: Катнаш саннарны кушу һәм алу.

Тема: Катнаш саннарны кушу һәм алу.

Максат: ваклаучылары бертөрле булган катнаш саннарны кушарга һәм алырга өйрәтү, мөстәкыйльлекне, логик фикерлэүне , математик сөйләмне үстерү.

Җиһазлау: дәреслек, тест биреме, таблица.

Д ә р е с      б а р ы ш ы.

1.     Кереш өлеш.

2.     Өйгә эшне телдән тикшерү (1113,1114).

3.     Телдэн эш.

1)    “Лабиринт” (буш түгәрәклэрне саннар белэн тутырырга)

                                                                     

                                                                 

 

                                                       

б)Тест биремен чишү.

Дөрес җавап булса, кызыл сигнал карточкасын күтәрәбез, дөрес булмаса яшел сигнал карточкасын күтәрәбез.

1)   Кайсы натураль санны 4 кә булгәч   чыга.

          а) 58

     б) 53

     в) 17

2)    Кайсы санның тулы булмаган өлеше 7 гә, бүлүчесе 16 га һәм калдыгы 3 кә тигез.

а) 3                б) 16 в) 7      

3)     санын аралаш вакланмага әйләндерергә.

           а)                   б)                    в)

Иң беренче натураль саннарны “Кушу һәм алу” үзлекләрен кабатлап китик. Бу үзлекләрне без бүгенге дәрестә катнаш саннарны кушканда һәм алганда да файдаланырбыз.

1)    Урын алыштыру үзлеге

а + в = в + а

2)    Кушуның оештыру үзлеге

а +( в + с ) = ( а +в ) + с = а + в + с

           3) Кушканда нульнең үзлеге

а + о = а

           4) Саннан сумманы алу үзлеге

 а – ( в + с ) = а – в – с ,

биредә  в + с ˂ а ,яки в + с = а

            5) Суммадан санны алу үзлеге

с ˂ в  яки  с = в булса , ( а +в ) – с = а + ( в – с )

с ˂ а  яки  с = а булса ,( а + в ) – с = ( а – с ) + в

            6) Алганда нульнең үзлеге

а – 0 = а ; а – а = 0

Хәзер яңа темага күчик . Дәфтәрләрне ачып  дәреснең темасын языйк :

“Катнаш саннарны кушу һәм алу “. Дәресебезнең  девизы : “Тырышкан табар, ташка кадак кагар “ , татар халык мәкале.

4.Яңа тема мисаллар өстендә аңлатыла. Һәр мисалда нинди үзлекләрнең файдалануы әйтелә.

 1) Катнаш саннарны кушканда вакланма өлешендә ялгыз вакланма килеп  чыгу очрагы.

а) 3 + 8  = 3 +  +8 +  = 3 + 8 +  +  = 11 +  = 11

Кыскартып : 3 + 8  =  11

 б ) 6 + 9  = 15

2 ) Катнаш  саннарны кушканда вакланма өлешендә аралаш вакланма килеп чыгу очрагы. Бу очракта аннан бөтен өлешне аерып алалар һәм элек булган өлешенә кушалар.

 а ) 9 +10  = 16  =19 + 1  = 20

 б ) 5   + 18  = 23  = 23 + 1  = 24  = 24

3 ) Катнаш саннарны алганда кимүченең  вакланма  өлеше киметүченең вакланма өлешеннән  кечерәк булган очрак.

6 - 2 = ( 6 +   ) - 2 = ( 5 + 1 +   ) - 2  = ( 5 +1 ) - 2  = ( 5 +  ) -2  = 5  - -2   = 3

Кыскарак: 6 - 2 = 5  - 2   = 3

4) Натураль саннан вакланманы алу һәм натураль  саннан катнаш санны алу очрагы.

а ) 4 -   = 3   -  = 3

б) 8 – 3  = 7  - 3  = 4

5 ) Катнаш саннарны шул ук катнаш санны алгач , аерма нульгә тигез.

6  - 6  = 0

6) Катнаш саннан натураль санны алу.

9  – 5 = ( 9 +   ) – 5 = ( 9 – 5 ) +   = 4 +   = 4 

Кыскарак: 9  – 5 = 4                 12  – 12 = 

 5.Физкульминут

Тэйк  оф – тач даун (укучылар дөрес җавап булса, басалар )

а ) 511  1 = 511,        в) 61∙ 0 = 61,          д) 41 ∙ 11  = 441,

б ) 11 ∙11 = 121,         г) 72 ∙ 2 = 144,       е)  15 ∙ 0 = 0.

Финк – райт – раунт (укучылар 1 минут эчендә җавапларны чиратлашып язалар,соңыннан җаваплар тикшерелә )

 а ) 2  + 4 ,         в) 3 – 2  ,        д) 5  + 2  ,    ж)   +0,

б)  3  +2 ,         г) 5 -               е) 6  + 3  ,     з)   - 0 .
   6. Белемнәрне ныгыту.

    1)  Китапның 173 нче битендәге мәсьәләләрне чишү , телдән.

М.1.  Тәлинкәдә 3  шоколад бар иде , аңа тагын 1  салсак , барысы  ничә шоколад булыр ? ( 4  шоколад )

М. 2. Тәлинкәдә 2  шоколад бар иде , 1   сен ашадылар , тәлинкәдә күпме шоколад калган ?  (1  шоколад )

      2)  Катнаш санның вакланма өлешеннән бөтен өлешен аерып язарга.

а )  3   = 3 + 1  = 4  

б)  4 = 4 + 10   = 14

в ) 2 = 2 + 3 = 5

      3) Катнаш санның вакланма өлешен аралаш вакланма рәвешендә язарга.

 а)  8  = 7 + 1 +   = 7 + ( +  ) = 7 +   =  7   

 б)  4  = 3 + 1 +  =  3  + ( + ) =  3 =   3

 в)  2  = 1 + 1 +  =  1 +  (  +    ) = 1  +  = 1

    4) № 1115,1116, телдән эшләнә.

    5) № 1117 (а –з ),мөстәкыйлҗ эшләнә.

7. Өйгә эш биреп дәрес йомгаклана .

№ 1137 (д-з),1137 ,язмача,178 нче бит