Конспект урока на тему "Элпаш Е,е яздар", (1-ра класс).

24-г1а  урок.

Урокан ц1е: « Йозанан  жима а , доккха а элпаш  е , Е  яздар».

1алашо: йозанан   жима а , доккха а  элпаш  е, Е  довзийтар. Уьш   шаьш а  , дешдакъошкахь а  яздан  1амор.

Кхочушдан лерина жам1аш:

1 .Предметни: берашна девзар ду йозанан  жима а , доккха а элпаш  е , Е . 1емар ду  уьш  нийса  а ,хаза а яздан.

2.  Метапредметни:

·        Регулятивни: берашна 1емар ду  шайн белхан  план х1отто , цуьнан  рог1алла а  ларъеш , кхиамаш баха. Берашна  хуур ду шайн кхиамаш бовза , царех  шайна хетарг д1аала, кхачамбацарш нисдан.

·        Коммуникативни:  берашна  1емар ду  хьехархочун хаттаршна дуьззина  а , доца а жоьпаш дала. Хуур  ду  вовшашца г1иллакхехь дистхила , накъосташна  хетарг   лерамца  т1еэца. Шайна хетарг , масалашца т1еч1аг1дан.

·        Познавательни:  Берийн алсамдер ду тидаме хилар , ойлаяр. Берашна хуур ду Е элпо шиъ аз билгалдар (Дешан  юьххьехь , мукъачу элпана т1ехьа нисделча).

 3. Личностни: берийн алсамбер бу дешаре лаам. Берийн лаам хир бу оьшучохь г1о-накъосталла дан. Берашна  1емар ду диканиг  довза  , шайн амалех и кхио.

            Урок  д1аяхьар.

1. Маршалла  хаттар.

2. Дешаре  шовкъ  кхоллар.

·        Ловзар : « Караде  д1алевчкъина  дешнаш».

БЕЛХАЛО

-Бераш уьн т1е д1аяздина ду  дош. Цу даша  юккъехь д1алевчкъина ду  дуккха а дешнаш. Шуна  уьш каро деза.  Аса цкъа хьалха г1о до шуна. Х1ун ю латта  охкург? (Бел).

-Караде и дош. (Берашна  карадо дешнаш: бел , ела, хало,  ала, лаха, болх, лахе, ела).

(Уьн т1е д1аяздо  и дешнаш).

-Муьлха дешнаш ду совнаха? (Еха, ела).

-Х1унда? (Элп Ее  яздан вайна ца хаьа  , дисина элпаш яздан хаьа).

-Х1ун  1амор ду  вай тахана? (Берийн жоьпаш).

4. 1алашо  йовзийтар.

-Бераш , вай долчу хьошалг1а  веана Ч1ирдиг. Ч1ирдигана  карийна  зунаш , вовшех евлла  , вовшийн  лоьхуш. Цунна карийна  уьш  вовшехтоха некъ. И некъ бу дика дешар , шуна бен далур долуш г1уллакх дац и. Цундела вай долчу веана  Ч1ирдиг , и дика г1уллакх шуна далур ду аьлла. Цо шуна керла т1едахкарш деана. Уьш ду  зуьнан  суьрташ чохь. Бераш шуна 1алам дукха дезий? (Деза).

-Х1ора  зу хьа а оьцуш шайна  кхочуш далур  долу г1уллакхаш харжа. Далур  доцург цхьани толлур ду    вай. (Бераша план х1отта йо)

-Вайна тахана девзар ду  йозанан  жима а, доккха а элпаш е ,Е. Шуна 1емар ду уьш  хаза а , нийса  а , ша-ша , дешдакъошкахь хоьттина  яздан. Евзар ю Е элпан башхаллаш.

4. Йозанан жима  а , доккха а элпаш  е , Е  довзийтар ,яздар.

·        Йозанан жима а , доккха а элпаш е , Е яздар.

