Дерсни темасы: Къарачайны джигитлери.
Дерсни мураты: Ата Джурт ючюн къан текген, джан
аямагъан адамлагъа.
Ата Джуртха сюймекликлерин терен этиу, тил
байлыкъларын ёсдюрюу.
Дерсде окъуу керекле: Джигитлени суратлары, китабла,
магнитофон
Дерсни барыуу – ушакъ халда.
1. Сабийлени дерсге хазырлау.
2. Джангы дерс.
·
Къангада
джазылган дерсни темасын окъуу.
·
Дерсни
муратын билдириу.
·
Дерсге
эпиграф джаздырыу.
Эпиграф: « Ата джуртум,
сени къара кюнюнгде.
Джаннган
отдан къутхардыла халкъларынг.
Ёлюм джокъду
джигитлеге ёмюрде! –
Джазылгъанды
джюреклеге атлары»
( Хубийланы О.)
Устаз:
Хар миллетде халкъны джарагъан
адамланы атлары игилик бла айтылыб, унутулмай келедиле.
Кимледиле ала?
Ала, къазаутда джигитлик этиб
кеслерини халкъларын сакълагъанла, джазыучула, поэтле, философла дагъыда
башхала.
Карачай миллетни да барды аллайлары.
Бюгюннге дери да аланы атлары
унутулмай миллетибизни ичинде сакъланадыла.
Уллу Ата джурт къазауатны кезюуюнде,
бизни карачай халкъны ичинде да кёб джигитле, тулпарла чыкъгъандыла.
Карачай халкъ, уллу халкъ болмаса да,
фонтха 15600 джашын, къызын ашыргъанды.
Тогъуз мингден артыгъы Ата Джуртларын
джауладан сакълай джан бергендиле. Къарачайны тулпар джашлары, батыр къызлары
фашистле бла урушлада кёб джигитлик этгендиле.
Устаз:
Кимледиле джигитлерибиз? Келигиз
аланы атларын, - тукъумларын
айтайыкъ.
Сохта:
Багъатырланы Умарны джашы Харуннга
урушну кёзюунде огъунакъ
«Совет Союзну джигити» деген атны
бергендиле. Багъатырланы Харун танк бригаданы командири болуб кёб джигитлик
кергюзгенди.
Назму окъуу: Сюйюнчланы А.: « Совет Союз джигити
Багъатырланы Харуннга.»
Устаз:
Багъатырланы Харундан сора уа бармыды
къарачайлылада ол атха тыйыншлы болгъан?
Сохта:
Къасайланы Муссаны джашы Османнга да
бергендиле ол сыйлы атны. Осман Беларусияда партизан полкну командири
болгъанды. Джаугъа кёб заран салгъанды, кёб джигитлик кёргюзгенди.
1944 джыл ол атха тыйншлы
болгъанлыкъгъа къарачайлы болгъаны ючюн берилмей туруб 1965 джыл берилгенди.
Реферат окъуу. (Сохтала джазыб келген
рефератларын окъуйдула)
Бир сохта да Къасайланы Османнга
аталгъан назмуну окъуйду.
Устаз:
1995 джылда дагъыда тогъуз
къарачайлыгъа « Россия Федерацияны Джигити», - деген сыйлы ат берилгенди. Кимледиле
ала?
Сабийле айтадыла:
Ёзденланы Дюгербий, Боташланы Хамзат,
Биджиланы Солтан-Хамит, Гербекланы Мухаммат, Голаланы Джанибек, Ижаланы Абдул,
Къаракетланы Юнюс, Чочуланы Харун, Хайыркъызланы Кичибатыр.
Устаз:
Бу сыйлы атны джюрютген къарачай
джашланы ичинден бусагъатха дери Ёзденланы Дюгербий джашагъанды.
2005 джыл ауушханды ол. Халкъны
ичинде Дюгербийни сыйы бек уллу эди. Ким айтыр Дюгербийни юсюнден?
Сохта:
Ёзденланы Тананы джашы Дюгербий 1917
джыл Ташкёпюр элде туугъанды. Дюгербий уллу Ата Джурт къазауатны аллындан
артына дери уруш отунда айланнгады, кеб джигитлик этгенди.
1995 джыл президентни указы бла
Дюгербийге «Россияны джигити»
деген атныалгъанды.
Устаз:
Уллу Ата Джурт къазауатда отузгъа
джууукъ къарачай тиширыуларыбызда кёб джигитликле этгендиле. Кимледиле ала?
Къайсыланы билесиз?
Сохта:
Глоуланы Мелек авиацияда къуллукъ
этгенди. Капитан Темирболатланы Полина танкист болгъанды. Эрикгенланы Залихат
партизан белекде
болгъанды. Эбзеланы Халимат атла
тахсачы заводну командири, гвардияны старшинасы болгъанды.
« Алтын джулдузла» деген рефератны
окъуидула.
Устаз:
Былача ётгюр къызларыбыз къыйын
урушлада айланыб, Ата джуртларын джауладан сакълай джан бергендиле.
4. Нарт сёзле бла иш: «Джигит
болмагъан джерде хорлам болмаз», « Ата джуртун къоругъан озар, къорумагъан
тозар».(тетрадлагъа джаздырыу, магъаналарын айырыу.»
Магнитофоннга тынгылатыу(джыр)
5. Дерсни тамамлау.
6. Юй иш. Бизни шахарда
джигитлени юсюнден хапар билиб келирге.
Устаз:
Бюгюнлюкде джауну асыры тюрленнгенинден бу адамланы
этген джигитликлерин джукъгъа санамагъан адамла бардыла ичибизде. Алай этерге
чыртда эркинлигибиз джокъду. Миллети, Ата Джурту ючюн джанларын аямагъан
адамланы атлары ёмюрледе да эсде турургъа керекдиле. Дерсибизни Акъбайланы Азретни
назмусундан юзюк бла бошайыкъ:
« Налат санга, ачы уруш, минг налат!
Аталаны балаладан айыргъан,
Джокъду сеннге бир инсандан кечмеклик,
Джюрекледе ауур джара къалдыргъан»
Министерство образования и науки
КЧР
РИПКРО
(Ана тилден ачыкъ
дерсни планы)
8 класс
Выполнила: Ачабаева
А. М.
Каменномост 2007
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.