«К», «къ», «г», «гъ» сеслери ве арифлери. (урок на крымскотатарском языке)

                                 «К»,  «къ»,  «г»,  «гъ»  сеслери  ве  арифлери.  

         Макъсат:  тутукъ  сеслер  устюнде  ишни  девам  этюв;  сёзлернинъ  теляффузыны  козетип  сесни  талиль  этюв  бильгилерни  инкишаф  этюв;  талебелернинъ  сёз  байлыгъыны  арттырув;  талебелерни  Ватангъа  ве  табиаткъа  севги  рухунда  тербиелев.

         Дерснинъ  теминаты:  Къырым  харитасы,  къырымтатар  тамгъасы,  къырымтатар  байрагъы;  предметли  ресимлер,  аталар  сёзлери,  тезайтымлар,  табиат  такъвими.

         Дерснинъ  кетишаты.

1.  Тешкилий  дакъкъа.

     -  Энди  чанъ  къакъылды.

        Оджа  сыныфкъа  кирди. 

        Эпимизни  джыяджакъ,

        Дерсимизни  башлайджакъ.

П.   Кузьдеки  табиат  акъкъында  субет.

      -  Табиат  такъвиминде  насыл  йыл  мевсими  косьтерильген? 

      -  Шимди  кузьнинъ  насыл  айы?

      -  Сентябрьнинъ  къачынджы  куню?

      -  Афтанынъ  насыл  куню?

      -  Табиатта  насыл  денъишмелерни  козеттинъиз?

Ш.  Янъы  мевзуны  анълатув.

      1.  Бугунь  биз  Ватанымыз  акъкъында  джумлелер  тизмеге  огренемиз. Амма  оларны  айтмакъ  ичюн  биз  «к»,  «къ»,  «г»,  «гъ»  сеслерни  догъру  теляффуз  этмеге  керекмиз.  Бу  сеслерни  айткъанда,  тилимизнинъ  арт  къысмы  котериле.  Мына  бакъынъыз,  бу  сеслерни  хораз  ве  тавукъ  насыл  айталар  (оджа  ресимлерни  косьтере).

       Хораз:  «Къо-къо-къо»,  -  дей,  тавукъ  исе:  «Ко-ко-ко».

-  Келинъиз,  оларнен  берабер  айтайыкъ.

«Къ»  сеси  «къ»  арифнен  бельгилене.  Тахтада  асылгъан  Ватанымызнынъ  харитасында  «Къырым»  сёзюни  коресинъиз.  Онынъ  башында  тургъан  «къ»ны  мен  -  тахтада,  сизлер  исе  -  дефтерлеринъизге  язайыкъ.  Энди  исе,  менден  сонъ  берабер  бойле  джумлелерни  текрарланъыз: 

     «Къырым  -  меним  Ватаным.  Бу  исе  къырымтатар  тамгъасы.  Бу  къырымтатар  байрагъы.  Ана  тили  -  къырымтатар  тили.  Мен  къырымтатарым.  Мен  Къырымнынъ  Кезлев  шеэринде  яшайым».

       Раатлыкъ  дакъкъасы:

Къолларны  котердик,

Терек  киби  салландыкъ,

Къуш  киби  учтыкъ,

Еримизге  отурдыкъ.

      2.  Балалар,  сиз  къырымтатар  тилинде  догъру  селямлашасызмы?

          -  Мераба,  Айше.

          -  Селям  алейкум  -  алейкум  селям.

          Къырымтатарлар  насыл  сагълыкълашалар?

          -  Сагълыкънен  къал.

          -  Сагълыкънен  бар.

2.

          «Сагълыкъ»  сёзюнде  «гъ»  сеси  бар.  Бу  сесни  теляффуз  этмеге  огренейик.

     Къаз  бойле  дей:  «Гъа-гъа-гъа»,  къаз  баласы  исе:  «Га-га-га»,  -  деп  айта.

Оларнен  берабер  текрарлайыкъ.  «Гъ»  сеси  «гъ»  арифинен  бельгилене.  Оны  тахтагъа  ве  дефтерге  язайыкъ. 

     1У.  1.  Огренильген  сеслерни  пекитмек  ве  нутукъны  инкишаф  эттирмек  макъсадынен  тезайтымлар  ве  аталар  сёзлери  огрениле:

               -  Акъ  чайникте  акъ  къапакъ,

                  кок  чайникте  кок  къапакъ.

               -  Гъарип  Гъафар  гъамлы  къалды.

               -  Ватан  -  экинджи  ананъ. 

     2.  Ресимге  бакъынъыз.  Адларында  «г»  сеси  олгъан  предметлерни  косьтеринъиз  ве  айтынъыз  (предметли  ресимлер).

     3.  Шимди  исе  КЪ-К,  ГЪ-Г    сеслернен  сёз,  джумле  тиземиз.

          -  Ватанымызнынъ  ады  не?

          -  Къырымнынъ  насыл  шеэрлерини  билесинъиз?

          -  «Къаз»,  «къарпыз»,  «къокъла»,  «сыгъыр»,  «къаргъа»  сёзлеринен  джумле  тизинъиз.

       У.  НЕТИДЖЕ.

      -  Бугунь  насыл  сеслернен  таныштыкъ?

      -  Олар  насыл  арифлернен  бельгиленелер?

      -  Къырымтатарлар  насыл  этип  сагълыкълашалар?

     Мен  сизге  айтам:  «Дерс  битти.  Сагълыкънен  барынъыз»