Нохчийн
литература
Тема
: «Даймахке безам» Ш. Рашидов.
1алашо: Ш. Рашидовн дахар , кхолларалла ,
стихотворении «Даймахке безам» йовзийтар. Нийса а , кхеташ а стихотворниии
тексташ еша .Даймаахкан хазалла ган 1амор, даймахках
дозалла кхиор.
Билгалбаьхна
кхиамаш : берашна 1емар ду нийса а , кхеташ а
яздархочун дог-ойла а гойтуш стихотворни тексташ еша. Берашна 1емар ду
яздархочо далийна цхьацца аларш талла , царех кхета. Берашна хуур ду
хьехархочун хаттарна нийса жоьпаш дала.
Урок
д1аяхьар.
1
.Ц1ера болх таллар.
-Х1ун
еллера шуна ц1ахь 1амо?
Бераша
схьайуьйцу Д. Кагермановн «Даймахке безам» ц1е йолу стихотворении.
3.
Мотт шарбар.
Мама
Мовсар лохуш ю,
Мовсар
маьнги к1елахь ву.
-Мовсар!
Мовсар! Вола схьа!
Межарг
безахь, эца д1а!
(Ж.
Махмаев)
-Д1аеша
меллаша массара цхьана цхьанаэшарехь
-Д1аеша
массара цхьана ч1ог1ачу озаца цхьанаэшарехь.
-Муха
дог-ойла кхоллало шун ешча?
4.
1алашо йовзийтар , белхан план х1оттор.
-Муьлха
произведени евзар вайна тахана? (« Даймахке безам»)
-Мила
ву цуьнан автор? (Ш. Рашидов)
-Х1ун
болх бийр бу вай и произведени дика 1амийта ? Х1ОТТ АЕ ПЛАН.
-Вайна
тахана девзар ду Ш. Рашидовн дахар кхолларалла ,«Даймахке безам ц1е йолу
стихотворении. Шуна 1емар ду нийса а , кхеташ а , яздархочун дог-ойла а
гойтуш стихотворни тексташ еша.Шуна евзар ю вайн Даймехкан хазалла.
5.
Керла тема хьехар.
а)Яздархочух
дош.
Рашидов
Шах1ид
Нохчийн
г1араваьлла яздархо ву.
Рашидов
Шах1ид 1940-чу шеран 15-чу ноябрехь вина Гуьмсан районерчу Энгель – эвлахь.
Рашидов Шаид стихаш язъян волавелла 6-чу классехь докшушволуш. Дуьххьара
нохчийн маттахь язъиина стихотворени Мамакаев Мохьмаде гайтира цо. Нохчийн
маттахь дуьххьарлера стихотворении зорбане елина 1958-чу шарахь. Безамах яра
иза. Дуккха иллеш, эшарш ду цуьнан стихаш т1ехь язъйина. Дуьххьарлера
д1ааьлла илли ду «Ломара зезаг». Шен хазчу озаца и илли д1аэлира
Магомедов Султана.
Дуккха
а ладог1архошна дукха дезаш ду Шах1идан дешнаш т1ехь даьхна безамах
долу иллеш. Царех ду «Илланча сох винарг», «Чов», «И туьтеш сийна», Дог
дитна воьду со»…
Рашидов
Шах1ид тахана а к1ад ца луш, къахьоьгуш схьавог1у
аь)Хьехархочо
къетош д1айоьшу Ш. Рашидовн «Даймахке безам» ц1е йолу стихотворении.
5.
Сада1аран миноташ.
Бераш,
гуо бохуш лела xlapa байташ а йоьшуш:
Т1араш
тухуш, т1араш тухуш
Тонна
т1аьххье дуьйлало.
Хаьн
т1е куьйгаш х1иттаде.
Цхьаъ
- схьаверза,
Шиъ
- д1аверза.
Кхоъ
-охьата1а,
Диъ
- хьалата1а.
Т1араш
тухуш, т1араш тухуш,
Тонна
тГаьххье дуьйлало.
Юха
хаьн т1е куьйгаш х1иттош,
Когаш
тохий, кхоссало.
6.Керла
тема кхин д1а а хьехар.
а)
Бераша массара цхьана меллаша д1айоьшу Ш. Рашидовн «Даймахке безам» ц1е
йолу стихотворени
аь)
Бераша массара цхьана меллаша д1айоьшу Ш. Рашидовн «Даймахке безам» ц1е йолу
стихотворении
б)
Чулацамах лаьцна къамел дар.Къастош ешар.
-Стенах
лаьцна ю стихотворении ? (Даймахках лаьцна)
-Х1ун
боху автора Даймахках лаьцна ? Д1аеша к1айдарг.
-Х1ун
боху аренех , лаьмнех , батах лаьцна? Д1аеша к1айдарг.
-Х1ун
боху вайнехан адамийн гергарлонах? Д1аеша к1айдарг.
-Д1абеша
т1аьххьара биъ мог1а. Муха кхета шу царех?.
-в)Сурт
дилла Даймехкан цхьа хазалла гойтуш
7.
Рефлекси.
-Х1ун
план яра аша х1оттийнарг?
-Х1ун
дан ницкъ кхечи шун?Х1ун диси ницкъ ца кхаьчна?
8.
Жам1 дар.
-Муьлха
стихотворении йийшира аша ?
-Мила
ву цуьнан автор?
-Х1ун
эр дара аша вайн Даймехкан хазаллех лаьцна?
9.
Ц1ахь бан болх балар.
Кхетош
д1аеша Ш. Рашидовн «Даймахке безам» стихотворении.
