Класс: 4 Предмет: башҡорт дәүләт теле, III линия. Дәреслек: Толомбаев Х.А., Дәүләтшина М.С.

1.                 Класс:  4

2.                 Предмет:  башҡорт дәүләт теле, III линия.

3.                 Дәреслек: Толомбаев Х.А., Дәүләтшина М.С.

Башҡорт теле: Уҡытыу рус телендә алып барылған  мәктәптәрҙең уҡыусылары өсөн дәреслек.

4.                 Ҡулланылған әҙәбиәт:  Толомбаев Х.А., Дәүләтшина М.С.

Башҡорт теле: Уҡытыу рус телендә алып барылған  мәктәптәрҙең уҡыусылары өсөн дәреслек.

·                   Күңелле минуттар. Физкультура минуттары өсөн шиғырҙар\  Автор-төҙөүселәре: М.И.Баһауетдинова, Г.Н.Йәғәфәрова.- Өфө: “Китап”, 2003. – 52 бит.

·                   Ғәбитова З.М., Толомбаев Х.А. Урыҫ   мәктәптәрендә башҡорт телен уҡытыуҙы ойоштороу буйынса методик кәңәштәр. – Өфө: Башҡортостан,  2006. – 96 бит.

·                   Тикеев Д.С. Башҡорт теле дәрестәрендә уҡыусыларға белем һәм тәрбиә биреү: уҡытыусылар һәм студентар өсөн ҡул. – Өфө: Китап,  2008. -152 бит.

·                   З.А. Хадыева, М.С.Давлетшина.  Башкирский язык-государственный язык. Рабочая тетрадь.- Уфа. Мир печати, 2010.-138 с.

5.                 Тема: Сәйәхәт. Ҡылымдың барлыҡ һәм юҡлыҡ формалары.

6.                 Маҡсат:

-         һүҙлек байлығын арттырыу;

-         бәйләнешле телмәр үҫтереү;

-         ҡылымдарҙың барлыҡ һәм юҡлыҡ формалары менән танышыу, уларҙы телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу;

-         Тыуған ергә һөйөү тәрбиәләү.

    Һүҙлек һүҙҙәр:

·        Сәйәхәт – путешествие,

·        Дөйә - верблюд,

·        Фил - слон,

·        Файҙалана - пользуется,

·        Тиҙлек - скорость,

·        Сабып барыу – скакать,

·        Ғалим – ученый,

·        Карап – корабль,

·        Йәйәү – пешком

Йыһазландырыу: дәреслек, мультимедия проекторы, карточкалар, эш дәфтәрҙәре.

Актив үҙләштереү өсөн һүҙҙәр:  сәйәхәт, дөйә, фил, файҙалана, тиҙлек, карап, йәйәү.

Пассив һүҙҙәр: файҙалана, сабып барыу, ғалим.

1.     Ойоштороу момент.

-              Һаумыһығыҙ.

-              Тышта аяҙ ҡыш. Ҡояш көлә.

          Ниндәй матур көн бөгөн.

          Ихлас итеп һеҙҙе сәләмләйем,

          Һаумыһығыҙ, уҡыусылар.

-              Мин Әбйәлилова Лилиә Ирек ҡыҙы, башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы. Бөгөнгө дәресте мин алып барасаҡмын. Һеҙҙең менән дәрес барышында танышырмын.

-              Уҡыусылар, бөгөн класта кем дежур?

-      Бөгөн нисәһе? Аҙнаның ниндәй көнө?

-      Дәфтәрегеҙҙе асығыҙ, бөгөнгө числоны яҙығыҙ.

2.     Фонетик күнегеү.

-      Балалар, ә хәҙер башҡорт өндәрен иҫкә төшөрөп китәйек.

-      Ә, Ө, Ҡ, Ғ, Ҙ, Ү, Һ, ң, ҫ

-      Һүҙҙәр әйттереү

3.     Маҡсатҡа сығыу:

Видео ҡарау.

-              Уҡыусылар, беҙ һеҙҙең менән әле нимә ҡарап киттек?

-               Әйе, дөрөҫ, йәнһүрәт ҡараныҡ.

-              Йәнһүрәт геройҙары ни эшләй? Ҡайҙа баралар улар?

-              Улар сәйәхәткә нимә менән сыҡҡан?

-              Тағы нисек сәйәхәт итеп була? Ниндәй транспорт менән?

-              Уҡыусылар, ошоларҙан сығып, бөгөнгө дәресебеҙҙең темаһын әйтеп ҡарағыҙ әле. Беҙ һеҙҙең менән нимә тураһында һөйләшәсәкбеҙ инде?(сәйәхәт тураһында). Афарин, уҡыусылар, дөрөҫ. Беҙ һеҙҙең менән сәйәхәт тураһында һөйләшәсәкбеҙ.

Дәфтәрҙәрҙе асып, теманы яҙып ҡуяйыҡ.

( Таҡтала мин яҙам: Сәйәхәт)

-      Темаға күсер алдынан, яңы һүҙҙәр менән танышып китәйек.

