|
Ытык өйдөбүллэр
|
Уруок тиэмэтэ
|
Тиэмэлэрин үөрэтии ис хоһооно
|
Ч
|
Үөрэнээччи үлэтин сүрүн көрүҥнэрэ
|
Был.
күнэ-ыйа
|
Ыыт.
күнэ-ыйа
|
|
I
чиэппэр
(7 чаас)
|
|
1
|
Айылҕа.
Сахам
сирин кэрэ айылҕата
|
Сахам
сирин кэрэ айылҕата.
|
Аар
айылҕа. Айылҕа ытык кэрэ сирдэрэ. Айылҕабыт уратыта. Үгэс:билгэ,
айылҕаны харыстааһын.
|
1
|
Эбии
матырыйаалы туһаныы. Библиотекаттан эбии кинигэ, сурунаал,
хаһыат матырыйаалларын булан ааҕар.
Быһаарыы.
Дьыл кэмин сылыктыыр, быһаарар.
Ырытыы.
Саха сирин Ытык эрэ сирдэрин, маннык сирдэргэ сылдьыы сиэрин-туомун билсиһэн
ырытар.
Сааһылаан
ситимнээһин. Айылҕаҕа харыстабыллаахтык сыһыаннаһан, күҥҥэ,
уокка сүгүрүйүүнү сааһылаан ситимнээһин.
Чинчийэр.
Олорор
сирин уратытын чинчийэр иһитиннэрии оҥорор.
|
7.09
|
|
|
Айылҕа
Ытык кэрэ сирдэрэ
|
Саха
сирин ытык кэрэ сирдэрэ, маннык сирдэргэ сылдьыы сиэрэ- туома. Сири -уоту
аһатыы сиэрэ-туома, көрүү-харайыы, оҥоруу-тупсарыы. Айылҕаҕа
харыстабыллаахтык сыһыаннаһыы. Хартыынанан үлэ: Владимир Семенович Карамзин.
Өлүөнэ очуостара.
|
1
|
14.09
|
|
|
Киһилээх
хайата
|
Алгыс:күнү
көрсүү алгыһа. Сиэр-туом: сылыктааһын, Ытык сиргэ сылдьыы. Олоҥхо
үөрэҕэ: Айыыһыт, Иэйиэхсит.
|
1
|
21.09
|
|
|
2
|
Төрөөбүт
дойдум.
Саха
Республиката - араас омук, элбэх культура.
|
Мин дойдум
- саха сирэ.
|
Төрөөбүт
сиргэ-буорга таптал. Иитиллибит Ийэ дойду иһирэхтээх. Мин Республикам
(куораттар).
|
1
|
Быһаарыы.Төрөөбүт
дойду, ийэ дойду өйдөбүллэрин туһунан матырыйаалы араас кинигэттэн,
сурунаалтан ааҕан булар.
Тэҥнээһин.
Материальнай
эйгэ уонна духуобунай эйгэ суолталарын өйдөөн тэҥнээн көрөр.
Араарар.
Үтүө уонна мөкү култуураны араарар.
Толкуйдааһын.
Норуот олоҕор-дьаһаҕар сиэр-туом өйдөбүлүн толкуйдаан ырытар.
Кэпсээһин.
Библиотека туүунан эбии матырыйаалы туһана эпсиир.
Практическай
үлэ.
Үөрэппит матырыйаалларыгар олоҕуран Саха Республикатын араас омуктарын
материальнай уонна дузуобунай култуураларын тэҥнээн көрөн таблица оҥорор.
|
28.09
|
|
|
5.10
|
|
|
Саха
Республиката - элбэх омук алтыһан олорор сирэ.
|
Материальнай
эйгэ - мал-сал, айылҕа көстүүтэ. Духуобунай эйгэ - кинигэҕэ, искууство
айымньыларыгар баар билии уонна информация, дьон икки ардыгар сыһыан уо.д.а.
