Казахский литература тема: Ы.Алтынсарин

Пәні:        Қазақ  әдебиеті                             Күні:                           Класы: 10

Сабақтың тақырыбы: Ы.Алтынсарин әңгімелерінің тәрбиелік мәні.

                                            «Атымтай Жомарт»; «Мейірімді бала»

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Ы.Алтынсариннің шығармашылығымен тереңірек таныстыру, әңгіменің тақырыбы мен жазушының идеялық мұратын мәтінге сүйене отырып ашу, Ы.Алтынсариннің ел болу идеясының өміршеңдігіне көз жеткізу;

Дамытушылық: Шығарманың эстетикалық,идеялық мәнін түсіне білуге, өзіндік талдау, жинақтау жасап, ойлай білуге дағдыландыру, жеке, топтық жұмыста шапшаңдық, тапқырлық танытуға, ойын әдеби тілмен өрнектей біуге төсілдіру;

Тәрбиелік:Ұлы ағартушының өмірлік ұстанған принциптері мен биік мұраттары болашақтың қамы екеніне тоқтала келіп, ел, Отан болашақ алдындағы борышын сезінуге, елін,жұртын сүюге тәриелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Ыбырай әңгімелерінің тақырыптарына байланысты суреттер жиынтығы, сызба кесте, слайд шоу.

Сабақтың түрі:Жаңа білімді меңгерту сабағы

Сабақтың әдісі:сын тұрғысынан ойлау (ой қозғау,топтастыру, БББ кестесі, екі жақты күнделік)

Пәнаралық байланыс:қазақ тілі,тарих, география

Сабақтың жабдықталуы: Ыбырай Алтынсариннің шығармалар жинағы,слайдтар, портреті

Сабақтың барысы:

а)Ұйымдастыру кезең:

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.Оқушыларды  үш топқа бөлемін.

ә)Үй тапсырмасын пысықтау:

XIXғасырдың 2-жартысы мен XX ғасырдың басында өмір сүрген әдебиет өкілі Ы.Алтынсариннің өмірі мен өлеңдеріне шолу

Ыбырай лирикасы:

Табиғат  лирикасы: «Өзен», «Жаз» өлеңдері,

Азаматтық  лирика: «Бұл кім?», «Әй,достарым!», «Әй,жігіттер!», «Ананың сүюі» .

Саяси лирика:«Залым төреге», «Азған елдің хандары», «Азған елдің билері»..

б) Жаңа сабақты түсіндіру.

-Балалар бүгінгі осы алған білімдерімізді толықтыру мақсатында «Ыбырай әңгімелерінің тақырыптарымен»танысамыз.

Алдымен әңгіме дегеніміз не?

            Әңгіме -адам өмірінің бір сәтін бейнелейтін сюжеті бар шығарма.

Ыбырай Алтынсарин -қазақ балалар әдебиетінің атасы, әңгіме жанрының негізін салушы. «Қазақ хрестоматиясына» кірген әңгімелерінде Ыбырай жастарды еңбекті сүюге,оқу өнерге ұмтылуға,Отанын,елін сүйетін патриоттық сезімге,талапты,жігерлі,кішіпейіл болуға үндейді.Ы.Алтынсарин -балалар әдебиетінің атасы.Бүкіл өмірін қазақ балаларын оқытуға арнаған.

Бұл шығармалардың тақырыптық- идеялық мазмұнынан біз Ыбырайды ұстаз, тәрбиеші ретінде алдына мақсат етіп қойған адамгершілік мәселелерін көреміз.

Шағын әңгімелерінің ішінде бүгін танысатынымыз - «Атымтай жомарт» пен «Мейірімді бала» әңгімелері

Топтық жұмыс. 

Ітоп.   Ыбырай әңгімелері

ІІ топ. «Кубизм» стратегиясы.

«Атымтай жомарт» әңгімесі бойынша.

1. Әңгіме мазмұнын баяндаушылар.

2. Зерттеушілер (қиын сөздерді тауып; мағынасын іздейді. Мыс: жомарт; көңілге жел кіргізу; әбірет)

3. Сұрақ құрастырушылар (мәтін мазмұны бойынша сұрақтар құрастырады)

4. Афоризмдер табу (нақыл сөздер; мақалдар табу)

5. Сурет салу

6.Дәнекерлеушілер (Қазіргі заманмен байланыстыру)

ІІІ топ. Эдвард де Бононың « Ақылдың алты қалпағы» әдісі бойынша талдау.

Ақ (бұлт) - оқиғаның мазмұнын баяндайды.

 Қызыл (от) – ішкі сезім, эмоция, сезінулер және интуицияны білдіру.

•Қара (тұман) – негативті ойлау, мысалы: "бұл орындалмайды, себебі....”

•Сары (күн) - оптимизмді, ашықтықты, позитивті және конструктивті ойлар, ұсыныстар, мысалы:

 «неге, бұл міндетті түрде орындалады!»

•Жасыл (дала) – жаңа идеялар ағымын тудыратын шығармашылық ойлар

Көк (аспан) – жоғары деңгейдегі жалпы көзқарастарды, білдіреді, қорытындылайды .

 Білімді бекіту.

1.Әңгімеден бойларыңызға қандай қасиет жинадыңдар, нені ұғып,нені   үйрендіңдер?

2.Әңгіме бізді неге,қандай қасиеттерге тәрбиелейді деп ойлайсыңдар?

Сол туралы өз ойларыңызды қысқаша жазыңдар.

БББ кестесі

Білемін	Білдім	Білгім келеді

Екі жақты күнделік

Әңгімеде саған не әсер етті?    Несімен әсер етті?

 Үйге тапсырма:

1. Ыбырай әңгімелерін оқу

 2. «Ыбырай  - балалар әдебиетінің атасы» тақырыбына  ойтолғау жазу

Бағалау:Оқушылар бағалау парақтары бойынша бағаланады.