-Бераш, шайгара элпаш юкъара  схьахаржа  зорбанан жима а , доккха а элпаш  е , Е . Мичахь хуьлу зорбанан элпаш? (Книгаш т1ехь).

-Хьанна девза шуна  йозанан  доккха а ,жима а  элпаш  е  ,Е? Схьагайта.

-Х1ара  йозанан жима элп  е  ду,х1ара  йозанан доккха элп   Е  ду.

-Х1ун  кхиамаш  бехи аша? (Суна девзи  йозанан жима  а , доккха а элпаш  е , Е).

-Массарна девзин  шуна? Юха гайта сунна. Дика ду , зуьнан да–нана  карий вайна. Х1инца  цхьацца к1орни каро еза.

·        Йозанан  жима  элп   е   яздар.

-Муьлханиг ду шолг1а  т1едиллар? (Элпаш е, Е яздар).

-К1орнеш каро уьш яздан деза  гуттара хаза. Далур дуй вайна иза?

·        Уьн техь гойту  йозанан жима элп яздан.

-Т1адам буьллу  белхан мог1анан кхоалг1ачу  декъана  лахахь , хьалавоьду  тасалуриг юьллуш . Лакхарчу белхан  мог1анна  т1е кхачале  хьаьвзаш охьавог1у лахарчу белхан мог1ане. Техкарг юьллу , цунна т1ера д1а  тасалуриг юьллу.

·        Х1аваэхь яздо элп е.

·        Кисточкица яздо элп е.

·        Тептарш т1е д1аяздо элп е.

-Х1ун кхиамаш бехи аша? (Суна 1еми йозанан жима элп е яздан).

-Хьан яздина угара  хаза? Хьанна карийна к1орни? (Д1ало уггара хаза яздинчунна  к1орнеш).

·        Йозанан  доккха элп  Е  яздар.

(Хьехархочо  уьн   т1ехь  гойту  элп  Е  яздан).

-Т1адам буьллу  белхан , гоьнан мог1анашна юккъе, аьрру аг1ор хьаьвзаш  горга сиз яздо . Лакхарчу белхан мог1анна  техь аьтту  аг1ор воьду. Кхузахь лечкъарг юьллуш , хьаьвзина охьавог1у  лахарчу  белхан мог1анна  т1е. Кхузахь юьллу техкарг , цу т1ера д1а тасалуриг.

-Д1аязде массара  элпаш Тептарш т1е. Дага даийта деза , аша хаза ца яздахь , зуьнан к1орнеш  карор яц.

-Хьан кхочуш ди дика г1уллакх? Х1ун кхиамаш  бехи аша? (Суна 1еми  йозанан  доккха  элп  Е  яздан).

-Хьанна карий зуьнан к1орни? (Д1ало хаза  язйиначунна).

5.  Сада1аран миноташ.

Дог1а

Мохо мархаш лоьхку, лоьхку,

Мархаш йоьлху, йоьлху.

Т1адамаш лаьтта 1ена, 1ена, -

Мала хи, к1а, мала.

К1ено охьатаь1ий:

Молу, молу, молу.

Мела дог1а, ца соцуш,

Дог1у дог1у, дог1у.

(Бераша куьйгаш хьалха охьа а дохуьйтий, байтан хьалхара мог1а бешча, парг1ат лестош, куьйгаш дегадо. Цул т1аьхьа, куьйгаш лесточуьра саца а деш, цкъа хьалха керан юкъ хьалаерзайо, т1аккха охьаерзайо) .

6. 1амийнарг т1ечч1агдар.

·        Дешан схема х1оттор.

-Уггара хьалха  айна хаа деза х1ун ю х1етал-металш т1ехь юьйцург? Мила ву гуттара  хьекъал долуш?

Х1етал-металш

Иза боьтту - шура ло,

Т1аккха шура шуна ло.

