Іс-тәжірибеге енгізілген өзгерістер және пайдаланылған дерек жинау әдістері туралы рефлексивтік есеп

Іс-тәжірибеге енгізілген өзгерістер және пайдаланылған дерек жинау әдістері туралы рефлексивтік есеп

Шульманнің ілім бойынша «Бас, қол,жүрек»

Мектептегі іс – тәжірибе кезеңіндегі оқушылармен жүргізген жұмыстар барысында біршама өзгерістер енгіздім және де дәстүрлі сабақтар барысындағы қолданған біршама әдістермен қоштасуға тура келді. Себебі, оқушылардың білім алуына пайдалы жағынан әсері аз деп ойладым. Атап айтқанда, оқушыларға мәтінді оқып беру, лекция жаздыру, оқушының жауабының қате болғаны үшін бағалау немесе жазалау, тапсырмалар орындауда дербестікті қолдану, жыл бойы бір орындықта тапжылтпай отырғызу, мұғалім – бір өзі бағалаушы сияқты әдістерді айтуға болады.

Дәстүрлі сабақ жоспарын жаңа жүйедегі қысқа мерзімді сабақ жоспарына ауыстырғанымды айтар болсам. Мұғалім дәстүрлі сабақта өз мақсатына жету үшін жасайтынын байқадым.

Дәстүрлі сабақ жоспары:

1. Ұйымдастыру кезеңі;
2. Үй тапсырмасын сұрау;
3. Жаңа сабақты түсіндіру;
4. Оқулықпен жұмыс;
5. Жаңа сабақты бекіту;
6. Бағалау;
7. Үйге тапсырма – сынды тапсырмалар берілген болатын болса,

Жаңа жобадағы сабақ жоспарымды төмендегідей өзгерістермен толықтырдым және сабақ өттім:

Мұғалім мен оқушы әрекеті арқылы:

1.      Топқа бөлу;

2.      Миға шабуыл;

3.      Презентация;

4.      7 модульдің әдістері;

5.      Оқулықпен жұмыс;

6.      Бағалау (бағалаудың жаңа тәсілдері, өзін – өзі бағалау, өзара бағалау, критериалды бағалау);

7.      Рефлексия немесе кері байланыс жасау – бөлімдері арқылы жасадым.

Дәстүрлі сабақтардағы мынадай әдістерді қолдандым және осындай нәтижеге қол жеткіздім:

·         Сабақтың мақсатын ашып бердім;

·         Оқушыға мен толық түсіндірдім;

·         Жеке жұмыс жасаттым;

·         Өз мақсатыма жетуге көп көңіл бөлдім;

·         Оқушыны өзім бағаладым;

·         Оқушы тек баға үшін оқыды;

·         Білімді жаттанды күйде қабылдады;

Кембридж бағдарламасы және қысқа  мерзімді жоспар бойынша жасалған сабақтар топтамасында төмендегідей іс – әрекеттер жасап, нәтиже шығардым.

·         Сыни ойлап шешім шығарады;

·         Сабақтың мақсатын оқушылар ашады;

·         Мен бағыт, нұсқау беремін, оқушы түсіндіреді;

·         Оқушылар бірін-бірі оқытады;

·         Топтық жұмыс жасады;

·         Оқушы бағалауды өзі жасайды;

·         Білімді келешегіне керек ретінде қабылдайды;

Сыныпта сабақ барысында енгізілген өзгерістерге келер болсам, басты өзгерістің бірі оқушыларды бірнеше топтарға бөліп отырғызу және топ құрамын күнделікті немесе әр сабақ сайын алмастырып тұру болып табылады.

Топ жұмысы бойынша менің іс – тәжірибеге алған 8 эс сынып оқушылары түгел қатынасты. Топтық жұмыстарды бірігіп, қызығушылық таныта отырып қабылдады. Мұндай жүйеде жұмыс жасаған кезде сыныптағы оқушылардың біраз бөлігін көп қырларынан сынап, зерттеу жұмыстары барысында тани білдім.

Сыныпта мінезі өте тұйық, оқушылармен шүйіркелесе әңгімеспейтін, сынып партасының ең соңғы орнына жалғыз өзі жайғасқан оқушы қыз бар. Оқушының аты Көмекбай Айдана. Айдананы топтық жүйе арқылы бақылағаным, оқушылармен араласуы, өз ойын айта алуы, пікір алмасуы, топ құрамында өзінің ойын қосып отырғанын көріп, оқушыға топтық жұмыс оң өзгеріс әкелгенін байқадым.

