"Импулстің сақталу заңы" (9 сынып)

• 1 слайд

  
  Сабақтың тақырыбы
  
  Дене импульсі.
  Импульстің сақталу заңы. Реактивті қозғалыс.
  

• 2 слайд

• 3 слайд

  Сабақтың жоспары
  Дене импульсі, дене импульсінің бағыты, өлшем бірлігі
  Күш импульсі, оның бағыты, өлшем бірлігі
  Күш импульсімен дене импульсінің арасындағы байланыс
  Тұйық жүйе
  Импульстің сақталу заңы
  Реактивті қозғалыс
  Реактивті қозғалыс жылдамдығы
  Ғарышқа жол салған ғалымдар
  

• 4 слайд

  Дене импульсі.
  Ипульстің сақталу заңы. Реактивті қозғалыс.
  ( тірек конспекті )
  
  1 «Импульс» гректін сөзінін аудармасы «соққы» Механика: дене импульсі немесе қозғалыс мөлшері және күш импульсі.
  → → →
  Дене импульсі: p ═ mV; p - V жылдамдықпен қозғалып келе жатқан массасы m дененің импульсі.
  SI→P[1кг*м/с]
  

• 5 слайд

  
  Kүш импульсі:
  
  → → → →
  F = ma = m* V – V0 / Δt;
  → → → → → → →
  F * Δt = mV – mV0; p0 = mV0; p = mV
  → → → → → →
  F * Δt = p – p0; F * Δt = Δp S→ F * Δt [ 1H* c ]
  
  Күш дене импульсінің
  импульсі өзгерісі
  

• 6 слайд

  2. → → → →
  F1 = -F2 → m1 * V1 – V1/ Δt = = -m2* V2 – V2/ Δt; ( Δt )→
  
  → → → →
  m1V1 + m2V2 = m1 V’1 + m2V’2
  → → → →
  p1 + p2 = p’1 + p’2
  Импульстың сақталу заңы
  

• 7 слайд

  →
  V1 - газ жылдамдығы
  m – жанған отынның массасы
  М – мәре алдындағы
  зымыранның сыртқы
  қабығымен және отынмен
  қоса есептегіндегі массасы
  М – m - зымыран
  қабығының массасы
  V2 – зымыран қабығының
  жылдамдығы
  → →
  V2 = - m* V1/ M – m
  Зымыран газдың
  атқылап шығу жылдамдығы
  бағытына қарама – қарсы
  бағытталған жылдамдық алады
  
  

• 8 слайд

  
  
  Циолковский – Королев – Гагарин - Әубәкіров - Мұсабаев
  

• 9 слайд

  Нені білдік?
  1Дене импульсі деп _____________________ __________________________________________________________________________________________________________________
  2.Дене импульсінің формуласы __________ _____________________________________.
  Өлшем бірлігі: ________________________
  3.Импульстің бағыты ___________________ бағытымен бағытталады.
  4."Импульс" ұғымын енгізген француз ғалымы ______________________________.
  
  

• 10 слайд

  5.Күш импульсі деп _______________________ _______________________________________
  6.Егер күш пен оның әрекет ету уақыты белгілі болса, дененің алатын күш импульсі; I= ___________________________________
  7.Күш импульсінің өлшем бірлігі ___________ __________________________
  8.Күш импульсі векторының бағыты __________ ______ бағытымен сәйкес келеді.
  9."Дене импульсі"," Күш импульсі" ұғымдарын пайдалана отырып, Ньютонның екінші заңын тұжырымда ___________________________ _____________________________________
  

• 11 слайд

  Импульстің сақталу заңы
  
  1.Тұйық жүйе дегеніміз не __________________ _____________________________________________________________________________________________
  2.Импульстің сақталу заңының тұжырымдамасы __________________________________________________________________________________
  3.Формуласы: ______________________
  4.Импульстің сақталу заңы орындалу үшін қажетті шарттар __________________________ __________________________________________________________________________________
  

