Иярчен җөмләләрнең төзелеш ягыннан төрләрен кабатлауга приложение

Кушма җөмлә буенча тестлар

1.Кушма җөмлә ул -...                   

1) бер яки ике грамматик нигезе  булган җөмлә

2) ике яки икедән артык грамматик нигезе  булган җөмлә

3) бер генә грамматик нигезе  булган җөмлә

4) бер яки берничә грамматик нигезе булган җөмлә

2.  Тезмә кушма җөмлә ул - ...

1) гади җөмләләре үзара җыючы, ияртүче теркәгечләр ярдәмендә генә бәйләнгән кушма җөмлә

2) гади җөмләләре икедән артык җөмлә

3) гади җөмләләре үзара ияртүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмлә

4)  гади җөмләләре үзара тезү юлы белән бәйләнгән кушма җөмлә

 3. Иярченле кушма җөмләдә ...

1) бер җөмлә икенчесенә  ияреп, буйсынып килә

2) мөстәкыйль  мәгънәле ике яки икедән артык сүз үзара ачыклаулы мөнәсәбәттә тора

3) ике яки икедән артык иярчен җөмлә бер баш җөмләгә ияреп килә

4) гади җөмләлр арасында ияртүле бәйләнеш тә, тезүле бәйләнеш тә була

4. Иярченле кушма җөмлә ул-...

1) гади җөмләләре үзара ияртү юлы белән бәйләнгән кушма җөмлә

2) гади җөмләләре үзара санау интонациясе ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмлә

3) гади җөмләләре үзара тезү юлы белән бәйләнгән кушма җөмлә

4) гади җөмләләре ияртү һәм тезү юлы белән  бәйләнгән кушма җөмлә

5. Төзелеше ягыннан иярчен җөмләнең ...

1) иярчен ия, иярчен хәбәр, иярчен тәмамлык дигән төрләре була

2) синтетик төре генә була

3) аналитик төре генә була

4) аналитик һәм синтетик төрләре була

6. Тезмә кушма җөмләләрдә бәйләүче чаралар

1)санау интонациясе, каршы кую интонациясе һәм  тезүче теркәгечләр

2) кушымчалар һәм каршы кую интонациясе

3) санау интонациясе, каршы кую интонациясе, көттерү интонациясе

4)санау интонациясе, каршы кую интонациясе һәм  ияртүче теркәгечләр

7. Аналитик иярчен җөмләләрдә бәйләүче чаралар

1) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, каршы кую интонациясе

2) мөнәсәбәтле сүзләр, ияртүче теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр, көттерү  интонациясе

3) парлы яки ялгызак мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе һәм  тезүче теркәгечләр

4)  мөнәсәбәтле сүзләр, ияртүче теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр, санау интонациясе

8. Синтетик иярчен җөмләләрдә бәйләүче чаралар-...

1) мөнәсәбәтле сүзләр, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору

2) парлы яки ялгызак мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе һәм  янәшә тору

3) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору

4) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору, көттерү интонациясе

9. Эше барның ашы бар җөмләсендә нинди тыныш билгесе куела?

1) өтер куела  2) тыныш билгесе куелмый   3) Ике нокта  куела  4) сызык куела

10. Кайсы рәттәге җөмләдә тыныш билгесе дөрес куелган?

1) Бу дөньяда йөрәксезләр бик күп: йөрәгебез шуңа сызлыйдыр. (И.Юзеев)

2) Бу дөньяда йөрәксезләр бик күп, йөрәгебез шуңа сызлыйдыр. (И.Юзеев)

3) Бу дөньяда йөрәксезләр бик күп - йөрәгебез шуңа сызлыйдыр. (И.Юзеев)

4) Бу дөньяда йөрәксезләр бик күп йөрәгебез шуңа сызлыйдыр. (И.Юзеев)

