6 класс
Йыл миҙгелдәре. Алмаш
Шәхси: Ижади эшсәнлеккә ынтылыш булдырыу
Регулятив: Дәрестә өйрәнелгән материалдың фәнде өйрәнеүҙәге, тормоштағы әһәмиәтен асыҡлау.
Танып – белеү: Хыялланырға, матурлыҡты күрә, аңлай белеү
Коммуникатив: класс менән эшләгәндә башҡаларҙың фекерен иҫәпкә алып эш итеү, күршең менән хеҙмәттәшлек итеү.
1. Ойоштороу мәле.
-Һаумыһығыҙ балалар!
- Ултырығыҙ!
- Бөгөнгө дәресте мин, Яҙгөл Әхмәтғәли ҡыҙы, 15-се мәктәп башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы алып барам.
- Ҡулдарҙы-ҡулға тотошоп, бер-берегеҙгә көс-ҡеүәт биреп, яҡшы кәйеф менән дәресте башлап ебәрәйек.
Ерҙең кейем-биҙәктәрен
Үҙгәртә улар килеп,
Һәр ҡайһыһы бер-бер артлы
Килә, ваҡытын белеп.
К. Тәңреҡолов
- Беҙ һеҙҙең менән йәнһүрәт ҡарап китәбеҙ. Иғтибар менән ҡарап ултырығыҙ, йәнһүрәт геройының хәрәкәттәрен иҫтә ҡалдырырға тырышығыҙ.
(Йәнһүрәт ҡарайҙар.)
- Йәнһүрәт нимә тураһында? (Йыл миҙгелдәре тураһында)
Музыкаһын ишеткәнегеҙ бармы? (бар, юҡ). Был йәнһүрәттә Италияның бөйөк композиторы һәм музыканты, скрипкасы Антонио Вивальдиның “Йыл миҙгелдәре” концертынан өҙөктәрҙе тыңланыҡ.
Беҙ бөгөн төркөмдәрҙә эшләйәсәкбеҙ. Һәр төркөм бер йыл миҙгелен тәҡдим итә һәм уларҙы беҙ ҡыш, яҙ, йәй, көҙ тип атап китәйек. Төркөмдәрҙең командирҙарын һайлағыҙ. (төркөмдәргә исемлектәр таратыла)
Текст менән эш.
Ҡыш
Ташбаҡа өйөнән сыҡты. Урамда ел һыҙғыра, бурандар олой. Ә Ташбаҡаның (уның)ҡулында ҡулсатыр. Ҡар Ташбаҡаны ҡапланы. Ташбаҡа (Ул) өйгә инеп, саңғыһын алып шыуырға уйланы.
Яҙ
Ташбаҡа өйгә инеп кейемен алыштырғансы. Яҙ еткән. Өй алдында гөрләүектәр аға. Ағастарҙан тамсы тама. Ә Ташбаҡаның (уның) аяғында саңғы. Ташбаҡаның саңғыһы һыу буйлап ағып китә. Ташбаҡа (Ул) гөрләүектән кәмә ағыҙырға уйлай.
Йәй
Ташбаҡа өйгә инә. Күп ваҡыт үтмәй Ташбаҡа(ул) урамға сыға… Гөрләүектә кәмә ағыҙмаҡсы була, ләкин Ташбаҡаның (уның) кәмәһе үлән араһында күмелә. Ташбаҡа күбәләктәр осҡанын күреп, шул күбәләктәрҙе тоторға уйлай.
Көҙ
Ташбаҡа өйгә инеп күбәләк тотҡос алып сыға. Һалҡын көҙ миҙгеле еткән. Ағастарҙан япраҡтар ҡойола, һыуыҡ елдәр иҫә. Ҡойоп ямғыр яуа башлай. Ташбаҡаның (уның) өҫ кейеме еүешләнә. Ташбаҡа өшөп өйгә инә.
- Ташбаҡа һүҙен беҙ ниндәйһүҙәр менән үҙгәрттек? Ниндәй алмаштар ҡулландыҡ? Ни өсөн телмәрҙә ҡулланыла?
Ул, уның- зат алмаштары.
-Тимәк, алмаштар телмәрҙә бер үк һүҙҙәр ҡабатланмаҫ өсөн ҡулланыла
Өй эшен тикшереү.
- Өйҙә, Йыл миҙгелдәре темаһына һүрәттәр төшөрөргә һәм йомаҡ, шиғыр, Һөйләмдәр, һынамыштар уйлап килергә ҡушылғайны. Әйҙәгеҙ тикшерәйек. Ҡайһы төркөм башлай?
(Таҡтаға һүрәттәрен элеү.)
Төркөмдәрҙең өй эштәре.
1)Ҡыш диалог төҙөү эйәлек алмаштары менән.
2)Яҙ- күрһәтеү, зат алмаштары менән йомаҡтар
3) Йәй – һорау, билдәләү алмаштары менән шиғырҙар
4) Көҙ- билдәһеҙлек, юҡлыҡ алмаштары менән ребус, йыр, мәҡәлдәр.
ҡыш диалог
эйәлек алмаштары менән
(задания в форме снеговик)
Яҙ
Йомаҡ
Күрһәтеү, зат алмаштары
В форме гнездо грачаГрачи прилетели
йәй
шиғыр
һорау, билдәләү алмаштары
В форме ромашка
Көҙ
ребус, йыр, мәҡәлдәр
Билдәһеҙлек, юҡлыҡ алмаштары
Желтые листья
- Өй эшен башҡарғанда ниндәй алмаштарҙы ҡулландығыҙ? Тимәк алмаштың төркөмсәләрен әйтәйек. Йә, ...., һиңә һүҙ. (101-се бит алмаш төркөмсәләре).