бу кутуура эйгэтэ. Култуура -киһи аймах, олох-дьаһах, оҥоруу-тутуу, өй-санаа,
сиэр-майгы өттүнэн ситиһиитэ. Хартыынанан үлэ:Василий Семенович
Парников-Сэксэй. Эйэ.
|
1
|
|
Таптыыбын
төрөөбүт дойдубун
|
Таптыыбын
төрөөбүт дойдубун. Ийэ дойдуга таптал. Ытык өйдөбүллэр: төрөөбүт дойдуга
таптал, ийэ дойдуга бэриниилээх буолуу. Хартыынанан үлэ:Афанасий
Петрович Мунхалов. Аан дойдуну истэллэр (*Мин хоту дойдум*серияттан.Үгэс: төрөөбүт
сири-уоту харыстааһын.
|
1
|
12.10
|
|
|
|
|
Библиотека
- билии көрүү уйата
|
Саха
Республикатын Национальнай библиотеката. Олохтоох библиотека.
|
1
|
19.10
|
|
|
|
|
|
II чиэппэр - 8 чаас
|
|
|
|
3
|
Дьиэ
кэргэн.
|
Ыал
- олох төрдө.
|
Киһи.
Киһи үс кута. Ыал туруга - омук туругун быһаарар сүдү күүс. Биһиги ыал
тутуһар үгэспит, сиэрбит. Үгэс: ийэ кут, салгын кут, буор кут. Алгыс:уоллаах
кыыска.
|
1
|
Билэр.
Төрүччү тылын билэр. Төрдүгэр баар дьон олоҕун билэр.
Тутуһар.
Остуолга олоруу сиэрин-туомун тутуһар.
|
2.11
|
|
|
Мин
урууларым
|
Биһиги
дьиэ кэргэн төрүччүтэ. Төрүт удьуордар силистэрэ. Удьуордар силистэрин
оҥоруу.
|
1
|
9.11
|
|
|
4
|
Норуотум
дьиэтэ -уота.
Үгэс
буолбут дьиэ-уот. Дьиэ ис тэрилэ.
|
Өбүгэм
дьиэтин ис тутула
|
Саха
Республикатын норуоттарын үгэс буолбут дьиэлэрин-уоттарын аата-суола,
оҥоһуулара, тутуулара. Дьиэ ис тэрилэ, мала-сала. Оһох тутула, уот иччитин
өйдөбүлэ. Алгыс: Аал уокка
|
1
|
Тэҥнээһин. Саха
республикатын норуоттарын үгэс буолбут дьиэлэрин -уоттарын аатын,
оҥоһууларын, тутууларын арааһын тэҥнээн көрөр. Ураһа тутула. Балаҕан тутула.
Саха балаҕаныгар сылдьыы.
Көрсүһүү.
Балаҕаҥҥа үөскээбитырдьаҕастары кытта көрсүһэр.
|
16.11
|
|
|
Балаҕан
- өбүгэм дьиэтэ
|
Кыһыҥҥы,
сайыҥҥы дьиэ-уот уратылара. дьиэ ис-тас тутула.. Үгэс:ураһа арааһа,
дьиэ тутуллуохтаах сирин талыы. Сиэр-туом:хаһаайыстыба туомнара-дьиэ
туомнара. Хартыынанан үлэ: Иван Васильевич Попов. Саха ураһатын ис
көстүүтэ.
|
1
|
23.11
|
|
|
5
|
Норуот
төрүт дьарыга.
|
Сүөһү
иитиитэ
(оттооһун)
|
Саха
республикатын норуоттарын үгэс буолбут дьарыктара. Үгэс буолбут дьарыкпыт
-сүөһү иитии. Дьиэ сүөһүтүн иитии туһата. Сүөһүнү көрүүгэ-харайыыга мин
көмөм. Дьиэ сүөһүтэ-норуот баайа, үтүө туруга. Оттооһун. сылгы уонна таба
иитиитэ. Алгыс: окко киирии, сылгыга алгыс, идэһэ алгыһа. Үгэс:күүлэй,
окко киирии. Сиэр-туом: от охсуутун саҕалааһын,тиэргэн. Олоҥхо
үөрэҕэ: Күн Дьөһөгөй.
