Классс шагы " Ном-ооредилгем ундезини"

Ооредилгенин ундезини - Ном!

Сорулгазы:

1) Уругларга номнун ужур- дузазын билиндирер

2) Угаан-бодалын сайзырадып, крцгозорун бедирер.

3) Номга ынак болурунга кижизидер

4) Камналгалыг чорукка куижизидер

Дерилгези: болур чери библиотека, улегер домактар, шулуктер.

 Класс шагынын чорудуу

I.Организастыг кезээ

II.Башкынын кыска беседазы

Бистин богун клазывыс шагы онзагай болуп турар.Чузу-биле онзагай дээрге:

1) Школанын хой башкылары аалдап келген

2) Бис клазывыста эвес кайда келген-дир бис, уруглар?

-Библиотека деп чогум чуу ындыг черил?

-Библиотекада  чулер бар-дыр?

Бистер богун номнар аразында келген-дир бис, уруглар, ынчангаш ам мен силерге тывызык салыр мен, бир эвес тыптар болзунарза клазывыс шагында чунун дугайында билип алырывыс билдине бээр.

Одээ ак

Хою кара. (ном)

Чуге одээ ак деп каан дээрге корунерден, бир эвес бо ужуктерни, состерни, домактарны, балап кааптар болзувусса чуу арттарыл? Ол болза одээ болур.

Ужуктерни  кара хойларга домелеп турар шээй. уруглар.

-Ам ынчаар бугуну бистин клазывыс шагынын адын номчуптаалы

         Ном - ооредилгем ундезини.

Эр-хейлер . Ам ном дугайында чугаалажыр болганывыста богун бистин клазывыс шагында школанын библиотекары Алефтина Шыдырааевна база сумувустун библиотекары Саида Валериевна база  аалдап келген ам олар силерге Ном деп согум чуу чувел ол, кайыын канчап тыптып келгенинин дугайында база ону камнаарынын дугайында чугаалап бээр, кчээнгейлиг дыннаар силер, аа уруглар.

Беседа: "Ном кайыын тывылганыл?"

Беседа6:"Номну шын эдилээри"

V.Ном дугайында шулуктер

             Утпа

Билиг дозу номнар болгай

Билиг турда сагыш чырык

Номнар чырыы хунге домей

Номнун созу угаан киирер.

Чечен соске назын турбас

Чечен номнар монге чурттаар

Хаая келир аалчын эвес

Кады чурттаар эжин болгай

Номнар оду сылдыстар дег,

Номнар кужу далайга ден

Амгы шагнын, Эрткен шагнын

Агып шуужар ковуруу-дур.

Амыдырал дазылдары

Ажып номчуур номда болгай

Алыс ырак  чорук чорааш

Аралажыр оннуун болгай.

      Мээн номум

Авам-биле садыг чорааш

Аажок чараш чуве тыптым

А ол чуу деп тывынарам

Азы айтып берейн  бе?

Ак-кок карттыг номчугашта

Аттыг чараш чуруктар бар

Галстуктуг уругларны

Кажаа туткан акыларны

Инек сагган угбаларны

Ужудукчу далайжыны

Улай санааш тонмес-даа сен

Ында кирген маадырлар дег

Ындыг эрес болуксаар мен

Ынчангаштын номнарымга

Ынак болгаш камныг боор мен

     Номну канчаар эдилээрил?

Эки, бакты ылгап айтыр

Эртем угаан номувусту

Элетпейн кызып камнап

Саазыннар тудуш чорза

Салаан-биле ора тыртпа

Артын, иштин шокарлава

Арыг, силиг кадагала

Будук, хирге бораштырба

Булун, азыын сыга бербе

                      (Л.Чадамба)

     Ортек чок ном.

Ооредилге ному бисте

Ортек чок деп билир сен бе?

Чалыы салгал оорензин дээш

Чазак, наинын шанналы-дыр

Ынчангаштын номунну сен

Ылап камныг кадагала

Сен дег бичии кижилернин

Чежезин ол дамчывас дээр

Парлаан чылы шагда-даа бол

Байгы чап-чаа номну коргеш

Ооренир дунмаларын

Оорушкузун сенээ соглээр

   Ном.

Кузел  соруу хостуг шолээн,

Куштуг чоргаар чурттаар дээштин

Билиг суруп кызып чоруур

Биче чашка чагыг суме.

Дээрнин адаа, ченин кыры

Делгем улуг  ортемчегде

Улуг мерген чаагай чырык

Угаанныглар дыка  ковей

Оглу кызын салгакчыга

Олар ышкаш ынактар хой

кажан шагда чарылбайн

Кады чурттап чоруксаан кээр.

Ильичини, Пушкинни, Горькийни

Олбес монге чырыткылар

Ооредилге номнары  дээр.

Эртинени черден казар

Эртемнерни номдан тывар

Узуп ижер суг дег херек

Угаан, билиг далайы ном.

Ном- башкывыс

Ном- дагдыныкчывыс

Ном - дузалакчывыс

Ном- чуртталгавыс

Ном - оннуувус

Ном- билиглернин дулгууру

Ном - келир уевис

Номувусту камнаалынар!

Туннел.

- Бо клазывыс шагында чунун дугайында чугаалаштывыс

- Номну чуден кылыр-дыр?

- Номну канчаар бис?

- Номну камнаарывыс дээрге-ле чуну камнап турарывыс ол?

- Номну номчуурувуста биске чуну херегил азы  чуну блир турар ужурлуг бис?

Ужук билбес кижи,

Уну чоктан доорам - деп шаандан тура тыва чон чугаалажыр чораан.Ынчангаш эки эртем билиг чедип алырда чуну херегил? (ном)

Ынчангаш моон сонгаар номчуп ооренип алгаш бо библиотекада номдан бижидип номчуур силер.