Онлайн кезеңінің соңғы күндері оқушылардан өзгеріс әсерлері туралы ойларын білуге, іс – тәжірибе кезеңі ойынша алған әсерлері туралы пікірлерін жаздырдым. Оқушылардың пікірлері, істің дәлелі  деп білемін.

Сонымен, Айдана өз пікір парағында:

«Кэмбридж бағдарламасының оқыту жүйесінде сабағымда алға ілгерілеушілік пайда болды. Сынып оқушыларымен ынтымақтастық, бір – біріңді түсіну, сабақта ой – пікіріңді ашық айта білу, топтық жұмыстарда бірігіп жұмыс жасай білуді үйрендім. Осы жүйе барысында өз ойымды жеткізе алдым, тақырыптарды терең түсіндім. Драмалық ойындарда кейіпкер болып ойнау арқылы ой – өрісімізді кеңейтуге үлес қостым және әр сабаққа қатысу маған қуаныш сыйлайды және зерігу әсері жойылды» - деп жазыпты.

Сонымен қатар, осы 8 сыныпқа 7 сыныптан бастап жаңадан келген оқушы қыз бар. Сынып оқушылар бұл оқушыны жақын тарта қоймады, сыныптың барлығымен араласа қоймағанымен, оның сыныптағы араласаты ортасы үш – төрт оқушы ғана болатын. Оқушы Жұмағали Жұлдыз. Осы жүйе арқылы ол өзінің талантты екенін, ортада өзін керемет ұстайтынын, жаңа қырын көрсете білгенін, қызыққан әрекеттерін іске асыра білді. Жұлдыз топтық жұмыста көшбасшылық таныта білді, оны сыныптан тыс сабақтарда ұйымдастырған әдістерді үйрету барысында байқадым. Атап айтсам, драмалық ойындарда оқушының бойында актерлік шеберліктің бар екенін, образға кіріп, сендіре алатынын байқадым. Оқушылармен араласа білді, ынтымақ құра жұмыс жасады. Ол өзінің өзгерісі туралы жазған ойында: «Менің бұл бағдарламада күткенім – сапалы, түсінікті білім салу болатын. Бағдарлама идеясының оқыту жүйесі менін ойымды қанағаттандырды. Әр оқушының ойын тыңдай отырып, барлығының көңілінен шығатын шешім қабылдау маған қатты ұнады. Аталған бағдарлама арқылы жақсы жаққа бетбұрыс жасап, жақсы қасиеттер жинай бастадым. Атап айтсам, төзімділік, шапшаңдық, тез әрі дұрыс шешім қабылдау және көшбасшылық арқылы жауапкершілікке үйрендім» - деген болатын. Осы ойды бағамдай отырып, оқушыға оң көзқарастар мен жақсы өзгерістер болғанын көруге болады.

Сыныптағы ұл балалар мен қыз балалардың тату еместігі мені қынжылтатын, неше тәрбие сағаттарында, сыныптан тыс уақыттарда да айтылған болса да, нәтиже көрмеген болатынмын. Топтық жүйе арқылы бұл мәселені шешілгенін көріп, көңіліме қуаныш орнады.

Сыныпта барлығы 20 оқушы бар болса, оның 6 –уы ұл бала 14 – і қыз бала. Топтық құрамды күніге ауыстыру арқылы оқушылардың ойларының дамитындығын, басқа жақсы танып білмеген оқушылармен бірге отырып, қарым – қатынас құруда ынтымақтастық орната алды.

Сыныпта оқушылар алдымен топ ережесін жасап алып, сол ереже арқылы жүруді қолға алды.

«Социограмма» арқылы оқушылар өздерінің достарын, дос болғысы келетін оқушыларды және сыныптағы беделді және ақылды деуге болатын оқушыларды атап көрсетті. Мұны мен оқушылардың бір-бірінің қарым – қатынасы жайында тереңірек білуге болатынын көрдім. Мұның мақсаты сыныптастар арасында ынтымақтастық орнату болатын.

Мен бұл екі оқушыны бақылаған себебім, сыныпты бақылау барысында өзгерістерді осы екі оқушыда көбірек байқағандықтан болатын.

Оқушыларға дәстүрлі оқытуда орындайтын жаттығулардан өзгеше төмендегі әдістерді жасадым. Атап айсам, оқушылардың тақырып бойынша өздерінің сұрақтар құрастыруы, «Джиксо» әдісі, «Фишбоун», «Блум түймедағы», «Критериалды бағалау», «Рефлексия» кері байланысы.

