Сабақтың тақырыбы: Күн. Күн жүйесінің шегі
Сабақтың мақсаты: Жер тобындағы планеталар
мен алып планеталар
бойынша алған білімдерін тиянақтап ,
түсіндіре білу, теориялық білімге сүйене отырып, білімдерін тексеру,
қорытындылап толықтыру.
Көп нүктенің
орнына тиісті сөзді қойып,сөйлемді
толықтыру. Қойған
сөзін қазақ, орыс тілдеріне аудару. Карточкамен
жұмыс.
1. Күнді эллипстік
орбиталар бойымен тоғыз...........айналып
жүреді.(Ғаламшар-планета)
2.Ғаламшарды топқа
бөлу........(Топтастыру-классификация)
3........планетасында
атмосферада ,бұлтта болмайды.(Меркурий-Болпан
немесе Кіші
Шолпан)
4.Жасанды
серіктері бар планета........(Шолпан –Венера)
5..........өзге
планеталардан ерекше,бұл планетада гидросфера қабықшасы
бар .(Жер-Земля)
Күн жүйесі –
Күннен, оны айнала қозғалатын 8 үлкен планетадан (Меркурий, Шолпан, Жер,
Қызылжұлдыз, Есекқырған, Қоңырқай, Уран және Нептун ), планета серіктерінен,
мыңдаған кіші планеталардан (астероидтардан), шамамен 1011 кометадан және толып
жатқан метеорлық денелерден құралған ғарыштық денелер жүйесі. Күннен ең алыс
орналасқан планетаға дейінгі орташа қашықтық шамамен 40 а.б. немесе 6 млрд.
км-ге тең.
Күн – Күн
жүйесіндегі орталық дене болып саналады, оның массасы Күн жүйесіндегі барлық денелердің
жиынтық массасынан 750 есе артық. Сондықтан Күн жүйесінің массалар орталығы Күн
қойнауында орналасқан. Барлық 9 үлкен планета Күнді айнала, дөңгелек дерлік
орбита бойымен, бір бағытта қозғалады. Олардың орбиталарының бір-біріне қатысты
көлбеулігі өте аз. Планеталардың Күннен қашықтығы белгілі бір заңдылыққа
бағынған, яғни көршілес орбиталардың ара қашықтығы Күннен алыстаған сайын арта
түседі. Планеталар қозғалысының физикалық қасиеттеріне байланысты Күн жүйесінің
үйлесімді екі топқа бөлінуі ғарыштық денелердің кездейсоқ жиынтық емес
екендігін көрсетеді. Барлық кіші планеталар да үлкен планеталар қозғалған
бағытта Күнді айнала қозғалады, бірақ олардың орбиталары едәуір созылыңқы және
эклиптика жазықтығына көлбеу орналасады. Кометалардың көпшілігі параболаға
жақын өте созылыңқы орбита бойымен қозғалады. Айналу периоды миллиондаған жылға
жетеді. Мұндай комета орбиталарының эклиптика жазықтығына көлбеулігі алуан
түрлі, олар Күнді айнала тура және кері бағытта да қозғалады.
үн жүйесінің төрт
ішкері планетасы (Жер тобындағы планеталар – Меркурий, Шолпан, Жер, Марс) аса
үлкен емес, олар тығыз тасты заттар мен металдардан құралған.
Алып планеталар –
Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун және Плутон әлдеқайда көлемдірек, олар негізінен
жеңіл заттардан (сутек, гелий, метан, т.б.) құралған, сондықтан олардың орташа
тығыздығы қойнауындағы зор қысымға қарамай аз болады. Планеталардың екі тобының
аралығында орналасқан кіші планеталардың химиялық құрамы Жер тектес
планеталардың құрамына жақын.
Оқушылар өз
зерттеулерін жүргізіп, күн жүйесінің суреттерін салып кітапшалар жасады.
Ғарышкерлеріміздің
өмір баянын зерделеп, мақтан тұтып, өздері де соларға ұқсағысы келетінін айтты.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.