Цунах олург, дийцал аш,

Шуьгахь буй те иза 1аш?  (Етт)

                Биъ ловзуш берг, шиь 1уттуш ерг;

Цхьаъ ластош ерг?  (Етт)

Йоьдуш йитина йоьдург,

йог1уш йохьуш йог1ург?  (Етт)

                                          Корта шарбеш йолу х1ума? (Ехк).

-Х1оттор ю вай ЕХК дешан схема. Маса  дешдакъа ду ЕХК дешан? (Цхьаъ).

-Маса элп ду? (Кхоъ).

-Ала ЙЙЭХК? (Муьлха аз хеза дешан юьххьехь? (Й).

-Аз (Й) мукъа ду я мукъаза ду? (Мукъаза).

-Ала ЙЭЭХК, Муьлханиг ду шолг1а аз? (Э).

-Аз (Э) мукъа ду я мукъаза ду? (Мукъа).

-Ала ЙЭХХК. Муьлханиг ду кхоалг1а  аз? (Х),

-Аз (Х) мукъа длгау я мукъаза ду?(Мукъаза ду).

-Ала  ЙЭХКК. Муьлха  аз ду доьалг1а? (К).

-Аз (К) мукъа ду я мукъаза ду? (Мукъаза).

-Маса элп , аз ду ЕХК дашехь? (Кхоъ элп , диъ аз ду).

-Х1унда ду диъ аз , кхоъ элп? (Берийн жоьпаш).

-Е элпо шиъ аз билгалдо дешан юьххьехь , мукъачу элпана  т1ехьа нисделча.

-Маса еък1ов хила еза схемин? (Йиъ).

-Аьзнийн цхьанаэдаларш дуй цу дашехь? (Ду ЙЭ).

-Схемехь муха билгалдоху уьш? (Царна лерина еък1овш цхьаъ йолуш санна ши бос болуш хуьлу).

-Йилла схема. (Бераша юьллу. Уьн т1ехь йолчуьнца талам бо нийса йилларан).

С                    Ц1

С

С

-Х1ун кхиамаш бехи аша? (Суна 1еми дешан схема йилла).

-Х1ун керланиг хии шуна? (Е элпо ши аз билгалдо (Й) , (Э)).

-Хьанна карийна зуьнан к1орни? Дика болх бинарг муьлханиг ву?

·        Йозанан жима а элп  е дешдакъошкахь кхечу элпашца хоьттина  яздар.

-Д1адеша и дешдакъош. Муха хоьттина элп е кхечу элпашца? (Вукху элпашца куьйгаш лаьцча санна ду хоттар).

-Д1аязде дешдакъош.

-Х1ун кхиамаш бехи аша? (Суна 1еми дешдакъош яздан).

-Хьан яздина гуттара хаза?

-Ма дика  бераш душ у , боху Ч1ирдига  . Ерриге к1орнеш карий шуна. Массара  ч1ог1а дика болх би. Цундела  Ч1ирдиг сих-сиха вог1ур ву вай долчу  хьошалг1а.

7. Жам1 дар.

-Муьлха элп яздира вай? (Вай яздира йозанан жима а , доккха а элпаш е, Е).

-Е элпах х1ун керланиг хии шуна? (Е элпо шиъ аз билгалдо дешан юьххьехь , мукъачу  элпана т1ехьахь хилча).

-Муьлханаш ду уьш? (Й,Э).

-Е элп ду  алп ду? (Берийн жоьпаш).

-Е элп мукъа элп ду , амма  мукъа  аз  дац. Х1унда  аьлча цунна чудог1у  мукъа а , мукъаза  а аьзнаш.

8. Рефлекси.

-Х1ун кхиамаш бехи аша? Мила ву  уггара къинхетаме? 

25-г1а  урок.

Урокан ц1е: « Йозанан  жима а , доккха а элпаш  е , Е  яздар».

1алашо: йозанан   жима а , доккха а  элпаш  е, Е кхин д1 а   довзийтар. Уьш   шаьш а  , дешнашкахь  а  яздан  1амор.