СТИЛИСТИК ИҖАДИ БИРЕМНӘР 1.    Бирем: Баш җөмләдән өтер белән аерыла торган аналитик иярчен җөмләләрне ике нокта белән аерыла торган итеп үзгәртергә. Яшәрәм дусларым, чөнки гүзәл яшьлеккә гашыйк мин. (Г.З.) Канәфер куаклары ак һәм күксел чәчәкләр белән капланды, шуңа күрә бакча хуш ис белән тулды. Һава саф, чиста, чөнки җиргә беренче кар яуды. 2.    Бирем. Тиешле тыныш билгеләрен куеп күчереп язарга. Тыныш билгесенең куелуын аңлатыгыз. Иң гаҗәбе шул юл басуны урталай бүлеп, хәтта сындырып үтә. (Г.Г-в.) Ул телгә баланы иң газиз кешесе - анасы өйрәтә  шуңа күрә халык аны ана теле дип йөртә. Кемнәр аерылмый шулар белми аерылу сагышларын (Җ.) Күрше-күлән бер-берсенә кермәде әйтерсең лә тереклек туктап калды. (М.М.) 3.    Синтеттик иярчен җөмләләрнең урыннарын алмаштырып языгыз. Тыныш билгесенең куелу-куелмавын аңлатыгыз. Кар бетү белән, җир астыннан умырзая калкып чыга. Көн уртасы булуга карамастан, томан таралырга ашыкмады. Вәли ага, мин сораганга, бик тиз җавап тапты. Шәһәр һавасы чиста һәм саф булсын өчен, яшеллекне сакларга, елдан-ел арттырырга кирәк. 4.     Бирем. Анатик төзелештәге кушма җөмләләр төзеп языгыз, баш җөмләне билгеләгез. Хөрмәт итү, тырышып эшләү ( кем-шуны). Җил исү, болыт та килү (кайдан-шуннан) Намус белән хезмәт итү, зур хөрмәткә ия булу (кем-шул). 5.  Бирем. Баш җөмләгә мәгънәсе  ягыннан туры килә торган иярчен җөмлә уйлап языгыз, бәйләүче чараны билгеләгез. 1.    Кем ...., шул максатына ирешә. 2.    Шунысы кызык: .... 3.    ..., монысы беркемгә дә билгеле түгел иде. 4.    Күренеп тора: .... . 5.    Миңсылуны менә нәрсә борчуга салды: ... . 6.    Нәрсә ...., шул үтшлергә тиеш. 7.    ...., Ризванны анысы бөтенләй кызыксындырмады. Карточка № 3 Бирем: Җөмләләрнең төзелеше буенча төрен үзгәртеп язарга. 1 рәт Кем эшләми, шул ашамый. 2 рәт Тырышкан табар. 3 рәт Эше юкның көче юк.

Карточка № 4 Бирем: Җөмләне татарчага тәрҗемә итәргә.. Для того и задают задачи, чтобы  ученик  приучился самостоятельно думать.

Карточка № 2

Бирем: Җөмләгә синтаксик анализ ясарга.

Телең әйткәнне колагың ишетсен. (М).    

Карточка № 1

Бирем: Җөмләгә синтаксик анализ ясарга.

Күңеле нидер сизә, шуңа  кыз больницага йөгерде.

Кушма җөмләдә тыныш билгесе кую буенча тестлар

1.Сәбәбе шул гына озын юл кешене чирләтә (Н.Гыйматдинова)

А) нокталы өтер

Ә) ике нокта

Б) өтер

2.   Кайсы рәттәге җөмләдә тыныш билгесе дөрес куелган?

А) Бу дөньяда йөрәксезләр бик күп, йөрәгебез шуңа сызлыйдыр. (И.Юзеев)

Ә) Бу дөньяда йөрәксезләр бик күп - йөрәгебез шуңа сызлыйдыр. (И.Юзеев)

Б) Бу дөньяда йөрәксезләр бик күп: йөрәгебез шуңа сызлыйдыр. (И.Юзеев)

3. Кем сабыр  шул эшнең җаен табар (Мәкаль)

                А) бер нинди тыныш билгесе куелмый

                Ә) өтер

                Б) ике нокта

4. Эше барның ашы бар

А) бер нинди тыныш билгесе куелмый

                Ә) өтер

                Б) ике нокта

5.  Белемнең тамыры ачы, ә җимеше татлы. Бу җөмләдә өтер куела, чөнки..

                А) теркәгечсез тезмә кушма җөмлә

                Ә) теркәгечле тезмә кушма җөмлә

                Б) иярченле кушма җөмлә

Өй эше. 1.    Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сез бәйрәмгә соңга калдыгыз....  “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.  “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.    Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сезгә көтелмәгән бүләк тапшырдылар...  “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.  “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.    Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сезнең кәефегез юк...  “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.  “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.    Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -        Сез күптәнге танышыгызны очраттыгыз...  “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.  “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.    Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сезнең дәресегез каралмаган....  “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.  “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.    Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Син спорт ярышында җиңдең....  “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.  “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.    Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сез дустыгыз туган көненә килдегез....  “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.  “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.    Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сезнең эшегез бик күп....  “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.  “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.    Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Мәктәптән кайту вакытын әйтеп җөмлә яз.  “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.  “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.    Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сез иртәгә дәрескә килә алмыйсыз....  “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.  “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.    Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) Сез бүген театрга бара алмыйсыз.....  “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.  “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сез иптәшегезне коткардыгыз.... 2. “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.       3. “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.  Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сезне татар теленнән олимпиадага сайладылар 2. “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.       3. “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.      Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сез кызыклы китап укыдыгыз.... 2.       “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга. 3.       “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше.         1.Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сез дәрескә соңга калдыгыз.... 2.   “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга. 3.   “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сез дустыгыз белән ачуланыштыгыз....  “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.  “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше.       1.Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сез бүген бик бәхетле 2. “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга. 3. “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше. 1.      Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сез көчле яңгырга элэктегез... 2.       “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга. 3.       “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше.           1.Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сезне староста итеп сайладылар... 2.  “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.           3. “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.

Өй эше.         1.Бирелгән ситуациягә  кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә (теркәгечле тезмә кушма җөмлә, теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, аналитик иярченле кушма җөмлә, синтетик иярченле кушма җөмлә) -         Сезне кинога чакырдылар... 2. “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә  4 мисал табып язарга.         3. “Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык итеп 4-5 кушма җөмлә язарга.