3) Блиц-опрос .(группа отвечает на определенные вопросы остальные слушают и дополняют) Вопросы на фигурах. Отвечают и вывешивают на доске.
Һәр төркөмгә бер һорау. Командирҙар һорауҙарҙы килеп алығыҙ.
- Алмаштар башҡа һүҙ төркөмдәренән нимә менән айырыла? (Алмаштар телдә һәм телмәрҙә исемд, сифат, һан, рәүеште алмаштырып килә. Алмаштарҙың үҙенә генә ҡараған һорауҙары ла юҡ.Ниндәй һүҙ төркөмөн алмаштырһа, шул һүҙ төркөмөнөң һорауҙарына яуап бирә.)
- Исем урынына ниндәй алмаштар килә? (зат, күрһәтеү...
- Сифат һәм һан урынында ниндәй алмаштар килә? (күрһәтеү, һорау, билдәләү,билдәһеҙлек....)
- Алмаштар һөйләмдең ниндәй киҫәктәре була? Миҫалдар. (Алмаштар һөйләмдең баш киҫәктәре лә, эйәрсән киҫәктәре лә булып килә ала)
6. Карточка менән эш.
Теге алмашын килеш менән үҙгәрт.
- Төп килеш
Теге
Эйәлек килеш
Тегенең
Төбәү килеш
Тегегә
Төшөм килеш
Тегене
Урын-ваҡыт килеш
Тегендә
Сығанаҡ килеш
Тегенән
Алмаштың һәр төркөмсәһенә өс һүҙ яҙырға
- Зат алмаштары
Күрһәтеү алмаштары
Һорау алмаштары
Билдәләү алмаштары
Билдәһеҙлек алмаштары
Юҡлыҡ алмаштары
Эйәлек алмаштары
мин
Был
Кем
Һәр
Әллә кем
Һис ни
Минең
Һин
Бындай
Ҡасан
Бөтә
Әллә ҡайҙа
Бер нәмә
Һинең
Дәфтәр, ҡәләм һүҙен эйәлек заты алмашы менән үҙгәртергә
- Минең дәфтәрем, ҡәләмем
Беҙҙең дәфтәребеҙ, ҡәләмебеҙ
Һинең дәфтәрең, ҡәләмең
Һеҙҙең дәфтәрегеҙ, ҡәләмегеҙ
уның дәфтәре, ҡәләме
Уларҙың дәфтәрҙәре, ҡәләмдәре
Был, шул, ошо алмаштарын күплектә ҡуйып яҙырға.
- Былар
Шул
Шулар
Ошо
Ошолар
Физминутка. Ял минуты. Косилка-молотилка
7. Дәфтәр менән эш. Дәфтәребеҙҙе асабыҙ, бөгөнгө числоны яҙабыҙ. Иғтибар таҡтаға. Дүрт юллыҡта һүҙҙәр төшөп ҡалған.
Ябалаҡлап эре ҡарҙар яуа,
Мин төшөндөм әле сәбәбен.
Барса ғәләм һеҙҙе ҡотлай икән,
Аҡ ҡарҙарға ҡушып сәләмен.
Грамматик анализ яһайбыҙ. Таҡтаға 2 кеше сыға. Ҡалғандар дәфтәрҙә башҡаралар.
Мин – алмаш, исемде алмаштырған, зат алмашы,1-се затта, берлек һанда, төп килештә, һөйләмдә эйә булып килгән.
Мин- алм., зат алм., 1-се з., берл., төп кил., эйә.
һеҙҙе – алмаш, исемде алмаштырған, зат алмашы,2-се затта, күплек һанда, төшөм килештә, һөйләмдә тултырыусы булып килгән.
һеҙҙе- алм., зат алм., 2-се з., күпл., төш. кил., тултырыусы.
8. Китап менән эш.
-Китаптарҙы асабыҙ 116-сы бит Тәнзилә Дәүләтбирҙинаның
Һуҡмаҡ шиғырын табайыҡ әле. Үҙ аллы бер тапҡыр уҡып сығабыҙ, кем дөрөҫ һәм матур итеп был шиғырҙы уҡый?
-Әйҙәгеҙ әле алмаштар бирелгән юлдарҙы уҡып китәйек.
- Һуҡмаҡ, һуҡмаҡ, илтәһең һин мине ҡайҙа?
- Һуҡмаҡ, һуҡмаҡ, унда мине нимә көтә?
- Мин ҡурҡам бит, боролайыҡ, әйҙә, һуҡмаҡ!
-Һин бит- йәшлек, алға ынтыл, ҡалма туҡтап!
Был алмаштар ниндәй килештә килә?
Балалар иғтибар менән таҡтаға ҡарайбыҙ. Беҙ эшләгән эштәр һәр йыл миҙгеленең бер символы булып тора. Был символдарға бәйле бер һөйләм төҙөйбөҙ. Снеговик, грачи, ромашка, лист. Ошо һөйләмдәрҙе таҡтаға эләбеҙ.
Обобщающий тест эшләнә.
- Ошоноң менән беҙҙең дәрес аҙағына ла етеп килә. Бөгөн үҙегеҙгә ниндәй асыштар яһанығыҙ? Командирҙар баһалай. Кемгә ниндәй баһа ҡуябыҙ. Алдарығыҙҙа “Уңыш баҫҡысы” ята, үҙегеҙҙе ниндәй баҫҡысҡа менгәнегеҙҙе схема менән, смайл менән күрһәтегеҙ.
Уңыш баҫҡысы”
Өй эше. Алмаш темаһына терәк схема эшләргә төҙөргә 189-сы күнегеү
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.