Һүҙлек эше:

·        Сәйәхәт – путешествие,

·        Дөйә - верблюд,

·        Фил - слон,

·        Файҙалана - пользуется,

·        Тиҙлек - скорость,

·        Сабып барыу – скакать,

·        Ғалим – ученый,

·        Карап – корабль,

·        Йәйәү – пешком

-      Уҡытыусы уҡыуы

-      Хор менән уҡыу

-      Уҡыусылар, яңы һүҙҙәрҙе ҡулланып, һүҙбәйләнештәр һәм һөйләмдәр төҙөп китәйек.

-      Афарин, уҡыусылар.

4.     Төп өлөш.

Текст өҫтөндә эш.

-              Уҡыусылар, китаптарҙы астыҡ,  79-сы бит, 118-се күнегеү.

-              Тексты ҡысҡырып сылбыр буйынса уҡыйбыҙ. Иғтибарлы булығыҙ. Мин башлайым, һеҙ дауам итерһегеҙ.

-      Уҡытыусы 1-2 һөйләм  уҡый.

-      Уҡыусылар сылбыр буйлап дауам итә.

-      Уҡыусылар, текста нимә тураһында һүҙ бара?

-      Сәйәхәткә нимә менән, нисек сығып була?

-      Ә һеҙ нимә менән сәйәхәт итер инегеҙ?

(бер уҡыусы яуабын таҡтаға сығып яҙа)

(Мин …….... менән сәйәхәт итәм)

-      Уҡыусылар, ә ниндәй төр сәйәхәткә сыҡмаҫ инегеҙ? (а какой вид путешествия вы не выбрали бы?)

(таҡтаға сығып яҙалар)

(Мин ......... менән сәйәхәт итмәйем)

Дөрөҫ, уҡыусылар. Сәйәхәт итәм – путешествую. Утверждение.

Сәйәхәт итмәйем – не путешествую. Отрицание путешествия.

В башкирском языке отрицание образуется при помощи частиц – ма,-мә. Оса – осмай, ашай – ашамай, уҡыйым – уҡымайым.

Таҡтанан ҡағиҙәне уҡытырға.

5.     Хәҙер, уҡыусылар, дәфтәрегеҙҙе асығыҙ. Ошо һүрәттәр менән һүҙҙәрҙе тап килтерегеҙ.

6.     Уҡыусылар, һеҙ ҡайҙа сәйәхәткә барыр инегеҙ? Әйе, яҡшы. Ә мин Башҡортостан буйлап сәйәхәт итергә яратам. Мин Ирәмәл, Торатау тауҙарына мендем. Талҡаҫ, Йөрәккүл, Нөгөш йылғаларында йөҙҙөм, Шүлгәнташ мәмерйәһен күрҙем. Башҡортостан тәбиғәтенең хозурлығына, матурлығына тиңдәр юҡ.

-      Һәм мин һеҙҙе лә ошо бәләкәй генә сәйәхәткә саҡырам.

7.     Ял минуты (слайд)

Беҙ тәбиғәт ҡосағына ял итергә барабыҙ.

Самолет кеүек осайыҡ,

Паровоз кеүек барайыҡ,

Машинала йөрөйөк,

Саңғыла шыуыйыҡ.

           Афарин уҡыусылар!  Матур итеп ултырҙыҡ.

8.     Грамматик эш.

-      Уҡыусылар, мин һеҙгә ошондай эш тәҡдим итәм.

-      Бына һеҙгә карточкалар, унда ҡылымдың барлыҡ һәм юҡлыҡ формалыры яҙылған. Беренсе бағанаға барлыҡ формаһын теҙәгеҙ, икенсегә – юҡлыҡ формаһын.  

-      Йомғаҡлау

Бөгөн дәрестә нимәләр белдек һәм нимәләр эшләнек?

Тест (слайд)

1.     Сәйәхәт өсөн иң тиҙ транспорт:

·        Самолет

·        Ат

·        Поезд

2.     Кеше сәғәтенә йәйәү нисә км үтә ала?

·        10

·        1

·        5

3.     Космосҡа нимә менән осорға була?

·        Вертолет

·        Космический самолет

·        Фил

4.     Ҡылымдың юҡлыҡ мәғәнәһе ниндәй ялғау менән белдерелә?

·        - ма, -мә

·        - ам, -әм

·        -а, -ә

            Баһалау

-         Әйҙәгеҙ тикшереп сығайыҡ. Афарин уҡыусылар!

Рәхмәт һеҙҙең әүҙем ҡатнашҡанығыҙ өсөн!

9.     Өй эше.

1.     127- се күнегеү;

2.     Тексты тасуири уҡырға;

3.     Үҙегеҙҙең бер сәйәхәтегеҙ тураһында һөйләргә әҙерләнеп килегеҙ.

10.  Рефлексия

-         Һеҙҙең алдығыҙҙа сәскәләр ята. Әгәр дәрес һеҙгә оҡшаһа, фәһемле булһа,  таҡтаға сығып ошо сәскәләрҙе элегеҙ. Һәм беҙҙең алынған белем гөлләмәһе килеп сыға.