Конспект урока по казахскому языку "Я әрпінің жазылуы"

Сабақтың тақырыбы: Я әрпінің жазылуы.

Сабақтың  мақсаты: Я әрпінің қосарлы дауысты дыбыс екенін, яғни йа дыбыстары естілгенімен я әрпі жазылатындығын түсіндіру.

Көрнекілігі: суреттер.

Әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру.

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі.

II.  Үй тапсырмасын еске түсіру.

III.  Жаңа сабақ.

1. Кіріспе бөлім.

Жұмбак шешіледі.

Қоянда бар,

Қайыңда жоқ.

Қиярда бар,

Қиында жоқ.

Жұмбақтың шешуі: я әрпі.

Қоян, қияр сөздеріне дыбыстық талдау жасатылады.

Қоян - екі буын, 4 әріп, 5 дыбыс.

Қ - дауыссыз дыбыс.

О - жуан дауысты дыбыс.

Я - дауысты дыбыс.

Н - дауыссыз дыбыс.

Проблемалық сұрақ:

-  Қоян және қияр сөздері төрт әріппен жазылады. Ал осы сөздердің айтылуында неліктен бес дыбыс болып тұр?

-  Қоян және қияр сездеріндегі я дыбысы екі дыбыстан тұрады, йа естілгенімен я жазылады.

2. Негізгі бөлім

Оқулықпен жұмыс

1-жаттығу. Олең оқылып, мазмұны ашылады.

Қарамен жазылған «оянғаны, таянғаны» деген сөздерді дәптерлеріне көшіріп жазады.

Бұл сөздердегі я әрпінің қандай дыбыстардан құралганы айтылады.

2-жаттыгу. Мәтін оқылады. Берілген тапсырма бойынша мәтіндегі тиісті сөйлемдер кешіріліп жазылады. Я әрпінің айтылуы мен жазылуы салыстырылады.

Я әрпі бар екі-үш сөздің айтылуы мен жазылуын тақтаға жаздырып, салыстыру.

Мысалы:

Айтылуы                                    Жазылуы

Айан                                           Аян

тайау                                           таяу

байау                                          баяу

Оқушылар осындай жұмыстардың арқасында я дыбысының екі дыбыстан тұратындығын өздері түйіндейді.

Мұғалім я дыбысының қосарлы дауысты дыбыс екенін, сөзде йа дыбыстары естілгенімен, олардың орнына я әрпі жазылатындығын айтып қорытындылайды.

Ережені пысықтау мақсатында төмендегідей жұмыс жүргізіледі:

1.  Оқушылар я дыбысы кездесетін сөздерге мысал келтіреді.

2.  Сол сөздердің жазылуы мен айтылуын салыстырады.

3.  Осы сөздерді қатыстырып сөйлем құрастырады.

Оқулықтағы 3-ші және 5-жаттығулар орындатылады.

Шығармашылық тапсырма:

Тірек сөздерді пайдаланып, «Ана» тақырыбына өлең немесе шығарма жазғызылады.

Тірек сөздер: аяулы ана, ардақты ана, қымбатсың маған, ақ сүтіңді бердің, аялайсың, мәпелейсің.

IV. Сабақты қорытындылау.

а) Алған білімдерін бекітуге арналған сұрақтар мен тапсырмалар:

1.  Я дыбысы қандай дыбыс?

2.  Я дыбысы кездесетін сөздерге мысал келтіріңдер.

3.  Сол сөздерге дыбыстық талдау жасаңдар.

ә) Сөздік диктанты алынады. Я әрпі кездесетін сөздердің астын сызады. Жазылуы мен айтылуын салыстырады.

Баспалдақ, баян, шытырман, шаян, сыбызғы, саяз, тобылғы, таяз, жапырақ, жая.

V. Үйге тапсырма беру.

4-жаттығу.