Конспект урока по чеченскому языку на тему "Элп ы яздар", (1-ра класс).

89-г1а урок.

Урокан ц1е: « Йозанан элп ы яздар».

1алашо: йозанан элп ы довзийтар. И ша а , дешнашкахь а яздан 1амор.

Кхочушдан лерина жам1аш:

1 .Предметни: берашна девзар ду йозанан элп ы. 1емар ду и нийса а ,хаза а дешнашкахь яздан.Берашна хуур ду дешнаш дешдакъошка декъа а.

2. Метапредметни:

• Регулятивни: берашна хуур ду шайн белхан план х1отто, оцу планан рог1алла а ларъеш дика деша. Берашна 1емар ду вовшийн кхиамех самукъадала , вовшашна г1о дан. Берашна хуур ду шайн кхиамаш бовза , царех пайдаэца. Кхачамбацарийн бахьнаш ган , уьш д1адаха а 1емар ду.Берашна хуур ду буха сиз хьакхарца 1амийна элп билгалдаккха.

• Коммуникативни: берашна 1емар ду хьехархочун хаттаршна дуьззина я доцца жоьпаш дала. Хуур ду шайна оьшург хата , накъосташца а , вокхаччунца а г1иллакхе бистхила.

• Познавательни: Берийн алсамдер ду ойлаяр , тидам бар , дешнаш довзар. Берийн шорлур ду фонетически кхиам.Берашна хуур ду ы элп оьрсийн маттера т1еэцначу дешнашкахь бен ца лелар ,элп дашна юьххьехь яздеш ца хилар, цундела доккха элп ы ца хилар.Берашна 1емар ду шайн ц1ахь дуьйна дешаран кхиамаш баха ойла т1е а ерзина , белхан кечам а болуш хила.

3. Личностни:берашна хуур ду шайн могашаллина пайдениг ган , лело.. Берашна 1емар ду кегий болуш дуьйна шайн амалехь диканиг кхио, вониг д1ататта.

Урок д1аяхьар.

1. Маршалла хаттар.

2. Дешаре шовкъ кхоллар.

• Муьлха элп ду совнаха?

Ё,Щ,Ф,Ы.

-Хун ду цу элпийн юкъара? (Уьш оьрсийн матера т1еэцначу дешнашкахь бен ца лела).

-Муьлханиг ду совнаха? (Ы).

-Х1унда ? (И вайна яздан ца хаьа).

• Муьлха элп дайна?

Грозн…ый, в…шка, л…жанаш.

-Д1адеша дешнаш. Муьлха элп дайна? (Ы).

-Муьлха аз билгалдо Ы элпо? (Ы).

-Аз (Ы) мукъа ду я мукъаза ду? (Мукъа).

3. 1алашо йовзийтар.

-Бераш , таханлера т1едилларш аша шаьшша билгалдаьхна хила дезаш ду. Шайна хазахетачу суьрташ чохь. Х1ун кхиамаш баха дагахь ду шу?

(Бераша дуьйцу : шаьш х1ун болх бан дагахь ду).

-Вайна тахана девзар ду йозанан элп ы . 1емар ду и элп ша дешнашкахь а кхечу элпех хоьттина а яздан.

4. Йозанан элп ы довзийтар , яздар.

• Йозанан элпаш ы довзийтар.

- Бераш , муьлха элп девзира вайна яханчу урокехь? (ы).

-Схьагайта шайгарчу элпаш юккъехь зорбанан элп ы.

-Хьанна девза йозанан элп ы? Схьагайта и.

-Доккханиг хуьлий элп ы? (Ца хуьлу).

-Элп ы доккханиг ца хуьлу, дешнашна юьххьехь и яз ца до.

- -Хьан делира дика жоьпаш?

• Йозанан элп ы яздар.

(Хьехархочо тептарш т1ехь яздина хила деза элп ы. Уьн т1ехь а гойту элп ы муха яздан деза).

Т1адам буьллу лакхарчу белхан мог1анна т1е. Билгалонна беллачу мог1ане терра охьавог1у . Лахарчу белхан мог1анна т1е кхочуш , хьаьвзаш хьалавоьду мог1анна юккъе кхаччалц ,т1екъовлу элп . Кхузахь генна лакха к1егарвоьду, лечкъарг юьллуш. Лечкъарга т1ехула охьавог1у лахарчу белхан мог1анна т1е кхаччалц , юьллу техкарг, цу т1ера д1а тасалуриг.

ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы ы Д1аязде и элпаш . Хазачу элпашна т1ехула т1адамаш дахка.

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

• Дешнашкахь йозанан элп ы яздар.

Уьн т1е д1аяздо дешнаш.

Грозный , вышка, лыжаш.

-Д1адеша дешнаш. Маса дешдакъа ду ГРОЗНЫЙ дашехь? (Шиъ).

-Х1унда ду шиъ дешдакъа? (Шиъ мукъа аз ду).

-Д1аязде дешнаш , ы элпана буха сиз хьакха.

5. Сада1аран миноташ.

Вай яздира, яздира,

Куьйган п1елгаш к1адделира.

Вай жима садо1ур ду,

Т1аккха юха а яздийр ду.

6. 1амийнарг т1еч1аг1дар.

• ВЫШКА дешан схема х1оттор.

-Муьлха элп ду дуьйцург?

…элпан г1иллакх а довзийти аса,

Дешнашна хьалха и ма леха аша.

-Муьлха дешнаш девза шуна ы элпаца?(Вышка, лыжанаш,Грозный).

-Маса дешдакъа ду ВЫШКА дешан? (Шиъ).

-Муьлханиг ду хьалхара? Шолг1а?

-Муьлханиг ду хьалхара аз ?(В).

-Аз (В) мукъа ду я мукъаза ду? (Мукъаза).

-Муьлханиг ду шолг1а аз? (Ы).

-Аз(Ы) мукъа ду я мукъаза ду? (Мукъа).

-Муьлханиг ду кхоалг1а аз? (Ш).

-Аз (Ш) мукъа ду я мукъаза ду? (Мукъаза ду).

-Муьлханиг ду доьалг1а аз? (К).

-Аз (К) мукъа ду я мукъаза ду? (Мукъаза).

-Муьлханиг ду пхоьалг1а аз? (А).

-Аз (А) мукъа ду я мукъаза ду? (Мукъа).

-Маса аз ду ВЫШКА дашехь? (Пхиъ).

-Маса элп ду? (Пхиъ).

-Маса еък1ов хила еза вайн схемин? (Пхиъ).

-Йилла схема.

Ц1

С

С

Ц1

С

• Предложени язъяр.

Уьн т1е язйо предложении.

Вайн махкахь дуккха а вышканаш ю.Цара схьаузу лаьтта бухара мехкадаьтта.

-Д1аеша предложенеш. Муьлханиг ду т1еэцна дош? (Вышка).

-Д1аязъе и предложенеш.

7. Жам1 дар.

-Чакхъяккха сан ойла:

Вышка, Грозный, лыжанаш дешнашкахь хеза аз ..(ы).

Аз (ы) йозанехь билгалодо …(ы) элпаца.

Аз (ы) лакхало, цундела иза ду ….(мукъа аз).

Элп ы ца хуьлу нохчийн дешнашкахь , хуьлу т1еэцначу ….(т1еэцначу) дешнашкахь.

8. Рефлекси.

-Х1ун кхиамаш бехи аша? Хьан бина шен болх дика кхочуш?

-Кхана а дуьйла шайн белхан план а х1оттаяй , и кхочушбан г1ирс а хилийта шайгахь.