Кичәлин төр: Бичкдүдин эмч

Кичәлин төр: Бичкдүдин эмч

Кичәлин күцл: бийән цевр-цер бәрлһнә сурмҗ өгх, эрүл-менд харлһна зокалмуд давтх,  эрүл-менд болхин төлә күүнд эркн кергтәнь нарн, аһар, усн һурвн гисн уха өгх, «Эмч» гидг төрәр күүндх, келлһнә анч-бәәдлмүд олзлад, ик баһ уга гем уга, чидлтә, һавшун   болхнь  заах, дассн эв-арһан олзлад, зәңгст орҗах үгмүд залһдг, ирлцүлдг чадвр ясрулх.

Кичәлин йовуд

1.     Кичәлд бийән белдллһн.

  Сән менд бәәнтә, бичкн нәәҗнр?

- Бәәнәвидн.

- Чи ямаран бәәнәч? (гем уга, сән, йир сән, санснасн сән, му биш).

Цуһар хамдан давтчкий!

-Чи, та, тадн ямаран бәәнәт?

Би, бидн, мадн гем уга бәәнәвидн.

2.     Фонозарядк

Эрүл – менд бәәнә. (тууҗлгч)

Эрүл – менд бәәтн! (хәәкргч)

Эрүл – менд бәәнт? (сургч)

Бичкдүд, мадн цугтан  эрүл – менд чигн бәәх зөвтәвидн.

3.     Кичәлин төр болн күцл медҗ авлһн.

Ода оньган өгәд самбр хәләтн. Эн шүлг умшад, орс келнд орчултн.

Чирә, һар, махмудан

Цеврәр, бичкдүд, бәртн!

Һаран эс уһахла

Гем ирдгинь ухалтн.

- Иим селвг кен өгнә? Ямаран эмч иигҗ келнә?

-Чик, эн селвг бичкдүдин эмч өгнә.

Ода ухалад келтн, кичәлин төр ямаран болх? Чик. Эндр мадн бичкдүдин эмчин тускар күүндхм. Ода кичәлдән күцл тәвтн? (Би сәәнәр умшх даснав. Би чикәр сурвр тәвх даснав. Би зургар келвр тогтах даснав. Би сурврт чик хәрү өгх даснав. Эмч гидг төрәр дассн үгмүд сәәнәр медҗ авнав.) Йир сән. Эндр, бичкдүд, тадн эврән бийдән темдг тәвхт, тегәд яһҗ көдлҗәхән тодлҗ автн.

4.     Дассан давтлһн «Эрүл- менд бәәлһн» гидг төрәр интервью авлһн

Тегәд, кезә мадн эмчд однавидн? (Мадн гемтхлә эмчд однавидн.) Эрүл – мендән харҗ  хадһлхла, күн гемлдм биш. Тегәд, түрүләд давтхм, эрүл-менд бәәхинь төлә ю кех кергтә. «Корреспондент» гидг наад наадхм. Ода хойр күн корреспондентнр болх. Кен болна? Нә, ода бичкдүдәс интервью авх кергтә. (хойр күн интервью авна) Чи, ___, эрүл – менд бәәхин төлә ю кеддгнь медҗ ав. Чи,_____, эрүл – менд бәәхинь төлә ю кех кергтә гидг селвг сур.

1 интервью

- Мендвт! Би седкүлин корреспондент. Буйн болтха, келҗ өгтн, эрүл-менд бәәхин төлә тадн ю кенәт? (1. Эрүл – менд бәәхин төлә би бийән цеврәр бәрнәв. Сән! 2. Эрүл – менд бәәхин төлә би өдрин диг – дараһар бәәнәв. Чик! 3. Эрүл – менд бәәхин төлә би цевр аһар киинәв. Ямаран сәәхн күүкн! 4. Эрүл – менд бәәхин төлә би туста хот иднәв. Ямаран ухата көвүн!  5. Эрүл – менд бәәхин төлә би цогцан батлнав. Би бас батлнав!) Бичкдүд, цааранднь чигн эрүл – мендән харҗ хадһлтн! Байрлҗанав! Менд харһий!

2 интервью

- Мендвт! Би седкүлин корреспондент. Буйн болтха, бичкдүдт эрүл – менд бәәхин төлә ю кех кергтә гидг селвг өгтн?

(Бичкдүд, эрүл – менд бәәхин төлә нүдән әрүлтн. Бичкдүд, эрүл – менд бәәхин төлә нүднә гимнастик кетн! Көвүд, эрүл – менд бәәхин төлә футбол наадтн! Бичкдүд, эрүл – менд бәәхин төлә телевизор өөрхнәс бичә хәләтн. Бичкдүд, эрүл – менд бәәхин төлә кевтн бәәҗ бичә умштн.)

Даалһвр күцәллһн

 Ода болхла эрүл – мендин бәәлһнә зокал чикәр тогтаҗ бичтн. Эндү угаһар бичтн.

Би	эрүл-менд бәәхин төлә	баһар	нааднав.
Чи		буслһсн	ууһич
Эн		цагларн	эдлнә.

