Kompyuteriň taryhy we onuň gurluşy

• 1 слайд

  Kompýuteriň döreýiş taryhy we onuň gurluşy
  Seýitguly Hanow
  

• 2 слайд

  Hasaplaýyş maşynlarynyň gysgaça taryhy
  
  
  Dünýäde onluk sanlaryň jemini hasaplaýan maşynyň eskizi Leonardo da Winçä degişlidir. Ol bu hakda 1492-nji ýylda özüniň gündelikleriniň birinde ýazyp geçipdir.
  

• 3 слайд

  1623-nji ýylda nemes alymy Wilgelm Şikkard onluk sanlaryň üstünde jem, tapawut, köpeltmek we paýy hasaplap bilýän maşynyň eskizini kagyz ýüzüne geçirýär. Bu açyşlar diňe kagyz ýüzünde galýar.
  

• 4 слайд

  1642-nji ýylda sanlary goşup hem aýryp bilýän ilkinji mehaniki hasaplaýyş maşynyny Beýik Fransuz alymy Bleza Paskal döretýär. Bu maşyna „Paskalinler” diýip at berýärler.
  

• 5 слайд

  "Paskalinden" 30 ýyl soňra 1673-nji ýylda Wilgelma Leýbnis özüniň 4 arifmetiki amaly hasaplaýan mehaniki maşynyny döretýär.
  

• 6 слайд

  1942-nji ýylda Pensilwan uniwersitetiniň Mura elektrotehnika mekdebinde professor Jon Mauçli ilkinji EHM –niň proektini hödürleýär. Oňa ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) diýip at berýärler. Entek ABŞ-niň Goranmak gullugynyň Ballistiki barlag laboratoriýasy gyzyklanýança 1 ýyla golaý proerkt heretsiz ýatýar. 1943-nji ýylda Mauçliniň we Ekkertiň ýolbaşçylygynda ilkinji kompýuteri (ENIAC) döretmekligiň üstünde işläp başlaýarlar, maşynyň gözden geçirilişi 1946-njy ýylyň Fewral aýynyň 15-ne geçirilýär. 
  Mauçly
  Ekkert
  ENIAC
  

• 7 слайд

  Kompýuteriň I nesli
        1946-njy ýylda döredilip ol kompýuteriň aýratynlygy wakum-lampaly tehnologiýada işleýänligidir. Berlenleri girizmek we çykarmak üçin perfolentadan we perfokartadan peýdalanylypdyrlar. Kompýuteriň bu nesli howa maglumatyny anyklamakda, energetiki meseleleri çözmekde şeýle hem goranmak ulgamynda peýdalanylypdyr. 
  

• 8 слайд

  Kompýuteriň II nesli
        1951-nji ýylda döredilipdir. Bu kompýuterler tranzistrler bilen işläpdirler. Bular ýokary ygtybarlylygy, ýokary işjeňligi, lektroenergiýany az sarp edýänligi bilen tapawutlanypdyrlar. Bu nesle degişliler ýokary derejeli programirleme dillerinde işlemeklik mahsusdyr. 
  

• 9 слайд

  Kompýuteriň III nesli
        1964-nji ýylda döredilip integral shemasy esasynda işleýär. Bu nesliň döremegi bilen ýady, kompýuteriň gurluşlaryny dolandyrýan Operasion ulgam hem döredilýär. 60-njy ýyllaryň başlarynda IBM firmasy mini-kompýuterleri döredip satuwa çykardy. 1971-nji ýylda garaşylmadyk ýagdaýda ilkinji mikroprosessory döredip uly açyş edýär. 
  

• 10 слайд

  Kompýuteriň IV nesli
        1975-nji ýylda uly integral shemeler esasynda döredilýär. Kompýuteriň bu nesline degişliler işleýiş çaltlygy ýokary, ýadynyň göwrümi birnäçe Megebaýtdyr. 80-nji ýyllaryň ahyrlarynda kompýuteriň 2 görnüşi: birnäçe prosessorly superkompýuterler hem-de personal kompýuterler ulanylyp başlanyldy. 
  

• 11 слайд

  Kompýuter esasy 3 bölekden ybarat: monitor(ýa-da displeý), klawiatura we esasy blok (prosesor).
  

• 12 слайд

  Monitor.
  Kompýuterdäki informaiýalary görmek we okamak üçin hyzmat edýan gural. Monitorlar biri – birinden: reňkleriniň sanynyň köplügi, diaoganaly, multimediýalygy, ýapgytlygy we şuňa meňzeş häsiýetleri bilen tapawutlanýar.
  

• 13 слайд

  Klawiatura.
  Barmaklaryň kömegi bilen kompýutere informasiýany girizmek üçin ulanylýan gural. Klawiaturanyň düwmejikleri (102-103) şeýle toparlara bölünýar: funksional, alfawit, kod, kursory dolandyryş, ýörite, kombinasion, režimini çalşyrýan düwmejiklerine bölünýarler.
  

• 14 слайд

  Esasy blok.
  Kompýüteri dolandyrýan gural. Esasy blokda hasaplamalary geçirýan prossesor ýerleşýar, hem–de esasy blokda hemişelik ýat (winçeýstor), ene platasy, operatiw ýat, adapderler, diskowodlar we ş.m. gurallar ýerleşýar.
  

• 15 слайд

  Prosessor – kompýuteriň ähli
  hasaplamalamalaryny geçirýan gurluş.
  
  
  Winçeýster – kompýuteriň hemişelik ýady.
  
  
  
  
  Ene platasy – bu esasy elektron karta bolup, başga enjamlary özünde jemleýär.
  

• 16 слайд

  CD ýa-da kompakt disk.
  Öz gezeginde kompakt diskler iki topara bölünýär:
  СD-R – bir gezek ýazylýan diskler.
  CD-RW – köp gezek ýazylýan diskler.
  

• 17 слайд

  Disk – bu kompýuteriň daşky hemişelik ýady. Ondan başga häzirki döwürde FLASH kartalary giňden ýaýrady.
  

• 18 слайд

  Syçanjyk.
  Kompýuterde işlemegi ýeňilleşdirýan gural, ýagny klawiaturadan girizmeli komanadalary syçanjygyň kömegi bilen ýerine ýetirip bolýar. Kompýuterde syçanjyklar iki görnüşi bar iki we üç düwmejikli. Çep düwmejigi hemmişe ýerine ýetiriji sag bolsa ekrana menýuny çap edýar. (Menýu – bu komandalaryň spisogy).
  

• 19 слайд

  Printer – kompýuterde taýýarlanan tekstleri dokumentleri, şekil suratlary kagyzyň ýüzine çap ediji gurala aýdylýar. Öz gezeginde printerler üç bölege bölünýar.
  

• 20 слайд

  Skaner.
  Suratlary we tekstleri kompýutere geçirmek üçin hyzmat edýan gural. Öz gezeginde olar iki topara bölünýar:
  Planşet görnüşli skanerler sahypa görnüşindäki şekilleri we tekstleri skanirlemekde ulanylýar.
  Rulon görnüşi skanerler üznüksiz şekilleri we tekstleri skanirlemekde ulanylýar.
  

• 21 слайд