Калмыцкий национальный праздник "Зулын- байр"

Зулын байр.

Дөңцл: цөгц, йөркг өвсн, хǝǝлмш, Зунква бурхна зург,

Йовуд:

Ээҗ болн ач күүкнǝ күүндвр.

КΥҮКН: - Ээҗ Зулын байр гисн юмб?

Ээҗ.-Күүкд,Зул -хальмг улсин шин җил. Зул өдр хальмгуд нас немҗ авна. Зул Зункван гегәнлә залһлдата. Эн өдр Зунква бурхн болсмн. Күн болһн Эзн Богд Зункван гегәнд зальврна. Зулын өмн әмтн хурлд одна. Мөргүлд орна, насан утдулна.

КΥҮКН:- Зул өдрлә ямаран авъяс давулна

(Ээҗ  өвс үзүлǝд келнǝ)

  Ээҗ.-    Зулд ик эртәснь белдвр кегднә. Кеерәс цаһан өвс түүҗ авна. Сәәнәр хагсаһад, зулын һол белднә. Эн өвсиг йөркг өвсн гиҗ нерәднә. Бүлин күн болһна насна то деер неҗәд-хошад өвс немәд, һол кенә. Һол болһниг көвңгәр баглҗ ораһад, тус-тустнь оңһцин йоралд углҗ тәвнә. Оңһцд шар тос кенә. Һол болһниг деерәснь хойр хурһарн чимкнә. Тосн дорагшан орна. Энүнә хөөн һол сәәнәр шатна.Түрүн одн һархла, зулын цөгц шатана. Цугтан Зуңква гегәнд зальврна.

КΥҮКН:- Ямаран зулын цөгцс шатана?

  Ээҗ.-Зулын цөгц хойр янзта болна. Төгрг бичкн болн утулң оңһц. Бичкн төгрг цөгциг бурхнд шатана. Утулң цөгц насна цөгц болна. Зулын цөгциг хар һуйрар элдәд кенә.

КΥҮКН: Ямаран хот-хол белднә?

     Экнр болн ээҗнр зулын байрт белднә. Зулын өмн өдр боорцг кенә. Боорцгар, цәәһәр, махар дееҗ өргнә. Зул өдрлә экнр эрт босна, цәәһән чанна. Цәәһәр дееҗ бәрнә. Күүкдт зулла ǝмтǝхн  хǝǝлмш өгнǝ. Элгн-садан, хоша улсан тоона. Ирсн улс белгтә ирнә. Авсн нас йөрәнә.

(ээҗ күүкдт хǝǝлмш амсулна)

КΥҮКН: –Ээҗ, бидн таднд  байрлулхар билг- эрдмǝн үзүлхǝр седжǝнǝвидн.

ЗУЛЫН ЙӨРӘЛ.

Җил болһн Зулан кеҗ

Буур җил һарч

Ботхн җил орҗ

«Я-а»- гих өвчн уга,

«Яах»-гих шалтг уга,

Авсн җил- наснь

Өлзәтә цаһан хаалһта болҗ

Амулң эдлтхә!

ЗУЛЫН ЙӨРӘЛ.

Хуучн җил һарч, хуучн җилин эзн,

Мууһитн авч һарч йовҗ,

Һундл, тачал угаһар

Һарч тогтнх болтха!

Ирсн шин җилдән

Гемм-зовлң уга, эн тер уга,

Эрүл менд  цуһар бәәх болтха!

Зул дун.  / «ЦАҺАН САР» дууһин айсар./

Зул сар, Зул Сар

Зулдан герл өгитә

Насн җилән утлҗ

Нәр-наадан эклитә.

            Дуулыя-биилия

            Биилия, дуулыя

          Эргәд, дуһрад

          Биилия,дуулыя.

Күүкдин би «Шаазңгта би»

Цәәһин йөрәл

Цә-боорцг элвг-делвг болҗ,

Кишг-буйн ирҗ, сәнь делгрҗ,

Му хамгнь әрлҗ,

Амулң эдлх болтха.

Өгсн әмтн өглһин эзн болҗ,

Күүкд ут наста, бат кишгтә болҗ,

Көгшдүдин наснд күртхә болтха!

Боорцгин йөрәл                                   

 О, хәәрхн!                                                            

Боорцг-тоһштн

Элвг-делвг болҗ,

Ут нас, бат кишг эдлҗ,                                              

Цугтан ханядн-тома уга,

Җил болһн боорцг-тоһшан кеҗ,

Олн көгшдин йөрәл шиңгәҗ,

Байрта-бахта бәәх болтн!

«Зул ирвǝ»- дууhар  Зулын нǝǝрǝн төгсǝхм.