Кхочушдан лерина жам1аш:

1 .Предметни: берашна кхин д1а а девзар ду йозанан  жима а , доккха а элпаш  е , Е . 1емар ду  уьш  нийса  а ,хаза а ша-ша , дешнашкахь кхечу элпашца  хоьттина  яздан.

2.  Метапредметни:

·        Регултяивни: берашна 1емар ду  шайн белхан  план х1отто, цуьнан  рог1алла а  ларъеш , кхиамаш баха. Берашна  хуур ду шайн кхиамаш бовза , царех  шайна хетарг д1аала, кхачамбацарш нисдан.

·        Коммуникативни:  берашна  1емар ду  хьехархочун хаттаршна дуьззина  а , доца а жоьпаш дала. Хуур  ду  вовшашца г1иллакхехь дистхила , накъосташна  хетарг   лерамца  т1еэца. Шайна хетарг , масалашца т1еч1аг1дан.

·        Познавательни:  Берийн алсамдер ду тидаме хилар , ойлаяр. Берашна хуур ду Е элпо лелош болу ши некъ: шиъ аз билгалдар (дешан  юьххьехь , мукъачу элпана т1ехьа нисделча), цхьа аз билгалдар (мукъаза элпашна т1ехьа хилча).

 3. Личностни: берийн алсамбер бу дешаре лаам. Берийн лаам хир бу оьшучохь г1о-накъосталла дан. Берашна  1емар ду диканиг  довза  , шайн амалех и кхио.

            Урок  д1аяхьар.

1. Маршалла  хаттар.

2. Дешаре  шовкъ  кхоллар.

·        Ее элпах лаьцна байт 1амор.

-Шуна Ее элп дика 1амийта  байт 1амор ю вай.

Жимчу к1ентан бац цхьа бехк,

                                           Ша кагьели «къена» ехк.

                                            Кхо церг бен а ца йиси,

                                           Х1инца цунах Е хили.

-Стенах тера ду элп эл Е? (Ехках).

-Даладе масалаш элп Е хьалхахь долу дешнаш. (Ехк, етт, еха , еса).

-Элп Е дешан юьххьехь хилча х1ун г1уллакх леладо цо? (Ши аз билгалдо)

-Кхин муьлхачу меттехь хилча билгалдо Е элпо ши аз? (Мукъачу элпана  т1ехьа хилча).

-Х1ун 1амор ду  вай  тахана? (Берийн жоьпаш).

3. 1алашо йовзийтар.

-Бераш , вай  цхьана туьйхира  зуьнан доьзал . Шуна  ч1ог1а реза  ву Ч1ирдиг. Вай г1о дан деза  царна  1аьнна  кечам бан. Тахана  вай  гулдан деза  1ежаш. Уьш царна  дукха  деза.  Хьовсал , х1окху 1ежаш т1ехь ду  вайна лерина т1едахкарш. Цу т1ера деллар кхочушдинчунна йиш хир ю  и 1аж саг1ина  зуьнан  к1орнешна бала. Шуна лаьий саг1ийна х1уманаш яла? Х1унда? (Иза мелехь ду).

-Цундела шун йиш ю дика деша , мел баккха. (Схьа а  оьцуш 1ежашна т1ера  т1едахкарш кхочуш дарур дерш схьакъастаде. Белхан план х1отта е.

-Вайна тахана кхин д1а а девзар  ду йозанан жима а , доккх а элпаш е, Е. 1емар ду  уьш дешнашкахь  яздан. Хуур ду дешнийн схеманаш х1итто.

4. Йозанан жима а , доккха а  элпаш е , Е  вовшех хоьттина  , дешнашкахь кхечу элпаца а яздар.

·        Тептарш т1ера мог1анаш  д1аязбо.

(Хьехархочо цкъа хьалха гойту  уьн т1ехь).

-Х1ун кхиамаш бехи аша? (Тхуна 1еми  йозанан жима а , доккха а элпаш яздан).

-Хьан яздина гуттара  хаза? Цунна ло   вай 1аж.