• 12 слайд

  Реактивті қозғалыс
  1.Реактивті қозғалыс деп ________________________
  ______________________________________________ 2.Отын жанғаннан кейінгі зымыран алатын жылдамдық қандай шамаларға тәуелді _______________________ ______________________________________________ 3.Реактивті қозғалтқыштың жылдамдығын арттыру тәсілдері _____________________________________ _____________________________________________ 4.Реактивті күш ________________________________ ______________________________________________ 5.Ғарышқа жол салған ғалымдар _________________ _____________________________________________________________________________________________________________________________________________
  

• 13 слайд

  Есептей білеміз бе?
  1. Массасы 3 кг доңғалақ горизонталь бетпен сырғанаусыз 5 м жылдамдықпен домалап келеді. Доңғалақтың импульсін табыңыз.
  Берілгені : _________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________
  
  

• 14 слайд

  2. Рельсті бойлай 6 м/с жылдамдықпен жүгіріп келе жатқан массасы 60 кг адам рельсте тыныш тұрған 30 кг арбашаға секіріп мінді. Арбашаның рельспенен қандай жылдамдықпен қозғала бастайтынын табыңыз.
  Берілгені: ___________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
  

• 15 слайд

  3. Зарядымен қоса есептегенде массасы 300 г болатын кішкене зымыран вертикаль жоғары қарай 140 м биіктікке көтерілді. Заряд лезде жанады деп есептеп, зымыраннан бөлініп шығатын газ жылдамдыған есептеңдер. Зарядтың массасы 50 г.
  Берілгені: ___________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________
  

• 16 слайд

  Сабақты қорытындылау
  ( өзіңді - өзің тексер )
  Механикада қарастырылатын қай векторлық шаманың сақталу қасиеті бар?
  а) күш в) импульс с) жылдамдық
  д) үдеу
  2. Дене импульсінің анықтамасына қай өрнек сәйкес келеді?
  → → → → →
  А) а = F/m в) F·t с) p = m·V е) mV2/2
  

• 17 слайд

  3. Массасы 2 кг дене 3 м/с жылдамдықпен қозғалып келеді. Дененің импульсі неге тең?
  А) 3кг∙м/с в) 9 кг∙м/с с) 6 кг∙м/с д) 18 кг∙м/с
  4. Механикалық жүйе тұйық болса қай тұжырым дұрыс?
  А) Жүйедегі барлық денелердің импульсі өзгеріссіз болады
  В) Жүйедегі барлық денелердің импульсі азаяды
  С) Жүйе импульстерінің қосындысы нөлге тең
  Д) Жүйе импульстерінің қосындысы тұрақты болады
  
  
  

• 18 слайд

  5. Импульстің сақталу заңы қандай жағдайда орындалады?
  А) Әсерлесетін денелер соқтығысқан жағдайда
  В) Жарық жылдамдығы мен салыстырғанда аз жылдамдықпен қозғағанда
  С) Тұйық жүйелерде
  Д) Тұйықталмаған жүйелерде
  6. Күш импульсінің өрнегін көрсетіңіз
  →
  А) F ∙Δt в) F∙V с) F∙S д) F/m
  7. Қандай физикалық шамалар “ Н∙с” өлшем бірлігімен өлшенеді?
  А) күш импульсі в) күш моменті с) дене импульсі д) күш
  
  

• 19 слайд

  8. Жұмысын аяқтаған сатысы ғарыш кемесінен ажырағанда кеме қандай импульс алады?
  → → → →
  А) p В) -p C) 2p д) -2p
  9. Тұрақты күштің әсерінен дененің импульсі 4 с ішінді 20 кг∙м/с – ке өзгереді. Бұл күш неге тең?
  А) 5 Н В) 1 Н С) 3 Н Д) 4 Н
  10. Ньютонның екінші заңының импульстік түріне қай өрнек сәйкес келеді?
  → → → → →
  А) F∙Δt = Δp В) a = F/m С) F = -kx Д) kx2/2
  

• 20 слайд

  
  Жауап кілті
  
  

• 21 слайд

  
  
  Үйге тапсырма §12, §13, §14
  12 жаттығу № 1,3,5