Иммунитет, қан құю, қан топтары

Тақырыбы: Иммунитет, қан құю, қан топтары

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға иммунитет, қан құю, қан топтары, ЖҚТБ жайлы сабақты жан – жақты ұғындырып түсіндіру, өмір тынысымен байланыстырып, ұштастыру;

Дамытушылық: пәнге деген қызығушылықтарын, өз беттерімен жұмыс жасай білулеріне көмектесіп дағдыландыру;

Тәрбиелік: Жеке бас гигиенасын сақтауға тәрбиелеу;

Құрал-жабдықтар: презентация, жеке карточкалар, оқулық, тірек сызбалар, Ж.И.Т

Сабақ типі: жаңа сабақ түсіндіру.

Сабақ әдісі :оқушылармен сұхбаттасу арқылы сұрақ – жауап, түсіндіру, баяндау, проблемалық сұрақтар қою

І. Ұйымдастыру кезеңі: амандасу, түгендеу

ІІ Үй жұмысын тексеру.

1 тапсырма

Микробтарды ерітетін обыр жасушалар .....

Дене температурасын тұрақты сақтайтын сұйықтық.....

Жасушалардың негізгі қуат көзі....

Лимфаның құрамында болатын лейкоцит жасушасы....

2 тапсырма

Оттегімен қосылған гемоглобин...

Жарақаттанған жерден аққан қанның ұю ұзақтығы....

Қанды қабылдайтын адам.....

Ересек адамдағы қан мөлшері....

3 тапсырма

Егу арқылы қалыптасқан иммунитет...

Лейкоциттер қызметін зерттеген ғалым...

Қанның түссіз жасушалары....

Плазмада қанның ұюына қатысатын нәруыз...

4 тапсырма.

Жұқпалы аурулар мен бөгде денеге қарсы тұру....

Қан ұйымайтын ауру....

Қан беретін адам...

Қан ұюына әсер ететін витамин...

5 тапсырма

Қанға қызыл түс беретін жасуша...

Қанның ұюына әсер ететін қан жасушалары....

Фагоцитоз құбылысын ашты...

Адам ағзасындағы лимфа түйінділерінің саны...

6 тапсырма

Газдарды тасымалдайтын қан жасушалары...

Тұқым қуалайтын иммунитет...

Құрамында нәруызы көп сұйықтық ...

Қан пластинкалары...

7 тапсырма

Иммунитет ...

Фибриногеннің фибринге айналуы...

Гемоглобин...

Қанның түссіз жасушалары...

8 тапсырма

Қан пластинкалары...

Қанның қызметі...

Тұқым қуалайтын иммунитет...

Егу арқылы қалыптасқан иммунитет...

9 тапсырма

Фагоцитоз....

ЖҚТБ – дан қорғану шаралары...

Қан ұйымайтын ауру....

Қан беретін адам...

ІІI Жаңа сабақ түсіндіру

Биологияда – организмнің антигендік қасиеттері бар жұқпалы және жұқпалы емес бөгде заттарды, жұқпалы аурулар қоздырғышын немесе олар бөліп шығаратын кейбір улы заттарды қабылдамаушылық қасиеті және оларға қарсы тұру қабілеті.. Организмнің бұл қасиеті оның жеке басының тіршілік ортасына бейімделу ерекшеліктерімен тікелей байланысты. Иммунитет кезінде организмде аса күрделі биологиялық процестер жүріп, организмнің қорғаныштық қасиеті арта түседі. Соның нәтижесінде түрлі зиянды микроорганизмдерді, олардың уларын, т.б. бөгде заттарды ыдыратып, бейтараптап жойып жіберетін қабілеті күшейеді.

Иммунитет - организмнің ауру тудыратын агенттерді олардың тіршілік ету өнімдерін, сондай-ақ генетикалық табиғаты басқа заттарды қабылдамаушылығы. Иммунитеттің қалыптасуына тұтас жүйе ретінде бүкіл организм қатысады, өйткені оның қорғану механизмі бір-біріне байланысты, әрі нейрогуморалды реттеу жағдайында әрекет етеді.Иммунитетің негізін салған – И. И. Мечников.

Бөгде заттарға қарсы нәруызды- антитела деп атайды. Лимфоциттердің басты қызметі- қарсы дене түзу. Оларды иммуноглобулиндер деп атайды.

Иммунитет

Жасанды табиғи

Шешекке қарсы егуді алғаш рет қолданған Эдуард Дженнер.

Қан құю, қан топтары

Қан тобы

Оның қанын қабылдайтын топтар

Оған қанын беретін топар

I

II

III

I Y

I II III IY

II IY

III IY

IY

I

I II

I III

I II III IY

резус-фактор (rhesus) — адамдар мен макака-резус маймылының (аталуы осыған байланысты) эритроциттерінің құрамында болатын антиген. Резус-факторды 1940 ж. австриялық иммунолог К.Ландштейнер (1868 — 1943) мен америкалық ғалым А.Винер (1907 — 78) ашты. Адамдардың 85%-нда эритроцит құрамында оң Резус-фактор, ал 15%-нда теріс Резус-фактор. болады. Резус-фактор жүйесінде бірнеше әр түрлі антигендер, сондай-ақ Hr тобы болады. Осы топ пен резус (Rh) қосылып, ортақ жүйе Rh — Hr құрады. Rh-тің құрамында Д, С, Е, ал Hr-те д, с, е агглютиногені бар. Hr агглютиногені адамдардың 83%-нда эритроцит құрамында кездеседі. Резус-фактор тұқым қуалайды және өмір бойына өзгермейді. Қан құйғанда қан топтары сияқты Резус-фактор да қатаң есепке алынады, себебі, бұл кезде Rh — Hr агглютиногендер жүйесінде арнайы антидене түзіледі; организмге антигенді қайталап құйғанда, “антиген — антидене” реакциясы пайда болуы мүмкін, ал бұл организмнің қалыпты қызметін бұзады. Мыс., қанының Rh-ы оң реципиентке теріс Rh-ы бар қан құйылса, гемотрансфуз. реакция (адамның денесі қалтырайды, темп-расы көтеріледі, белі ауырады) жүреді. Ал жүктілік жағдайында, ананың Rh-ы теріс болып, құрсақтағы нәрестенің Rh-ы оң болса, иммундық өзгеріс болуы мүмкін. Бұл құрсақтағы нәрестенің өліміне әкеліп, әйел түсік тастайды, мұны Rh-конфликт деп атайды. Егер мұндай жағдайда әйел аман-есен босанса да, кейін жаңа туған сәби тұқым қуалайтын қан ауруына шалдығады. Жүкті әйелдерде Rh-конфликт болмау үшін оларға антирезус-гамма-глобулин егіледі.

Бекіту

Табиғи иммунитет деген не ?

Жасанды иммунитет деген ?

Резус- фактор ұғымыеа сипаттама беріңдер

Қорытынды.

Биологиялық диктант

Донор деген кім ?

Рецепиент деген кім ?

Эдуард Дженнер биология ғылымына не істеді ?

Үй жұмысы.

33 Иммунитет,қан құю, қан топтары тақырыпты оқу.

ЖҚТБ жайлы шағын әңгіме жазып келу. 144-147 беттегі сұрақтарға жауап беру.