Хартыынан
үлэ: Иннокентий
Корякин. Оттооһун. Афанасий Николавич Осипов. Сылгыһыттар. Эдэр
табаһыт.2006.
|
1
|
Билсэр.
Өбүгэ төрүт дьарыгын билсэр.
Тэҥниир.
Сүөһүнү, сылгыны, табаны көрүү-харайыы уратытын тэҥниир.
Бөлөхтөөһүн.
Саха Респубикатын үгэс буолбут дьарыктарын түһүнан кэпсииргэ былааннанар.
Былааннааһын.
Бэйэ норуотун үгэс буолбут дьарыктарын туһунан кэпсииргэ былааннанар.
Кэпсээһин.
Үгэс буолбут дьарыктарын туһунан кэпсээһин.
Практическай
үлэ.
От үлэтин ис хоһоонун сиэрин-туомун чинчийэр. Дьиэ сүөһүтэ-норуот баайа диэн
түмүк оҥорор.
|
30.11
|
|
|
Сылгы
иитиитэ
|
1
|
7.12
|
|
|
с
|
|
Табаны
иитии
|
1
|
14.12
|
|
|
|
|
Ситиһиибитин
сыаналыыбыт, билиибитин бэрэбиэркэлэнэбит
|
1
|
|
21.12
|
|
|
|
III
чиэппэр
- 10 чаас
|
|
|
|
.6
|
Уус
-уран оҥоһук. Уус-уран тарбах, илгэлээх илии оҥоһуктара.
|
Оһуур-ойуу
суолтата
|
Уус
тарбах бэл маһы күллэрэр. Оһуор -ойуу суолтата.Сатабыл. Саха Республикатын
төрүт омуктарын үгэс уолбут уус-уран оҥоһуктара. Таҥас-сап, атах таҥаһын,
туттар мал киэргэтиитэ, оһуордар ааттара, суолталара, аналлара. Биллиилээх
норуот маастардара.
Үгэс:
иис үгэһэ, уһаныы үгэһэ.
Олоҥхо
үөрэҕэ: Улуу Суорун.
Хартыынанан
үлэ: Владимир еменович арамзин. Саха оһуора. Мария Лукина. Сахалыы
натюрморт. Бэйэ дьарыга. Музей. Музей -норуот баайа. Музей мала-салал.
|
1
|
Эбии
матырыйаалы туһаныы. Интернет-ресурсаларыттан, эбии
литератураттан Саха сирин норуоттарын үгэс буолбут уус-уран оҥоһуктарын
туһунан матырыйаал хомуйар уонна уруокка туттар. Ойуулаах оҥоһук
быыстапкатыгар сылдьар.
Билсэр.
Норуот маастардарын уонна кинилэр үлэлэрин кытта билсэр.
Ырытыы.
Оһуор арааһын ырытар, чинчийэр.Таҥас:сап, атах таҥаһын, туттар мал киэргэтиитин,
оһуордарын ааттарын, суолталарын, аналларын туһунан ырытар.
Эбии
матырыйаалы туһаныы. Интернет-ресурсалары туһанан республика
музейдарын туһунан матырыйаалы хомуйар.
|
11.01
|
|
|
Норуоттар
уус-уран оҥоһуктара
|
1
|
18.01
|
|
|
|
|
Түмэл
мала-сала
|
1
|
25.01
|
|
|
7
|
Таҥас-сап.
|
Норуотум
таҥнар таҥаһа
|
Норуотум
таҥнар таҥаһа. Таҥаска киэргэл-симэх. Таҥаһы-сабы ойуулуурга аналлаах
оһуордар. Тыһы, тириини имитии, таҥастааһын туһунан өйдөбүл. Түүлээх таҥаһы,
атах таҥаһын көрүү-харайыы.
