Конспект урока по чеченской литературе Б. Чалаев. «Кхоллараллин лехамехь»

Нохчийн  литература

Тема: Б. Чалаев. «Кхоллараллин лехамехь»  .

1алашо: Б. Чалаевн «Кхоллараллин лехамехь» ц1е йолу дийцар довзийтар. Нийса а , кхеташ а , шера а  дийцаран тексташ еша 1амор. Дешархошна керл корматталла  йовзийтар. Иза караерзо лаам кхоллар.Нохчийн шайн кхиамехь г1арабевлла нах бовзуьйтар, царех дозалла  дан 1амор.Царех тарбала лаам кхиор.

Билгалбаьхна  кхиамаш: берашна  1емар ду меллашачу озана т1 ера ч1ог1ачу озана  т1е а воьрзуш  дийцаран тексташ  еша 1амор. Дийцаран  чулацамах кхета  а 1емар ду  бераш. Берашна 1емар ду  хьехархочун хаттаршна жоьпаш дала. Берашна евзар  ю керла корматалла  иза  йовза а , караерзо   лаам кхоллалур бу.

Урок д1аяхьар

1 . Ц1ера болх таллар.

-Х1ун еллера шуна  шуна  ц1ахь 1амо? ( «Со а хир ву  г1ишлоярхо» ц1е йолу  дийцар)

-Д1адеша  дийцар.

-Схьагайта  шаьш дехкина суьрташ.  Х1ун хаьа шуна  цу г1ишлойх лаьцна?

2. Мотт шарбар.

Бекъа-ц1ок

Ц1ок-ц1ок, ц1ок-ц1ок!

Бекъа ю со, къорза ц1ок.

Когийн бергаш ас туху,

Лаахь, хьо а хохкур ву.

Хьажал, со мел хаза ю:

Мел тамехь ду ц1ога, кхес,

Ц1ок-ц1ок, ц1ок-ц1ок

Йодур ю со хилла  ткъес!

-Д1аеша меллаша  массара  цхьана  меллашачу олзаца

-Д1аеша  ч1ог1ачу озаца  массара цхьана  ч1ог1ачу озаца.

-Муха ю бекъа ? Хьуна езий ишттаниг?

3. 1алашо йовзийтар.

-Муьлха произведени  евзар ю шуна  тахана? («Кхоллараллин  лехамехь»)

-Мила   ву цуьнан автор? (Б. Чалаев)

-Х1ун болх д1ахьур бу аша  и дийцар дика 1амийта? Х1ун кхиамаш бахалур бу шуга тахана?

-Вайна тахана евзар ю Б. Чалаевн «Кхоллараллин  лехамехь» ц1е йолу дийцар.  Вайна 1емар ду нийса а , шера а , кхеташ  а нийса а дийцаран тексташ еша. Шуна евзар ю  керла  корматалла.

4. Керла тема хьехар.

а) Кагделле дош х1оттар.

-Хьовсал х1ара кагделла дош ду. И хоьттича шуна хуур ду: вайна муьлха  корматалла  евзар ю.

тер, ак

-Муьлха дош ду аша хоьттинарг? (Актер)

-Мила ву  актер?

-Муьлха  актераш бевса шуна?

аь)Хьехархочо д1адоьшу Б. Чалаевн « Кхоллара ллин лехамехь» ц1е йолчу дийцаран  1-ра дакъа.

б)Чулацамах къамел дар.

-Мила ву Дудаев Муса? (Актер ву)

-Иза  юккъахь волуш  муьлха  кино гина шуна?)

5. Сада1аран миноташ.

6. Керла тема кхин  д1а а хьехар.

а)Бераша  меллаша д1адоьшу меллаша массара  цхьана  Б. Чалаевн « Кхоллараллин лехамехь»  ц1е йолу  дийцаран 1-ра .

 аь)Бераша  ч1ог1а д1адоьшу меллаша массара  цхьана  Б. Чалаевн « Кхоллараллин лехамехь»  ц1е йолу  дийцаран 1-ра дакъа .

б) Къастош ешар.

-Мила ву Дудаев Муса? Д1аеша  цунах лаьцна.

-Мусана  хаарий артисташ кечбеш   йолу институташ юй? Д1аеша цунах  лаций.

-Муха тасавелира Муса  деша ? Д1адеша цунах лаций.

-Х1ун боху автора  Мусан дешаран шерах? Д1адеша цунах лаций.

-Маца чакхйоккху Дудаевс институт? Д1адеша цунах лаьцна.

-Хьан до г1о Мусана? Д1адеша  цунах лаций.

-Хьанна  лаьа шуна  актер хила?

7. Рефлекси.

-Муха кхиамаш  бехи аша тахана? Хьайн белхан мах хадош сурт дилла  маьлхан?

8. Жам1 дар.     

-Муьлха дийцар девзира шуна?

-Мила ву цуьнан автор?

-Хьанах лаьцна ду  иза?

9. Ц1ахь бан болх балар.

Б. Чалаевн « Кхоллараллин  лехамехь» 1-ра дакъа д1адеша.