Әдістерді енгізу алдында мен келесідей сұрақтарды қойдым. Атап айтсақ, «Бұл әдістерді не үшін енгіздім?», «Бұл әдістердің тиімділігі неде?», «Оқушылар мұндай әдістерді қалай қабылдады?», «Мен бұларды қалай іске асырдым?». Аталған сұрақтарға жауап беретін болсам, сабақ барысында тақырып бойынша өздерінің сұрақ қоя білуі, бір – бірін оқытқаны, тақырыптың негізгі мазмұны сақталуына қажетті деп айтар болсам, оқушылардың сұрақ қойғанда маңызды сұрақтар қоя білетінін көруге болады. Мен сұрақтар қоюды сабақтың кіріспе бөлімінде кешегі өтілген тақырыппен байланыстыра сұрақтар дайындау керектігін, сабақтың негізгі және қорытынды бөлімдерінде тақырыпқа байланысты және дамытушы сұрақтар болуын қадағалап, бағыт – бағдар беріп отырдым. «Джиксо» әдісінде оқушылар топтық жүйеде жұмыс жасады, топтарды бақылаушыларға бөлу арқылы, тақырыпты тез әрі, тиімді меңгеру әдісі деп таныдым. Топқа бөлінген бақылаушылар бір – бірінің жұмыстарының ұтымды тұстарын алып, кемшіл жақтарын түзетіп отырды. Бұл әдісті топта аса белсенділік таныта отырып, қызығушылықпен орындай білді. «Фишбоун» әдісін менің жаңа тәсілдерді қолданудағы ең тиімдісі деп атар едім. Тақырыпты меңгертуде сұрақтар қоя білуді, түйінді сөздер немесе терминдерді мағыналарымен қоса түсінуді, есіне сақтауда және оларға жауап беруге, қорытындысын жасауға өте тиімді. Балықтың суретін оқушылар есіне сақтайды және сонда жазған ой – пікірлерін ұзақ сақтап, қолдана біледі. Сыни ойлай дағдысын қалыптастыруда, сыни ойлай білуге арналған «Блум түймедағы» әдісі берілген сөздің немесе сұрақтың, яки болмаса терминнің түрлі нұсқадағы жауаптарын топтасқан оқушылар біріге орындайды. Бірін – бірі оқыту үдерісі жүзеге асады. Өзімнің тәжірибемде сынып оқушылары осы әдістердің барлығын жақсы қабылдады, іске асыра білді, әдістерді дұрыс орындай білді. Ал, критериалды бағалау сабақтың маңызды кезеңі болғандықтан, бұл әдісті жасау сабағыңны

1)             Сіздің іс-тәжірибеңізге қандай өзгеріс енгізілгенін түсіндіруге тиіссіз:

Өзіңіздің әдеттегі оқыту іс-тәжірибеңізде нақты нені өзгерттіңіз? Бұл үдеріске қандай балалар қатысты? Неліктен нақ осы балалар (барлық сынып қатыспаған жағдайда)?

Сіз қандай балалардың оқуына көңіл аудардыңыз? Неліктен нақ сол балаларға (бүкіл балалар бақыланбаған жағдайда)?

Балалар қандай жаттығуларды орындады? Олардың балалар сыныпта орындайтын әдеттегі жаттығулардан айырмашылығы қандай еді?

Қандай жаңа ресурстар пайдаланылды? Олар әдетте пайдаланылатын ресурстардан қалай ерекшеленді? Сіз неліктен бұл өзгерістерді енгіздіңіз – олар бірінші «Бетпе-бет» кезеңіндегі бағдарламаның идеялары мен Нұсқаулықта сипатталған идеялармен қалай байланысады?

2)   Балалардың білім алғандығын көрсету үшін қандай дәлелдемелер жинақталғанын және олар нақты қалай жиналғанын түсіндіруге тиіссіз:

Оқыту бейнежазбаға түсірілді ме? Бейнежазба жүргізілсе, нақты қанша сабақ, сыныптың қай бөлігі?

Сіз бақылау жүргіздіңіз бе? Сіз арнайы нысанды пайдаландыңыз ба, әлде жазбалар жүргізіп отырдыңыз ба?

Сіз балалардың жұмыстарын жинадыңыз ба?

Сабақты бағалауды аяқтау үшін  балалармен әңгімелестіңіз бе?

Балалардың білім алғандығын анықтау үшін басқа қандай әдістер қолданылды?

Қандай да бір әдісті таңдап алу себебін түсіндіре алар ма едіңіз. Мұндай әдістердің артықшылықтары мен кемшіліктері қандай?