Үгэс:тириини
таҥастааһын. Сиэр-туом: таҥныы. Хартыынанан үлэ: Валериан Романович Васильев.
Маастардар. Биллибэт маастар. Кычым. Биллибэт маастар. Чаппараах. Бэйэ
дьарыга. Музей. Республика государственнай музейдара: Национальнай
художественнай музей; Ем.Ярославскай аатынан Саха сиринээҕи хоту норуоттар
историяларын уонна култуураларын государственнай музейа; П.А.Ойуунускай
аатынан государственнай литературнай музей.
|
1
|
Билэр.
Кыһыҥҥы уонна сайыҥҥы таҥас суолтатын билэр.
Эбии
матырыйаалы туһаныы. Кинигэ, интернет-ресурс
матырыйаалларынбулар, киэҥник туһанар.
Кэпсэтии.
Таҥаска
киэргэл-симэх, оһуор туһунан быһааран кэпсиир.
Практическай
үлэ.
Түүлээх таҥаһы, атах таҥаһын көрүү-харайыы.
Кэпсээһин.
Талан ылан биир музей туһунан эбии матырыйаалы туһанан кэпсиир.
|
1.02
|
|
|
Таҥас
киэргэлэ-симэҕэ
|
1
|
8.02
|
|
|
|
|
Түмэллэр
|
1
|
15.02
|
|
|
8
|
Өбүгэм
аһа-үөлэ.
|
Балык
ас
|
Төрөөбүт
сир бараммат аһа-үөлэ. Саха сирин норуоттарын үгэс буолбут астара. Омуктар
астарын-үөллэрин уратыта. Ас арааһа: эт (ынах, сылгы, таба), балыык, үүнээйи
ас. Аһы астааһын технологиятын кытта билсиһии. Бэйэ норуотун төрүт аһын
астааһын.
Үгэс:
аһылык
үгэһэ, түөрэх быраҕыы.
|
1
|
Араары
уонна бөлөхтөөһүн. Аһы эт (ынах, сылгы, таба), балык, үүт
ас диэн араарар, сөпкө ааттаан бөлөхтүүр.
Билсиһии. Аһы
астааһын технологиятын кытта билсиһии.
Оҥорон
көрдөрүү. Бэйэ норуотун төрүт аһын астаан көрдөрүү.
Билэр.
Доруобуйаҕа туһалаах аһы арааран билэр.
Астыыр.
Судургу аһы астыыр.
|
22.02
|
|
|
Эт
ас
|
1
|
29.02
|
|
|
|
|
Үүнээйи
ас
|
1
|
7.03
|
|
|
9
|
Оонньуурдар,
оонньуулар.
|
Өбүгэ
оонньуулара
|
Норуотум
оонньуурдара. Норуот үгэс буолбут оонньуулара, көрүҥнэрэ, ааттара (өй уонна
таайсыылаах, күргүөмнээх уонна тэрээһиннээх, хамсаныылаах оонньуулар уо.д.а).
Норуот оонньууларын үөрэтии. Алгыс: бухатыырга алгыс. Үгэс:
төрүт хамсаныылар (кэдэйэн түһүү, сүүһү тобукка тиэрдии, чиккэччи тэбии).
Олоҥхо
үөрэҕэ:
киһи тэрчитэ. Хартыынанан үлэ: ЭлляйСеменович Сивцев. Оҕунан ытыы.
|
1
|
Эбии
матырыйаалы туһаныы. Кинигэ, интернет-ресурс матырыйаалларын
булар, киэҥник туһанар.
Билэр.
Илии,
атах оонньууларын билэр.
Бөлөхтөөһүн. Хотугу
олохтоох норуот оонньууларын бөлөхтүүр.