Бидн	эрүл-менд бәәхин төлә		өмснәвидн.
Тадн			кеһит.
Тедн		9 часла	унтна.

Тегәд, бичкдүд, тадн кезә чигн эн зокалмудар бәәхит гиҗ би нәәлҗәнәв.

5.      «Эрүл – мендд юн харш болна?» гидг төрәр зәңгс тогталһн  

Нә, зуг зәрмдән әмтн гемтәд чигн оркна. Эрүл – мендд юн харш болдгинь тускар күүндхм. Ода ухалад келтн, кезә әмтн гемтнә? Нүдән киртә һарарн арчхла нүдн өвднә. Шүдән эс цеврлүлхлә шүдн өвднә. Хотан цаглан эс эдлхлә гесн өвднә. Киитнд дулан хувц эс өмсхлә царцад халун босна. Махла уга йовхла, чикн царцад өвднә.

Ода самбр оньган өгәд хәләтн. Зургуд хәләһәд, келҗ өгтн, яһад, юңгад әмтн гемтнә? Бичкдүд зургар ахр зәңгс тогтана.

Көлән норһхла	царцад гемтнә.
Киитн мөс идхлә
Махла уга йовхла

6.     Наадн «Дольган»

Чик, иим буру һарһхла, бичкдүд гемтнә. Та гемнсинь кен түрүн болҗ меднә? (экнр) Та гемтхлә эк ю кенә гидг төрәр ода «Дольган» гидг наад наадхм.  (Экм маңна бәрҗ халу хәләнә. Мини эк халуна кемҗәрә тәвнә. Халун бәәхлә эмч дуудна. Экм нанд эм өгнә. Экм намаг өкәрүлнә. Мини эк бийдән шахад бүлән үг келнә. Ханяхла камб цецг буслһҗ өгнә. Нанд экм әмтәхн хот белднә. Нанд экм эмин урһмл өгнә. Мини эк көдлмштән одхш, намаг хәләнә.) Мана экнр мадниг гемтхлә йир зовна. Экәс эңкр күн уга. Тегәд, экән бичә һундалтн. Экән тевчтн.

7.     Физминутк

Би эрт боснав,

Сальквч секнәв.

Зарядк кенәв.

Нүр – һаран уһанав,

Шүдән цеврлнәв.

Үсән самлнав,

Оран яснав.

Хувцан өмсәд,

хотан уунав.

Дорваһан авад,

Гимназьдан йовнав.

8.     Зургар көдлһн

Тадниг гемтхлә экнр эмч дуудна, эс гиҗ поликлиникд тадниг авч одна.

Оньган өгәд зург хәләтн, нег – негндән сурвр тәвтн. Бичкдүдин эмчин хорад юн бәәнә?(үкүг, сандл, ширә, нилх орадг ширә)

Эмчин үкүгд юн бәәнә?  (Аг – настойка, дусал – капли, лоштыр – нашатырь, товч эм – таблетка, халу татдг эм – жаропонижающее лекарство, чүү – микстура).

 Ширә деер юн бәәнә? (эртәсн белдсн ширә деер көвң, халуна кемҗәрә, чимкүр, чимндг сурл бәәнә) Һарад, үзүләд келҗ өгтн.

                  

                                              

(Дарунь бичкдүдин эмчин зург слайдт һарх)  Ямаран эн эмч?

9.     Күүндвр тогталһн

Ода нег әңгнь эмч, хойрдгч әңг гемтсн бичкдүд болх. Хошадар хувагдтн. «Би гемтв. Эмчд ирүв» гидг төрәр күүндвр тогтатн. Эн ширә деер эмчин зевсңгүд, эмин урһмл чигн бәәнә. Эмин урһмл мадн даславидн, тегәд яһҗ тадн тодлҗ авснь хәләхм. Таднд кергтә юм олзлад күүндвр тогтатн.

10. Зургар келвр тогталһн

11. Темдгүдин цааснд көдлһн

Бичкдүд, самбр хәләтн. Сурһульчнр болһнд темдгүдин цаасн бәәнә. Ода ухалад, самбрт һарад бийдән темдг тәвтн. (темдглнә цааснд смайлик бәәнә. Бичкдүд смайликд чирә зурх зөвтә. Сән көдлсн болхла – байрта чирә, келнә: Би йир сән көдлв! Эндү һарһсн болхла – һундта чирә, келнә: Невчк күнд болв.)

12. Герин даалһвр: «Эмчин хора» гидг төрәр кроссворд тогтатн.

13. Кичәлин ашлвр

Хальмг авъясар ирсн гиичиг хоосн һарта һарһдм биш. Нә, тегәд, бичкдүд, ирсн гиичнрт белгән белглтн. (сәәхн конверт дотр цә болн 2 шикр белглнә) Сурһульч гиичнрт йөрәл тәвнә.

Эңкр мини сурһульчнр, эндр кичәлдән тадн йир сән көдлвт. Ик баһ уга гем уга, чидлтә, һавшун   болх зөвтә.  Тегәд, кезә чигн гем – зовлң уга, хальмг авъясар бәәҗ, хальмг келндән дурта болҗ йовтн.