·        Элпаш е,Е дешнашкахь яздар.

Уьн т1е яздо дешнаш.

-Муьлха дешнаш яздина даккхийчу элпашца ?Х1унда?

-Шина тобане  декъа дешнаш. Муьлха дешнаш далийна аша хьалхарчу тобане? (Лерира, бен, еара, еса).

-Х1унда  далийна  аша  уьш цхьана тобане? (Кегийчу элпашца яздина).

-Муьлха дешнаш яздина шолг1ачу тобане? (Сану, Нуна).

-Х1унда далийна и дешнаш цхьана  тобане? (Уьш  даккхийчу элпашца яздина).

-Д1аязде и дешнаш тептарш т1е.

-Х1ун кхиамаш бехи аша? (Суна 1еми  е элп  дешнашкахь яздан).

-Хьан яздина хаза?

5. Сада1аран миноташ.

6. 1амийнарг т1еч1аг1дар.

·        Керла дешнаш кхоллар. Дешан схема х1оттор.

Мел – ( бел, тел)

                                                            Теш- (пеш).

                                                             Гел – ( цел).

                                                             Пес – (кхес)

                                                             Бен – (пен).

-Бераш  д1адеша уьн т1ера дешнаш. МЕЛ дашехь  элп М  д1а а даьккхина Б дилла . Муьлха дош хили? (Бел).

-Юха элп Т диллича ? (Тел).

(Иштта толлу  важа дешнаш) .

-Х1инца  х1оттор ю вай БЕЛ дешан схема. Маса дешдакъа ду БЕЛ дашехь? (Цхьаъ).

-Маса элп ду? (Кхоъ).

-Ала ББЕЛ. Муьлханиг лу  хьалхара аз? (Б).

-Аз (Б)  мукъа ду , я мукъаза ду? (Мукъаза).

-Ала БЭЭЛ. Муьлханиг ду шолг1а  аз? (Э).

-Аз (Э)  мукъа ду  я мукъаза ду? (Мукъа).

-Ала БЕЛЛ. Муьлханиг ду кхоалг1а аз ? (Л).

-Аз (Л) мукъа ду  я мукъаза ду? (Мукъаза).

-Маса элп ду БЕД дашехь? (Кхоъ).

-Маса аз ду? (Кхоъ).

-Муьлхачу элпана т1ехьа ду элп Е? (Б).

-Х1ун эр дара аша: мукъаза элпана т1ехьа хилча х1ун башхалла хуьлу Е элпан? (Берийн жоьпаш).

-Мукъаза элпашна т1ехьа нисделча Е элпо билгалдо цхьа аз (Э).

-Схема йилла массара.

-Аьзнийн цхьанаэдаларш дуй  БЕЛ дашехь? (Ду БЭ).

-Муха билгалдоху уьш схеми т1ехь? (Ши бос болчу еък1овшца).

Ц1 С

С

-Х1ун кхиамаш бехи аша? (Суна  1еми дешан схема йилла).

-Х1ун керланиг хии шуна Е элпах лаьцна? (Е элпо цхьа аз билгалдо мукъачу элпана т1ехьа хилча).

·        Предложенеш язъяр.

-Д1аеша предложенеш. Муьлхачу элпаца йолайо х1ора предложени? Х1ун юьллу  чаккхенга?

-Х1ун кхиамаш бехи аша? (Суна 1еми предложенеш язъян).

-Хьан язйина и хаза? Цунна  1аж лур бу вай?

7. Жам1 дар.

-Муьлха элпа яздира аша тахана? (Элпаш е,Е).

-Х1ун хаьа  шуна  Е элпах лаьцна? (Е элпо билгалдо ши аз мукъачу элпана т1ехьахь хилча , дешан юьххьехь хилча. Цхьа аз билгалдо мукъазачу элпана т1ехьа нисделча).

8. Рефлекси.

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

-Хьан гулди угара  дукха 1ежаш? Хьан даьккхи саг1а?