Талыы.Норуот
оонньууларын талан үөрэтэр.
|
14.03
|
|
|
Остуол
оонньуута
|
1
|
21.03
|
|
|
|
|
|
IV чиэппэр - 8 чаас (6чаас)
|
|
|
|
|
|
10
|
Норуот
ырыата-тойуга.
|
Норуот
үҥкүүтэ
|
Норуот
үҥкүүтэ. Саха сирин норуоттарын ырыа доҕуһуоллаах үҥкүүлэрэ (оһуокай, һээдьэ,
лондол, хэйро, гасигор, уо.д.а.). Үгэс: оһуокай хаамыыта. Хартыынанан үлэ:
В.С.Карамзин. Оһуоай.
Михаил
Михайлович Носов. Саха былыргы үҥкүүтэ.
|
1
|
Бөлөхтөөһүн.
Саха Республикатын норуоттарын ырыа доҕуһуоллаах үҥкүүлэрэ диэн бөлөхтүүр.
Тэҥнээһин.
Саха сирин норуоттарын ырыа доҕуһуоллаах үҥкүүлэрин уратыларын, маарыннаһар
өрүттэрин тэҥниир.
Толоруу.
Саха сирин норуоттарын ыра доҕуһуоллаах үҥкүүлэрин толоро үөрэнэр.
Эбии
матырыйаалы туһаныы. Инернет-ресурсалары, эбии литератураны туһанан куорат
театрдарын туһунан матырыйаалы хомуйар.
|
4.04
|
|
|
Ырыа
доҕуһуоллаах үҥкүүлэр
|
|
Норуот
ырыата-тойуга -театрга
|
Театр
- норуот искусствотын көрүҥэ.
|
1
|
11.04
|
|
|
11
|
Олоҥхо
- улуу айымньы.
Төрөөбүт
норуоппут сүдү айымньыта - олоҥхо.
|
Олоҥхо
ытык өйдөбүллэрэ.
Олоҥхо
тыла. Алгыс
|
Саха
норуотун тылын ууһун сүмэтэ-олоҥхо. Олоҥхо ытык өйдөбүллэрэ. олоҥхо тыла.
Алгыс. Отуор. Олоҥхону туруоруу уонна олоҥхону туруоруу уратылара. Алгыс: Аал-уот
иччитигэр, айанньыкка. Үгэс: Айыыны тутуһуу, үлэ үгэһэ, олоҥхону
истии. Сиэр-туом: алгыһы иҥэринии. Хартыынанан үлэ: В.С.Карамзин. Ньургн
ырыата. Иннокентий Юрьевич Пестряков. Алгысчыт. Иван Иваович Попов. Хотун
ийэ. (Е.П.Чехордуна *Олоҥхо тыла-өһө* кинигэтиттэн). Театр. Дьокуускай
куоракка баар театрдар: Үүнэр көлүөнэ театра, Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан
култуура киинэ.
|
1
|
Билсиһии.
Олоҥхо үс дойдутугар кимнээх олороллорун билсэр.
Истии.
Олоҥхону истэ үөрэнэр.
Иһитиннэрии.
Бөлөҕүнэн талбыт театрдарын туһунан иһитиннэрии оҥороллор.
Практическай
үлэ. Театрдары бу көрүҥнэринэн тэҥнээн көрөн (архитектурата, репертуара,
артыыстара) таблица оҥорор.
|
18.04
|
|
|
Олоҥхону
толоруу уонна туруоруу
|
1
|
25.04
|
|
|
|
|
Театр
- норуот искусствотын көрүҥэ
|
|
|
|
Проектнай
үлэ
|
*Айылҕа*
тиэмэҕэ бырайыактыыр үлэ оҥоһуллар.
|
1
|
|
16.05
|
|
|
|
|
Ситиһиибитин
сыаналыыбыт, билиибитин бэрэбиэркэлэнэбит
|
1
|
|
23.05
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.