстыра отырып, тұрмыста қолданылуына көз жеткізу.

Сабақтың дамытушылық мақсаты: Оқушылардьщ логикалық ойлау қабілетін жетілдіру.

Сабақтың тәрбиелік мақсаты: Окушыларды адамгершілікке баулу.

Керекті құралдармен дидактикалық материалдар: компьютер, электронды оқулық,

Сабақтың мақсаты:

I.                                       Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардьщ сабаққа деген көңілін аудару

II.                Жаңа сабаққа дайындық.

Жай механизмдер үйде, тұрмыста кездесе ме?

III.              Жаңа сабақты түсіндіру.

а) Иінді таразылар.

б) Жай механизмдер.

в) Блок, рычаг.

 Басќа механизмдерК‰штіњ шамасын немесе баѓытын т‰рлендіретін механикалыќ ќондырѓылар ќарапайым механизмдер деп аталады. БҒндай механизмдерге, бҒрынѓы ќарастырылѓан к‰йенте (рычагтар) мен шыѓыршыќтардан басќа ќҒралдар да (мысалы, сына, винт, кҰлбеу жазыќтыќ, шыѓыр жєне т.б.) жатады.

Шыѓыр цилиндрден (барабан) жєне оѓан бекітілген тҒтќадан тҒрады. БҒл ќарапайым механизм Ұте ертеде ойлап шыѓарылѓан. Оны ќҒдыќтаѓы суды кҰтеріп шыѓаруѓа жиі ќолданѓан (60-сурет). Шыѓыр арќылы к‰штен Ғту, оныњ тҒтќасы сызатын шењбердіњ радиусыныњ жіп оралатын цилиндрдіњ радиусына ќатынасымен аыќталады.

Жетілдірілген мехаyизмніњ ќатарына ауыр ж‰к кҰтеретін шыѓыр (лебедка) жатады (61-сурет). Ол шыѓыр мен єр т‰рлі диаметрлі екі т‰сті дҰњгелектерден ќҒралады.

БҒлны екі шыѓырдыњ ќосындысы деп ќааруѓа болады. Біреуі (тҒтќа + кіші тісті дҰњгелк) R/r ќатынасымен аныќталатын к‰штен (61-суретті ќара), ал екіншісі (‰лкен тісті дҰњгелек + жіп оралѓан цилиндр) R₁/r₁ ќатынасымен аныќталатын к‰шпен Ғтуѓа м‰мкіндік береді. Жалпы к‰штен Ғту олардыњ кҰбейтіндісімен аныќталады, сондыќтан былай Ұрнектеледі.)

к‰штен Ғту  =	R	Һ	R1	.
	r		r1

Егер иінтірек тҒтќасыныњ Ғзындыѓы R = 60 см кіші тісті дҰњгелектіњ радиусы r = 5 см, ‰лкен тісті дҰњгелектіњ радиусы R₁=50 см жєне цилиндрдіњ радиусы r₁=10 см болса, онда осы лебедканыњ кҰмегімен к‰штен 60 есе Ғтамыз.

Ертеде кҰптеген ќарапайым механизмдер соѓыс кезінде падаланылѓан. БҒлар баллистер (62-сурет), катапульталар (63-сурет) жєне басќа ќондырѓылар. Архимед бҒл баѓытта Ұте кҰп жањалыќтар ашып атаќты болды.

Рим єскерлері Сиракузаны ќоршаѓанда 75 жасар Архимед Ұз ќаласыныњ ќорѓанысын басќарѓан. Оныњ ойлап шыѓарѓан механизмдері Ұз тҒстастарын тањ ќалдырѓан. Плутархтыњ айтуынша Рим єскерлеріне, Архимедтіњ лаќтырѓым машиналары мен темір ќҒрсаулары зор шыѓындар келтірген: “Римдіктерді Ұте ќорќаќ еткен, егер олар ќабырѓаныњ ‰стінде бҰрене ќозѓала бастаса “єне, єне ол!” деп айќайлап, Архимед оларѓа таѓы бір машина жібереді деп ќаша бастаѓан”.

Сиракузыны ќоршау бірнеше айѓа созылып, римдіктер тек сатќыншыныњ кҰмегімен ѓана ќалаѓа басып кірген. “Олардыњ Сиракузыѓа жасаѓан озбырлыќ пен ќиянаттыњ кҰп мысалын келтіруге болар еді – деп жазѓан Тит Ливий (б. д. дейін 1 ѓасыр), соныњ ењ шыњы — Архимедтіњ Ұлімі болып табылады. Жыртќыштар сияќтанып шындалѓан солдаттардыњ арасында, ќҒмѓа Ұзі сызѓан механизмі туралы ойлап тҒрѓан Архимедті, ашынѓан солдаттыњ бірі оныњ кім екенін де сезбей ќылыштап Ұлтірген” (64-сурет).

/V. Жаңа сабақ бойынша тусінігін тексеру.

Жай механизмге жататын құралға мысал.

V.   Жаңа сабқты бекіту. Блок, рычаг деген не?
Электрондык окулық арқьлы сұрақтарға жауап.

VІ.          Оқушьшардың білімдерін жан ~ жақты тексеру.

І) 4- жаттығу № /, 2, 3 есептерде сурет бойынша сұрақтарға жауап береді.

2)18  тапсырма   195,   1.96 беттегі  тапсырманы орындау.

 Әр оқушыға жекелей карточка ретінде таратылады.

3)Электрондық оқулық арқылы жұмыс.
VІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

а) Күш иінін деп нені айтамыз?

б) Күш моменті дегеніміз не?

в) Иіндік дегеніміз не?

VІІІ. Үйге тапсырма. §70. 41 жаттығу. 18 тапсырма.