«Мәтінмен жұмыс»
Молекула кинетикалық теорияның негіздеріне үлес қосқан ғалымдар:
Ломонсовты қолдағандар: Джоуль, Клаузиус, Максвелл , Болцман.
Жылулық құбылыс екіге бөлінеді: Термодинамикалық және молекула-
кинетикалық.
Термодинамика дегеніміз- заттың ішкі құрылымын ескермей,
энергетикалық түрлендірудің негізінде жылулық құбылыстарды зерттейтін
физиканың бөлімі
Молекула-кинетикалық теория осы жылулық құбылыстарды-
қозғалыстарды Ньютон заңдарына бағынатын молекулалар мен атомдардан тұрады
деген болжам негізінде қарастырады.
Зат құрылымының молекулалы-кинетикалық құрылымы теориясын (МКТ)
көптеген бақылаулар мен тәжірибелердің жалпылама қорытындысы ретінде
М.В.Ломоносов жасады. Оның негізгі қағидаларын атап өтейік:
1. Барлық денелер микробөлшектерден (атомдардан немесе
молекулалардан) тұрады әрі дененің массасы өзін түзетін микробөлшектердің
массаларының қорытындысына тең: m=m0N
2. Денедегі микробөлшектер үздіксіз және хаосты қозғалыста болады. Бұл
қозғалыстың жылдамдығы дене температурасына тәуелді. Сондықтан жылулық
қозғалыс деп атайды.
3. Денендегі микробөлшектер өзара әрекеттеседі. Дене бөлшектерінің арасында
тебілу және тартылу күштері бар.
Молекула кинетикалық теорияның негізгі қағидаларының тәжірибелік
дәлелдемелері:
1. Заттардың бөлінгіштігі (физикалық, химиялық қасиеттері
өзгеріссіз қалады). (ақ қағаз, қайшы)
2. Газдардың сығылғыштығы. Газ кез-келген көлемді алады. (дене молекулаларының
арасында үлкен қашықтық бар (шприц, насос)
3. Газ өзі тұрған ыдыс қабырғасына қысым түсіреді. Бұл молекулалардың
қозғалыста болғанын көрсетеді.
4.Диффузия- бір заттың молекулаларының екінші заттың молекула аралық
кеңістігне еніп кетуі. (иіс су, су, маргансофка, қант). Диффузия неге
тәуелді? Ол дене температурасын және агрегаттық күйіне тәуелді.
Сыдырлап өңкей келісім,
тас бұлақтың суындай,
кірлеген жүрек өз ішін
Тұра алмас жуынбай- деп Абай атамыз жырлаған жырында КІРЛЕУ деген сөз
диффузия құбылысымен байланыстыруға болады.
5. Молекулаларды электрондық микроскопта және иондық проекторда
бақыланады.
Микроскоп суреті (интерактивті тақтадан)
7. Денелерді беріктігі микробөлшектердің өзара тартылатынын білдіреді. (ағаш
апару керек)
8. Дененің серпімді диформация қасиеттері бар. (серіппе, резина)
9. Броундық қозғалыс- сұйықта немесе газда қалқып жүрген қандай да бір қатты
заттың өте ұсақ бөлшектерінің сұйық немесе газ молекулаларының соққыларының
әрекетінен бейберекет қозғалуы. Ашқан ғалым ағылшын ботанигі Броун.
10. Молекула жылдамдықтарын анықтау. 1920 жылы О.Штерн тәжірибе жасады. Штерн
тәжірибесінің формуласы
V2= 3RT/m
4. Жаңа материалды қорытып, бекіту. (15)
Сонымен біз МКТ-ның негізгі қағидаларын дәлелдейтін тәжірибелерді қарастырып,
денелерде өтетін жылулық процестерді білдік. «Қына тасқа бітеді, білім басқа
бітеді» – деп білімімізді тексерейік.
Физикалық диктант (интерактивті тақтада жазылады.) (2 мин)
1. Табиғатта кездесетін кез-келген дене қатты, ……., газ түрінде
болады.
2. Барлық денелер тұтас емес, олар өте ұсақ бөлшектерден- ……… тұрады
3. Бар заттың молекулалардың екінші заттың молекулааралық кеңістігіне еніп
кетуі ……. деп аталады.
4. Диффузияның өту жылдамдығы дененің ….. тәуелді
5. Броундық қозғалыс дегеніміз – ….. қозғалыс, ол температураға тәуелді
болғандықтан тоқтамайды.
Физикалық диктант (интерактивті тақтада жазылады.)
1. Табиғатта кездесетін кез-келген дене қатты, сұйық, газ
түрінде болады.
2.Барлық денелер тұтас емес, олар өте ұсақ бөлшектерден- молекулалардан
тұрады
3.Бар заттың молекулалардың екінші заттың молекулааралық кеңістігіне еніп
кетуі диффузия деп аталады.
4.Диффузияның өту жылдамдығы дененің температураға тәуелді
5.Броундық қозғалыс дегеніміз – жылулық қозғалыс, ол температураға тәуелді
болғандықтан тоқтамайды.
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.